Memoires 1995-B

[p. 7]

Inleiding

‘Oltmans heeft een zaak,’ zo begon het advies van advocaat Herman Doeleman aan de nvj. Hij vervolgde echter wel met de overweging dat de persoon Oltmans, met zijn luidruchtige optreden waarschijnlijk een kansrijke procedure tegen de Staat in de weg zou staan.

De nvj is echter gewend journalisten te ondersteunen die niet keurig binnen de lijntjes kleuren. Juist deze journalisten maken met hun werk dat de discussies over grenzen aan de persvrijheid steeds gevoerd kunnen worden.

Oltmans had controversiële opvattingen, had methodes die door de journalistiek niet als onafhankelijk werden gezien. Sloot vriendschappen met machthebbers. Verkondigde vooral zijn eigen mening. Niet iemand die paste in de gangbare definitie van journalist. Maar Oltmans was ontegenzeggelijk tegengewerkt, tot persona non grata verklaard destijds, tijdens de uitoefening van zijn functie als journalist. De nvj was hierover door de Staat voorgelogen. Oltmans had een principiële zaak en de nvj besloot hem te steunen.

Deze steun was voor Oltmans van levensbelang. Hij stond niet meer alleen, hij had het belangrijkste instituut voor de journalistiek achter zich. En, ook mooi meegenomen, de berooide Oltmans kreeg wat financiële steun voor zijn procesgang. Deze steun stak overigens zeer mager af tegen de uren die advocate Ellen Pasman erin zou steken, maar dat bleek later pas.

Makkelijk was de samenwerking niet. In de loop der jaren laaiden de emoties in de vergaderkamer van de nvj aan de Johannes Vermeerstraat hoog op. Complottheorieën, beschuldigingen, tirades, verzoeningen en lachsalvo's wisselden elkaar in hoog tempo af. Besprekingen eindigden soms in een ijzige stilte of knallende ruzie, maar vaak ook werd er uitbundig gelachen. Willem was lastig en charmant.

Het werd een knipperlicht relatie. De persoon Oltmans was altijd verwikkeld in intriges en conflicten. Als de nvj zijn zaak bepleitte bij de Tweede Kamer, wist hij diverse leden van die kamer tot op het bot te beledigen. Toen hij publiekelijk Max van der Stoel voor leugenaar of erger uitmaakte was dat een van de aanleidingen voor de nvj om de steun in te trekken. Maar altijd kwam er dan weer

[p. 8]

een bemiddelaar die de relatie vlot trok en pakte de nvj de draad weer op. Algemeen secretaris Hans Verploeg was daarin de spil. Trok hij een grens dan ratelde de fax dagen achtereen met brieven, kopieën, niet mis te verstane verwijten van Oltmans. Maar na een tijdje gingen de scherpe kantjes er weer vanaf en gingen ze samen verder. Er moest een weg te vinden zijn die zou leiden tot genoegdoening.

De weg was lang en uiterst gecompliceerd. Alle juridische mogelijkheden werden benut, leden van het koninklijk huis werden gedagvaard, Kamerleden werden bewerkt, publiciteit werd ingezet. Alles is in die jaren uit de kast getrokken. Hans Verploeg heeft op tv nog een emotioneel betoog gehouden dat Oltmans ziek was en eindelijk erkenning verdiende voor het leed hem aangedaan. Samen met Pieter Broertjes, de voorzitter van het Genootschap voor Hoofdredacteuren werd opnieuw gezocht naar een passende oplossing. Toenmalig minister van Aartsen durfde het uiteindelijk aan een arbitragecommissie onder leiding van Pierre Vinken in te stellen. Deze maakte een koele rekensom en kwam uit op een astronomisch bedrag van 8 miljoen gulden en de beeldende typering dat Oltmans door hetgeen hem was aangedaan deed denken aan een vergroeide boom. En zo kreeg Oltmans dan toch tegen het einde van zijn leven, tegen alle verwachtingen in, de erkenning en genoegdoening waar hij meer dan veertig jaar voor had gestreden. Oltmans had wel degelijk een zaak.

Inge Brakman

Secretaris nvj 1989-1999