Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

Bonn - 30 mei 1972

Siebe van der Zee meldde vandaag in de nrc-Handelsblad, dat secretaris-generaal van de navo, Joseph Luns op een persconferentie bij de opening van de navo-ministerraad in de Westduitse hoofdstad had gewaarschuwd voor te groot optimisme bij het streven naar vrede en ontspanning. Hij wees er op, ‘dat de Sowjet-Unie continu haar strijdkrachten uitbouwt. Bovendien hebben woorden in Oost en West niet altijd dezelfde betekenis,’ aldus Luns, die verder pleitte voor ‘een harmonieuze samenwerking’, binnen de navo. ‘Dat is de betrouwbaarste garantie voor onze veiligheid.’

En zo kabbelde Luns' kruistocht tegen optimisme ten aanzien van een Europese veiligheidsconferentie en een mogelijk daaruit voortvloeiende algehele ontwapening tussen Oost en West rustig verder. Al moet men constateren, dat ná de reis van Nixon naar Moskou, of Brezhnev naar Washington, onze landgenoot navo-secretaris-generaal minder heftig in deze richting te keer gaat. Er wordt door Washington vrij onafgebroken over zijn schouder meegekeken. Hoe zou Luns, die Nixon eens een zegen voor de wereld, Amerika en Europa noemde, nu, in 1973, over zijn idool op het Witte Huis denken? Of spreken wij er maar niet meer over omdat brave Joseph er ook hier erbarmelijk naast heeft gezeten?

De Telegraaf heeft een gedeelte van de taak van paniekzaken in versneld tempo overgenomen. J.G. Heitink maakte in juli-augustus 1973 een reisje langs Europese hoofdsteden om Luns' ongerustheid wat betreft de ‘onzekere toekomst van de navo’ bevestigd te krijgen. Bij hun Camp-David en San-Clemente tapgesprekken van juni 1973 zouden partijleider Brezhnev en president Nixon namelijk afgesproken hebben dat geen van beide landen ooit als eerste atoomwapens zou gebruiken. Volgens Heitink was zodoende in navo-kringen grote ongerustheid ontstaan of de in Amerika gemaakte afspraken ook voor tactische kleine kernwapens van de Verenigde Staten in Europa zouden gelden. Deze zijn immers bedoeld om de ongelijkheid in con

[p. 559]

ventionele, niet-atomaire wapens tussen de navo en het Warschaupact te compenseren. Nixon schijnt mondeling wel enige garanties aan de navo in deze richting te hebben willen geven, maar duidelijkheid en waterdichte afspraken bestaan hier niet over. Luns heeft thans genoeg ervaring met ‘concrete afspraken’ en ‘toezeggingen’ van Amerikanen, die niet op papier werden vastgelegd of nooit werden gedaan. Hij is dus buitengewoon verontrust. In navo verband kan hij minder gemakkelijk kwijt te verklaren dat de Amerikaanse president hem beloften deed die nooit werden gedaan, dan in Den Haag.

Heitink kreeg in Londen te horen, dat indien eens een snelle en massale inzet van tactische kernwapens in Europa nodig zou kunnen zijn, Moskou de V.S. zou kunnen dreigen met zware strategische lange afstand wapens gericht op het Amerikaanse grondgebied zelf, indien men Europa de vrije hand zou geven deze wapens op het Russische grondgebied af te vuren. Vandaar dus de ongerustheid in navo kringen, aldus deze De Telegraaf reportage.

Intussen meldde het blad Sovjet-Rusland op 17 juli 1972 op de valreep, dat Luns wel eens een struikelblok achter de schermen bij de komende Europese topconferenties zou kunnen blijken te zijn, omdat hij ‘een spaak in het wiel der geschiedenis bleef steken.’ Dit zou overigens niet Luns' eerste dwarsligger blijken te zijn, zoals wij, Nederlanders hier langzamerhand over kunnen meepraten. Het Sowjet-blad meende, dat ondanks pogingen van degenen die het normalisatie-proces in de betrekkingen tussen landen probeerden te verstoren, toch positieve ontwikkelingen in Europa van de grond waren gekomen.