Spanhoek

[p. 5]

De rode Paloeloe

KEEK JE OVER DIE ZINKEN SCHUTTING, WAARvan de rode verf in de loop der jaren werd overmeesterd door ijzerroest, dan zag je ze zwierig en gracieus zwenken en buigen, zigzaggen en scheren over het gele zand, op de maat van muziek. Muziek, tintelend in de avondstilte. Muziek van eenvoudige instrumenten, een fluit, een klarinet, een ‘quatro’ en een guitaar, maar zo welluidend en dansend in haar rithme, dat je even de adem inhield bij de val van de laatste toon, twee octaven lager dan de hoogte waar de eerste trillingen begonnen.

Hiermee was de vierde set ten einde. Met een diepe buiging en een halve pirouette scheidden zich de paartjes. Op alle gezichten tekende een aangehouden glimlach de vreugde van de dans en mensengeluk scheen hier een goedkoop artikel te zijn.

Op alle gezichten, ook op het gezicht van Janette, het scherp getekende roodbruine gezicht met heldere ogen die glansden en schitterden in het kunstlicht van een petromax. Bij haar leefde de lach nog zichtbaar op de lippen, die zij bewoog, alsof ze aan het naproeven was.

Janette was de feesteling in het gezelschap. Haar jaardag werd vandaag gevierd als lid van de dansvereniging Excelsior. Alle gasten hadden bloemen aangebracht, die in kleuren geel en rood, rossig en wit in manden en vazen waren neergezet. Bloemen als kréré-kréré, fajalobi en rozen, dahlia's en Braziliaanse lelies, maar ook een bos Paloeloe, die rood en purper uitstraalden en puntig opvielen temidden der andere bloemen. Sensuele bosbloemen, bloedrood en welgevormd en toch scherp en puntig als een dodend lemmet.

Janette was vanavond ook in het rood gekleed. Ze leek wel op een paloeloebloem. Mannen die bij de schutting als toeschouwers hingen tussen andere vrouwen en meisjes, mompelden, dat het tijd werd dat ook deze bloem wordt geplukt. Mannen, met uitzondering van één, die nu stond te kijken met samengeperste lippen, zijn blik priemend gericht op Janette.

Max heette hij en de avond tevoren, op de eigenlijke jaardag van het meisje, van zijn meisje, had hij de paloeloes

[p. 6]

gebracht. Hij vond ze mooi en Janette ook, maar anderen zeiden dat het bosbloemen zijn die maar weinig waarde hebben. Hij had haar ook een lapje stof, 4 meters taftzijde, glanzend wit, als cadeau gegeven en Janette had de rode paloeloes tegen het witte kleed gelegd en gemerkt, hoe mooi ze waren. Toen had zij hem een kus gegeven, en een rondedans met hem gemaakt.

Vanavond echter liep ze na iedere dans noch naar hem toe, noch naar de paloeloes, maar telkens regelrecht op een der dansers af, die zich weliswaar verdekt opstelde, maar haar telkens aanhaalde alsof zij een schoothondje was.

Max was bang en tegelijkertijd woedend. Hij uitte dit door zijn scherpe blikken en een rusteloosheid in zijn houding. Bang omdat hij wist dat Janette onbewust de neiging had een flirt te zijn. Woedend op die andere, die Joel, die toch beter wist en zich hier elegant gedragen moest. Elegant, ook al was het meisje mooi en begerenswaardig, ook al bewoog zij zich temidden van de anderen in danspasjes en alsof ze vleugels droeg.

Max nam een besluit.

Met heel zijn arm veegde hij over zijn mond en toen met zijn wijsvinger over beide mondhoeken. Daarna maakte hij zich los uit de groep toeschouwers en liep met driftige passen naar de andere zijde van de dansvloer waar zijn meisje nu dartelde rond Joel en gekscherend danspasjes maakte.

De toeschouwers die dit zagen, wisten wat er komen zou. Zij kenden de verhouding tussen Max en Janette en wisten dat Joel hier spelbreker wilde zijn. Vrouwen en meisjes stieten elkaar aan en mannen keken geanimeerd toe. Een tweetal liep Max achterna om hem te weerhouden iets onberadens te doen.

Nog levendiger werd het gesprek tussen Joel en Janette. Nu reikte hij haar de hand en glimlachte breed. Zij gesticuleerde en knoopte ertussendoor zijn overhemd toe, dat losjes erbij hing, terwijl zij wiegde alsof de dansvloer tot watergolven onder haar tenen vervloeide.

Toen blies de fluitist een ondeugend wijsje, alsof hij het tweetal, Joel en Janette uitnodigde tot een rondedans. En hij had succes, want Joel en Janette, keken elkander begrij-

[p. 7]

pend aan en voegden zich dansend in het rithme van het dartele wijsje. Andere instrumenten vielen in, en sierlijk ging de dans tussen Joel en Janette van hoek tot hoek van bloem tot bloem. Dit alles tot grote ergernis van Max.

Hem kon je zien zieden en sidderen. Hij verloor zijn zelfbeheersing, en op het moment dat het tweetal met een zwaai in zijn nabijheid kwam, sprong hij over de bloemen heen en rukte met al zijn kracht het meisje uit de lichte omarming van haar partner. Daarna liep hij op Joel af en een ogenblik stonden zij als twee kemphanen tegenover elkaar......

Het gevecht bleef echter uit, want toesnellende gasten en toeschouwers kwamen tussenbeide en leidden de rivalen weg, ieder naar een andere richting, de poort uit en de straat op. De feestvreugde ging als een kaarsvlammetje uit. Eerst trokken de toeschouwers weg, toen ook de gasten en uiteindelijk stond alleen Janette midden op de dansvloer, een traan in haar ogen en terneergeslagen in haar gang.

En nu nóg werd haar schoonheid geaccentueerd, omdat zij, ook in haar moedeloosheid en verlatenheid een gratie en aantrekkelijkheid bleef behouden, die geleek op een bloeiende bloem in de stengel geknakt. Zij zette zich neer op een bankje dicht bij de bloemen, en onwillekeurig, zelfs dicht bij de rode paloeloes. Dit merkte ze na een tijdje, en teder streelde zij met haar vingers over de volle lengte van elke bloem. Maar, alsof zij plotseling gestoken was, sprong ze op en liep starend naar de uitgang waar Joel was weggeleid. Nog voor ze deze echter bereikte keerde zij op haar schreden terug en zette zich weer neer bij de purpere puntige paloeloes, waarin ze nu een wereld zag van mannelijkheid, mannelijke kracht, van liefde en hartstocht, van...... Max.

Nog eenmaal stond ze op en deed een pas naar voren alsof zij zich zou losrukken uit een betovering, maar vleide zich daarop neer en nam de bos paloeloes in haar schoot. Haar gezicht klaarde op, haar lichaam werd weer levendig, zij richtte zich op alsof ze een snaar was die een trilling onderging.

Met kleine danspasjes stapte ze haar woning binnen en drukte met de linkerhand de deur zacht dicht, terwijl in

[p. 8]

haar rechterhand de paloeloes verwarming vonden aan haar boezem.

Max en Joel hadden ieder hun eigen zorgen. Maar de zorgen van Max waren groter en ondraaglijker. Zo ondraaglijk voor hem, dat hij een winkel was binnengestapt en zich voorzien had van twee djogo's bier. Hij nam ze mee en keerde terug naar het huis van de vrouw, die hij liefhad.

De deuren waren echter toe, het erf was leeg. Daarom zette hij zich neer op de drempel en laafde zich aan het bier...... of, dronk hij zichzelf moed in om daaruit de kracht te putten tot andere daden over te gaan?

Al drinkend, met de fles in de hand, liep hij tot tweemaal toe naar de uiteinden van het huis, speurend en zoekend bij de ramen alsof hij deze zou openbreken en het huis binnendringen. Na zijn tweede rondgang ging het laatste lichtje boven op Janette's kamer uit, en hij wist, dat zij zich te ruste had gelegd.

Bij hem borrelde de onrust. En de drank ging werken. Hij waggelde reeds op zijn benen. Daarom zeeg hij weer neer op de drempel en staarde wezenloos naar de heldere hemel, waar maan en sterren fonkelden aan een tropen-firmament. Zo bleef hij kijken, toen de slaap hem overmande.

Een slaap, die geen rust, maar vermoeidheid bracht in de vorm van dromen die hem kwelden.

Onder de verkwistende maanstralen zag hij plotseling een levend wezen, geheel in het wit gekleed een elfje, toen nog twee, daarna nog vier naar voren komen, die een dans begonnen. Ze vlogen van links naar rechts, gingen op hun tenen staan, draaiden om hun eigen as, terwijl hun rokjes en het loshangend haar sierlijk elke beweging verdubbelden. De muziek had nu iets verhevens. Hoge harpklanken en tonen van zuivere violen. De avondwind neuriede als achtergrond het thema mee.

Dat vond hij eerst mooi, maar schrok ervan, toen hij plotseling wist dat hij midden in de kring genomen was door die dansende wondere wezentjes. Vervaarlijk sloeg hij om zich heen, maar raakte niets, daar ze geen van alle een lichaam hadden. ‘Geesten, geesten!’ riep hij en wilde wegvluchten, maar uit de kring kwam hij niet, hoe hard hij

[p. 9]

ook wegliep. Het zweet brak hem uit. Zijn hoofd hield hij vast omdat het daar zo gonsde.

Toen begon hij te roepen, ‘Janette, Janette,’ maar hij hoorde zijn eigen stem niet meer. Toch kwam Janette, nu ook in het wit gekleed. Zij doorbrak de dansende kring van hemellichaampjes, nam hem hij de hand en leidde hem terug op de drempel waar hij gezeten had......

Hij deed een zwaai om haar te omarmen, maar weg was ze.

Het was een zwaai, waarvan hij wakker werd. En grijpend naar zijn hoofd, wist hij dat hij gedroomd, benauwd gedroomd had, maar gelukkig niet liefdeloos, daar hij Janette nog had kunnen zien in deze droom.

Plotseling echter kwam vanuit de verte muziek aanwaaien. Hij luisterde toe. Hij wist niet zeker of hij nog droomde en daarom waste hij zich het gezicht af met een restant van het bier in een der flessen. Maar toen zag hij het duidelijk. Hij was nu klaar wakker en helder als de maan daarboven.

Met vastberaden passen kwam Joel het erf op, een pakje in de ene hand en een fles drank in de andere. Vlug stond Max op en stelde zich verdekt op achter een heg. De muziekanten volgden Joel op enkele meters afstand en speelden nu zacht en mooi aubade-muziek.

Het was dus vroeg in de ochtend. Heel de avond had hij dus daar gezeten. Gelukkig toch, dacht hij. Nu kon hij dit meemaken. Heel zijn moedeloosheid verdween. Zijn gezicht vertrok en zijn ogen vernauwden. Haat kon men lezen in heel zijn uiterlijk. Wraak zou hij nemen.

Terwijl Joel nu als een triomfator voortschreed, griste Max uit zijn broekzak een dolk-mes met rode heft en een blinkend lemmet, dat dezelfde vorm had als de bloeiwijze van de paloeloe. In de maneschijn flikkerde dit puntige wapen als een kaarsvlam en voor een ogenblik twijfelde hij of hij een rode paloeloe in de hand hield, dan wel een dodelijk wapen.

Het orkestje speelde nu gewijde muziek.

Overigens was alles stil en bewegingloos. Toen vloog boven een raampje open en op het gezicht van Janette viel maanglans. In één oogopslag overzag zij het gehele toneel,

[p. 10]

en omdat zij zo hoog stond kreeg zij in dit beeld ook Max in het oog. Max, met het rode wapen in de hand, Max, met het lichaam ineengebogen als een panter, klaar voor de dodelijke sprong.

Alles keek met opgeheven ogen naar Janette. Nu ook Max, die echter beurtelings keek naar het wapen dan naar boven. Maar Janette deed gebiedend een gebaar met de hand, waarin een uitdrukking van afweer lag. Ook de muziek verstomde. Toen trok zij het hoofd terug, vloog naar beneden gooide de deur open en stond daarna als een fee zo schoon in de opening, maar nu met een bos rode, schitterende paloeloes in de handen. Dezelfde paloeloes van Max, die bloedrode bloemen vol purper en mankracht, scherp en puntig als het lemmet van een dolkmes.

Nog was het stil. De muzikanten fluisterden. Even overzag Janette het toneel voor zich. Toen richtte zij haar schreden naar de heg, waarachter Max nog steeds gehurkt zat. Hij richtte zich toen op en liep het schone meisje aarzelend en toch hoopvol tegemoet.

Zij schreed als een engel voort, reikte hem een paloeloe aan, ontnam hem het dolk-mes en hield het naast de bloem in een betekenisvolle vergelijking van liefde en haat, bloem en moordtuig, beide rood, scherp en puntig, herinnerend aan mensenbloed. Daarna wierp zij resoluut het wapen over de heg en in een onbeschrijfelijke ontstuimigheid vloog zij Max om de hals. De paloeloes konden zij beiden voelen prikken aan hun gloeiende harten.

Dit ziende brak nu de muziek van de muzikanten uit in vreugdetonen. Tonen, weer met hetzelfde dansende rithme van de vooravond, maar nu waren het Max en Janette die een vrolijke pas-de-deux deden.

Laf, en diep gewond, alsof hij naakt bekeken werd, droop Joel af.

En terwijl de twee geliefden zo zwierden leek het alsof ook dansende paartjes kwamen meedoen, nu in het wit, gelijk de elfen die dansten in de droom van Max, de gelukkige die met zijn paloeloes het hart veroverd had van het schoonste meisje dat hij zich denken kon.