Reize door het aapenland (onder pseudoniem J.A. Schasz)

Regelnummers proza verbergen

[p. 86]

Elfde hoofdstuk
De aapenstaart

833De Partijschap bepaalde aanvanglijk zig alleen tot de Aapenhoof- 834den, en dewijl nommer een, cum suis, de Aaplievenheid zelf was, 835had ik geen bedugtheid voor eenige schroomlijke gevolgen onder 836het overige Aapendom. Dit, dagt mij, was althans wiskunstig zeker 837te verwagten, dat de goëde gemeente, wanneer zij al partij koos, 838nommer een zou toevallen, want deeze was nu de sterke voorspraak 839hunner bedreigd wordende Staarten geworden.

840Intusschen waren de verschillen der groote Aapen ter ooren van⁸⁴⁰ 841de kleinen gekomen. In 't eerst, werd het geval wonderbaarlijk door 842een gehaspeld. Elk begreep het bijna op een andere wijs. Er waren 843er die het in een zinnebeeldige zin opvatteden, in naarvolging, zo ze 844zeiden van het Menschdom, dat gewoon was, zaaken die tegen het 845gezond verstand en de natuur inliepen, op eene geestlijke wijs te⁸⁴⁵ 846verklaaren, door welk middel er nooit iets van de grootste brabbel- 847taal verlooren ging. Anderen begreepen het eigenlijk; doch verston-⁸⁴⁷ 848den door het woord Staart allen langwerpigen uitstek. Nog anderen⁸⁴⁸ 849waren er die het woord Staart dubbelzinnig opvatteden, en het zo⁸⁴⁹ 850uitleijden, dat de afkapping zig alleenlijk tot het manlijk geslagt 851bepaalde.

852De laatste uitleggers werden echter weldra zeer gevaarlijk voor de 853publique rust. Want de Aapinnen, door vrees gedreeven, staken de 854koppen bij elkander, en beschouwden soortgelijke afkapping als de

840 verschillen: geschillen, meningsverschillen.

845 op eene geestlijke wijs te verklaaren: sneer op de ver doorgevoerde allegorisatie, waaraan vooral Coccejaanse en piëtistische predikanten zich schuldig maakten. Onze spectatoriale weekbladschrijvers dreven er al flink de spot mee. In Sara Burgerhart (1782), brief 38, is sprake van een leerrede van ‘broeder van der Kwast’ over ‘de zeven gelijkenissen, tusschen de kleeding van eene wereldsche vrouw en haar bedorven hart’. Meer zotte voorbeelden in J. Hartog, Geschiedenis van de predikkunde en de evangelieprediking in de Protestantse kerk van Nederland², Amsterdam 1865.

847 eigenlijk: in letterlijke zin.

848 uitstek: uitsteeksel.

849 dubbelzinnig: WNT XV, 173, s.v. staart, noemt ook als mogelijke betekenis ‘Roede, mannelijk lid’, met de bijvoeging: ‘Nog thans in platte taal’. De apinnen vatten, zoals blijken zal, staart spontaan in deze scabreuze betekenis op.

[p. 87]

855omkeering van een Grondwet van den Staat. Zij ontzagen zig niet 856te zeggen, dat er een Verraad gesmeed werd, 't wel niets minder 857bedoelde, dan de ganschlijke uitdelging van het Aapendom. Wan- 858neer, zeiden zij, onze Mannen en Minnaars van hunne zinnebeeldige 859Staarten beroofd worden, wat middel schiet ons dan over, om den 860eisch der Natuur, de vermenigvuldiging van ons geslagt, te vol- 861doen? - Indien men al iets nieuws wilde invoeren, dan behoorde 862men iets intevoeren, dat algemeen nuttig ware; dat den ganschen 863Staat tot voordeel, en niemand tot nadeel verstrekte, - Dus, bij 864voorbeeld, (riep een jong Aapinnetje,) behoorde men liever, in stede 865van den Staart der Mannen aftekappen, hen er nog één aantezetten.

866Deeze eenvoudige wensch baarde daadlijk opmerking. Het was 867de grondtaal van de harten aller jeugdige Aapinnen; en de Bejaarden 868konden er niets tegen hebben, want zij beschouwden het als iets, 869waarbij zij niets verlooren, en hunne Natuurgenootjes zeer veel 870wonnen.

871Men kwam weldra op de gedagten, om te beproeven of er in dee- 872zen niets te doen viel, en daar zij gehoord hadden, dat nommer één 873zo sterk voor de Staarten zig in de bresse gesteld had, committeer-⁸⁷³ 874den zij eenigen uit hun midden, om hem in 't vertrouwen daarover 875te gaan raadpleegen.

873 committeerden zij: vaardigden zij af.