Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

Brussel - 18 oktober 1971

Kort na diens benoeming tot secretaris-generaal van de navo ontving Luns van een naaiclubje van Haagse dames een tafelkleed waarin de handtekeningen van alle ministers met wie hij in kabinetten had gezeten waren geborduurd. Behalve éen: de huidige minister-president drs. Joop den Uyl. Deze socialist had het initiatief van de totebellen ‘oubollig’ gevonden. Het incident leidde tot een briefwisseling, waarbij De Telegraaf een uitvoerig schrijven van Luns aan Den Uyl publiceerde, waaruit een passage volgt:

‘Tenslotte de door het door Nieuw Links gedomineerde partijbestuur uitgegeven officiële verklaring tegen mijn benoeming als secretaris-generaal van de navo. Ik heb er indertijd het mijne reeds van gezegd. Ik moge echter nog opmerken, dat, naar ik weet, verschillende vooraanstaande leden van de pvda bij partijgenoten-ministers in navo-landen hebben geageerd om zich te verzetten tegen mijn benoeming. Het is een triest symptoom van de dalende standing van de pvda bij de zusterpartijen in het buitenland, dat socialistische ministers uit navo-landen mij zeiden, dat, in het licht van de aarzelende houding van de pvda ten aanzien van de defensie en haar kritische opstelling tegenover de navo, deze acties tegen mijn benoeming een contra-producerend effect hebben gehad. Vooraanstaande buitenlandse socialisten, zoals Brandt, Spaak en Nenni, alsmede internationale socialistische organisaties zoals “De Socialistische Partijen der Europese Gemeenschap” wensten mij hartelijk geluk met mijn huidige functie, zulks in tegenstelling tot de officiële pvda-verklaring. Van enkele individuele leden van de partij (prof. Patijn, Max van der Stoel, Jaap Burger) ontving ik echter wél een gelukwens.

Nog zeer onlangs had ik met de oud-minister-president dr. Drees een lang gesprek o.m. over de huidige situatie in de pvda. Mijn bezorgdheid

[p. 492]

is door dit gesprek niet verminderd.

Dat werkelijk democratische socialisten, waartoe ik jezelf en Vondeling nog wel wil rekenen, niet willen inzien dat de doeleinden van Nieuw Links zijn gericht op het ondermijnen der Westelijke democratische instellingen en op het doen zegevieren van anti-democratische en totalitaire beginselen, is voor velen, ook voor personen die nog lid van de pvda zijn en die mij zulks verschillende malen hebben verklaard, een raadsel.

Het moet mij in dit verband van het hart hoezeer ik het betreur dat jezelf en Vondeling in zulk een grote mate verantwoordelijk zijn voor de huidige situatie in de pvda. Indien de leiding intijds krachtig stelling had genomen tegen de Nieuw Linkse activiteiten, dan was het nooit zo ver gekomen.

Wanneer je mij van conservatisme beschuldigt, bevind ik mij in het goede gezelschap van Drees sr. en jr. en van vele anderen, die, zoals gezegd, gedeeltelijk hun lidmaatschap van de pvda nog niet hebben opgezegd.

Hoewel ik met een gevoel van immense opluchting de Nederlandse politieke arena na bijna 19 jaar ministerschap heb verlaten, zie ik de toekomst van ons land, juist in het licht van wat zich afspeelt in de pvda, met zorg tegemoet.

Met vriendelijke groet,

J.M.A.H. Luns.’

Dit lijkt mij een gepast moment om nog eens een uitspraak dit ik op een persconferentie van 7 juni 1973 in de Nieuwspoort in Den Haag voor een tweede maal deed op basis van een informatie rechtstreeks in groep-Rijkens-verband verkregen, en hier overgenomen uit de Haagse Courant, te herhalen:

Journalist Oltmans meent: ‘prins bernhard kan luns' bloed wel drinken’

Den Haag - ‘Prins Bernhard kan bij wijze van spreken, het bloed van Luns wel drinken. Als goed officier heeft hij dan ook zijn best gedaan om die clown niet op zo'n hoge post bij de navo te laten komen.’

Aldus gisteren de journalist Willem Oltmans, die al jaren probeert aan te tonen dat de oud-minister van buitenlandse zaken in het begin van de jaren zestig een volkomen fout beleid heeft gevoerd ten aanzien van het toenmalige Nederlandse Nieuw-Guinea.

De woede, die prins Bernhard tegenover Luns zou voelen, vindt volgens Oltmans zijn oorzaak in het feit dat de oud-minister diens persoonlijke vriend dr. Rijkens (die heeft geprobeerd met een groep zakenlieden de vertroebelde verhouding Nederland-Indonesië te verbeteren) zeer onheus zou hebben behandeld.’