Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

Amsterdam - 20 januari 1972 (1)

De verzekering van collega-hoofdredacteur Hofland aan de heer Goeman Borgesius werd blijkbaar bij de hoofdredactie van De Telegraaf niet au sérieux genomen. Nieuwe kopij verscheen: ‘Onderhoud van Russen met Oltmans’.

haagse kringen op hoogte van inhoud gesprek.

Plus de onderkop: ‘Moskou wil Luns uit de navo.’

Het werd nu ook steeds waarschijnlijker dat inderdaad de bvd en De Telegraaf onder éen hoedje speelden. Wie anders in Den Haag beschikte over de middelen en de apparatuur om de in mijn huis gevoerde gesprekken af te luisteren, dan juist de bvd, die nu eenmaal alle Sowjet-diplomaten in Nederland dag in dag uit op de voet volgt en afluistert? Deze deputatie van drie Sowjet-diplomaten in mijn huis kon volgens detectiveromannetjes lezende en James Bond nabootsende bvd-idioten natuurlijk alleen maar een samenzwering tegen Luns inhouden.

Dat De Telegraaf de zaak wat Somerset Maugham noemde op de razor's edge speelde, bewees de follow-up. De redactie stelde nu, dat Den Haag zeker was van wat er in mijn huis was gesproken en gezegd en door wie en dat men dus absoluut zeker was dat ik met de Sowjets samenspande om Luns te wippen. Dit is wat letterlijk in De Telegraaf te lezen stond.

‘Het bezoek dat drie diplomaten van de Sowjet-ambassade in Den Haag dinsdagavond hebben gebracht aan de woning van de journalist W.L. Oltmans in Amsterdam heeft in bevoegde Haagse kringen sterk de aandacht getrokken. Nu men in Den Haag op de hoogte blijkt te zijn van de details van het gesprek, waar ook enkele Nederlanders aan hebben deelgenomen, is komen vast te staan dat er een verband is met de campagne welke de heer Oltmans begonnen is tegen de secretaris-gene-

[p. 523]

raal van de navo mr. J.M.A.H. Luns, over diens indertijd als minister van Buitenlandse Zaken gevoerde Nieuw-Guinea-beleid.

De Russen hebben er geen doekjes om gewonden dat zij de Europese veiligheidsconferentie vroeger willen laten plaatshebben dan degenen die voor een voorzichtige benadering en zorgvuldige voorbereiding van die conferentie zijn. Deze “voorzichtigen” willen de conferentie op zijn vroegst in 1973 belegd zien. De Russen willen haar nog voor het einde van dit jaar bijeengeroepen zien. Zij ondervinden daarbij de nodige doelmatige tegenstand van mr. Luns, die als secretaris-generaal van de navo over een groot internationaal prestige beschikt. Er is hun dus alles aan gelegen mr. Luns op die plaats weg te werken.

Dat is dinsdagavond ten huize van de heer Oltmans duidelijk gebleken: de drie Sowjet-diplomaten en onder hen vooral de politieke ambassaderaad hebben dat belang duidelijk naar voren gebracht,’ aldus De Telegraaf.

‘In tegenstelling tot wat de nrc-Handelsblad giseravond heeft gemeld, namelijk dat de Russen Oltmans slechts bezochten omdat hij voor hen een film gaat maken, wijst juist de aanwezigheid van een politieke figuur van de Sowjet-ambassade, die door zijn activiteiten al eerder de aandacht heeft getrokken, in de richting van een verband met Oltmans' campagne tegen oud-minister Luns. Bepaalde Haagse kringen die opvallend goed geïnformeerd blijken te zijn over het gesprek bij Oltmans thuis, houden met grote stelligheid vol dat de Nederlandse journalist wel degelijk over zijn campagne tegen ex-minister Luns heeft gesproken. “Luns” zou zelfs aan het begin van de avond het hoofdthema van het gesprek zijn geweest.

Ten aanzien van de bewering van de heer Oltmans dat de drie Russen dinsdagavond slechts bij hem zijn geweest in verband met zijn filmopdracht uit de Sowjet-Unie, verklaren genoemde Haagse kringen het volgende:

Altijd zorgden de Russen voor een dekmantel in hun contacten met voor hen interessante figuren in het Westen. Zulk een dekmantel is een officieel aannemelijke reden om met de betrokken Westeuropeaan of Amerikaan ontmoetingen te hebben. In werkelijkheid spreekt men dan meestal over andere zaken dan die welke officieel worden opgegeven.

Het is gezien deze ervaringen niet voldoende, zo meent men in Den Haag, wanneer de heer Oltmans zich op het maken van een film voor de Sowjet-Unie beroept om zijn contact van dinsdagavond met drie Russische diplomaten te verklaren.

Ook al valt dit contact in geen geval binnen enige strafbepaling in Nederland, juist gezien het voortdurend werken met dekmantels ook in beinvloedingsoperaties door de Russen, bewijst de tegenspraak van Oltmans bepaald niet dat slechts over de te maken film en niet over zijn conflict met de heer Luns zou zijn gesproken. Men weet trouwens in Den Haag wel beter.’

Bijzonder misleidend was de conclusie aan deze opvallend groot gebrachte reportage in De Telegraaf:

‘Uit bepaalde omstandigheden, waarover men een angstvallig stilzwijgen bewaart, zou kunnen worden afgeleid dat een Sowjet-diplomaat en

[p. 524]

niet noodzakelijkerwijs een van de drie die bij Oltmans aanwezig waren, kennis heeft kunnen nemen van papieren die betrekking hebben op mr. Luns, maar die op zijn zachtst gezegd zeker niet voor Russische ogen waren bestemd. Het is niet uitgesloten dat in deze zaak, waarin overigens geen aantoonbaar direct verband met de heer Oltmans bestaat, een onderzoek wordt ingesteld.’

Twee nieuwe Telegraaf-hoofdartikelen: aanvallen op luns op 19 januari 1970 en toeval op 20 januari dienden de frontale aanval op mijn integriteit en eerlijkheid als Nederlander te bezegelen.

‘Het is natuurlijk “toeval” dat de heer Oltmans al geruime tijd zeer goede contacten heeft met Rusland en dat hij eergisteren o.a. drie Russche diplomaten te zijnen huize ontving, waar de “kwestie”-Luns uitvoerig besproken werd.

De heer Oltmans verdient geen enkel geloof.

De door de radio en sommige persorganen ten onrechte opgevijzelde journalist W. Oltmans houdt vandaag een persconferentie.

Daar zal hij “uit de doeken doen” hoe de huidige secretaris-generaal van de navo mr. J.M.A.H. Luns, als Nederlands minister van Buitenlandse Zaken, tijdens de Nieuw-Guinea-periode, regering en volk zou hebben misleid. Etcetera,’ aldus Goeman Borgesius, Heitink en trawanten.