Het land der willekeurigen (onder pseudoniem J.A. Schasz)

[p. III]

Voorberigt.

Veelen der Lezers van mijne Reize door het Aapenland , verlangden en verwagteden een sleutel op dezelve. Een verlangen en eene verwagting die mij bewonderden in een Volk dat immers behoorde te weten, dat de Natuur de gaaping tusschen de redenlijke en redenlooze dieren met de Aapen heeft aangevuld; dat is: dat onder de laatsten de Aapen het naaste aan de Menschen komen; - een begeerte, die te verwonderen is in eene Natie, die zo zeker kon weten welk Volk der wereld, in zijne gewoonten en vooral in zijne vooroordeelen het meeste aan de Aapen gelijkt! - Ik kon derhalven dezen sleutel niet geven zonder aan de eene zijde de onkunde mijne Landgenooten ten toon te spreiden, en aan den anderen kant voor de waereld gebreken van dat gedeelte des Menschdoms aan 't licht te stellen, dat ik, ondanks het weinige heil dat ik 'er zelf van ervare, altoos zo veel mogelijk ontzien wil. - Over dit onderwerp evenwel denkende vielen mij de papieren van een' mijner Kunstgenooten en Vrienden in handen, die zijne Menschenkennis bekomen had, ten koste van geheel zijn tijdelijk geluk, en die daar door den inval kreeg, om een goed gedeelte zijner lotgevallen te beschrijven onder den

[p. IV]

tijtel van het land der willekeurigen, of de verdedigers van Abimelech. Ik vond dit stuk niet slechts belangrijk genoeg om het der waereld mede te deelen; maar, daar mijn Vriend blijkbaar het eigen oogmerk in het ontwerpen van het zelve had, dat ik in het beschrijven mijner Reize door het Aapenland gehad heb, scheen het mij genoegzaam toe ter opheldering van de laatstgenoemde te kunnen dienen: als leerende het volgende boekje hoe weinig 'er in staat is om een gansch Volk de onbegrijplijkste zotheden te doen geloven, - met hoe weinig genoegen de waare Wijsgeer er onder verkeeren kan, en hoe veel er ten allen tijde toe behooren zal, om de Menschen, ook in éénig opzigt, haare waare belangen te doen behartigen. - En nu denke ik zal men immers geen sleutel meer voor het Aapenland begeeren, daar hier geen dieren maar Menschen ten tooneele verschijnen?

Uit mijne schuilplaats, den 13 Junij 1789.

J.A. Schaz, M.D.

[p. V]