Memoires 1989-A

[p. 7]

Inleiding

Anak anak uit Indonesië

In september 1983 was ik in de Ardennen op een conferentie over macht. Ik was uitgenodigd er een lezing te houden. Een van de andere sprekers bleek Willem Oltmans te zijn. Toen ik, op weg naar een vraaggesprek met o.a. Willem en ik, door het conferentiecentrum liep, welden de beelden van de talkshow van Jan Lenferink van een jaar daarvoor in mijn hoofd op. In het bijzonder het moment toen Willem opeens aan Jan vroeg: ‘Adoe, jongen heb jij mijn boek eigenlijk wel gelezen...?’ waarop Jan wat verbaasd knikte en stotterde: ‘jjj aaa.’

‘Want uit alles wat je zegt blijkt dat jij het kennelijk helemaal niet hebt gelezen,’ schreeuwde Willem. Toen Jan met zijn mond vol tanden naar zijn gast keek, viel Willem opnieuw keihard tegen hem uit: ‘Adoe, jongen ga je schoolgeld terughalen, jij hebt kennelijk alleen maar de achterkaft gelezen. Weet je wat... doe je huiswerk beter volgende keer, maar ik doe hier niet aan mee, aan die nonsens en stap op voor ik nog een woord met je wissel.’ Zo gezegd, zo gedaan. Weg was Willem, pardoes van het podium verdwenen.

In de grote zaal, vlak voor het vraaggesprek trof ik Willem Oltmans aan, groots achter zijn katheder torende. Ik kon het onmiddellijk met deze imposante persoonlijkheid vinden.

‘Zo,’ bulderde hij, nadat we aan elkaar waren voorgesteld, ‘waarachtig! De Happy Hooker toch, in levenden lijve?’

‘Ja,’ bevestigde ik met een Indisch accent, ‘en u moet ‘het beest met de geest’ zijn, die net als ik een anak anak uit Indonesië is?’ Hiermee was het ijs voorgoed gebroken en bleef ik met Willem tot zijn dood de beste maatjes.

Eind jaren tachtig stelde ik hem voor om samen met mij een talkshow voor de buis te gaan doen. Toen het onderwerp ter sprake kwam hoe we die show zouden noemen stelde ik voor: Hollander en Oltmans, waarop hij me luidkeels pareerde met: ‘Daar komt niets van terecht, we maken er Oltmans en Hollander van.’ Over een groot ego gesproken!

In de jaren negentig zocht ik hem diverse keren op in zijn keurige, maar bomvolle poppenhuisje in de Jordaan, aan de Westerstraat. Ik herinner me nog goed de eerste keer toen hij op een gure winterdag net was thuisgekomen van een stormachtige fietstocht naar de

[p. 8]

supermarkt in de buurt. En ik hem voor de deur stond op te wachten. Zijn fiets waaide om en zijn mandje met eieren viel kapot. Al vloekende en tierende liep hij de trappen op omhoog, naar zijn appartement en even later wees hij me een enorme rij mappen aan in zijn gezellige kleine spotgoedkope plekje en riep uit: ‘Verdorie nog aan toe. Ooit zal ik weer in weelde kunnen leven als de regering mij eindelijk goed gaat betalen voor al die dagboeken. Dan zal ik weer een bediende hebben die de boodschappen doet en een mooi huis in plaats van deze armoede.’

We spraken vaak over zijn grote liefde Peter die in Zuid-Afrika woonde met zijn vriend Edwin, die daar bekendheid had gemaakt als travestie-cabaretier. Regelmatig kwamen zij op bezoek bij Willem in Amsterdam. Gelaten moest Edwin jarenlang toezien hoe Oltmans zijn ex nog steeds commandeerde en er duidelijk nog een intense liefdesband tussen die twee bestond. Willem deed meestal of Edwin lucht was. Ook Peter en Edwin werden goede maatjes met mij. Toen Willem zijn miljoenen binnenhaalde en twee verdiepingen van een monumentaal pand aan het Singel kocht sprak ik hen regelmatig.

Op een dag kwam mij ter ore dat Willem, die trouwens prachtige klassieke muziek op de piano ten gehore kon geven (wat hij zelden deed), smoorverliefd was geworden op een jeugdige deelnemer aan een langlopende televisieshow. Op de een of andere manier had deze schone jongeling het hart van Willem weten te veroveren en was al ras in zijn privéleven doorgedrongen, terwijl Oltmans zowaar piano voor hem speelde! Er werd beweerd dat de jongeling niet gay was, maar dat hij en zijn moeder, die boekhoudster was, zich behoorlijk in Willems privé- en zakenleven mengden. Het gerucht ging dat de twee trouwe gezellen van Willem Oltmans zich zorgen begonnen te maken dat deze jongeman op Oltmans geld aasde. Mijn advies werd ingeroepen hoe van dat joch af te komen, want Peter was al sinds jaar en dag officieel zijn enige erfgenaam.

Ik ben nog na de dood van Willem Oltmans vrienden gebleven van Edwin en Peter. Maar tijdens een gezellige lunch in Willems etage werd me duidelijk dat Peter zich al heel snel een flink stuk in zijn kraag dronk en de meest grove nonsens begon uit te kramen. Ik begreep dat beide mannen ieder dagelijks minimaal een fles whisky dronken en drie pakjes sigaretten rookten.

Willem Oltmans heeft nadat er bij hem darmkanker was geconstateerd en zijn levensverwachting nihil was, besloten euthanasie te plegen. Zijn grote liefde Peter stierf niet lang hierna.

RIP, Willem. Tabeh, Xaviera Hollander