Logo DBNL
Memoires 1991-A (2018)

Memoires 1991-A

(2018)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Los Altos Hills

26 februari 1991

Los Altos Hills, Californië

Bill en Marjorie Kellogg haalden me van het vliegveld van San Francisco af. We hebben tot 23.00 uur zitten praten. Ik was uitgeput.

In een plaatselijke krant staat een bericht dat Oliver Stone in april aanstaande met het verfilmen van zijn script jfk gaat beginnen. Kevin Costner speelt Jim Garrison, een redelijke gelijkenis denk ik. Het blijft een raadsel voor me waarom Oliver zich niet aan onze afspraak heeft gehouden dat wanneer hij eenmaal de Kennedy-film zou gaan maken, we dit samen zouden doen. Waarom heeft hij me niet gewaarschuwd en me naar Californië geroepen?

27 februari 1991

Saddam is bereid om Koeweit op te geven maar de vs vechten door. De Sovjets stellen in de vn een staakt-het-vuren voor - veel te laat - maar Frankrijk en Groot-Brittanië zullen een veto uitspreken, want Washington wil het gevecht afmaken.

Ik had gisteren een levendige discussie met Bill over de noodzaak van een staakt-het-vuren. Bill staat helemaal achter het dwaze en immorele gedrag van de vs. Marjorie ging er zelfs alleen opuit voor een wandeling. Voor mij is het duidelijk dat er een onderhandeling geregeld had moeten worden tussen Moskou en Bagdad, maar er lopen te veel verraders rond.

Koeweit is inmiddels door de vs bevrijd. De vraag voor Washington is nu wat er met Irak moet gebeuren. De tendens is om Bagdad onder curatele te plaatsen. De voornaamste zorg is, zegt Bush, zeker te stellen dat Irak nooit meer een bedreiging in de regio zal vormen. nbc zegt dat Bush vastbesloten is Saddam op de knieën te krijgen.

Ik heb nog steeds het gevoel dat Irak van alle kanten is verraden niet alleen door de zogenaamde Arabische broedervolkeren, maar ook door de ussr en de vn. Ook kletsen hoogwaardigheidsbekleders brutaalweg op de Amerikaanse tv dat men hoopt dat Saddam door zijn eigen volk zal worden vermoord. Stel je voor dat de Sovjets dergelijke uitlatingen zouden doen over

politiek leiders die hen niet bevallen. Het hek zou van de dam zijn.

Marjorie Kellogg vertelde ooit het dagboek van Leon Trotski te hebben gelezen.107 Trotsky vond volgens haar dat een dagboek schrijven Ersatz-journalistiek was. Onzin. Herinneringen hebben zeker aspecten van journalistiek, maar het is gewoon iets heel anders, meer als pratend schrijven.

Bill Kellogg is van mening dat George Bush zich met lichtgewichten heeft omringd, wat natuurlijk waar is. James Baker was zijn golfpartner in Houston. Verder adviseerde iedereen tegen de lul Dan Quayle maar Bush nam hem natuurlijk toch. Bill herinnerde er weer aan hoe hij voor zijn optreden in de oorlog door (onder meer) Wilhelmina, Roosevelt en Stalin was onderscheiden. De Sovjetdecoratie werd hem tijdens de topconferentie in Teheran met twee wangkussen van Stalin gegeven. Opmerkelijk dat de ussr en Zuid-Afrika diplomatieke posten in elkaars landen hebben opgezet. Dat dit zou gebeuren voorspelde Dirk Keijer reeds bij de ontmoeting met generaal De Villefort du Toit, die ik in de militaire club te Pretoria organiseerde. Du Toit stichtte vervolgens de Black Sea Corporation, waar ik directielid van zou worden. Maar tot om voor mij onbekend gebleven redenen bleven alle door mij sinds 1986 in Zuid-Afrika opgebouwde contacten in 1990 hun deuren potdicht voor mij en gingen alle plannen in rook op.

Vliegveld

Mist. Regen. Vertragingen. In de koffiebar verscheen de Iraakse ambassadeur bij de vn op televisie. Een bezoeker gooide in woede zijn servet naar het toestel. Er gaat niets boven uitstekend geïnformeerde burgers, die straks gaan stemmen.

Tom Wicker, mijn favoriete columnist van The New York Times, neemt het aanbrengen van gele linten als steun voor de Amerikaanse strijdkrachten in de Golfoorlog op de korrel onder de kop yellow fever. In Los Altos Hills, waar de Kelloggs wonen, zag ik ook overal die patriottische steunbetuigingen op hekken en deuren. Wicker noemt het een epidemie. De Golfoorlog heeft volgens hem na de vernedering door het verlies in Vietnam, de Amerikaanse trots in de militaire macht van het land hersteld. ‘We are number one,’ redeneren Amerikanen. Terecht stelt Wicker dat de vs maar in een opzicht werkelijk nummer één zijn in de wereld en dat is met ‘militaire macht’. De Sovjet Unie danst in de vn met het Westen mee om Irak 107 Leon Trotsky, Trotskys Diary in Exile, 1935, Harvard University Press, Cambridge, 1976.

op de knieën te krijgen. Ambassadeur Yuli Vorontsov, wiens gast ik eens was toen hij nog ambassadeur in Parijs was, tapt nu wel uit een heel ander vaatje.108 Om misselijk van te worden. Alleen Jemen en Cuba bleven Irak trouw. Gorbatsjov zal nog eens van een koude kermis thuiskomen met zijn pro-Westerse gedraai.

The Wall Street Journal maakte melding van een nieuw cia-rapport dat de grote baas William Webster slechts achter gesloten deuren wenst te bespreken en dat zou wijzen op een in de soep draaiende Gorby. De centrale regering in het Kremlin zou dramatisch aan macht en invloed hebben ingeboet in de ussr. ‘Gorbachev has lost much of his political support, and with it, the ability to control the course of events,’ aldus de Amerikaanse spionagedienst. De Sovjeteconomie zit in een vrije val en een rechtse koers in de buitenlandse politiek van de Sovjet Unie wordt al evenmin door iedereen in dank afgenomen.

Ik lees The Untouched Key van Alice Miller.109 Ze analyseert Nietzsche en constateert: ‘He survived his childhood. If he had been allowed to speak freely in his family as an adolescent, it is possible that he would not have needed Schopenhauer or, above all, the Germanic heroes, Richard Wagner, and the concept of the blond beast.’ Het zou wel eens waar kunnen zijn. Zou ik ooit aan een dagboek zijn begonnen wanneer ik op De Horst echt met mijn ouders zou hebben kunnen praten?

Er is een voor mij interessant boek verschenen geschreven door George Johnson: In the Palaces of Memory, over de vraag hoe wij onze gedachtenwereld vormen.110 Deze redacteur van de sectie ‘News in the week’ van The New York Times woonde in 1985 een bijeenkomst bij van de Cognitive Science Society en maakte kennis met het werk van Gary Lynch, die een van de sprekers was. Ik wil deze Lynch al heel lang ontmoeten.

28 februari 1991

Hollywood

Ik nam gisteren een limousine naar het Roosevelt Hotel en vandaar een taxi naar Bill Bast en Paul Huson. Hun huis heeft een nieuwe vleugel gekregen en is verder geperfectioneerd. De gastenkamers lijken op een Hyatt Hotel. Ook Pauls moeder, Olga Lehmann, brengt hier de winter in Californië door.

Bill, Paul en ik zijn gisteravond naar een voorvertoning van Oliver Stone's nieuwe film The Doors gegaan, waarvoor ik was

uitgenodigd. Helaas was er een ugly scene nodig om binnen te komen. Het eerste wat Bill zei toen we het theater verlieten was: ‘I wish, I had written that. I would have never had to work for the rest of my life anymore.’ Ze waren kritisch over Stone, die zij ongedisciplineerd en pretentieus noemden, maar wel als iemand met goede bedoelingen beschouwden. ‘One thing I must say,’ aldus Bill, ‘Oliver is not a thief, he is authentic.’ Ik vraag me af wat Oliver met deze film heeft willen bereiken. Van Jim Morrison een held maken? Ik denk dat Val Kilmer die popster uitstekend speelde. Momenten van schoonheid: geen. Momenten om vast te houden: geen. Allemaal puur geweld en dolgedraaide breinen.

Aan het ontbijt als altijd een waardevol gesprek met mijn vrienden gehad waar ik notities van heb gemaakt. ‘Americans don't read books anymore, except intellectuals and quasi intellectuals. This is the age of films and television. We are being asked as screen writers to turn out products aimed at the lowest group of viewers in terms of Hollywood writers contents or meaning. This film The Doors is a giant standing out in a sea of todays drivel. We are asked to produce baby talk. We were asked for an adaption of Mary Shellys Frankenstein for nbc, a four hours mini-series. In this epic Frankenstein is a twenty-five years old university student. So, we were told, write for the ideal audience, juveniles in their early twenties. Our marching orders were: remember, we produce at nbc for college kids, fun-loving youngsters, not university students. So, we see here imposed upon us a classic degradation of art, like all over America, you see a massive degradation of everything intelligent. Our television merchants drop all pretenses and are involved in a joint intentional conspiracy to present the lowest of standards,’ aldus Bill Bast.

Paul voegde eraan toe: ‘Television has become the wrapping paper by which the ads are being sold. In the sixties, it was drama first. Commercials were a by-product. Now, in 1991, most money is being made via commercials themselves. Ads determine television.’

Ik vroeg hen: ‘What does this do to the minds of people?’

Bill antwoordde: ‘Look around. People are being turned into totally contaminated mindless zombies. That is why they buy Dan Quayle for vice-president. Nobody reads, they know nothing.’

‘Look at the Times best-seller list,’ merkte Paul op.

‘The eec is saying we have a market bigger than the us,’ aldus Bill, ‘but Europe is rushing to get on board with the us, which

is very sad. And the rest of the world will follow. The degradation of the European mind us style has already begun. First, Europe blamed the us and looked down at us. Now they are eagerly looking forward becoming like us.’

‘And Gorbachev,’ zei ik, ‘is the us-European agent opening up the East to us-European pollution and Western mental contamination to transform the former ussr in a quasi capitalist paradise.’

‘Our television networks are aiming to sell entertainment to our big city ghettos,’ zei Bill. ‘Their common objective is the purveyance of the lowest common denominator. You see, the poorest of the poorest and the idle or the jobless stay at home to watch free television. Therefore, our networks reason that they have to make television accessible to the ignorant.’

‘The networks tell us screen writers,’ vulde Paul aan, ‘do what we tell you. We know our audiences with the result that most writers produce enlarged commercials.’

Ik vroeg of ze me een hoogstaande productie uit 1990 konden noemen. Ze waren het meteen eens: Lonesome Dove op cbs. ‘The public looks for salacious headline stories and docudramas,’ meende Bill. ‘Therefore, it is fashionable nowadays to take headline stories of yesterdays horror headlines. Real serious drama work is not done anymore in Hollywood. Docus are turned out in a hurry in case somebody else might do them. Then we are facing pressures from all sides, we do not do stories on sex, abortion or anything that might offend certain groups. Because they organize boycotts of sponsors. Networks will take up stories that appeared already in the press, so they will have a place to hide.’ Ook hier dus als eerste prioriteit de almachtige dollar.

‘The bottom line is,’ aldus Bill Bast, ‘that all creative people are trying to get out of Hollywood. They are sick at heart, feel useless and left on their own. Also independent producers all want out. They no longer take pride in what they are doing. They are ashamed of what they turned out. I have been in this business since I was nineteen, which is forty years. I have never before known such appallingly distasteful degeneration and without redemption. They have lost sight of where to begin to correct this situation. It is not even nbcs management that is doing this, because they would rather order valuable artistic work. But nbc is now owned by General Electric. Therefore, nbc is no longer allowed to do what it would like to do. We screenwriters all have to take into account what women want, what gays want, what Hispanics want, what Jews want, what

fundamentalists want, what blacks want and so on. There is no way that art can survive in this environment. This means, art is dead. Artists no longer make personal statements. All is painted gray. There is no right or wrong anymore. The screenwriter cannot write with moral authority anymore. What follows is numbness, indifference, and art dies.’

Mijn vrienden roerden ook de politiek aan. ‘This Kuwait war we are presently fighting is another example of where we are heading. It was announced by Bush and Cheney as entirely justified. Level-headed moderate liberal peace-loving Americans were collectively sucked into accepting this war. What we see is a vast majority of television viewers in America being brainwashed into accepting this war. Americans waiting in line for innate fascism. The fascist beast has been unleashed. Watch now what happens. Oliver Stone and other filmmakers are unwittingly accomplices. They produce a series of grotesquely violent films on war under the pretext that they are anti war. But excessive macho cockmanship shown on the part of American filmmakers turns them into unintentional fascist leaders of the world. I mean this in its purest sense,’ aldus Bill Bast. ‘Might makes right. You can exert power like Hitler or Saddam. Or, you can do it like Bush. Macho egomaniac filmmakers show how might makes right to solve our problems. The might makes right shift is turning rapidly into a generally accepted American ethic. I do not find these very subtle shifts of power in the Declaration of Independence or in our Constitution. They simply slide along, hardly observable.’ Zijn woorden deden me denken aan de waarschuwing indertijd van senator J. William Fulbright, voorzitter van de commissie voor Buitenlandse Zaken, die zich jaren geleden al zorgen maakte over fascistische tendensen in het Amerikaanse buitenlandse beleid en de politieke ontwikkelingen in Washington in het algemeen. Bill hekelde het steeds verder afglijden van het Amerikaanse onderwijssysteem. ‘Our educational system has disintegrated to the point that people have become so mindless, that they vote on the basis of what they pick up on television screens. They blindly accept what television tells them as the gospel truth. But at the end of the day in order to give meaning to democracy, its success depends on the level of education of the electorate. The voting public votes on the basis of what they know. Americans voted for Bush mindlessly. Quayle follows in his footsteps. Imagine what would have happened if Bush had had a heart-attack following the Kuwait disaster. Think also of present day young Americans, they simply do not vote. May be

it is better they don't. It would be like telling infants “go and vote boy”.’

Ik probeerde Kristina, de rechterhand van Oliver Stone, te bereiken maar ze waren blijkbaar op pad. Hij schijnt maandagavond voor me vrij gehouden te hebben om samen in Venice te dineren.

Bill en Paul hadden een tafeltje bij restaurant Oscar Rothschildt gereserveerd, waar we ons aan gebakken lever tegoed deden. Vervolgens hadden zij tickets (34 dollar per plaats, zonde) voor een concert van het Los Angeles Philharmonisch Orkest. Na een opvoering van een pianoconcert van Mozart, volgde een symfonie van Dmitri Sjostakovitsj, waar ik nog altijd geen touw aan vast kan knopen. Een aantal mensen verliet trouwens de zaal.

Soms bots ik weer met Bill, zoals in het restaurant. Hij zei zich te herinneren dat ik vroeger verhalen vertelde over jonge Russen, die het communisme met enthousiasme omhelsden. Dat was uit het verband gerukt, want ik ontmoette ook jonge Sovjets die naar Finland wilden uitwijken, zoals die jongen in Leningrad, om er een te noemen. Het gebeurde op weg naar huis in de auto opnieuw, omdat Bill zei overtuigd te zijn dat Saddam berecht zou worden, waar ik het oneens mee was. Ook had hij een Israëlische vrouw op cnn horen verklaren dat Saddam diende te worden onthoofd.

Alle televisiestations presenteren Bush, Cheney, Powell en Schwarzkopf als helden. Er zijn tot dusver 79 Amerikanen gesneuveld, 213 gewond en er worden 44 militairen vermist. Het lijkt me niet prettig om als Amerikaanse soldaat op dit moment in Iraakse handen te vallen.

Christian Brando schijnt een vrouw te hebben doodgeschoten. Hij zal nu tien jaar de bak in draaien. Zijn vader, Marlon Brando, is buitengewoon dik en oud geworden. Toen ik in 1949 op Yale was, speelde hij in de film A Streetcar Named Desire. Hij was toen onbeschrijflijk aantrekkelijk. Met een hangbuik en het haar in een knoet is er maar weinig overgebleven van zijn oorspronkelijke schoonheid.

1 maart 1991

Tot mijn stomme verbazing constateerde ik gisteravond dat de absolute phony klootzak Johnny Carson nog altijd miljoenen aan de buis gekluisterd houdt met zijn late-night show. Hoe is dit te verklaren?

Tijdens het ontbijt zetten we onze gesprekken voort. Bill noemt Oliver Hollywoods wonderkind. Hij liet me een repor-

tage over Stone lezen uit The Los Angeles Times, van 24 februari 1991. Ook de Libanese Najwa Sarkis - Olivers eerste vrouw, en een vriendin van mij - werd hierin opgevoerd. ‘He made statements in his film Wall Street that were interesting, but still frivolous,’ zei hij. Ik vroeg hem of er geen film te maken zou zijn die de kudde duidelijk zou kunnen maken dat zonder opvoeding of kennis democratie als politiek systeem verdoemd is. Hij wees op de film Network van Paddy Chayefsky die dit doel nastreefde. Inderdaad, maar dat was twintig jaar geleden. Ik heb Paddy nog voor de Nieuwe Revu geinterviewd. ‘Democracy is indeed based on the popular vote,’ vervolgde Bill, ‘but people get inferior education and lousy television. The culprits are the politicians and the TV merchants. Therefore, the question is, how to raise new generations of properly educated people. The elite and the rich send their kids to private schools. It looks like an unconscious conspiracy by the military and the financial complex to only educate properly the children of the establishment and ruling circles to perpetuate its power and vote “wisely”. This way, blacks, Puerto Ricans and all the rest have their shit education. They won't vote anyway, because lower classes are ignored anyway both in the educational system as in later opportunities in life. Where do blacks get their incentives to learn? What they incur is evermore television. The establishment buys time on tv to run their presidential campaigns and tell the masses how to vote. The lower classes do not go to school to learn, because they simply reason that in spite of learning they have no real opportunity anyway to get ahead. So, protests or drugs keep them busy. They don't do what they should be doing.’

‘The power of thinking is being usurped by our “power leaders”,’ vervolgde Bill Bast. ‘America needs guidance. America needs the informed to lead it, not the corrupt. We would have to find a story conduit for this statement. Oliver Stone promoted himself to the point that he could make such a decision. It is dangerous business, but it is necessary, otherwise he would just go on making money. If I was in his position I would be desperate to help construct an attitude towards reconstruction. This Gulf War was a shot in the arm for national pride again, but all for the wrong reasons. We should have said “hurrah”, we lost Vietnam, and the future is in the hands of the young. But the young are morons. They don't know how to think. The movie The Candidate made the corruption in politics real. But then, the masses let Ronald Reagan do all that The Candidate did. Next: Reagan dug an economic hole in this country, we

will never get out off. Robert Redford did this movie about the corrupt senator and the public reacts by saying “Ghee, lets get a president like him”.’

Bill beschuldigde de filmcritici niet te weten hoe over films te schrijven. ‘They rave about bad movies, because their own standards of perception and judgment have never been so low as nowadays, except perhaps in medieval. As far as humor is concerned, I have not laughed since the Renaissance. Oliver Stone tries to make movies with a statement.’

Hij duwde een artikeltje uit Le Monde onder mijn neus waarin werd voorspeld dat Saddam Hoessein naar Algerije zou vluchten. Omdat hij mijn sympathie voor het lot van Irak blijkbaar aanvoelde, vroeg Bill: ‘Are you not against megalomaniac dictators?’ Vroeger begreep hij ook niets van mijn vriendschap met Bung Karno, die immers in Amerika werd afgeschilderd als een Aziatische Saddam. Ik zei niet te verwachten dat de Iraakse leider zou vluchten en onderstreepte andermaal dat hij door voormalige bondgenoten, inbegrepen Gorbatsjov en Moebarak, eenvoudig is verraden omdat ‘de wereld’ nu eenmaal trouwer is aan Amerikaanse dollars dan aan principes, laat staan aan traditionele vrienden. Ik zei mijn mening te handhaven dat Iraks optreden tegen de crooks in Koeweit gerechtvaardigd was, omdat het regime er uit loopjongens van Amerika bestond. Eigenlijk geldt voor Israël hetzelfde.

‘Saddam did us a lot of good,’ zei Bill. ‘The Gulf war gave us a purpose again. What else is our purpose? Is it perhaps to grab as much as possible before the whole thing goes to shit? Is that not everybody's motto? You know, Wim, that when we were doing The Colbys of California, an executive producer literally said in a meeting “grab the money and run: it is only television”. I replied that I would fire anyone if I ever heard words like these. It made me truly angry.’

Hij vertelde me het verhaal van Judith Exner, eens de geheime bijzit van jfk. Zij had de opdracht van de president om brieven voor haar maffiacontacten in Chicago mee te nemen. In 1977 schreef deze Witte Huis-hoer een boek waarin zij een en ander voor het eerst uit de doeken deed. Niemand besteedde er aandacht aan. Tien jaar later kwamen People Magazine en Vanity Fair erop terug. Daarop ontvingen Bill en Paul de opdracht het verhaal van Judith Exner in een film te verwerken. Zij verrichtten voorbereidend onderzoek dat uitwees dat de vs al tientallen jaren voor het lapje zijn gehouden over het werkelijke ‘gezicht’ van jfk.

‘You see,’ vervolgde Bill, ‘nbc planned a romantic shallow

television epic on the Judith Exner affair, but they would never allow themselves to besmirch Camelot. jfk's great reputation had to be saved, whether he deserved it or not. You ask yourself, where is room for truth in this country?’ Vervolgens liet Bill me een opname zien van Exners optreden in de Bill Donahue show. Ze zag er aantrekkelijk uit en ze leek wel een beetje op Jackie. Bill en Paul hebben haar urenlang geïnterviewd en hun gesprek is op band opgenomen. Zij concludeerden dat Exner dertig jaar geleden bijzonder naïef met haar contacten omsprong, inbegrepen Frank Sinatra en de maffia. Omdat verschillende van die figuren vervolgens werden vermoord, werd zij in de loop der jaren steeds banger voor het feit dat zij ooit met gangsters te maken had gehad. Het kwam zover dat zij zelfs niet meer zonder een pistool bij haar bed durfde te slapen. Nadat de zaak van jfk en zijn vriendin aan het rollen kwam, bleek het Witte Huis tot overmaat van ramp de geheime ontmoetingen van de president en diens animeermeisje in de logboeken te hebben opgetekend. Er was voor haar geen ontkomen meer aan. Dit was temeer pijnlijk voor deze dame, omdat zij jaren geleden tijdens een getuigenis onder ede in een commissie van het Congres alles had ontkend. Wat Judith ook altijd ontkende, was dat zij geweten zou hebben wat in de brieven van jfk aan de maffia had gestaan. Tegenover Bill, Paul en een nbc-producent bekende Exner dat jfk de maffia in de correspondentie had verzocht om hulp bij het liquideren van Fidel Castro. Omdat dit presidentiële verzoek neerkwam op een impeachable offense, had zij ter wille van haar voormalige lover gelogen. Ik denk dat Oliver deze details ook moet weten. Ik ben ontzettend bang dat hij zichzelf met zijn jfk-film voor schut zal gaan zetten. Hij weet gewoon te weinig van de achtergronden van wat er in de vs via the invisible government allemaal mogelijk is.



illustratie

Er heerst intussen een overwinningsroes over het verloop van de oorlog in Irak, zoals geïllustreerd door een tekening in Time.

Gisteren stond er in The New York Times een onopvallend bericht over een mysterieus auto-ongeluk met dodelijke afloop. Het slachtoffer was Ramon A. Navarro (41), een verklikker van de inlichtingendiensten en de Amerikaanse regering, in de drugszaak tegen de op last van president Bush gekidnapte generaal Manuel Noriega. Men is het natuurlijk allang weer vergeten dat Bush 36.000 Amerikaanse militairen het buurland Panama liet binnentrekken om het zittend staatshoofd te arresteren en mee naar Florida te nemen, om hem er permanent in een airconditioned souterrain op te sluiten. Wie mocht denken dat er sprake is geweest van een doorsnee verkeersongeval, moet zich laten nakijken, want die beseft niet hoe Washington in elkaar zit.

De Los Angeles Times meldt dat Marlon Brando in de rechtszaal zich bereid heeft verklaard om de tien jaar gevangenisstraf van zijn zoon Christian uit te zitten. De jongeman heeft niet een vrouw, maar de Tahitiaanse lover van zijn halfzuster voor zijn raap geschoten. Ik heb nooit geweten dat Brando negen kinderen op de rails heeft gezet.111 Ik ben er eigenlijk dankbaar voor op mijn 66e jaar te kunnen constateren dat ik niet negen levens in verwarring heb gebracht, maar me heb gewijd aan affectie en een poging leiding te geven aan Peter en Eduard.

We dineerden bij Chez Hélène in Beverly Hills. Bill en ik raakten opnieuw in een woordenwisseling verzeild over Irak en Saddam. Terwijl hij zoveel kritiek heeft op de Amerikaanse televisie, maakt hij opmerking na opmerking die rechtstreeks is overgenomen van de beeldbuis. Hij is absoluut overtuigd dat Saddam het veld moet ruimen. Of Saddam wordt door eigen volk vermoord, of George Bush zal erop toezien dat hij verdwijnt. Mijn standpunt was dat ik nog niet zo zeker was van het vertrek van de Iraakse leider. Jammer dat we verder de hele maaltijd in het onderwerp van de buitenlandse politiek bleven hangen. Bill is ervan overtuigd dat wanneer de nederlaag volledig zal worden beseft, de president van Irak de benen zal nemen. Ik geloof er niets van. Deze slag is verloren, maar het gevecht tegen de Amerikaanse hegemonie zal doorgaan.

Bill en Paul hadden vanmiddag een bespreking met een 26-jarige dame, producer van een miniserie bij nbc. Zij had allerhande kritiek op de door mijn vrienden ingediende tekst. Bill benadrukte dat er geen bekwaamheid onder het top-notch management bij de televisie meer voorhanden was. Het gevolg? De deplorabele staat van de Amerikaanse televisiewereld. Wanneer

een producent na een opmerkelijk succes van een door Bill en Paul ingeleverd manuscript opbelt, zegt hij niet gefeliciteerd met de enthousiaste reacties op jullie script, maar feliciteert hen met de gunstige kijkcijfers, omdat hiermee meer en duurdere televisiereclame kan worden verkregen.

2 maart 1991

Peter Applebome schreef in The New York Times dat de oorlog in het Golfgebied ‘transformed the psyche of the United States.’ Hij vervolgde: ‘What makes war interesting for Americans, is that we don't fight war on our soil, we don't have direct experience of it, so there is an openness about the meanings we give to it,’ aldus historicus Robert Dallek van de University of California door Applebome geciteerd. ‘War for us is like a tabula rasa, a blank slate, which we can use to turn into a moral crusade, and that's what is happening now, particularly as a healing experience in relation to Vietnam.’ Wat professor Dallek hier stelt, is een waarheid als een koe. De tientallen jaren dat ik lezingen in de vs heb gegeven, vanaf 1958, heb ik me steeds weer gerealiseerd dat Amerikanen sinds de Burgeroorlog geen oorlog op eigen grondgebied hebben meegemaakt. Ze hebben, zoals met Duitse steden gedurende de Tweede Wereldoorlog, gevolgd door Hirosjima en Nagasaki, altijd andere gebieden platgegooid. Amerikanen draaiden er de hand niet voor om in Zuidoost-Azië met chemische oorlogs-voering te beginnen toen het in hun kraam te pas kwam, maar nu schreeuwen ze moord en brand wanneer anderen dit voorbeeld volgen, of ook maar zelfs over de middelen beschikken om het Amerikaanse voorbeeld te zijner tijd te kunnen gaan volgen.

De omslag van Newsweek is ook weer een plaatje waar lezers van smullen en dat bij de krantenstallen uitstekend zal worden verkocht.112

Ik probeerde Peter op Amerbos te bellen. Ben er nooit zeker van dat hij geen dingen doet die ik vervelend vind, zoals mensen mee naar mijn huis nemen die ik er liever niet zou zien.

George Johnsons' In the Palaces of Memory gekocht. Het begint met Gary Lynch, de wetenschapper op wie ik al jaren loer om te ontmoeten. Heerlijk om dit boek nu te hebben en te kunnen lezen.

The Nation publiceert op de voorpagina een artikel geschreven door Lloyd deMause: the gulf war as a mental disorder.

Lloyd huldigt, wat ik al jaren weet, de stelling dat niet alleen personen nervous breakdowns hebben, maar naties eveneens. Hij zei me enige tijd geleden te werken aan een manuscript met als werktitel ‘the emotional lives of nations’. Boeiend onderwerp.

Ik ben met Bill en Paul in Orso gaan eten. Plezierig uitje. Ik vertelde hen in extenso over mijn ervaringen met Jim Adams, alias Donald Donaldson, alias Dimiter Dimitrov. Bill herinnerde zich tot in de kleinste details de onverwachte dood van George de Mohrenschildt en de zestig telefoongesprekken uit de hele wereld naar hun huis in Hollywood toen ik vermist werd.

Na thuiskomst keek ik in bed naar een video van de film The Big One: The Great Los Angeles Earthquake die Bill en Paul hebben geschreven.

George Bush blijft een ordinaire schurk. Hij heeft een verwijzing gemaakt naar een passage in een resolutie van de Veiligheidsraad waarin het anti-Saddam-Irakezen zou zijn toegestaan militaire operaties op Irakees grondgebied te gaan uitvoeren. China en Rusland hebben hier een stokje voor gestoken. Washington zou dan onder dekking van een vn-resolutie die ondergrondse Iraakse bendes hebben kunnen financieren en bewapenen en zodoende een gecamoufleerd guerrillaleger binnen het grondgebied van Saddam op de been te kunnen helpen. De truc is te doorzichtig voor woorden. Intussen had Bill Bast de Sovjetambassadeur in Bagdad op televisie horen zeggen dat Saddam broodmager was geworden. Bill blijft de Iraakse leider ervan verdenken dat hij al in het geheim naar Mauritanië is uitgeweken, of dat hij misschien reeds door eigen mensen is vermoord.

3 maart 1991

Het is onvoorstelbaar maar een feit dat de overgrote meerderheid van het televisiekijkende publiek hartstikke blind blijft voor de grootschalige hersenspoelingmethoden, die worden toegepast om de vs als onbetwiste helden aan de man te brengen en hel en verdoemenis over Irak en Saddam Hoessein te kunnen legitimeren en strooien.

Koning Hoessein van Jordanië is volgens Alan Cowell in The New York Times begonnen met het herstellen van de schade die zijn land heeft opgelopen door aanvankelijk steun aan Irak en Saddam te hebben verleend. Het was uiteraard geen toeval dat de vorst achter Saddam stond, maar de draai van George Bush heeft koning Hoessein tot verraad tegenover zijn Arabische buurland gedreven. Walgelijk.

Esquire wijdt een artikel, met Jim Morrison op het omslag, aan The Doors-film van Oliver Stone.113 In The Los Angeles Times van 24 februari werd Oliver neergezet als iemand die zijn films gebruikt om naar feiten te zoeken - en misschien de waarheid vindt. Dat lijkt me juist. ‘Oliver is the Hollywood outlaw, cinematic high priest of the lost generation, Americas reigning “Angry Young Man”,’ volgens Esquire. Oliver spreekt ook over zijn komende jfk-film. De moord op Kennedy noemt hij ‘the most covered up crime of our era.’ Het zal me zeer benieuwen hoe hij het gaat aanpakken.

Bill noemt de heersende toegeeflijkheid in de vs een reactie op de oorlog in Vietnam en het fascistische gedrag van de politie in dit land. ‘The crime-rate is way up,’ zei hij. ‘Gang violence is insane. The backlash by the public demands to lock criminals up or shoot them. Freeways produce traffic bumper to bumper. Motorists are found raging in their cars. They are ready to kill. Why not turn Baghdad into one huge parking lot? The rage inside the usa caused by drugs, decaying cities, violence, and out of control sex finds an outlet in the war in Iraq. Let us bomb the son of a bitch into oblivion.’ Dat is volgens Bill de heersende stemming.

De Sovjetambassadeur bij de vn Yuli Vorontsov is een verrader. Hij steunde de eis van Bush dat geallieerde troepen in Irak zullen blijven tot Saddam aan alle voorwaarden verbonden aan de wapenstilstand zal hebben voldaan. China, Cuba en Jemen stemden tegen en bleven solidair met Irak.

‘Foreign policy is an exercise in discrimination,’ schrijft Charles Krauthammer in Time. ‘Our resources, like our stores of compassion, are finite. We take up arms against those troubles that are both particularly evil and particularly threatening to us. And we husband our resources to meet those troubles. That will mean occasionally having to recruit others to help and having to make moral compromises to keep that help.’ Keurig verhaaltje, maar het klopt alleen niet.

De discussie hier gaat dikwijls over de vraag of Washington zou hebben ingegrepen als Koeweit een woestijn zonder olie in de bodem was geweest, zoals de vs ook de andere kant op kijken als zij het oneens zijn met wat in China, Afghanistan of Tibet gebeurt. Na Korea en Vietnam zijn de Yankees voorzichtiger geworden met ingrijpen in de buurt van Peking. Het is eenvoudiger militair in te grijpen in Grenada of Panama of met clandestiene operaties in Nicaragua of El Salvador. Journalist

Krauthammer presenteert zijn land als een keurige grootmacht. In werkelijkheid heeft de wereld sinds 1945 te maken gehad met de smerigste, meest uitgekookte en misdadige grootmacht uit de geschiedenis.

Terwijl Irak bij de terugtocht uit Koeweit de olievelden van dat land in de fik heeft gestoken, dicteerde Norman Schwarzkopf de Iraakse generaal in een tent in de woestijn de voorwaarden voor een wapenstilstand. Er waren vijftig Amerikaanse en Britse tanks met levensgrote nationale vlaggen rondom de tent opgesteld. Welke idioot had dit bedacht? Waarschijnlijk Schwarzkopf zelf.

Bill Bast gaf me een artikel uit The Washington Post van Henry Allen over het feit dat tachtig procent van het Amerikaanse publiek het Pentagon gelijk geeft om journalisten op een afstand te houden. Wat Bill vooral verontrustte, was de uitkomst van een abc-onderzoek van die krant, waarbij het publiek werd gevraagd of de Amerikaanse luchtmacht een belangrijke Iraakse commandopost in een hotel moest platgooien, waar overigens eveneens Amerikaanse journalisten waren ondergebracht. Vijf procent van de ondervraagden antwoordde dat er zonder voorafgaande waarschuwing gebombardeerd zou kunnen worden. Niet minder dan 62 procent van de ondervraagden zei dat er een waarschuwing gegeven moest worden en daarna konden de bommen worden losgelaten, ongeacht of er zich nog Amerikanen in het hotel bevonden.

Kristina Hare, de secretaresse van Oliver Stone, zei dat het etentje met hem ook door haar en anderen zou worden bijgewoond. Dit wil ik helemaal niet. Ik ken hem te goed om me niet alleen met hem te voelen. Bovendien heb ik de halve wereld rondgereisd om met Oliver te kunnen spreken.

Newsweek plaatste Schwarzkopf op de omslag.114 Binnenin stond een reportage geïllustreerd met tientallen foto's van in Irak gesneuvelde jonge mensen, boys and girls. Ik bestudeerde de portretten één voor één. Hoe kan iemand, in dit geval George Bush en zijn medestanders, vandaag de dag de verantwoordelijkheid voor zoveel onnodig verspilde levens op zich nemen? Hoe durf je?

Minister van Buitenlandse Zaken James Baker is als vriend van Bush het soort gewetenloze crook, die in Newsweek openlijk verklaart dat de Irakezen betere wapenstilstandvoorwaarden tegemoet zouden kunnen zien als zij zo spoedig mogelijk president Saddam Hoessein zouden afzetten. Intussen is gebleken

dat het Baker was die zijn ambassadrice in Bagdad, April Glaspie, opdracht gaf Saddam mee te delen dat hij niet geïnteresseerd was in Arabische conflicten, in dit geval de keet tussen Irak en Koeweit. De Iraakse leider interpreteerde deze boodschap als groen licht vanuit de vs voor een actie tegen Koeweit.

4 maart 1991

Na deze expeditie naar Koeweit, kan de vs natuurlijk niet meer zo makkelijk landen als Grenada of Panama binnenvallen, omdat de rest van de wereld deze oorlog tegen Irak als precedent zal zien.

Time is erg negatief over The Doors.

Ik probeer zo min mogelijk te denken aan de toestanden in Nederland, maar vandaag zou Van den Broek een antwoord moeten geven aan Lakeman. Ik ben benieuwd.

Ik sprak vandaag met de Iraanse taxichauffeur die me naar Melrose Bath Club bracht, over de conflicten in het Midden-Oosten. Hij was het volledig met me eens, wat me een prettig gevoel gaf na al het vlagvertoon van Bill Bast.

De club was een aanfluiting. Het was er vies en duur. Te vies om er te douchen of een sauna te nemen. Een kamer kostte zeventien dollar. Het was een komen en gaan van allerhande types: van verzorgde zakenjongens tot skeletten. Toen liep er een Italiaan langs, gespierd, achter in de dertig. Hij keek naar mijn pik en kwam mijn kamer in voor een blow job. Ik kwam klaar zoals altijd: snel en veel, en dat terwijl ik me zaterdag nog had afgetrokken. Ik ging meteen weg en liep drie kwartier richting de nichtenbuurt van west Hollywood, waar ik een bus denk te kunnen nemen naar Santa Monica waar het restaurant is waar ik met Oliver heb afgesproken.

Toen ik aankwam bij het restaurant I Cugini, 1501 Ocean Avenue in Santa Monica, arriveerde Oliver ook net in een eenvoudige Ford cabriolet. Oliver was een half uur te laat na een uitgelopen ontmoeting met Japanse geldschieters voor zijn komende jfk-film. We omhelsden elkaar, en Oliver leek wat koel te doen. Hij zag er ruig uit. Even later arriveerde zijn secretaresse Kristina Hare, een jongere en mooiere variant van zijn vrouw Elisabeth. Oliver vertelde dat hun eerste contact via een telefoongesprek had plaatsgevonden. Hij stelde Kristina voor als zijn nieuwe vlam. Mijn hemel, dacht ik, wat maken die mannen het zich moeilijk. Kijk hoe ik vanmiddag aan mijn gerief ben gekomen. Kristina wilde ons alleen laten, maar ik voelde me met haar op mijn gemak en stelde voor dat zij samen

met ons zou eten. Het werd een buitengewoon intens gesprek met Oliver.

Aanvankelijk vlotte de conversatie niet. Oliver deed alsof hij grappig was, en herhaalde meer dan eens insinuaties als: ‘You have been particularly close with the Russians.’ En: ‘You have been discredited as a kgb agent.’ Ik wist eerst niet of hij leuk wilde zijn, maar begreep al gauw dat hij bloedserieuze onzin sprak. Eerst antwoordde ik nog dat senator J. William Fulbright geen voorwoord voor mijn boek met Arbatov zou hebben geschreven als er ook maar iets van de beschuldigingen waar geweest zou zijn. Ik had er eigenlijk spijt van me in de verdediging te hebben laten dringen. Hij zei dat mijn activiteiten rond de moord op jfk in Washington wantrouwend werden bekeken. Intussen vroeg ik me af met wie Oliver contact heeft gehad dat hij deze onzin zat te verkopen. Wie heeft hem die verhalen op de mouw gespeld?

Ik probeerde hem te informeren wat zich rond de mysterieuze figuur van Donald Donaldson had afgespeeld, maar die informatie scheen hem te prikkelen, terwijl iedere poging mijnerzijds om de controverse Pentagon en cia nader te analyseren, zijn irritatie vergrootte. Hij wilde er niet naar luisteren. Hij was het overigens wel met me eens dat George de Mohrenschildt de cia-babysitter voor Oswald was geweest. Volgens hem wemelde het in de jaren zestig in Dallas van fascisten en nazis. Volgens Oliver was dit de reden dat George sympathiseerde met zwarten, een redenering die ik - George uitstekend gekend hebbende - zeer betwijfelde. Ik legde hem uitgebreid uit hoe ik vijfjaar tegen het weekblad Time had geknokt vanwege de absurde beschuldiging van de Telegraaf-medewerker Robert Kroon dat ik ooit zou hebben samengewerkt met de kgb. Wat me verbaasde, was dat hij me maar half scheen te geloven. Het gif was door iemand in zijn brein geplant en ik vroeg me af door wie. Jan Cremer? Hij was het er overigens wel mee eens dat Time een nasty blad was. ‘They will run me out of the country after I make the jfk movie,’ zei hij.

‘Zo'n vaart zal het niet lopen,’ antwoordde ik, ‘maar wat ik jammer zou vinden, is dat je straks met de film zoals je die op dit moment op de rails hebt staan op je gezicht zou vallen. Maak de Kennedy-film, maar wees voorzichtig.’ Nadat iemand naar onze tafel was gekomen om Oliver als filmmaker de hand te schudden en ik tegen de man had gezegd: ‘Sorry, I am much more famous than Mr. Stone is,’ begon Oliver meer te ontspannen en werd de stemming meer zoals deze vroeger altijd tussen ons is geweest. Niet lang daarna verraste hij me met

de vraag of ik George de Mohrenschildt zou willen spelen in zijn film. Het was op het eerste gezicht verleidelijk om erop in te gaan, maar ik vroeg me meteen af: zou ik het kunnen en ben ik in staat recht te doen aan mijn vroegere vriend George? Bovendien zou ik iets te zeggen hebben over wat ik in De Mohrenschildts naam moet bijdragen? Geeft het de man weer zoals ik hem heb gekend? Oliver insisteerde dat ik meteen een auditie zou doen. Allemaal nogal overhaast. Wat me misschien het meeste stoorde, was dat hij niet wilde dat ik het manuscript wat hij had geschreven zou lezen, terwijl we nota bene jaren geleden expliciet overeenkwamen ‘eens’ de jfk-film samen te maken. Hij las toen mijn Kennedy-boekje, waar hij bijvoorbeeld de naam van kolonel Fletcher Prouty uithaalde, die hij als adviseur heeft aangetrokken, maar over wie hij zich nu denigrerend uitlaat.

5 maart 1991

Bill Bast zei aan het ontbijt dat hij de indruk had dat Oliver Stone om een of andere reden bang voor me was. De vraag is: wie heeft hem bang voor mij gemaakt via de gebruikelijke achterklap en verzinsels. Ik heb Kristina Hare gevraagd nog een afscheidsontmoeting met Oliver te regelen, wat vanmiddag bij Creative Artists zal gebeuren. Ik neem Bill mee omdat ik die twee bij elkaar wil brengen.

Om 10.00 uur was ik op een studiootje aan Martell voor de zogenaamde auditie. Ik was stomverbaasd. Een aantal jonge dames zwaaide de scepter over een onvoorstelbaar slonzig en amateuristisch kantoor. Een kleine videocamera op een statief moest vastleggen of ik geschikt was om in Olivers film een rol te spelen. Heidi heette de jonge dame die er de leiding had. Ze was met een telefoongesprek bezig en nam niet de moeite me te verwelkomen, of zelfs ook maar te begroeten. De opname bestond uit het verzoek een en ander over de figuur De Mohrenschildt te vertellen, liefst al sprekend in de camera kijkend. Heidi riep herhaaldelijk ‘great, great’. Ik geloofde er niets van, maar zo was het dus.

's Middags reed Bill me in zijn Jaguar naar Creative Artists, die trouwens ook zijn agent zijn. Wat me hogelijk irriteerde, was dat Oliver ons 45 minuten liet wachten voor hij tevoorschijn kwam. Ik wilde vooral dat Bill de gelegenheid zou krijgen om de Judith Exner-affaire aan Oliver uiteen te zetten opdat Stone er in zijn komende film zijn voordeel mee zou kunnen doen. Bill vertrok naar een andere afspraak in het gebouw en ik kon Oliver onder vier ogen recht voor zijn raap de vraag stellen:

‘Kunnen we niet samenwerken bij het draaien van jfk?’ Het leek me niet aardig om hem linea recta te herinneren aan de afspraak dat we jfk samen zouden doen. Toch begreep hij waar ik op doelde en stelde de wedervraag: ‘You mean as my consultant?’ In plaats van op dat moment door te drukken, nam ik gas terug. Oliver zette omstandig uiteen dat hij een batterij onderzoekers in dienst had, waarmee hij wilde zeggen mij niet nodig te hebben. ‘Some of them are 25 years working on the Dallas murder,’ zei hij. Ik wilde hem niet onder zijn neus wrijven dat ik sinds 1964 met onderzoek naar wat er in Dallas gebeurd is bezig ben geweest, want Oliver kent mijn boekje over dit onderwerp. Eigenlijk wilde ik, toen mijn vriend deed of zijn neus bloedde, opstaan en het pand verlaten.

Het advies van Bill Bast bleef: ‘Get to the set and take what you can get. Once you are there during the filming in Dallas and Oliver asks your opinion, you can reply, that he is not paying you to think.’ Eigenlijk ben ik dankbaar dat ik nog altijd niet heb geleerd zo te denken, of te functioneren. Maar dan, misschien is het advies van Bill precies wat ik ga doen, do in Rome as the Romans do.

Vlucht TWA 702

Het waren heerlijke dagen bij Bill en Paul.

De foto van Jim Morrison in U.S. Magzine onderstreept dat hij eigenlijk veel mooier was dan Val Kilmer, die hem in de film van Oliver speelt. Morrison schijnt niet gay te zijn geweest, wat ik moeilijk kan geloven.

6 maart 1991

New York

De revolutionaire commandoraad in Bagdad heeft officieel bekendgemaakt dat de annexatie van Koeweit ongedaan is gemaakt. Intussen staan de olievelden van het buurland van Irak in lichterlaaie, door Philip Elmer-Dewitt in Time omschreven als ‘a manmade hell on earth’. Dit Amerikaanse weekblad publiceert vijf pagina's over de geschiedenis van de Iraaks-Amerikaanse betrekkingen onder de kop a man you can do business with, met wie Saddam wordt bedoeld. We zijn toch wel kort van memorie. Luttele jaren geleden was Saddam nog voor velen in de wereld een held, omdat hij knokte tegen de ayatollahs in Iran. Dezelfde president Hosni Moebarak van Egypte, die in deze dagen Saddam als een baksteen liet vallen, pleitte toen ook in Washington om Saddam waar mogelijk in zijn strijd te helpen. Premier Yitzhak Shamir verzekerde president

Reagans afgezant voor het Nabije Oosten, Donald Rumsfeld, dat hij als gebaar van goede wil tegenover Saddam overwoog een directe oliepijplijn van Irak naar de Israëlische haven Haifa aan te laten leggen. De reden: Israël beschouwde vier jaar geleden Iran een ernstiger bedreiging voor haar nationale bestaan dan Irak.

Opmerkelijk is verder om te lezen dat het State Department in Washington in juli vorig jaar, toen Saddam een troepenmacht langs de grens met Koeweit samentrok, aan het ministerie van Defensie, het Pentagon, vroeg om een vliegdekschip als waarschuwing naar de Golf te sturen. De gecombineerde chefs van staven in Washington vonden dit onnodig. De Iraakse president werd eerder als een bondgenoot gezien dan als de levens-gevaarlijke moordlustige dictator, zoals hij vandaag de dag in de wereld wordt afgeschilderd. Saddams overgang naar monster is voor mij te vlug gegaan.

Ben met een zeer onvoldaan gevoel uit Hollywood in New York gearriveerd. Na een verre reis naar Californië in de hoop samen met Oliver aan de jfk-film te werken, ben ik eigenlijk met lege handen uit Hollywood teruggekeerd. Misschien nog wel het meest verontrustend is dat uit ons lange gesprek keer op keer bleek dat Oliver zich niet van de kracht en macht van wat David Wise en Thomas Ross al in 1964 the invisible government in Washington noemden, bewust is. Fletcher Prouty moet hem dienaangaande op het rechte pad houden, maar Oliver spreekt nu al zo laatdunkend over deze speciaal aangetrokken adviseur dat ik het ergste vrees. Oliver zei zeer geïnteresseerd te zijn in het interview dat ik indertijd voor de nts filmde met de zakenman Clay Shaw in New Orleans. Vooral officier van justitie Jim Garrison heeft de mogelijke betrokkenheid van Shaw bij de moord op jfk onderzocht. Oliver is bereid 25.000 dollar voor dit gesprek te betalen. Ik hoop maar dat Carel Enkelaar het materiaal veilig heeft bewaard. Volgens mijn toenmalige nts-contract zou de helft van dit bedrag voor mij zijn, zodat ik de vliegreis naar Californië er weer uit zou kunnen hebben.

Hoe meer ik lees over de Golfoorlog, hoe duidelijker het wordt hoeveel superpech Irak heeft gehad. George Bush hield een overwinningsrede in het Congres. Hij benadrukte andermaal dat de klinkende overwinning van operatie Desert Storm op de eerste plaats toebehoorde aan de minister van Defensie Dick Cheney en de voorzitter van de gecombineerde chefs van staven Colin Powell. Staande ovatie, waarop de president liet volgen dat het applaus ook mocht gelden voor de commandant van de operatie, generaal Norman Schwarzkopf.

Als je Bush hoort babbelen over de lessen van de historie, die de vs van de jongste militaire operaties zouden hebben geleerd, is het juist duidelijk voor me dat Washington steeds weer weigert van de geschiedenis te leren. Ze zijn er hartstikke blind voor. Hoogstens de oorlogsindustrie kan haar voordeel met de ervaringen in de Golf doen vanwege het uittesten van de nieuwste wapensystemen.

Newsweek schrijft: ‘In all the euphoria over Americas triumph in the Gulf, one thing shouldn't be forgotten: this war could have been avoided.’ Het blad richt een beschuldigende vinger naar de Westerse landen die Irak tot de tanden toe bewapenden om het fundamentalistische islamitische Iran een kopje kleiner te helpen maken. Nee dus: de Golfoorlog had kunnen worden voorkomen als de vs de historische wijsheid zouden hebben gehad om van de aanhangers van het Arabische nationalisme bondgenoten te maken in plaats van allianties aan te gaan met anachronistische, corrupte monarchistische regimes die sinds de opbloei van de oliestaten van het Nabije Oosten nooit anders hebben gedaan dan zichzelf verrijken ten koste van hun onderdanen.

Seth Mydans rapporteert in The New York Times over een ernstig raciaal incident bij de politie van Los Angeles. Een amateurfilmer heeft opnamen gemaakt van een groep blanke agenten die een zwarte bestuurder van een Sedan om onduidelijke redenen het ziekenhuis in ranselden. Deze schanddaad tegenover Rodney King is aan het licht gekomen en zet Los Angeles op de kop: South Africa here we come. De hele wereld, de vs voorop, scheldt al jaren op Zuid-Afrika. Wat doen ze zelf?

Was na Californië aan een hot adventure toe en ben naar de boekwinkel met het woelige souterrain in The Village gegaan. Als altijd was er weer een vrijwillige cocksucker die op zijn knieën ging om het zaakje voor de komende week weer te regelen. Hij was tweeëndertig en aantrekkelijk. Hij ontblootte zijn bovenlijf en wilde dat ik op het moment suprême op zijn borst spoot.

7 maart 1991

De psycholoog James Pennebaker heeft onderzoek verricht naar ‘people who are able to write about their inner thoughts and feelings’ en hoe dit als de aanleiding wordt gezien voor ‘enjoying a better mental and physical health.’ Zou het waar zijn? Ik kan me er wel iets bij voorstellen. Pennebaker stelde na onderzoek vast dat zij die over hun problemen en gedachten een dialoog op papier voerden, duidelijk minder in de proble-

men kwamen of bij deskundigen moesten aankloppen om de knopen in hun hoofd te helpen ontwarren. ‘Writing,’ aldus deze psycholoog in een nieuw boek, ‘seems to produce as much therapeutic benefit as sessions with a psychotherapist.’ Ben er meteen achteraan gegaan en na enig zoeken, vond ik Opening Up: The Healing Power of Confiding in Others.115 Pennebaker vraagt zich af of de mens mogelijk gedreven wordt door de wens diens verhaal te vertellen. Zij die geen uitingsmoge-lijkheid hebben en niet kunnen vinden, of niet opschrijven wat hen ten diepste beroert, maken overuren in de sector gedachten en gevoelens ‘and this work of inhibition gradually undermines the body defenses.’ Hij gelooft zelfs dat dit onderdrukken en niet communiceren van zielenroerselen op den duur het immuunsysteem van mensen aantast. Soms vrees ik dat broer Theo als gevolg van waar Pennebaker nu over schrijft ernstig ziek is geworden. Hij kropte zijn diepste gevoelens altijd op. Zelfs mam zei nooit te weten wat er werkelijk in hem omging. Voor zijn vrouw geldt hetzelfde. Het hart op de tong, waar ik wel eens last van heb, is het andere uiterste. Toch is je uitspreken, desnoods op papier, blijkbaar van levensbelang.

In Discover staat een artikel death by shakespeare waarin nota bene wordt bepleit dat te veel lezen schadelijk voor de gezondheid zou kunnen zijn.116 Het gaat om wat genoemd wordt een Compulsive Literacy Disorder of cld ‘a disease that compels people to read themselves to death.’ Er worden voorbeelden aangedragen, zoals dat van een jongeman die dermate schrok van de inhoud van een duizend pagina's tellend rapport over een obscure rechtszaak dat hij plotseling overleed aan wat wordt genoemd een ‘brain aneurysm’ of slagaderlijk gezwel. De verdere vervuiling van het woord oorlog was weer eens duidelijk in The Wall Street Journal van vandaag met de kop a war we are losing. De oorlog tegen drugsgebruik is men aan het verliezen. De cijfers wijzen uit dat er jaarlijks als gevolg van drugsgebruik vijfduizend moorden meer worden gepleegd en vijfenveertigduizend meer mensen in de gevangenis terechtkomen. Wat ook in grote steden schrikbarend toeneemt, is geweld gericht tegen homos en lesbiennes. In New York, Boston, Chicago, Minneapolis-St.Paul, San Franscisco en Los Angeles steeg de agressiviteit tegen homos met tweeënveertig procent.

Telefoneerde met Karina Sukarno, die opnieuw aangaf hoe mi-

serabel de relatie met haar moeder is. Nu Karina geen studie meer volgt, wil Dewi haar niet langer financieel ondersteunen. Treurig. Karina heeft zich laten inschrijven op Georgetown University, maar overweegt ook in Japan te gaan werken. Ben zeer met haar eenzame lot begaan.117

Om Koeweit weer op de been te helpen, is vijftig tot honderd miljard dollar nodig. Terwijl Japan zich bij die wederopbouw liever op de vlakte houdt, staan Amerikaanse bedrijven als gewoonlijk bij bosjes in het gelid to do the job. Het oude liedje van ‘welvaart’ scheppen na eerst de boel te hebben afgebroken.

In Manhattan Inc. Magazine publiceert Diana West een interview met Oliver Stone. Hij zei bijvoorbeeld tegen haar: ‘If I were George Bush, I'd shoot myself,’ een uitspraak die in de krantenkiosken verschijnt op een moment dat de man baadt in populariteit omdat hij met zijn hobbyproject Desert Storm Irak op de knieën wist te krijgen. Natuurlijk is Bush een absolute bastard, maar Stones timing is onhandig.



illustratie

The New York Times publiceert een plaatje van wat het in de pan hakken van bijvoorbeeld Iraakse tanks betekende.

Ik maak me zeer ongerust over de komende jfk-film omdat Oliver uitstekend ziet en begrijpt hoe Washington op uiterst misdadige wijze in de wereld bezig is - zijn films Platoon en El Salvador zijn hier bewijzen van - maar ook uit onze recente gesprekken in Hollywood werd me duidelijk dat hij wel ruikt en vermoedt dat there is something rotten in the state of Denmark, maar de werkelijke draagwijdte van wat David Wise en Thomas Ross al in 1964 The Invisible Government uiteen zetten, ontgaat hem nu ook nog altijd.118 Dat was eigenlijk mijn voornaamste reden om samen met hem, in een adviserende functie op de achtergrond, over de uiteindelijke inhoud mee te willen denken. Het teleurstellendste voor mij tijdens ons etentje in Santa Monica, was dat Oliver overtuigd scheen te zijn de jfk-zaak onder de knie te

hebben. Luisteren naar mijn ervaringen en kennis over de Dallas-affaire was niet meer nodig. Ik ga misschien wat mij betreft uitsluitend naar de filmset in Texas om te zien of ik hem kan behoeden voor een debacle.

Scott MacLeod meldt in Time dat het nu de vraag is hoe lang Saddam Hoessein zich nog kan handhaven. Irak ligt voor een belangrijk deel in puin, waardoor men in Washington incalculeert dat vroeg of laat de bevolking van Irak hun leider zal afzetten. Misschien denken de Amerikanen wel aan de coup van 14 juli 1958 toen nationalistische anti-westerse militairen het paleis bestormden en de koninklijke familie, waaronder de jonge koning Faisal ii, bijeen dreven en vermoorden. Het lijk van Faisals oom en regent, de gehate emir Abdul Illah, werd aan een eind touw achter een auto triomfantelijk door Bagdad gereden. Ook vraagt Time zich af of de nederlaag van Saddam niet moet leiden tot een tweede Neurenberg, dus een oorlogstribunaal waarbij de militaire leiding van Irak voor oorlogsmisdaden terecht zou moeten staan. Wat ik nooit begrijp, is dat het kakelen vanuit Washington over oorlogsmisdaden van anderen altijd onbeantwoord blijft. Na de Tweede Wereldoorlog zijn Amerikanen immers de grootste pleger van oorlogsmisdaden in Zuidoost-Azië geweest. Een groot aantal Amerikaanse civiele en militaire autoriteiten zou voor oorlogsmisdaden vervolgd moeten worden. Ik zou overigens in Den Haag ook wel een paar van die dubieuze heren weten te zitten, te beginnen met Raymond Westerling en anders Joseph Luns wel.

Craig Whitney rapporteert in The New York Times dat Amerikaanse piloten die vanuit de luchtmachtbasis Fairford in Engeland bombardementsvluchten op Irak uitvoerden, uit angst voor intens Iraaks afweergeschut en Scud-raketten besloten hun doelen vanuit stratosferische hoogten te bestoken. ‘It seemed the safest thing to do,’ aldus kolonel Randall Wooten. De b-52 bommenwerpers leden dan ook geen verliezen.

8 maart 1991

Ik heb Karina Sukarno een briefje geschreven om haar te feliciteren met haar komende 24e verjaardag op 11 maart. Ik maakte duidelijk dat de zin in haar brief ‘I am not talking to my mother’ veel indruk op me had gemaakt en heb een poging ondernomen haar deelgenoot te maken van mijn eigen beleid tegenover haar moeder, namelijk dat ik op de eerste plaats aan Bung Karno denk. ‘I had my own experiences with her, like everybody else, but I always try to think of your father. Apart of her tantrums and unpleasantlessness, she has so

many positive sides too.’ In ieder geval heb ik duidelijk gemaakt altijd voor haar klaar te staan als zij de behoefte voelde bij een vriend haar hart uit te storten.

De Amerikaanse strijdkrachten richten zich op het werven van rekruten met gebruik van vooraanstaande public relationsbureaus als Young & Rubicam op Madison Avenue. The New York Times bericht dat besloten werd niet aan de Golfoorlog te verwijzen bij het maken van reclame voor de strijdkrachten, omdat hoge militairen vrezen dat ‘depictions of combat or even allusions to the reality of warfare could scare away more potential recruits than they would attract.’119 Ze merken niet meer hoe bedrieglijk ze denken en bezig zijn. Ook de Amerikaanse jeugd wordt door de ‘leiders’ in de maling genomen. Maureen Dowd zegt in The New York Times dat de Democraten tot de conclusie zijn gekomen dat zij volgend op de Golfoorlog niet in staat zijn ‘to out-hero’ (nieuw woord?) George Bush, dus uit praktische overwegingen doen de Democraten maar mee met het huidige heil Bush-geschreeuw in de vs.120

Heb Lloyd deMause ontmoet in Teachers Too restaurant op Broadway. Hij is een uitgesproken fijnbesnaarde man. Hij vertelde 500.000 dollar in zijn Institute for Psycho-History te hebben gestoken. Hij exploiteert een drukkerij om zijn liefde voor de psychohistorie te kunnen financieren. Zijn recente artikel in The Nation - waar hij 250 dollar voor kreeg - was de eerste keer dat een serieus Amerikaans blad hem in de gelegenheid stelde zijn ideeën te ventileren. Zijn boek Reagan's America werd door geen enkele tijdschrift of krant besproken, terwijl hij honderdachtenzestig recensieexemplaren had rondgestuurd. Ik heb nooit begrepen waarom er geen belangstelling is voor Lloyds benadering van wat er in de wereld gebeurt. Wat ik niet wist, en wat hij nu vertelde, was dat hij zelf achttien jaar in psychoanalyse was geweest. Waarom in hemelsnaam?

Lloyd zei diep geschokt te zijn geweest door de rede van Bush voor het Congres na de overwinning op Irak. ‘First, he created a war and next he ordered his soldiers “kill them!”.’ Opperbevelhebber Powell deed hetzelfde. Ik herinner me hoe ik zelf geschokt was Powell die woorden te horen uitspreken. Lloyd vroeg of het me ook was opgevallen dat de rede van Bush met een soort ‘war chant’ van Congresleden was begroet. Hij vervolgde: ‘These people were in a war trance. They were high. They did not feel. It is like the robber killing his victim and feeling high afterwards. They were acting on their irrational

fantasies. What can we do with Schwarzkopf, our Sturmführer or Oberführer?’

Hij vroeg of ik me de film Star Wars herinnerde. Niet, want ik ga nooit naar sciencefictionfilms. ‘It ended with a laser-bomb directed at a target. They copied that climatic scene on a bunker filled with civilians looking for shelter. Where will Bush go next? He invaded Grenada, Panama and now Iraq. Probably he will turn on Cuba to finish off Fidel Castro.’

Sommige van The New York Times commentaren vind ik volkomen in strijd met de werkelijkheid. Vanochtend schrijft deze krant: ‘Nobody could reasonably have denied George Bush his night in the sun (doelend op zijn overwinningsrede voor het Congres), his right to savor the accolades for orchestrating the Persian Gulf war.’ Hoe krijgt een serieuze krant een dergelijke hoofdredactionele opinie door de keel? Wordt er dan helemaal niet meer naar wereldwijde historische verhoudingen gekeken? In de context van deze eeuw zal de Irak-stunt van Bush heel anders worden beoordeeld dan de politieke claque van dit moment in Washington doet, gedwee gevolgd door de hoofdredactionele opinie van The New York Times.

Het Huis van Afgevaardigden heeft het budget van vijftien miljard dollar voor de oorlog van honderd dagen van Bush tegen Saddam Hussein goedgekeurd. Nota bene 380 leden stemden voor de waanzin en negen tegen. Lloyd deMause onderstreepte dat de vs een psychotische fase doormaken. ‘Americans should learn to feel out instead of acting out. How to design a national therapy? When some people were shouting “no blood for oil”, I told them, don't do that, do not be angry. Americans are acting instead of feeling.’ Volgens Lloyd is dit terug te leiden tot ‘unsolved childhood traumas’. Men zou er beter aan hebben gedaan voor het Witte Huis tegen de Golfoorlog te demonstreren met lijkkisten voor kleine kinderen. Deze man verrast altijd weer.

Toen ik hem bijvoorbeeld vertelde dat Bill Bast opmerkte dat Oliver Stone niet uitblonk als iemand met gevoel voor humor - waar ik het trouwens wel mee eens kan zijn - antwoordde Lloyd: ‘It is in any case better than to sell out,’ waar ik het eveneens mee eens ben. Ik herinnerde hem aan het jarenlange pleidooi van psychiater Arnold Hutschnecker dat toekomstige leiders en vooral kandidaten voor het Witte Huis zich zouden moeten onderwerpen aan een psychotechnisch onderzoek, zoals men vrijwel alle functionarissen voor topfuncties in het bedrijfsleven doorlicht om te testen of zij wel goed bij hun hoofd zijn. Hij herinnerde aan de zaak rond senator Thomas Eagle-

ton, die zich als kandidaat voor het vicepresidentschap moest terugtrekken nadat bekend werd dat hij een psychotherapeutische behandeling had gehad. Ik antwoordde dit juist als een positief voorbeeld te beschouwen dat de stelling van Hutschnecker dringender was dan ooit.

Ik heb ook Bertie Hilverdink, Eduard en Mora Henskens nog op de valreep gezien.

New York - Amsterdam

L. Gordon Crovitz beschrijft in The Wall Street Journal in detail hoe George Bush ‘deftly deployed legal arguments backed by political force to prevail over congressional claims that he lacked power to make war.’ In augustus 1990 nam het Congres de War Powers Resolution aan die Bush rustig naast zich neerlegde toen hij troepen naar het Golfgebied stuurde. Leden uit het Congres togen naar het Witte Huis om Bush eraan te herinneren dat hij gebonden was aan genoemde resolutie. De president toverde een exemplaar van de Amerikaanse grondwet uit zijn zak en wees de hem bezoekende heren op het feit dat hij nog altijd de opperbevelhebber van de strijdkrachten was. Nadien ritselde hij op het hoofdkwartier van de vn dat de Veiligheidsraad een resolutie aannam, die het gebruik van geweld goedkeurde om Koeweit te bevrijden van de Iraakse bezetting. Hij slaagde hierin twee maanden voordat het Congres de affaire in behandeling nam. Vervolgens stuurde hij minister van Defensie, Dick Cheney naar het Congres om te bepleiten dat Bush ook zonder goedkeuring van het parlement zijn gang kon gaan. James Baker, de minister van Buitenlandse Zaken, zegde het Congres niets meer toe dan dat hij met Congresleden overleg zou hebben voordat de eerste bommen zouden vallen. ‘We weten nu,’ aldus Crovitz, ‘dat generaal Colin Powell de machinerie in werking had gezet om een massale landoorlog in het Golfgebied te beginnen.’ Wie zou vandaag de dag in de vs eigenlijk in de smiezen hebben hoe smerig Bush het spel heeft gespeeld?


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

landen


datums