Logo DBNL
Memoires 1990-C (2018)

Memoires 1990-C

(2018)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Amsterdam

25 november 1990

Amerbos

Wouter Kok haalde me van het vliegveld en had een wollen das voor me meegenomen omdat het koud was. Hij had als verrassing het boekje met Jan Foudraine bij zich. Het gebruikte papier is goedkoop. Het namenregister achterin is een lachertje.115

De familie uit Tasjkent, de laatste mannelijke afstammeling van de Poslavsky's, Maxim is in Nederland geweest. Gevolgd door Georg uit Moskou, een iets verdere nazaat van de oorspronkelijke grafelijke familie waarin mijn grootmoeder trouwde. Jammer dat ik ze ben misgelopen. Wat ik vreemd vind van Lex Poslavsky is dat hij deze familieleden niet wenste te ontmoeten. Dit is een abnormale reactie en heb er geen woorden voor.

Het is koud met zelfs sneeuw. Ik ben bezorgd over Peter. Ik moet zorgen voor een plant ter gelegenheid van de verjaardag van zijn moeder op 1 december. Alleen van hem, want Edwin kent zij niet.

John Updike schreef Rabbit at Rest, volgens Time ‘a depressed book about a depressed man, written by a depressed man.’116 Er is maar één geijkt middel tegen een depressie: aanvaard de realiteit.

26 november 1990

Saoedi-Arabië heeft via ambassadeur prins Bandar bin Sultan in Washington bekendgemaakt te willen betalen voor subversieve cia-operaties in Irak. Bush heeft al een geheim decreet ondertekend om de zaak van start te doen gaan. Mijnheer Bandar is een verrader.

De rel over het artikel van J.A.A. van Doorn is weer de typische Hollandse storm in een theekopje. De Volkskrant wijdde er een hele pagina aan, een illustratie van de collectieve gekte. Het herinnert me aan de dagen dat ik een andere politiek inza-

ke Nieuw-Guinea bepleitte en meteen van ‘anti-Nederlandsheid’ werd beschuldigd.

Ik sta fl. 224.524,88 rood bij de amro. Mijn schuld komt nu bij de afdeling Bijzondere Kredieten.

Er is vanaf gezien om Luns naar Irak te sturen. Het worden oudministers H.J. Witteveen, Piet de Jong en Max van der Stoel. Het Parool - altijd een pro-Amerikaanse krant geweest - vindt dat Luns beestachtig is behandeld op zijn tachtigste jaar, en laat dit door een van de gijzelaars in Bagdad over de hele voorpagina verkondigen. In een hoofdartikel gehannes, noemt de krant de missie van Luns naar Irak ‘een kortstondige klucht’. nrc Handelsblad is van mening dat Luns het volste recht had zich terug te trekken en refereert aan hem als ‘elder statesman’. Wel ja. In die klasse hebben we er veel in Den Haag.

De Nederlandse Esquire heeft via een jury besloten de eerste jaarlijkse journalistiekprijs aan H.J.A. Hofland toe te kennen. Tegels lichten wordt daarbij onder andere genoemd ‘als superieure verslaggeving’. Het is eigenlijk amusant.

In De Krant op Zondag heeft een reportage gestaan over een dodenlijst van 130 mensen (uit Dordrecht) opgesteld door Gladio, die moesten worden vermoord als de Sovjets zouden binnenvallen.117

Marc Leijendekker berichtte uit Rome dat geleidelijk aan meer bekend wordt over wat Gladio in Italië heeft uitgevreten. Het is bij de beesten af. Als Washington hiertoe in staat is in West-Europa, onder de eigen bondgenoten, kan je op je vingers natellen waar ze toe in staat zijn bij hun zogenaamde aartsvijanden. Het is duidelijk dat premiers en topministers opzettelijk om de tuin werden geleid, exact als hier.118

Wouter Kok gaf me een prachtig boek over Claude Debussy. Maarten 't Hart beweert een fenomenaal geheugen te hebben (dat denkt Henk Hofland ook altijd). ‘Als kind had ik al een geweldig geheugen,’ vertelde hij hp/De Tijd. ‘Daar was ik me ook bewust van en ik was ervan overtuigd dat ik beroemd zou worden. Ik voelde me echt begaafd. Maar dat gevoel heb ik nu niet meer. Ik ben maar een gewone schrijver. Dus het valt me tegen. En zo'n geheugen zegt bijvoorbeeld ook niets over inzicht of mensenkennis.’119 Dat is één methode jezelf een hart onder de riem te steken. Ik moet dan altijd denken aan Les Mots van Sartre, die ook exact wist wat er gebeurde toen hij zes jaar was. Onzin.

Pieter Lakeman telefoneerde dat het boek met Foudraine een flop is, en niet wordt verkocht. Hij heeft het overal naar toe gezonden, maar niemand heeft gereageerd, en niemand heeft erover geschreven. Ik kreeg er een woordenwisseling met hem over en hij hing op. We moeten er nog mee op televisie, en Foudraine bood aan de helft van mijn ticket uit Zuid-Afrika te betalen, nu Lakeman draait over zijn toezegging mij een ticket te zullen geven. Peter had me op het hart gedrukt er geen keet over te maken, wat ik met veel moeite dan ook maar niet heb gedaan.

Wim Wertheim, als altijd strijdlustig, vertelde dat er een congres was geweest met jonge, strijdbare Indonesiërs om te protesteren tegen de uitlatingen van Hans van den Broek, namelijk dat het beter zou gaan met de mensenrechten in Suharto's Indonesië. Gelul dus, maar wat wil je met die man in de zakken van de rode knop. Kolonel Latief had Suharto op 30 september ingelicht dat subversieve generaals zouden worden opgepakt en hij was vervolgens rustig gaan slapen zonder iemand te waarschuwen.

Wertheim: ‘Bung Karno heeft 16 januari 1967 de mprs geschreven dat 1 oktober een complete overval was geweest, waar hij niets van wist. Dus de pki is in een val gelopen. Er was een slimme ondermijning van de necolim-machten doorgevoerd, waardoor een handjevol mensen mata gelap120 was geworden.’ Wertheim zei dit altijd aldus te hebben geanalyseerd. Ben lange tijd bij Eduard op de Westerkade geweest. Hij is altijd nerveus, prutst aan een potlood en gaat voortdurend verzitten, maar we keken naar een cnn-gesprek met Saddam Hoessein. Ik moet zeggen, hij zette de positie van Irak uitstekend uiteen. Ik was het grotendeels met hem eens. Eduard had een boekje van William Styron uit New York voor me meegebracht.

Renate Rubinstein (61) is overleden. Ik heb het altijd een vervelende dame gevonden, na eens een groot deel van een nachtvlucht tussen New York en Amsterdam met haar te hebben gesproken.

André Haakmat vertelde dat advocaat Ritter in Paramaribo had toegezegd de zaak van mijn claim op Suriname binnen een week op papier te zetten, maar had nooit meer een woord van hem vernomen.

27 november 1990

Saddam heeft president Mitterrand geschreven open te staan voor een discussie hoe uit de impasse rond Koeweit te komen. Maar Washington wil traditiegetrouw bloed zien, dat is hun vaste methode.

Frans Alting von Geusau schrijft in nrc Handelsblad dat voor de ondergang van Saddam geen uitgebreide en lange oorlog nodig zal zijn, laat staan een beleg van decennia van Irak.121 Hij is hoogleraar in Tilburg. Hij spreekt over Saddams ‘Saladin droom’, maar de Irak-affaire doet me aan Cuba denken. Van Fidel Castro wordt ook al jarenlang gezegd dat hij het niet meer lang zal maken.

Bezoekje aan mijn oude vriendin Nel Oosthout. Zij was enthousiast over Gorbatsjov, die vrijheid van denken aan het Sovjetvolk had gegeven. Ik opperde dat zijn experimenten de hele ussr uiteen deed vallen. ‘Maar dat is toch uitstekend!’ riep Nel uit.

‘Ja, voor wie,’ antwoordde ik, ‘voor het Westen of voor de mensen in de ussr?’

Uitstekende lunch met Rienk Kamer bij een Italiaan vlak bij het Kurhaus. Hij adviseerde een stichting op te zetten met als doel mijn Memoires uit te geven. We beginnen vrienden te worden. Ik liep ook even langs Bibeb aan de boulevard, maar zij had griep en verscheen even aan het raam. Zij zag er niet zo goed uit.

Sprak telefonische met de Iraakse diplomaat Al-Pachachi, die eerst donderdag naar Bagdad gaat.

Paul Koedijk heeft weer over Gladio geschreven.122 De voormalige staatssecretaris van Defensie Gerard Peijnenburg wist dat er wapens in ons land verborgen waren via deze geheime Amerikaanse organisatie. Er schijnen ook ‘gewone burgers’ in Gladio te hebben gezeten. Koedijk vroeg de anders loslippige Henk Vredeling, oud-minister van Defensie om informatie, die wel dit laatste wilde bevestigen, maar beslist geen namen wilde noemen.

Ook C.C. van den Heuvel, eens verbonden aan de bvd en later directeur van het Oost-West Instituut was van Gladio op de hoogte. Een man met altijd een grote anti-Sovjet bek, maar nu staat er open en bloot dat zijn Instituut met de inlichtingendiensten samenwerkte.

28 november 1990

Bezocht Coté bij de amro, die meedeelde dat mijn rekeningen waren samengevoegd omdat ik teveel rood stond. Dit hadden ze wel eens kunnen vertellen. Toen ik nog als lid van de familie hier mijn bankzaken deed en volgens diezelfde Coté ‘een gefortuneerd man’ was, zouden ze een dergelijke manoeuvre niet hebben uitgehaald zonder behoorlijk overleg.

John Major heeft Margaret Thatcher opgevolgd; van de regen in de drup.

Michail Gorbatsjov heeft Irak gesommeerd om Koeweit te verlaten. Saddam houdt ook 3.315 Sovjetburgers vast die nog in Bagdad zijn. Gorbatsjov schijnt minister Tariq Aziz in Moskou keihard onder handen te hebben genomen.



illustratie

De Volkskrant publiceert een uiterst raillerend artikel over het inmiddels afgeketste plan om Joseph Luns naar Bagdad te zenden om de Nederlandse gijzelaars vrij te pleiten. In de Hollandse kolonie in Brussel vonden sommigen dit bericht ‘pijnlijk’, anderen kregen de slappe lach. Vervolgens wordt min of meer bedekt afgegeven dat hij er niet meer helemaal bij is. Er wordt ook op tweestrijd tussen de echtparen Lubbers en Van den Broek gespeculeerd, met Ria Lubbers, die verstek had laten gaan in Parijs, die niet zou weten wat zij ‘tussen die oenen’ moest doen.123

Luns was als erkende stripheld goede keus
Wie heeft in vredesnaam verzonnen dat Luns naar Bagdad zou moeten? Het volk heeft altijd van hem gehouden, maar Luns ‘bepaaldelijk’ niet van het volk. Hij is niet zonder reden in Brussel blijven wonen na zijn afscheid als secretaris-generaal van de navo. Nederland is links, langharig en losbandig; geen geschikte plek voor een bourgeois satisfait.
Van een sieraad voor het parlement, toch de partij die na al het vijven en zessen het initiatief heeft genomen voor de hachelijke expeditie, kan evenmin worden gesproken. Luns was negentien jaar minister van Buitenlandse Zaken en al die jaren koesterde hij een geweldig dépit tegen de Kamer, dat ruimschoots kon wedijveren met dat van prins Bernhard en de latere premier Van Agt.
Na negentien jaar had hij ruimschoots zijn bekomst van dat kleine volkje aan het
Binnenhof. Luns: ‘Dan ontstaat er een soort van incomptabilité d'humeurs tussen de nogal mondiaal denkende vakman met zijn zoveel universeler orbit en de leden van het parlement, die op korte politieke termijn denken en dan ook nog vaak binnen de begrenzing van het nationale domein.’ Nog een mirakel van naastenliefde en zelfverloochening dat hij het zo lang met ons heeft uitgehouden.
Wie heeft het verzonnen dat Luns naar Bagdad moest?
De Hollandse kolonie in Brussel wist niet wat ze hoorde. Luns naar Bagdad? Sommigen vonden het pijnlijk, anderen kregen de slappe lach. Hoe zeg je het netjes? De voormalige mondiaal opererende politicus met universele orbit is inmiddels 79 jaar. De tijd vreet aan het leven. Laten we zeggen dat de scherpte er wel een beetje vanaf is. Hou het er maar op dat de oude meester Luns langzamerhand zich heeft teruggetrokken in zijn eigen binnenwereld.

Luns had zondag toen hij afzegde een paar vreemde, mopperige mededelingen aan de buitenwereld. Een enkele was om te lachen: ‘Ik vond dat ik zelf een grote zeggenschap had over wie er wel en wie niet meegaat. Zo is er een dominee, een meneer met een baard, en die heeft opgebeld om te zeggen dat hij meeging.’
Een andere opmerking was voor een diplomaat zacht gezegd nogal link. De gijzelaars zijn niet meer te redden, suggereerde hij. ‘Zeker in het licht van het feit dat misschien na donderdag al militaire actie van Amerika is te verwachten.’
Waarom Luns in godsnaam?
Hans Brinkers is dood en Beatrix is that lovely queen of Danmark. In de categorie internationaal erkende stripheld hou je in Nederland al snel niemand anders over dan Joseph Luns. De ambassadeur van Nederland in Irak, op consultatie in Den Haag, had ook het gevoel dat hier sprake zou kunnen zijn van een sterke keuze.
Elco Brinkman, de fractievoorzitter van het CDA, maakte ten slotte de keuze voor Luns. Andere fractievoorzitters hadden hem gewaarschuwd: Luns is bezig op te gaan in een schemering, het harde internationale werk kun je van hem niet meer verwachten.
Brinkman heeft gedacht dat het nog wel zou meevallen. Hij stond bovendien onder zware druk om eindelijk met een concrete daad te komen. Daarenboven valt er voor geen enkele partij ook maar een stuiver aan politiek krediet te verdienen in de affaire. Luns dus. Zondag, aan het eind van de middag, moest Brinkman via het ANP vernemen dat Luns had afgehaakt. Telefonen naar de Avenue Franklin Roosevelt bleven onbeantwoord. Er beving Brinkman een grote schrik. Hij begreep dat hij nu heel snel met een nieuwe oplossing moest komen.
De zondagavond is in christelijk-politieke kring traditioneel de avond van het telefooncircuit. Men belt elkaar en verneemt de laatste stand van zaken, opdat de nieuwe werkweek vrucht mag dragen. Zelden zal zo intensief met stad en land zijn getelefoneerd als zondagavond door de jonge fractievoorzitter van het CDA. Klokslag twaalf had hij zich, voorlopig, gered. Met steun van Wöltgens en Bolkestein, de collega's van PvdA en VVD, was een trio geformeerd dat beleefd in de aandacht van Bagdad wordt aanbevolen. Of het helpt is onzeker. Maar de jonge fractievoorzitter had zich in ieder geval weten vrij te maken uit een toestand die zijn opbloei in de knop had kunnen breken.

Parijse foto's met de groten der aarde
De afgelopen week toch weer twee foto's kunnen toevoegen aan de verzameling. Lubbers en Van den Broek waren in Parijs om naar het einde van de Koude Oorlog te kijken. (Dat wil zeggen Van den Broek was met z'n tweeën. Hij had voor de deftigheid zijn vrouw meegenomen. Maar Ria L. had gezegd: ‘wat moet ik daar tussen al die oenen, laat mij maar lekker thuis’. Was dit niet andermaal een streekje van de Lubbertjes tegen de Broeken? Zoals we allen weten schrijft het protocol voor dat wanneer Ria als first lady thuis blijft José onmogelijk als second best kan meereizen. Maar de Broeken waren deze keer vastbesloten niet in het stof te bijten en na enig geduw en getrek bleef Ria gewoon in Rotterdam en kon José gelukkig toch mee met haar echtgenoot).
Enfin, we zouden het over Parijse foto's
hebben. Op de eerste zie je de Amerikaanse president Bush en onze eigen Lubbers, ieder in een stoel van onbestemd design. Bush lacht cheese, zoals dat hoort bij een yankee-president. Maar Lubbers komt niet meer bij van het lachen, hij rolt helemaal naar voren.

Dat doet Lubbers vaker bij fotosessies met de groten der aarde. Er zijn foto's van hem in omloop met Reagan waarop je moet zien hoe onze Nederlandse minister-president bijkans in een stuip schiet, zo hard moet hij lachen om zijn gastheer. ‘Do you know Andrew Van Dune? No? Well, let me tell you one thing, you're even better!’
Op de tweede Parijse foto zie je hoe de Franse president Mitterrand met die chagrijnige kop van hem een heel andere kant opkijkt terwijl hij Van den Broek een slap handje geeft. Van rechts kijkt Sovjet-president Gorbatsjov wel nieuwsgierig op. Je ziet hem vragen: ‘Ken ik die, wie is dat nou weer?’

Ik liep tegen Lennaert Post aan, die vertelde over een lezing die Luns voor Amsterdamse studenten had gegeven. ‘Hij viel achterover met zijn stoel. Iedereen schoot toe. Die man is bezig seniel te worden. Hij sprak weer over het “verraad” van jfk in de kwestie Nieuw-Guinea.’ Het is eigenlijk nauwelijks voorstelbaar dat die man met die valse voorstelling van zaken altijd nog maar doorgaat en de luisteraars of toehoorders leugens op de mouw spelt, omdat hij zelf heeft gefaald. Wie kan zijn interpretatie van het Nieuw-Guinea-conflict stoppen? Geschiedvervalsing, heel gewoon. Het is eigenlijk hopeloos.

Eduard en ik kregen een twistgesprek over Peter, omdat ik hem verdedigde en altijd achter hem zal staan, als een ouder die het misschien niet eens is met wat ‘de zoon’ doet maar van hem houdt quand même en onvoorwaardelijk. Natuurlijk ben en blijf ik het faliekant oneens met wat Peter (niet) met zijn leven doet, ik minacht zijn passiviteit en op zijn gat zitten en tot niets meer komen. Maar dat is een verlamming, een vorm van beschadiging, waar zij die van hem houden mee moeten leven. Ed begreep dit ook wel.

29 november 1990

Wim Klinkenberg en ik denken absoluut niet meer hetzelfde over Gorbatsjov en de ussr zoals vroeger. Hij verwachtte geen burgeroorlog en denkt dat het Kremlin tijdig zal bijdraaien om het Sovjetsysteem overeind te houden. ‘Ik hoop,’ zei ik, ‘dat het Sovjetleger de zaak overneemt om law and order te herstellen, anders is het land reddeloos verloren.’

‘En wie is dan de leider?’ vroeg Wim.

‘Alles is beter dan een warhoofd,’ antwoordde ik.

Wim vertelde dat Adriaan Venema had geschreven dat het aan de weduwe Rost van Tonningen verboden diende te worden om haar memoires uit te geven. Dit zou uit veiligheidsoverwegingen op 15 december a.s. niet hier maar in Brussel toch ge-

beuren. Hij zou er naartoe gaan. Zij schreef dat haar man in Scheveningen, toen hij daar gevangen zat, was vermoord en daarbij zou prins Bernhard betrokken zijn geweest. Ook de exspion King Kong, die zichzelf zou hebben opgehangen, was feitelijk vermoord. We spraken ook over Werner Verrips, die mij indertijd dreigde met een vrachtauto uit de weg te zullen ruimen. In hoeverre was Verrips via Rijkens samen met prins Bernhard op mijn pad gestuurd tot Verrips zelf werd vermoord?

Ik heb Wim, als vicevoorzitter van de nvj exact uiteen gezet wat er met Coen Stork was gebeurd. Hij begrijpt het precies en adviseerde Hans Verploeg een en ander nauwkeurig per brief uit te leggen. Ook vertelde hij dat ‘de oorlog’ tussen Lubbers en Van den Broek thans compleet was en niet langer een geheim in Haagse kringen was.

Kwam het oud-Kamerlid Fred van der Spek van de psp tegen. Hij heeft tien spreekbeurten per jaar, geeft politiek commentaar bij de show van Ischa Meijer ‘en ik schrijf nog hier en daar,’ zei hij.

Hans Geerlofs had Richard Thieuliette in Parijs bezocht. De spieren van Richards gezicht functioneren niet meer. Bij het slapen moeten de ogen dichtgeplakt worden. Hij kan er niet meer mee knipperen. Ik was er totaal onderste boven van. Richard schijnt er verschrikkelijk uit te zien door dit effect van aids. Raoul blijft erg lief voor hem.

Ellen Blazer zei dat het boek met Foudraine ‘te weinig concreet was voor een massapubliek,’ dus niet geschikt voor een televisiegesprek.

Koning Boudewijn heeft bij een staatsbezoek in het Algerijnse parlement gezegd dat alle resoluties van de vn zonder uitzondering door de betrokken landen moeten worden nagekomen, en doelde hiermee zowel op de bezette gebieden door Israël als door Irak. De koninklijke rede had tot direct gevolg dat Saddam de Belgische gijzelaars in Bagdad uitreisvisa verstrekt. Waarom kon Beatrix, die ongeveer tegelijkertijd een rede in Lissabon uitsprak, niet iets soortgelijks bewerkstelligen? Heb de koningin geschreven.124

Liep tegen oud-collega Ed van Kan aan, die vertelde in Italië Volodja Molchanov te hebben ontmoet. Hij memoreerde dat hij de eerste Nederlandse journalist was geweest, die Volodja had leren kennen tijdens het naspeuren van de Menten-affaire in Polen. Ik keek hem eens aan en zei: ‘Sorry Ed, maar toen

kende ik Volodja al vele jaren in Moskou.’ Maar zo gaan die dingen dus altijd.

De democratische senator Richard Gephardt adviseerde George Bush niet snel militair in te grijpen in het Golfgebied. Hier steunt een meerderheid van 57 procent om geweld te gaan gebruiken tegen Irak. Wat zijn wij toch voor mensen?

De koopman-patriciër Ernst van Eeghen, door de Volkskrant omschreven als ‘kind aan huis in het Kremlin’, heeft een stichting voor voedselhulp aan de ussr opgericht, welke vooral conserven wil sturen. Hij zegt al 23 jaar ‘nauwe contacten’ met Sovjetautoriteiten te hebben. Tot 1982 kende hij slechts enkele Sovjet oud-strijders in de marge, pas in 1982 stelde ik hem aan Georgii Arbatov voor, waar ik al sinds 1971 mee bezig was en wat het eigenlijke betekenisvolle startpunt van zijn Sovjetactiviteiten betekende. En nadat hij langs die weg was binnengehaald, liet hij me - onder druk van de bvd - zo snel mogelijk als een baksteen zakken. ‘Waar Helmut Kohl de kar trekt in Duitsland, doet Van Eeghen dit in Nederland,’ aldus Frank van Zijl.125 Dit valt allemaal onder het chapiter ‘voorlichting’.

Saddam Hoessein heeft gezegd niet te vrezen wanneer de vs en de zogenaamde ‘bondgenoten’ hem zullen aanvallen. De vn zal na het verraad van Gorbatsjov en de stemonthouding van China, de aanval op Irak goedkeuren. Hier is het publiek dermate eenzijdig voorgelicht dat men algemeen geweld tegen Irak steunt. De Golfstaten schenken Moskou vier miljard dollar aan voedselhulp, waarmee - ongetwijfeld onder druk van Washington - het verraad van Gorbatsjov ruimschoots zal zijn betaald. De ambassadeur van Koeweit in Moskou sprak dit laatste tegen. Ook West-Europese landen hebben Gorbatsjov gigantische bedragen toegezegd: Duitsland nota bene 23 miljard d-mark, Italië zeven miljard lire of 11 miljard gulden, Frankrijk 1,7 miljard gulden, Spanje 1,5 miljard, et cetera, et cetera. Het Kremlin is omgekocht. Gorbatsjov liet het gebeuren om te zorgen dat de vs ongestoord (door een Sovjetveto) hun gang kunnen gaan tegen Irak. I tremendously respect Saddam standing up alone against the Western alliance of crooks.

30 november 1990

Bagdad noemt de vn-resolutie om geweld te gebruiken voor de bevrijding van Koeweit ‘an act of war’. Het beroerde is wel dat de bezetting van Koeweit ook an act of war was. De ussr

heeft haar veto buitengewoon duur verkocht. De aanval zal dus wel gaan gebeuren.



illustratie

Michail Gorbatsjov heeft zichzelf en de top van het Kremlin schuldig verklaard, aan de lichte hongersnood die er bestaat in Moskou. Ook is er geen melk meer te krijgen. ‘We are guilty before the working class,’ aldus de 59-jarige president en partijsecretaris van de cpsu. Hij staat te zwak om een grote bek over Koeweit op te zetten.

Mijn brief is in nrc Handelsblad verschenen (zie volgende pagina).

1 december 1990

De regeling in de zaak Jans Rautenbach ligt vast. Er is niets meer aan te veranderen. Ik word voor de zoveelste keer afgescheept met een fooi.126 Eigen schuld. Ik ben niet gemeen genoeg, of zoals dat tegenwoordig heet: niet ‘zakelijk’ genoeg. Manfred Wörner, secretaris-generaal van de navo voorziet dat deze organisatie ook zal worden gebruikt voor operaties buiten eigen gebied. Levensgevaarlijk geklets.127

Piet Grijs schijnt Anton Constandse in Vrij Nederland als anti-semiet te hebben omschreven. Hij zou journalisten hebben op-

gedeeld in Joden en niet-Joden. Vrij Nederland publiceert zo'n bezopen - eigenlijk misdadig - standpunt klakkeloos en Paul van der Gaag heeft er in een brief tegen geprotesteerd. Henk Hofland had dit natuurlijk behoren te doen, maar goed, die is nooit een barricadejournalist geweest. Hij zal zijn vingers niet gauw aan heet water branden.



illustratie

Groningen

Bezoek aan Ies Lipschits. Hij woont in een nieuw huis wat hij me van onder tot boven liet zien, iets wat ik nooit begrijp, who the hell cares? Hij is geen hoogleraar meer, na een of ander schandaal omdat hij zijn poten niet van de meiden zou kunnen houden. Hij nam maar ontslag. ‘Ze hebben me keurig behandeld,’ zei hij. Later kwam zijn nieuwste vriendin binnen. Ik

heb toen vermeden te vragen of hij in het comité van aanbeveling voor een stichting rond mijn dagboeken zitting wilde en nemen.

De door de vn aangenomen resolutie dat indien Irak niet op 15 januari capituleert, Saddam een oorlog tegemoet gaat, is in de herinnering van James Reston de eerste keer dat de Veiligheidsraad een ultimatum stelt om op een zekere datum een agressie te beëindigen (Irak in Koeweit) en anders oorlog te riskeren. ‘It has been generally assumed,’ aldus Reston, ‘that all peaceful means of settlement should be exhausted before force is used, and also that the main purpose of diplomacy is not to issue ultimatums but to avoid “them”.’128

Bush heeft aanleg tot overdrijven volgens Reston ‘for calling Saddam a menace worse than Hitler. All of which raises once more the question of President Bush’ judgement. He is always on the go or in the air, trying to wheedle votes for his un resolution out of the like of Cuba and Yemen, meanwhile talking about ‘the new world order’ that he sees after getting rid of Saddam.’ Er staat ons in Irak een ramp te wachten.

Willem Otterspeer bestaat het om in nrc Handelsblad te schrijven dat door het heengaan van Renate Rubinstein het niet alleen binnen Vrij Nederland ‘maar in heel Nederland een stuk saaier zal zijn.’ Hoe krijg je de onzin op papier?

Nog zoiets. Adriaan van Dis zegt tegen Felix Eijgenraam in nrc Handelsblad: ‘Bij Reve leerde ik hele pagina's uit het hoofd om iets van zijn humor tot me te nemen.’ Hij beschouwt Ik Jan Cremer als literatuur. The Portrait of Dorian Gray las hij maar tot pagina 86 omdat het ‘te prachtig’ was. Het blijft een naarling, die jongen, maar dat ‘zien’ de mensen dus niet.129 Van Dis leest boeken als ‘voorbeelden hoe je te gedragen en hoe te leven.’ Hoe verzin je het?

Ik dacht tijdens de treinreis aan de tripjes naar Cecile van Lennep in Vorden en hoe graag ik bloemen op haar graf zou willen brengen.

2 december 1990

The Sunday Times beweert dat Saddam en James Baker ‘nucleair poker’ spelen. Larry King vroeg gouverneur Cuomo van New York of Bush morgen een atoomoorlog zou kunnen beginnen als hij dit zou willen. ‘Yes, he can,’ antwoordde het rund, ‘because ever since 1941 all us presidents ignored the Constitution when they went to war.’ Lekkere boel. ‘The

Law is clear: Congres declares war. But in the past Congress simply ratified presidential faits accomplis.’

George Church schreef in Time: ‘The central issue is aggression, and how it can be contained in the post-cold war world. Letting Iraq's aggression stand is a recipe for a world of endless aggressions, of local and not so local wars, some possibly nuclear (India versus Pakistan, Israel versus Arabs) and of bloody chaos from which the US could not forever stand aloof.’130 Church vraagt zich af - in de vs begrijpen ze niets van de Arabische mentaliteit - of Saddam niet bang gemaakt zou kunnen worden voor een dreigende Amerikaanse overmacht (en hun puppets).

Ben enkele uren bij Hans Geerlofs geweest, vriend van Richard Thieuliette en ex-model. Hij is aardig. Er lagen twaalf mooie foto's van Richard op zijn bureau, wat me op een bepaalde manier aangreep. We hadden nog uren kunnen doorpraten. Ik had geen geld om hem het avondeten aan te bieden. Zijn flat in de P.C. Hooftstraat is ruim, modern, in goede stijl. Maar niet echt gezellig, waar ik dus op Amerbos en Circle Court in Hillbrow van houd. Over politiek waren we het niet eens. Hij volgt alles inderdaad, maar heeft onvoldoende basiskennis.

De zoon van Wil Ledel heeft zijn vader dood gevonden. Hij was overleden aan aids.

Vadim Zagladin is bij Ernst van Eeghen in Heemstede geweest in verband met diens programma van voedselhulp voor de ussr. Zagladin waarschuwde dat voor het slagen van de hervormingen van Gorbatsjov voedselhulp van vitaal belang is. Een aantal jaren geleden interviewde ik Zagladin voor de Haagse Post in de ambassade in Den Haag.

Premier Lubbers heeft met 900.000 arbeidsongeschikten in dit land Nederland als ‘ziek’ omschreven. Uiteindelijk is de hele wereld ziek, of bezig ziek te worden.

Saddam Hoessein wil praten mits er verband wordt gelegd met het Palestijnse vraagstuk. Bush weigert dit. Hans van den Broek leek er wel voor te voelen. Ik was het voor het eerst met hem eens en dat heb ik hem ook geschreven.131 Lubbers onthield zich van een uitspraak.

Uitgever en vriend van mij en Peter, Peter Gottmer zond me de roman van Willem van der Veer, over het levensverhaal van mijn vriend Enkie Feldhaus van Ham, die als Duits militair in Noord-Afrika naar de geallieerden overliep en later in het va-

derland terugkeerde als lid van de Irene Brigade. Het boek heet De kameleon, wat in dit verband een bezopen titel is. Geen foto's, shit.132 Erg jammer, want Enks verhaal leende zich voor een unieke, historische reportage gebaseerd op feiten, de realiteit, dus niet geromantiseerd en daarmee vervalst.133

Norman Cousins (75), de hoofdredacteur van Saturday Review is dan eindelijk toch overleden, na zijn eerdere en heroïsche gevecht tegen kanker.

Wim Klinkenberg vond mijn brief aan Beatrix in de roos. Hij denkt dat Sjevardnadze zal ophoepelen en zal worden opgevolgd door Jevgeny Primakov, wat een hoogstnodige verbetering zou zijn.

Shell gaat kolen kopen in de Oekraïne. Waren ze maar in 1973 met joint-ventures in de ussr begonnen, zoals Kosygin voorstelde aan Max van der Stoel, maar wat niet mocht van de Amerikanen. En wat Maxje als brave slippendrager dan ook saboteerde.

5 december 1990

George Bush heeft het gore lef om te veronderstellen dat Saddam de situatie niet zou begrijpen. Niet te geloven.

Yvonne Laudy interviewde Jan Foudraine over ons boekje vanmorgen voor De Telegraaf. ‘Ik begrijp dat jij nog veel meer persona non grata bent dan ik,’ zei hij. Moet je nagaan waar dit op is gebaseerd. Alleen omdat ik vriendschap sloot met Sukarno in 1956 en gelijk kreeg betreffende Nieuw-Guinea. Nu is het 1990. Zo zijn Hollanders. Onbruikbaar dus.

Pieter Lakeman was woedend op koning Boudewijn die in zijn rede in Algiers ‘de hielen van Saddam had gelikt.’ Hans van den Broek moest niet toegeven aan Irak in de kwestie van de gijzelaars. Jan Foudraine vermoedde dat Van den Broek op de loonlijst van de cia stond.

John van Haagen schreef dat hij graag nog eens langs wilde komen op Amerbos.

Een Israëlische diplomaat wijst erop dat juist Europese landen, met Duitsland voorop, Irak aan de technologie hebben geholpen om biologische wapens te maken. Ook België, Argentinië, Brazilië, Egypte, India, Japan, Spanje, Griekenland, Polen,

Zweden en wij hebben dit gedaan. En nu, na eerst aan Saddam verdiend te hebben, weten we van de prins geen kwaad. nrc Handelsblad meldt dat het brein achter een Iraakse insecticidenfabriek een Duitse firma is geweest.

William Pfaff schrijft dat Bush naar de generaals heeft geluisterd. Zij hebben hem ervan overtuigd dat de oorlog in Vietnam werd verloren omdat de vs niet meteen massaal een leger hadden ingezet, maar mondjesmaat aan de strijd waren begonnen.

6 december 1990

In Oost-Groningen, in plaatsen als Finsterwolde en Beerta, wordt gewerkt aan de heroprichting van een Nederlandse communistische partij. Ik ben overtuigd dat er ooit weer een internationaal gezelschap opstaat dat solidariteit onder alle mensen in haar vaandel zal dragen, waarbij de socialistische idealen van een meer gelijk verdeelde welvaart voor iedereen, zoals hiervoor een begin werd gemaakt in de Sovjet Unie, voorop zullen staan.

Zond een fax naar Henk Herrenberg in Paramaribo en stelde voor om mijn claim van 110.000 gulden tot 85.000 te verlagen, op voorwaarde dat het geld ogenblikkelijk wordt overgemaakt. Er gaat dan 20.000 gulden naar broer Theo voor zijn hulp bij de uitgave van twee delen Memoires en de rest kan in de amro-pot worden gedeponeerd, opdat Amerbos niet hoeft worden verkocht. Haakmat had gezegd om 09:00 uur op kantoor te zullen zijn. Hij was er dus niet, precies volgens de spreekwoordelijke Surinaamse onbetrouwbaarheid. Ik belde erover met Denise de Hart, die het ook schandalig vond en Haakmat op zijn donder zou geven.

Lennaert Post bracht me naar Schiphol.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen


datums