De redelijke natuur. Multatuli's literatuuropvatting

(1987)–J.J. Oversteegen– rechtenstatus

Literatuuropgave

In deze lijst zijn de werken opgesomd, waaruit citaten in Inleiding of Bloemlezing zijn gebruikt. Behalve de titel, de plaatsnaam en het uitgavejaar van de gebruikte druk (de laatste die tijdens het leven van de auteur verscheen) worden de volgende gegevens vermeld:

-	de datum van de eerste uitgave; bij werken die in afleveringen zijn verschenen: de datum van de eerste aflevering plus die van het gehele werk;
-	de schrijfdata voorzover bekend;
-	aanvullende gegevens m.b.t. de uitgave, voorzover van direkt belang voor de datering van de geciteerde passages (bij afwijking van de algemene beschrijving).

Werken van Multatuli

Max Havelaar of de koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy. Amsterdam 1881, vijfde druk.
Geschreven: ongeveer 15 september tot 13 oktober 1859.
Gepubliceerd: 14 mei 1860, te Amsterdam.
Noten opgenomen vanaf vierde druk (Amsterdam 1875).

-	‘Max Havelaar aan Multatuli’. Zie nummer 6 hierna.
-	Wys my de plaats waar ik gezaaid heb! Rotterdam, april 1861. Opgenomen in 5 hierna, pp 59-90.

Minnebrieven. Amsterdam 1881, zevende druk.
Geschreven: ongeveer 9 juni tot ongeveer 4 augustus 1861.
Gepubliceerd: 18 augustus 1861.

-	‘Japansche gesprekken’, in: Nieuw Amsterdamsch Handels- en Effectenblad, februari 1862. Opgenomen in 5 hierna, pp 91-118. Noten van 1865 en 1875.

Over vryen-arbeid in Nederlandsch Indië. Amsterdam 1873, vierde druk.
Geschreven: begin december 1861 tot 25 januari 1862.
Gepubliceerd: ongeveer 20 januari en 31 januari 1862, in twee afleveringen.

Ideën. Eerste bundel. Amsterdam 1879, zesde druk.
Geschreven: eind januari tot begin november 1862.
Gepubliceerd in afleveringen vanaf eind maart 1862, kompleet op 13 november 1862.

Een aantal noten zijn vanat 1872 opgenomen.

-	De bruid daarboven. Amsterdam 1880, vijfde druk. Eerste druk van 1864, geschreven in 1843-1844/1860/1864. Uit dit toneelstuk zijn geen citaten gebruikt, wel uit het ‘Naschrift’ (13 hierna).

Verspreide stukken. Amsterdam 1879, zesde druk.
Eerste druk in: Herdrukken, Amsterdam 1865 (14 september). Later afzonderlijk uitgegeven, in uitgebreidere versie en voorzien van noten. Vanat 1875 noten uitgebreid.
In de Bloemlezing zijn citaten opgenomen uit Wys my de plaats waar ik gezaaid heb! (eerste druk van april 1860) en ‘Japansche gesprekken’ (februari 1862). Zie hierboven, na 1 en na 2.

Ideën. Tweede bundel. Amsterdam 1880, zesde druk.
Geschreven: oktober 1863 tot december 1865.
Gepubliceerd in afleveringen vanaf 1 september 1864, kompleet in januari 1866 (de uitgave is dus vermoedelijk enigszins ge-antedateerd).
Als Idee 527 is de brief ‘Max Havelaar aan Multatuli’, voor het eerst gepubliceerd in De Tijdspiegel (jg 1860, deel II, pp 394-404) opgenomen.
De meeste voetnoten stammen uit 1872.

Een en ander over Pruisen en Nederland. Amsterdam 1879, tweede druk.
Geschreven: begin 1867.
Gepubliceerd: 28 februari 1867, onder de titel: Een en ander naar aanleiding van J. Bosscha's Pruisen en Nederland.

Causerieën. In: Volledige werken iv. Amsterdam 1952, pp 101-306.
Oorspronkelijk gepubliceerd, in feuilletonvorm, in De Locomotief (Semarang), van mei 1869 tot februari 1870. Geschreven van begin tot eind 1869.

Nog eens: vrye-arbeid in Nederlandsch-Indië. Delft 1882, tweede druk.
Geschreven: december 1867, als memorandum voor een aantal politici, en als brochure voltooid in november 1870.
Gepubliceerd: 24 december 1870.

‘Divagatiën over zeker soort van Liberalismus’. In: Nederland. Verzameling van oorspronkelijke bijdragen van Nederlandsche letterkundigen. Amsterdam 1870, deel ii, pp 243-260 en 405-432 en deel iii, pp 95-108.
Geschreven: midden 1870.
Gepubliceerd: juli-september 1870.

Duizend- en-eenige hoofdstukken over specialiteiten. Delft 1879, tweede druk.
Geschreven: voorjaar 1871.
Gepubliceerd: 30 mei 1871.
Er zijn twee ‘tweede drukken’, van 1875 en van 1879; het zetsel is echter gelijk gebleven.

Ideën. Derde bundel. Amsterdam 1876, derde druk.
Geschreven: november 1868 tot juli 1871.

	Gepubliceerd in afleveringen vanaf 17 september 1870, kompleet op 29 september 1871.
13	‘Naschrift’ bij De bruid daarboven. Amsterdam 1880, vijfde druk. Het ‘Naschrift’ is in deze druk voor de tweede maal afgedrukt; de eerste maal werd het opgenomen in de vierde druk van het toneelstuk (1872). Het werd voltooid op 3 maart 1872.
14	Vorstenschool. Amsterdam 1879, zesde druk. Geschreven: oktober 1867 tot midden 1872. Gepubliceerd: als eerste aflevering van Ideën iv, en tegelijk (24 september 1872) separaat.
15	Ideën. Vierde bundel. Amsterdam 1877, derde druk. Geschreven: vóór 5 september 1872 tot laatste week van 1872. Gepubliceerd in afleveringen vanaf 24 september 1872, kompleet vóór 3 januari 1873.
16	Ideën. Vijfde bundel. Amsterdam 1877, tweede druk. Geschreven: 3 januari 1873 tot begin juni 1873. Gepubliceerd in afleveringen vanaf 21 maart 1873, kompleet op 8 juli 1873.
17	Millioenen-studiën. Delft 1878, tweede druk. Geschreven: voorjaar 1870 tot begin september 1873. Gepubliceerd: aanvankelijk als feuilleton in Het Noorden onder de titel ‘Langs velden en wegen’, 5 mei tot 29 juli 1870, voltooid als boek op 10 oktober 1873.
18	Ideën. Zesde bundel. Amsterdam 1878, tweede druk. Geschreven: vanaf ongeveer 10 juni tot ongeveer 1 oktober 1873. Gepubliceerd in afleveringen vanaf 17 oktober 1873, kompleet vóór 2 januari 1874.
19	Ideën. Zevende bundel. Amsterdam 1879, tweede druk. Geschreven: begin oktober 1873 tot ongeveer 1 mei 1877. Gepubliceerd in afleveringen vanaf kort vóór 2 juni 1874, kompleet in juni 1877.

Dokumenten met betrekking tot Multatuli

20	Brieven van Multatuli. Bydragen tot de kennis van zyn leven. Laatste periode. Gerangschikt en toegelicht door Mevr. Douwes Dekker, geb. Hamminck Schepel. Amsterdam 1896.
21	Briefwisseling tusschen Multatuli en S.E.W. Roorda van Eysinga. Uitgegeven door M. Douwes Dekker geb. Hamminck Schepel. Amsterdam z.j. [1907].
22	Dr. Julius Pée, Multatuli en de zijnen. Naar onuitgegeven brieven, met een stamboom en illustraties. Amsterdam, 1937.
23	Multatuli, Reisbrieven aan Mimi en andere bescheiden. Met aanteekeningen in het licht gegeven door Dr. Julius Pée. Amsterdam 1941.

24	Briefwisseling tusschen Multatuli en G.L. Funke. Uitgegeven door Dr. G.L. Funke. Amsterdam/Antwerpen 1947.
25	Multatuli, Brieven aan J. Waltman Jr. Met een inleiding en aanteekeningen door Henri A. Ett. Amsterdam 1947.
26	Multatuli, Volledige werken viii. Brieven en dokumenten uit de jaren 1820-1846. Amsterdam 1954.
27	Volledige werken ix. Brieven en dokumenten uit de jaren 1846-1857. Amsterdam 1956.
28	Volledige werken x. Brieven en dokumenten uit de jaren 1858-1862. Amsterdam 1960.
29	Volledige werken xi. Brieven en dokumenten uit de jaren 1862-1866. Amsterdam 1977.
30	Volledige werken xii. Brieven en dokumenten uit de jaren 1867-1868. Amsterdam 1979.
31	Volledige werken xiii. Brieven en dokumenten uit de jaren 1868-1869. Amsterdam 1980.
32	Volledige werken xiv. Brieven en dokumenten uit de jaren 1870-1871. Amsterdam 1982.
33	Volledige werken xv. Brieven en dokumenten uit de jaren 1872-1873. Amsterdam 1983.
34	Volledige werken xvi. Brieven en dokumenten uit de jaren 1873-1874. Amsterdam 1984.
35	Volledige werken xvii. Brieven en dokumenten uit de jaren 1874-1875. Amsterdam 1986.