ABN-uitspraakgids

5. Woorden in de zin en woorddelen in het woord: sandhi

In het overzicht van zoëven zijn we al een paar gevallen tegengekomen waarin een woord twee klankvormen had, al naar gelang een daaraan voorafgaande en een erop volgende klank. Zo heeft een woord als bv. zeef vier verschillende uitspraken:

als ik wat zeef wɑtsef	kun je die zeef zien zefsin
wat zeef dinsdag wɑtsevdɪnzdɑx	op die zeef drukken zevdrʌkə

We krijgen dus resp. sef, sev, zef en zev.

Het verschijnsel van die varianten heet sandhi.

Het heeft weinig zin om in dit boekje veel aandacht daaraan te besteden, omdat er in de praktijk meestal weinig problemen zijn. Er is één uitzondering: zie § 4 onder de t.

Plaatselijke fouten (bv. ob het dak dat geen b maar een p heeft: Limburg) zijn in de streek zelf meestal goed bekend, zodat ik er niet apart op hoef te wijzen.

Begin- en eindklank van een woord variëren in de zin dus onder invloed van eind- en beginklank van de aangrenzende woorden (zinsandhi); begin- en eind-klank van woorddelen variëren in een woord soms onder invloed van eind- en

[p. XIX]

beginklank van aangrenzende woorddelen (woordsandhi). Die woordsandhi volgt meestal dezelfde regels als de zinsandhi:

hij liep het huiz door	(zinsandhi)
hij liep naar de huizdeur	(woordsandhi)

Wie dus een bepaald type zinsandhi na wil gaan, kan in het algemeen het best in deze ABN-uitspraakgids een gelijksoortig geval van woordsandhi opzoeken: zeg je het huis toor of het huiz door? Zoek dan of het huisteur of huizdeur is.

Niet alle fonetiekboeken erkennen alle sandhimogelijkheden. Naast bv. zɑɢduk komt ook zɑkduk voor, naast drɔgbelt ook drɔxbelt, naast pɔzbodə ook pɔsbodə en misschien wel een uitspraak waarbij de klank vóór de b half stemloos en half stemhebbend is; notatie daarvan was natuurlijk uitgesloten. Ook hier kan de nauwkeurige gebruiker van dit boek echte en vermeende inconsequenties aantreffen; hopelijk vooral de laatste.