Brigitta
(1847)–Hippoliet van Peene–
Auteursrechtvrij
[pagina 58]
| |
Eerste Tooneel.DE BARONNES, DE MARKGRAEF.
de baronnes.
Welnu, markgraef, neemt gy het deel, dat ik u aenbied, aen?
de markgraef.
Komaen, ik moet wel. Inderdaed een miljoen is nog altyd goed om nemen. Maer ik moet het u bekennen, het valt hard als men er op een paer gerekend heeft. Ik ben er u niettemin dankbaer over. 't Is een trek van eene goede zuster, van een edelmoedig hart.
de baronnes.
Gy hebt het wel verdiend voor de moeite welke gy u gegeven hebt, en ronduit gesproken, zonder u had ik zekerlyk de erfgename niet gevonden. Dus komt u het deel, dat ik u afsta, teregt toe, alhoewel ik zeker ben dat gy in myne plaets.....
de markgraef.
O! ik schaem my niet u te zeggen dat ik zoo edelmoedig niet zou gehandeld hebben.
de baronnes.
Ik wist het en daerom heeft het lot my misschien begunstigd. Maer stil daer over. Hebt gy onze jonge baronnes gezien? | |
[pagina 59]
| |
de markgraef.
Ja; niet zeer slecht..... eene boersche en gemaekte houding..... de gang verschrikkelyk belemmerd.... eene verfoeijelyke tael.
de baronnes.
Gy zoudt toch niet vergen dat zy, sedert de twee uren dat zy baronnes is, reeds met onze manieren en gesprekken geheel bekend was.
de markgraef.
Zekerlyk neen. Verbeeld u dat zy my grooten dikzak geheeten heeft omdat ik haer een woordje van mynheer Victor in 't voorbygaen aen 't oor heb gefluisterd.
de baronnes.
Hebt gy van haer aen myn zoon Victor gesproken?
de markgraef.
Ja, by is er reeds dol verliefd op.
de baronnes.
Op Brigitta?
de markgraef.
Op de miljoenen. Men heeft geen twee uren noodig om er kennis mede te maken en er op verliefd te worden. Twee miljoenen hebben zoo veel aentrekkelykheden.
de baronnes.
En gelooft gy dat hy zich van Brigitta zal kunnen doen beminnen.
de markgraef.
Daer is de knoop aen vast. De meid heeft nog altyd den kop vol van haren Joris. Men kan haer niet doen verstaen dat hy een ondankbare is en dat zy zich op eene schitterende wyze over hem wreken moet, met hare hand aen eenen anderen te schenken. Maer alle hoop is nog niet opgegeven. | |
[pagina 60]
| |
Zy schynt Victor met vermaek te aenhooren en wanneer men eens zoo verre is dat men eenen bevalligen jongeling met vermaek aenhoort, dan is men er ook niet wyd meer van daen dat men hem bemint. Nog een mondgesprek tusschen hen te weeg gebragt en alles kan naer uwen wensch uitvallen.
de baronnes.
Ik wil haer spreken, haer tot een mondgesprek met Victor voorbereiden.
(Zy schelt, een knecht komt op.)
Zeg aen mejuffer van Sonneville dat ik haer wensch te spreken.
(De knecht vertrekt.)
de markgraef.
Zoo, ik laet u en begeef my by onze bloedverwanten, die het zonderling mogten vinden dat wy hen zoolang alleen laten. Daerenboven heb ik nog eenige bevelen te geven voor het feest van dezen avond. Het is niet meer noodig alles tot uwe afreize te doen gereed maken, is het niet waer, baronnes?
de baronnes.
Neen, thans blyf ik.
de markgraef.
Ik kan het gelooven. Tot aenstonds.
(Hy vertrekt links.)
| |
Tweede Tooneel.
de baronnes,
alleen.
Wie had ooit gedacht dat de fortuin, welke ik nog dezen morgen voor myn broeder zelf verloren zag, dezen namiddag in myne handen zoude gevallen zyn. Ach! de slagen des lots zyn somtyds zoo wonderlyk! maer ik beklaeg er my niet over, neen, en steeds zal ik het toeval zegenen dat my dat jonge meisje heeft doen ontmoeten. | |
[pagina 61]
| |
Derde Tooneel.
De vorige, een Knecht, BRIGITTA.
de knecht,
boodschappende.
Mejuffer de baronnes van Sonneville.
de baronnes.
Daer is zy.
brigitta,
in grooten opschik, tegen den knecht welken zy groet.
Uwe dienares, mynheer. Gy zyt wel goed. Zeg eens, hebt gy by toeval Joris niet gezien?
de knecht.
Joris!
brigitta.
Ja, een jongen met schoon roskleurig haer.
de knecht,
vertrekkende.
Ik heb de eer niet van dien te kennen, mejuffer.... Ha! ha! ha!
brigitta.
Wat heeft hy dan te lagchen, die roode schorpioen, als ik hem naer Joris vraeg.
de baronnes.
Gy moet van dien jongen niet meer spreken, mejuffer.
brigitta.
En zoo my dit vermaek doet, ben ik daer niet meester van? Gy hebt my eene groote mevrouw gemaekt, my allerlei schoone kleederen gegeven, my opgeschikt dat ik myzelven niet meer herken. Ik ben u dankbaer daerover, maer zoo gy my wilt beletten aen Joris te denken of van hem te spreken, o dan is het mis, hoort ge. Ik ga al spoedig van waer ik gekomen ben en laet u den geheelen boel, de miljoenen en de baronnes. | |
[pagina 62]
| |
de baronnes,
ter zyde.
Men moet haer niet te veel tegenspreken; zy zal hem allengskens van zelve vergeten. (Luid.) Gy bemint hem dan nog altyd, die Joris?
brigitta.
O ja, zekerlyk!
de baronnes.
En evenwel, daer zyt gy nu ryk en hy arm.
brigitta.
't Is daerom dat ik hem nog meer bemin.
de baronnes.
En hy nogthans bemint u niet meer.... hy heeft u verlaten voor eene andere, en in uwe plaets zou ik hetzelfde doen.
brigitta.
Hoe?
de baronnes.
Ik zou hem verlaten en ook eenen anderen beminnen.
brigitta.
Maer dan zouden wy elkander in 't geheele niet meer beminnen en alzoo zou ik niet kunnen leven.
de baronnes.
En als hy zou zien dat gy hem vergeten, dat gy een anderen de voorkeur gegeven hebt, dan zou hy misschien weder tot u komen en u meer liefhebben dan van te voren.
brigitta.
Gelooft gy dat?
de baronnes.
Ik ben er zeker van. | |
[pagina 63]
| |
brigitta.
Welnu, ik wil het zoo even beproeven. Wien moet ik beminnen?
de baronnes.
Den eersten jongeling die u bevalt. By voorbeeld, mynheer Victor, myn zoon.
brigitta.
Die schoone mynheer die zoo beleefd, zoo oplettend is, en die my overal achtervolgt.
de baronnes.
Juist zoo.
brigitta.
Maer hoe zal ik het aen boord leggen om hem te beminnen, ik die nooit iemand anders dan Joris bemind heb.
de baronnes.
O! dat moet u niet verlegen maken. Gy hebt slechts naer hem te luisteren.
brigitta.
Anders niet? Donders! dat is niet geheel moeijelyk.
de baronnes.
Hem met vermaek te aenhooren als hy u iets aengenaems zegt.
brigitta.
O! dat zal van zelf gaen.
de baronnes.
Gy vlugt nooit zyn gezelschap.
brigitta.
Integendeel ik zoek het.
de baronnes.
Als hy u de hand drukt.... | |
[pagina 64]
| |
brigitta.
Dan schreeuw ik.
de baronnes.
Neen, maer gy trekt die zachtjes weg. En als hy u een kus wil geven.....
brigitta.
Dan geef ik hem ras eene oorveeg weêr.
de baronnes.
Wacht u wel! 't is zoo niet dat eene juffer van uwen stand, die zoekt te behagen, handelt.
brigitta.
't Is echter zoo dat ik begonnen heb Joris te beminnen. Het eerste liefdeteeken, dat hy van my gekregen heeft, was eene klinkende oorveeg, omdat hy de dolheid had van my altoos te willen kittelen.
de baronnes.
Dat kon goed zyn voor Joris den boer, maer dat zou in 't geheele niet bevallen aen den edelen heer van Seltendorp.
brigitta.
Welnu, geene oorveeg dan.
de baronnes.
Als hy u een kus wil geven dan weigert gy dien eerst op eene beleefde wyze, maer gy eindigt met hem dien toetestaen.
brigitta.
Ik zal beginnen met hem dien toetestaen, dan is het moeite gespaerd van hem te weigeren.
de baronnes.
Naer uwe beliefte. Vervolgens zal hy u uwe hand vragen. | |
[pagina 65]
| |
brigitta.
Om wat te doen?
de baronnes.
Om u naer 't echtaltaer te geleiden.
brigitta.
Is dat verre van hier?
de baronnes.
In den tempel van hymen.
brigitta.
Dien heiligen ken ik niet.
de baronnes.
Het is de god des huwelyks die u vereenigen zal.
brigitta.
Gy wilt zeggen de pastoor. Maer zeg eens, is dat ook noodzakelyk om my van Joris weer te doen beminnen.
de baronnes.
Zekerlyk.
brigitta.
Ja maer, 't is dat ik Joris....
de baronnes.
Gy moogt dien Joris niet meer wederzien, gy moogt hem niet meer herkennen.
brigitta.
Ja, ja, zoo als hy met my gedaen heeft. Ik zal hem even gelyk behandelen.
de baronnes.
Zonder twyfel; en als hy zal zien dat gy hem verstoot, dat gy een ander bemint, zal hy razend verliefd op u worden. | |
[pagina 66]
| |
brigitta,
van vreugde opspringende.
Razend verliefd! o wat geluk! laet dan maer spoedig mynheer Victor komen dat ik hem begin te beminnen.
de baronnes.
Hy vraegt niets beters en ik ga hem zeggen dat gy verlangt hem te zien. (Ter zyde.) Geen twyfel meer, myn zoon zal de ryke erfgename trouwen.
(Zy vertrekt links.)
| |
Vierde Tooneel.BRIGITTA, alleen.
Razend verliefd! Joris zou razend verliefd op my worden en dat zou ik al die brave, die goede mevrouw te danken hebben. O wat geluk! wat geluk! No 21. Aria.
Hy zal nog weder
Even teeder
My hier zeggen als voorheen:
O myn vriendinne!
Ik beminne,
Ik aenbid u maer alleen.
Reeds klopt 't hart van zoet verlangen
Als ik er aen denken mag.
'k Voelde my van droefheid prangen
Maer 't geneest al op dees dag.
Zachte stond! dat 'k zal beginnen,
Zoo men my bevolen heeft,
Eenen and'ren te beminnen
Die my Joris liefde hergeeft.
O ja! hy zal nog weder
Even teeder
My hier zeggen als voorheen:
Myn vriendinne,
Ik beminne,
Ik aenbid u maer alleen.
| |
[pagina 67]
| |
Maer my dunkt, daer komt reeds die mynheer Victor. Houden wy ons goed en zien wy hem spoedig te beminnen.
(Zy neemt eene belagchelyke houding aen.)
| |
Vyfde Tooneel.BRIGITTA, VICTOR.
victor,
met drift opkomende.
Ach! mejuffer!.... wat geluk van u een oogenblik alleen te kunnen spreken; in 't midden van al dat volk is my dit onmogelyk geweest en ik heb u zooveel te zeggen.
brigitta.
Ik luister, mynheer.
victor.
Van het eerste oogenblik dat ik u zag kon ik my geene rekening geven van hetgeen er in my ontstondt. Gy zyt schoon, maer het was uwe schoonheid niet die by my dien diepen indruk verwekte, neen, dit kwam van een ander gevoel voort. Het scheen my dat wy elkander reeds lange jaren kenden, en dat het den eersten keer niet was dat ik u in de wereld ontmoette.
brigitta.
Ga maer uw gang, ik luister.
victor.
Ik voelde by die ontmoeting myn hart heviglyk kloppen en hetgeen myn geluk ten top bragt, is dat ik zag dat ik u niet geheel onverschillig was, en dat ik een dag mogt hopen.....
brigitta.
Ik luister nog altyd.
victor,
ter zyde.
Wat heeft zy dan? (Luid.) Mejuffer, veel andere vrou-
| |
[pagina 68]
| |
wen zouden het misschien zonderling gevonden hebben dat een man, dien zy slechts eenige stonden kenden, haer zoo vrymoedig dorst spreken, maer met den eersten oogslag had ik u geoordeeld. Ik zag dat gy even zoo goed als bevallig waert, en dat uw schoon gezigt de spiegel uwer schoone ziel was.
brigitta,
ter zyde.
My dunkt dat ik nu reeds genoeg geluisterd heb, en toch, ik bemin hem nog niet. Beproeven wy nu het andere. (Luid.) Ik aenhoor u met vermaek.
victor.
O wat bekentenis! Gy overstelpt myn hart van vreugde en gy zyt de aenbiddelykste aller vrouwen.
brigitta,
ter zyde.
Dat is toch iets aengenaems, geloof ik. (Luid.) Ga maer voort, ik aenhoor u nog altyd met vermaek.
victor.
O! ik kan mynen hartstocht niet langer bedwingen. Brigitta! gy ziet hier den teedersten verliefde. Brigitta! ik bemin, ik aenbid u.
(Hy valt voor haer op de kniën.)
brigitta.
O myn hemeltje! wat is dat? waerom valt gy op de kniën? wat hebt gy misdaen?
victor.
O niets, kwaedaerdige! maer gy hebt geen medelyden met myne smart.
brigitta.
Ik heb medelyden met uwe kleederen welke gy plekken zult. Sta toch op, mynheer. Is het veroorloofd zich met zulk kostelyk dingen op den grond te laten vallen. | |
[pagina 69]
| |
victor.
En wat scheelen my myne kleederen!.... Wat scheelt my alles als gy my niet beminnen kunt.
brigitta.
Wacht, ik geloof dat het begint te komen.
victor.
Zou het mogelyk zyn?
brigitta.
Ja, een zierken, o maer een geheel klein zierken.
victor.
Ach! gy maekt my den gelukkigsten der wereld. No 22. Tweezang.
Van het heil my thans beschoren
Gaf uw mond my 't onderpand.
Laet my drukken, uitverkoren,
Deze schoone blanke hand.
brigitta.
Ja die hand moogt gy wel drukken,
Maer ik trek ze zachtjes weg.
victor.
En waerom mag 't niet gelukken
Dat 'k die langer houd? o zeg?
brigitta.
't Is dat, om u te beminnen,
Men 't my zoo bevolen heeft.
victor.
O! g'ontroert geheel myn zinnen;
'k Zie dat gy my weêrmin geeft.
Om dees liefde te verzoeten,
Schenk my nu een kus, vriendin.
| |
[pagina 70]
| |
brigitta.
'k Zou het u eerst weigren moeten
Maer ik geef 't u van 't begin.
(Victor omhelst haer.)
| |
Zesde Tooneel.
De vorigen, JORIS, in 't verschiet verschynende. Hy is gekleed als in het eerste bedryf en droegt zyne klompen in de hand.
joris,
sprekende.
O myn hemel! wat zie ik! Te zamen.
brigitta,
ter zyde, zonder Joris te zien.
Van het heil my thans beschoren
Smaek ik reeds al het genot.
'k Zal myn Joris weêr bekoren
En my wacht het zoetste lot.
victor,
ter zyde.
Van het heil my thans beschoren
Smaek ik reeds al het genot.
Ja, zy kan myn hart bekoren
En voorspelt my 't zoetste lot.
victor.
Myn lieve Brigitta!
joris
ter zyde.
Zyne lieve Brigitta! ach! zy is het.
victor.
Laet ons geenen tyd verliezen. Deze dag moet ons geluk volmaken. De notaris en al onze bloedverwanten zyn daer nog. Schenk my uwe hand en nog heden stel ik u aen allen als myne toekomende gade voor en doen wy het huwelykskontrakt opmaken. | |
[pagina 71]
| |
joris,
ter zyde.
Wat hoor ik!
brigitta,
Joris gewaer wordende, ter zyde.
God! Joris! (Luid.) Ja, ja.... stel my maer voor en doe maer opmaken.
joris,
ter zyde.
Zy stemt toe. Ik ben een verloren man.
victor.
Ach! ik ga dit goed nieuws aen myne moeder, aen allen overbrengen. Ik ga geheel de familie halen om getuigen van myn geluk te zyn.... Tot wederziens, myne bevallige baronnes. (Hy kust haer de hand.)
brigitta,
hare hand schielyk wegtrekkende.
Ei! byt toch in myne hand niet. (Zy vaegt die aen haer kleed af.)
victor.
Wees niet bang. (Ter zyde.) Eene vrouw lief om te stelen en een paer miljoenen.... het is genoeg om er gek van te worden. (Hy vertrekt schielyk links.)
| |
Zevende Tooneel.BRIGITTA, JORIS.
brigitta,
ter zyde.
Die brave lieden! zy geven zich eene moeite om Joris razend verliefd op my te doen worden.
joris,
voorkomende, zeer bedroefd.
Het is dan waer, Brigitta, gy gaet met die springhaen trouwen?
brigitta,
ter zyde.
O! ik mag hem niet herkennen.
(Luid.)
Wie zyt gy dan? ik ken u niet, ik.
| |
[pagina 72]
| |
joris.
Ha! Brigitta, gy neemt uwe wederwraek en gy doet wel. Ik ook heb u niet willen herkennen als ik een groot heer geworden was en dat gy nog eene koewachtster waert.
brigitta.
Ik ben niet die gy meent..... ik ben mevrouw de baronnes en ik bezit miljoenen.
joris.
Ja dat zei ik u ook, na dat ik u zoo snoodelyk verlaten had en dat gy my op 't kasteel kwaemt zoeken. Maer gy zult my geen kwaed hart toedragen..... gy zyt immers veel beter dan ik. Gy zult met die modepop niet trouwen en gy zult my weder beminnen gelyk voortyds.
brigitta.
Ik weet niet wat gy zeggen wilt. Vertrek, vertrek, of ik doe u door de knechten wegjagen.
joris.
Ach Brigitta! ik verdien dat gy my behandelt zoo als ik u behandeld heb. Ik ook heb u door de knechten willen doen wegjagen, maer thans gevoel ik hoe schuldig ik was, hoeveel ik u heb doen lyden. De rykdom had myn hoofd geheel op hol gebragt.... ik kende myzelven niet meer en er waren oogenblikken dat ik vreesde krankzinnig te worden. No 23. Zangwyze.
Ach! mogt de hemel u bewaren
Van 't geen ik al heb onderstaen.
De pracht kan niets dan hartzeer baren
En rykdom biedt slechts kommer aen.
Hoe heilryk was myn boerenleven!
Ik oversliep my meen'gen keer.
Helaes! was ik baron gebleven
Ik sliep gewis geen ure meer.
| |
[pagina 73]
| |
brigitta.
Maer die jongen verliest zyne zinnen. Vertrek, ik ken u niet.
joris,
op de kniën vallende.
Brigitta! myne Brigitta! gy zoudt my niet willen ongelukkig maken, gy zoudt my van hartzeer niet willen zien sterven, na my uwe liefde niet wedergeschonken te hebben. Vergeef het my, ik was wel schuldig, maer bezie my.... het is uw Joris die voor u op de kniën zit, uw Joris die u nog altyd bemint, die niet opgehouden heeft u te beminnen.
brigitta,
ter zyde.
Hy bemint my reeds, maer het is nog niet razend. (Luid.) Wat! een lompe boer my beminnen, foei!
joris,
in tranen uitberstende.
Brigitta! 't is te veel, 't is niet geoorloofd zoo.... wreedaerdig..... te zyn. Ik heb u miskend.... maer....
(huilende.)
Maer.... het is my leed.... en.... o! ik ben wel ongelukkig.
brigitta,
hare tranen niet meer kunnende verbergen.
Scheid uit..... scheid uit, nu doet gy my ook weenen en ik wil niet... want ik ken u niet, ik... ik wil u niet kennen.
joris.
Brigitta!
(Men hoort een zacht muzyk.)
brigitta,
naer den grond loopende.
Daer zyn zy reeds.... daer zyn zy.
joris.
Wie?
brigitta.
Wie! mynheer Victor, mynheer de notaris, al de bloedverwan ten. | |
[pagina 74]
| |
joris.
Om wal te doen?
brigitta.
Wel, om myn huwelykskontrakt op te maken.
joris.
Uw huwelykskontrakt! gy trouwt dus?
brigitta.
Wel zeker, aengezien ik baronnes ben en miljoenen bezit.
joris.
Ach! rampzalige! er blyft my niet anders meer over dan my te gaen verdrinken.
(Hy gaet in een hoek der zael.)
| |
Achtste Tooneel.
De vorigen, DE MARKGRAEF, DE BARONNES, AMANDA, VICTOR, de Notaris, Bloedverwanten.
No 24. Koor.
Dat gulle vreugd het hart doe blaken
En vieren wy het huwlyksjuk.
Dees dag moet hunnen wensch volmaken,
Hy geeft hun rykdom en geluk.
victor.
Myne waerde Brigitta, sta my toe dat ik u aen al onze bloedverwanten voorstel.
brigitta,
zacht.
Gy weet niet, hy is reeds razend verliefd op my.
victor,
verwonderd.
Wie?
brigitta.
Joris. | |
[pagina 75]
| |
de baronnes.
Terwyl wy hier vereenigd zyn, zal mynheer de notaris u de voornaemste artikelen van het huwelykskontrakt, welk ik hem met haeste heb doen opstellen, voorlezen.
de notaris,
by eene tafel gezeten, lezende.
‘Kontrakt van huwelyk tusschen Jonkvrouw Brigitta van Sonneville en den heer Victor, baron van Seltendorp.’
brigitta,
spoedig de hand van Victor loslatende en by den notaris komende.
Wat leest gy daer al, mynheer de notaris?
de notaris,
op nieuw lezende.
‘Kontrakt van huwelyk tusschen Jonkvrouw Brigitta van Sonneville en den heer Victor, baron van Seltendorp.’
brigitta.
Maer gy zyt gek, mynheer! Men heeft u dan niet gezegd dat dit alles maer om te lagchen is?
allen.
Hoe!
de baronnes.
Wat zegt gy?
brigitta.
Wel zeker, Joris beminde my niet meer en mevrouw de baronnes heeft my gezegd dat ik eenen anderen moest beminnen om hem weer razend verliefd op my te doen worden.
joris.
Wat hoor ik!
de baronnes.
Welnu? | |
[pagina 76]
| |
brigitta.
Welnu! het is gedaen. Joris bemint my weder en 't is met hem dat ik trouw.
allen.
Joris!
joris,
schielyk voorkomende.
Hier ben ik, hier ben ik. 't Is met my dat zy trouwt. Brigitta! Brigitta!
brigitta,
hem in de armen vliegende.
Joris! myn Joris! No 25. Koor.
Wie had zulks kunnen denken!
Welhoe, tot onze schand,
Ziet men een andren schenken
Fortuin en hart en hand.
brigitta.
Mynheer de notaris, om u geene verloren moeite gegeven te hebben, zult gy het kontrakt behouden, enkelyk zult gy in plaets van den heer Victor, baron van Seltendorp, schryven: Joris, koewachter.
de baronnes.
Dat is te veel.
brigitta.
Mevrouw, ik blyf u niettemin dankhaer over de goede raedgevingen en nooit zal ik vergeten dat ik u myn grootste geluk verschuldigd ben.
de markgraef.
Baronnes, wat zegt gy van het lesje?
de baronnes.
Zwyg, ik ben in eene woede om te sterven. | |
[pagina 77]
| |
brigitta.
Welnu, Joris, herinnert gy u nog onze overeenkomst van dezen morgen?
joris.
O zeer wel!
brigitta.
En heb ik myn woord gehouden?
joris.
Wat beter dan ik, ik verzeker het u. No 26. Zelfde zangwyze als in het eerste bedryf.
te zamen,
dansend.
O wat vreugd!
(bis)
Die ons harte zoo verheugt.
O wat vreugd!
(bis)
Zich te minnen in de jeugd.
brigitta,
tegen 't publiek.
Heeren, onze vreugde is groot
Doch van geenen angst ontbloot.
joris,
even.
Ach! eer dit haer liefde bluscht,
Stel haer hartje toch gerust.
te zamen.
Klapt in d'hand,
(bis)
Dit dryft onzen angst van kant.
Klapt in d'hand,
(bis)
Van ons heil is 't onderpand.
| |
[pagina 78]
| |
Herneming van den koor.
Dat gulle vreugd het hart doe blaken
En vieren wy hun huwlyksjuk,
Dees dag moet hunnen wensch volmaken,
Hy geeft hun rykdom en geluk.
EINDE. |
|