Het recht ontkleed

[p. 101]

XVI

‘Of je vanavond een kopje koffie bij de Kokkelaars komt drinken?...’ vroeg Mies met een geheimzinnig glimlachje om haar bleke mond.

De dienstbode was geweest en ze begreep wel wat er aan de hand was.

‘Je moet je zondagse jurk aantrekken en... verder doe je maar gewoon!...’

Ze lachten beiden, hoewel Tonia niet begreep waarom Jonnie haar niet zelf was komen halen. Als je je aanstaande aan je ouders wilt voorstellen leek dat immers de natuurlijke weg. Heimelijk vreesde ze dat Jonnie over haar zwangerschap had gesproken en dat beschaamde haar. In ieder geval moest ze door de zure appel heenbijten. Eind goed, al goed! Klokslag acht uur trok ze aan de bel van het deftige woonhuis. Het geluid galmde hol door de lange gang. Daarna hoorde ze voetstappen. Niet die van Jonnie. De ‘schijtert’ hield zich natuurlijk op de achtergrond. Ze keek verwonderd toen ze de oude baas in de deuropening zag staan.

‘Kom maar binnen, meisje!... Ik ga je wel even voor...’ De stem klonk vriendelijk. Het stelde haar op 'r gemak, wanneer ze straks in de huiselijke kring zou moeten verschijnen. Ze volgde hem over de

[p. 102]

loper met weerszij de schoongewreven marmertegels. Ze passeerden een deur waarvoor een paar fraaie gele beschilderde klompen stonden. Daar gingen ze echter niet binnen. De volgende gaf toegang tot een ruime kamer waar ze mocht plaatsnemen aan een tafeltje, waarover een kleedje van witte kant lag met in het midden een kristallen bloemenvaas. Er hingen familieportretten aan de wand en in de hoek stond een harmonium. Kokkelaar ging naar een kast van donkerglimmend hout en grabbelde in een kist met sigaren. Hij nam tegenover haar plaats in een ouderwetse leunstoel. Nu pas had ze gelegenheid hem goed op te nemen. Een robuuste kerel met het blozende aanschijn van iemand die veel in de buitenlucht vertoeft en aan goed eten gewend is. Hij had geen jasje aan, maar droeg een helder, blauwkleurig overhemd, waarover bretels die z'n broek ophielden. Lijkt niets op Jonnie, vond Tonia. De strenge, vastberaden kop van een dorpsveldwachter met zwart, kortgeknipt haar. Rustig stak hij z'n sigaar aan en monsterde haar door de rook heen. Toch niet onvriendelijk, vooral niet toen hij gemoedelijk opmerkte:

‘Ik zal maar Tonia zeggen, hè?...’ Ze glimlachte terug en wat ze niet verwachtte was dat toen z'n vriendelijkheid tegelijk met de rook van z'n sigaar verdween.

‘Tonia, we moeten eens even ernstig met elkaar praten.’

[p. 103]

Ze voelde zich verschieten onder de taxerende blik van zijn kleine stekende ogen.

‘Je begrijpt zeker wel waarom ik je hier heb ontboden. Jonnie heeft me alles over jullie verhouding verteld. Nodig was dat niet, want iedereen in het dorp spreekt erover. Wat me wel nodig leek, dat was je duidelijk aan je verstand te brengen dat er aan die verhouding een eind moet komen!...’

Een gebalde en behaarde vuist lei op het tafeltje, naast de kristallen bloemenvaas.

‘Voor goed een eind!...’

Het bevel klonk Tonia in de oren als een vonnis. Ze was weer in de rechtszaal met de in het zwart gehulde beul die haar van haar moeder had weggenomen. De herinnering dreef haar een snik in de keel die ze niet weerhouden kon. Ze zocht naar de schone zakdoek die Mies in haar tasje had gestopt en begon te huilen. Kokkelaar bleef zwijgen alsof hij haar verdriet respecteerde.

Toen herstelde ze zich en vroeg met een benepen stemmetje:

‘En wat... zegt Jonnie daarvan?...’

‘Die is het volkomen met mij eens! Z'n studie schiet niet op en daar ben jij de oorzaak van!...’

De stem des oordeels zweeg, echter niet voldoende lang om Tonia in verweer te brengen. Men deed haar onrecht aan. Het bloed steeg in haar wangen en haar betraande ogen fonkelden.

‘Dat is een leugen! Ik heb hem altijd aangemaand

[p. 104]

te werken en als hij daarvoor te lui is, dan is dat zijn schuld en niet de mijne!...’

Kokkelaar werd niet boos. Hij vond dat jonge ding en haar driftige uitval lang niet gek. Al je er zo één op de boerderij hebt, weet ze tenminste van aanpakken.

‘Misschien heb je daarin gelijk, Tonia, maar dat verandert aan de zaak niets. Jonnie is nu eenmaal een wat zwakke figuur die gemakkelijk is af te leiden. Sinds hij jou kent, voert hij geen bliksem meer uit en voor z'n laatste examen is ie gezakt... Bovendien...’

Het leek of hij aarzelde met een nieuw argument voor den dag te komen en het woord ‘bovendien’ bleef als een onzichtbare maar gevaarlijke bedreiging in de lucht hangen.

‘Bovendien: jullie horen niet bij elkaar!...’

Hier wist Tonia direct geen antwoord op. Ze werd er onzeker door. Waarom hoorden Jonnie en zij niet bij elkaar?...

Ze waren toch op elkaar gesteld, ze verlangden naar elkaars tegenwoordigheid, ze vrijden met elkaar... Hoe kon een buitenstaander over zoiets intiems tussen twee mensen oordelen?...Het enige was de zogenaamde ‘stand’, maar die heeft toch met wederzijdse genegenheid niets te maken!...

Van haar klaarblijkelijke verwarring maakte Kokkelaar gebruik om thans het grote geschut in stelling te brengen. Hij meende in haar ogen een misplaats-

[p. 105]

te verontwaardiging te ontdekken. Arrogant kon de jonge dame dus ook wezen!...

‘Ik ben van alles op de hoogte, Tonia!... Laat je dat gezegd wezen!... Ik weet dat je een voogdijkind bent en niet, zoals je Jonnie hebt voorgelogen, een wees. De Raad heeft mij uitvoerig ingelicht omtrent je ouders en het milieu waarin je bent opgevoed!... Daar zal ik maar verder niet op wijzen, want dat weet je allemaal nog veel beter dan ik! Ik weet ook waarom je moeder je niet mag komen bezoeken!... Omdat ze met een getrouwde kerel samenwoont en bij de politie in Amsterdaam bekend staat als een publieke vrouw!...’

Tonia luisterde toe met een gezicht van een dode. Wat de man tegenover haar allemaal vertelde kon niet waar zijn! Het was dezelfde zogenaamde waarheid die de afschuwelijke Bradelschade de beul op z'n mouw had gespeld. Over de verkondigers van dat soort misvormde waarheden moest je de zweep kunnen halen!... Maar wist ie ook dat ze zwanger was?... Het kon haar opeens niet meer schelen. Ze zag vader en zoon als een complot, met als enig doel: ze wilden van haar af. Dan zou ze ze niet de triomf gunnen waarop ze gerekend hadden! Ze voelde alleen nog maar haat, dezelfde opstandige afkeer als toen die bulderende zwartjas haar de rechtzaal liet uitzetten.

Met een ruk stond ze op.

‘Zeg maar aan Jonnie dat ik hem een grote lafaard

[p. 106]

vind en dat ik met zijn hele rotfamilie niks te maken wil hebben!...’

Nog voor Kokkelaar kon antwoorden, was ze uit de kamer verdwenen. Toen ze voorbij de deur kwam waar nog altijd de beschilderde klompen op wacht stonden, gaf ze er een ferme schop tegen en de buitendeur sloeg ze met een daverende klap achter zich in het slot.