Logo DBNL
Beatrijs. Dramatisch verhaal der middeleeuwsche legende volgens den tekst van het Haagsche handschrift (1925)

Beatrijs. Dramatisch verhaal der middeleeuwsche legende volgens den tekst van het Haagsche handschrift

(1925)–Herman van Overbeke–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Derde handel

De non die Beatrijs vervangt luidt de klok.
In het onzichtbaar koor der kapel zingen de nonnen: Ave Maria.
Ver hoorngeschal weergalmt als weeklacht in nood.
De rei van nonnen schuift door de sakristij naar het konvent.
In de ridderzaal zit Beatrijs met hare twee kinderen.
Zij kijkt ten allen kante uit in bange oerwachting.
Beatrijs.
 
Ay mi, hets mi comen soe,
 
Dat ic duchte spade ende vroe.
De Jonghelinc, als een die van lange dolen weerkeert, komt lusteloos thuis.
Beatrijs.
435
Ic ben in vele doghens bleven:
 
Mi docht ghi had mi begheven.
De Jonghelinc.
405
Bleven wi hier niet der iaren seven
 
Ende waren in verweenden leven
 
Met ghenuechten van lichamen,
 
Ende wonnen .ij. kinder tsamen?
Beatrijs.
 
Maer nu die iaren sijn gekeert
410
Ende al die penninghen verteert,
 
Moesten wi teren vanden pande,
 
Die wi brachten uten. lande.
 
Cleder, scoenheit ende paerde
 
Vercochten wi te halver warde
415
Ende brochtent al over saen.
De Jonghelinc.
 
Ic en weet niet wat bestaen.
Beatrijs.
 
Ic en can oec ghenen roe spinnen,
 
Daer ic met mochte winnen.
 
Die tijt es inden lande diere
420
Van spisen, van wine ende van biere
 
Ende van al datmen eten mochte.
 
Dies maect mi te moede onsochte;
De Jonghelinc.
 
Is sterve liever vele doet,
 
Dan ic hadde ghebeden broet.
Beatrijs.
425
Die aermoede maect een ghesceet
 
Tusschen ons beiden.
De Jonghelinc,
verwijdert zich.
 
Mi es soe leet.
Beatrijs.
 
Aen u man ghebract dierste trouwe!
 
Laet mi niet hier in groten rouwe?
 
En vaer niet ten uwen lande ghinder.
 
Gedenke ons twee scone kinder.
De Jonghelinc is heengegaan.
Met haar kinderen buiten het slot
Beatrijs.
 
Maria moeder, onse Vrouwe,
 
Mi es ellende ende rouwe,
 
Bidt vore mi ende mine .ij. ionghere,
440
Dat wi niet en sterven van honghere
 
Wat salic doen, elendech wijf!
 
Ic moet beide, ziele ende lijf,
 
Bevlecken met sondeghen daden.
 
Maria, vrouwe, staet mi in staden!
445
Al constic enen roc spinnen,
 
In mochter niet met winnen
 
In tween weken een broet.
 
Ic moet gaen dorden noet
 
Buten der stat op tfelt
450
Ende winnen met minen lichame ghelt,
 
Daer ic met mach copen spise.
 
In mach in ghere wise
 
Mijn kinder niet begheven.
Beatrijs gaat op den dompel.
Zeven jaren gaan voorbij.
De Abt.
 
Dus ghinc si in een sondech leven.
455
Want het es alover waer,
 
Dat si langhe seve iaer
 
Ghemene wijf ter werelt ghinc
 
Ende meneghe sonde ontfinc,
 
Dat haer was wel onbequame,
460
Die si dede metten lichame,
 
Daer si cleine ghenuechte hadde in;
 
Al dede sijt om een cranc ghewin,
 
Daersi haer kinder met onthelt.
 
Wat holpt al vertelt
 
Die scamelike sonden ende die zwaer,
 
Daer si in was .xiiij. iaer!
 
Maer emmer en lietsi achter niet,
 
Hadsi rouwe oft verdriet,
 
Sine las alle daghe met trouwen
470
Die seven ghetiden van onser vrouwen.
 
Die las si haer te loven ende teren,
 
Dat sise moeste bekeren
 
Uten sondeliken daden,
 
Daer si was met beladen
475
Bi ghetale .xiiij. iaer;
 
Dat segghic u over waer.
 
Si was seven iaer metten man,
 
Die .ij. kindere an hare wan,
 
Diese liet in ellinde,
480
Daer si doghede groet meswinde.
 
Dierste .vij. iaer hedbi gehoert;
 
Verstaet hoe si levede voert.
 
Als die .xiiij. iaer waren gedaen,
 
Sinde haer God int herte saen
485
Berouwnnesse alsoe groet,
 
Dat si met enen swerde al bloet
 
Liever liete haer hoet af slaen,
 
Dan ai meer sonden hadde ghedaen
 
Met haren lichame, alsi plach.
490
Si weende nacht ende dach,
 
Dat haer oghen selden drogheden.
 
Ende bat maria die gode soghede.
Weer zijn zeven jaar voorbij.
Beatrijs met haar twee kinderen doolt langs de straat.
Beatrijs.
 
Maria boven alle wiven,
 
Laet mi inder noet niet bliven!
495
Vrouwe, ic neme u torconden,
 
Dat mi rouwen mine sonden
 
Ende sijn mi herde leet.
 
Der es soe vele, dat ic en weet
 
Waer icse dede ocht met wien.
500
Ay lacen! wat sal mijns ghescien!
 
Ic mach wel ieghen dordeel sorgen
 
- Doghen gods sien int verborgen -
 
Daer alle sonden selen bliken,
 
Beide van armen ende van riken,
505
Ende alle mesdaet sal sijn ghewroken,
 
Daer en si vore biechte af ghesproken
 
Ende penitiencie ghedaen.
 
Dat wetic wel, sonder waen.
 
Des benic in groten vare.
510
Al droghic alle daghe een hare,
 
Ende croeper met van lande te lande
 
Over voete ende over hande
 
Wullen, barvoet, sonder scoen,
 
Nochtan en constic niet ghedoen,
515
Dat ic van sonden worde vri,
 
Maria, vrouwe, ghi en troest mi,
 
Fonteyne boven alle doghet!
 
Ghi hebt den meneghen verhoghet,
 
Alse wel teophuluse sceen;
520
Hi was der quaetster sonderen een
 
Ende haddem den duvel op ghegeven,
 
Beide ziele ende leven,
 
Ende was worden sijn man;
 
Vrouwe, ghi verloesseten nochtan.
525
Al benic een besondech wijf
 
Ende een onghetroest keytijf,
 
In wat leven ic noy was,
 
Vrouwe, ghedinct dat ic las
 
Tuwer eren een ghebede!
530
Toent aen mi u oetmoedechede!
 
Ic ben ene die es bedroevet
 
Ende uwer hulpen wel behoevet;
 
Dies maghic mi verhouden:
 
En bleef hem nye onvergouden,
535
Die u gruete, maget vrië,
 
Alle daghe met ere ave marië.
 
Die u ghebet gherne lesen,
 
Sie moeghen wel seker wesen,
 
Dat hem daer af sal comen vrame.
540
Vrouwe, hets u soe wel bequame,
 
Uut vercorne gods bruut.
 
U sone sinde u een saluut
 
Te nazaret, daer hi u sochte,
 
Die u ene boetscap brochte,
545
Die nye van bode was ghehoert;
 
Daer omme sijn u die selve woert
 
Soe bequame sonder wanc,
 
Dat ghijs wet elken danc,
 
Die u gheerne daer mede quet.
550
Al waer hi in sonden belet,
 
Ghi souten te ghenaden bringhen
 
Ende voer uwen sone verdinghen.
Beatrijs klopt bij de weduwe aan.
Beatrijs.
 
Mijn vrouwe goede staet mi instade
 
Ic bidde herberghe doer ghenade,
565
Ende wi snachts mochten bliven.
De Weduwe.
 
Ic mocht u qualijc verdriven,
 
Met uwen kinderkinen
 
Mi dunct dat si moede seinen.
 
Ruust u ende sit neder,
570
Ic sal u deilen weder
 
Dat mi verleent onse here
 
Doer siere liever moeder ere.
Beatrijs en haar twee kinderen gaan bij de weduwe aan den disch.
De non-kosteres luidt de klok.
De nonnen-rei schuift door de sakristij in de kapel.
Beatrijs.
 
Es dit covint van ioffrouwen?
De Weduwe.
 
Jaet, bi miere trouwen.
 
Dat verweent es ende rike;
580
Men weet niewer sijns ghelike.
 
Die nonnen diere abijt in draghen,
 
In hoerde nye ghewaghen
 
Van hen gheen gherochten
 
Dies si blame hebben mochten.
Beatrijs.
 
Ic hoerde binnen deser weken
 
Soe vele van ere nonnen spreken;
 
Alsic verstoet in minen sinne,
590
Soe was si hier costerinne.
 
Diet mi seide hine loech niet:
 
Hets binnen .xiiij. iaren ghesciet,
 
Dat si uten doester streec.
 
Men wiste noyt, waer si weec
595
Oft in wat lande si inde nam.
De Weduwe.
 
Wat segdi? Ghi maect mi gram!
 
Ghi dunct mi reven!
 
Derre talen seldi begheven
 
Te segghene vander costerinnen
600
Oft ghi en blijft hier niet binnen!
 
Si heeft hier costersse ghesijn
 
.xiiij. iaer den termijn,
 
Dat men haers noyt ghemissen conde
 
In alden tiden éne metten stonde,
605
Hen si dat si waer onghesont.
 
Hi ware erger dan een hont,
 
Diere af seide el dan goet;
 
Si draghet soe reynen moet,
 
Die eneghe nonne draghen mochte.
610
Die alle die cloesters dore sochte,
 
Die staen tusschen elve ende der geronde,
 
Ic wane men niet vinden en conde
 
Neghene die gheesteliker leeft
 
Ende meer dogheden heeft!
Beatrijs.
615
Dese tale dunct mi wesen een wonder,
 
Vrouwe, maect mi conder.
De Weduwe,
zich verwijderend.
 
Die costerinne die ic loef ende prijs,
 
Haer suete naem es beatrijs.
Beatrijs.
 
In mijn hert es groot berouwe.
 
Sijt in mijn hulpe, maria, vrouwe!
625
Mijn sonden sijn mi soe leet,
 
Saghic enen hoven heet,
 
Die in groten gloyen stonde,
 
Dat die vlamme ghinghe uten monde,
 
Ic croper in met vlite,
630
Mochtic mier sonden werden quite.
 
Here, ghi hebt wanhope verwaten,
 
Daer op willic mi verlaten!
 
Ic ben, die altoes ghenade hoept,
 
Al eest dat mi anxt noept
635
Ende mi bringt in groten vare.
 
En was nye soe groten sondare,
 
Sint dat ghi op ertrike quaemt
 
Ende menschelike vorme naemt
 
Ende ghi aen den cruce wout sterven,
640
Sone lieti den sondare niet bederven;
 
Die met berouwenesse socht gnade,
 
Hi vantse, al quam hi spade,
 
Alst wel openbaer scheen
 
Den enen sondare vanden tween,
645
Die tuwer rechter siden hinc,
 
Dats ons een troestelijc dinc,
 
Dat ghine ontfinct onbescouden.
 
Goet berou mach als ghewouden;
 
Dat maghic merken an desen.
650
Ghi seit: vrient, du salt wesen
 
Met mi heden in mijn rike,
 
Dat segghic u ghewaerlike.
 
Noch, here, waest openbare,
 
Dat gisemast, die mordenare,
655
Ten lesten om ghenade bat.
 
Hine gaf u weder gout no scat,
 
Dan hem berouden sine sonden.
 
U ontfermecheit en es niet te gronden
 
Niet meer, dan men mach
660
Die zee uut sceppen op enen dach
 
Ende droghen al toten gronde.
 
Dus was nye soe grote sonde,
 
Vrouwe, u ghenaden en gaen boven.
 
Hoe soudic dan sijn verscoven
665
Van uwer ontfermecheit,
 
Ocht mi mijn sonden sijn soe leit!
Beatrijs slaapt in.
De non-kosteres zit in de sakristij geknield en volgt het officie.
Haar medezusters in de kapel zingen: Salve Regina.

Vorige Volgende