Memoires 1987-A

[p. 175]

[Amsterdam (vervolg)]

Dick Houwaart, voorzitter van de Anne Frank Stichting, heeft buikpijn gekregen van het bericht dat Helmut Seyss-Inquart, kleinzoon van de vertegenwoordiger van Hitler in Den Haag in oorlogstijd, zich inzet voor strijd tegen het fascisme. In dit verband mag Helmut hier niet gezien worden. Dat is weer de Hollandse tik van haat en wraak tot in den dood.²³³

Frank Quint ontving me, lurkend aan zijn pijpje, aller hartelijkst op de Zuid-Afrikaanse ambassade. Christo Landman kwam er ook bij. Er werd op een groot zilveren blad thee geserveerd, maar voor mij dus, op verzoek, koffie. Ik hield een emotioneel betoog dat ik meer steun had verwacht uit Pretoria om ‘bruggenbouw-projecten’ te kunnen verwezenlijken. Ik nam een sprong in het diepe als het ware en wat ik het minst had verwacht, gebeurde. Ik zal a.s. vrijdag al op weg zijn naar Zuid-Afrika. De trip is bedoeld als voorbereiding voor een nieuwe reis van drie maanden (van 15 september tot 15 december) om te filmen. De ambassadeur bood een vrij ticket op sal aan. Omdat er geen potje onvoorziene uitgaven was, had Christo moeten bedelen bij verschillende departementen. Landman: ‘Wat we bereid zijn met jou te doen, schept een precedent. In de zestien jaar dat ik bij Buitenlandse Zaken ben, is er nog nooit zoiets gebeurd. Zelfs wanneer minister Pik Botha het plan zou tekenen, dan moet het nog eerst naar de auditeur-generaal. Dus Willem, heb alsjeblieft een beetje geduld.’

‘Ik was net zo verbaasd dat we geen antwoord ontvingen uit Pretoria als u,’ zei Quint. ‘Maar deze ambassade, de heren Landman en Heath - en ik dus - steunen uw reis volkomen.’ Het was trouwens mijn voorstel om eerst deze onderzoeksreis te maken en in het najaar te gaan filmen. ‘Dat zou mij zeer aangenaam zijn,’ aldus Quint, ‘want dan hebben we meer tijd om alles behoorlijk te regelen.’ Ik belde later Peter in Johannesburg om te vertellen dat ik er aankwam.

Typisch Hans van den Broek. Hij heeft op vragen vanuit de PvdA in de Kamer geantwoord dat hij geen reden ziet om het onderzoek naar de dood van de vier ikon-journalisten in El Salvador, vijf jaar geleden, te heropenen. Types als Luns en Van den Broek (om Van der Stoel niet te vergeten) zullen nooit iets doen - als ze dat in de hand hebben - waardoor Washington in verlegenheid wordt gebracht.

Er is een draaibrief van Ernst van Eeghen binnengekomen, typisch de man. ‘Ik schreef haar,’ aldus zijn brief, ‘dat ik niet zou weten hoe.’ Hij schreef ook niet te weten of ik wel hulp

233 Idem.

[p. 176]

nodig had omdat ik daar zelf niet over gesproken had. Hij vond het ‘ondiscreet’ om mij daar naar te vragen.²³⁴ Dat is dus een ander verhaal dan hij Cecile van Lennep had geschreven. Waarom deze discrepantie? Ik schreef hem terug met de vraag waarom hij Cecile schreef: ‘Natuurlijk wil ik Willem Oltmans helpen.’

234 Brief d.d. 11 april 1987.

15 april 1987

Drie Amerikaanse mariniers zitten vast op beschuldiging Sovjetagenten de ambassade in Moskou te hebben binnengelaten.²³⁵

Allan Blooms boek The Closing of the American Mind doet veel stof opwaaien.²³⁶ Bloom voert een kruistocht tegen de tekortkomingen in het Amerikaanse onderwijs om jongeren te stimuleren een minimum aan kennis op te doen. Een kwart van duizend ondervraagde studenten dacht dat Franklin D. Roosevelt president van de vs was tijdens de oorlog in Vietnam. De helft van deze studenten wist niet wie Churchill of Stalin waren, terwijl drie kwart van de studenten niet wist wie Henry David Thoreau of Walt Whitman waren. Sommigen dachten dat de acteur Peter Ustinov een leider was van de Sovjetrevolutie in 1917.²³⁷ Ik weet uit ervaring in de 25 jaar dat ik zelf lezingen gaf op Amerikaanse scholen, colleges en universiteiten dat jongeren noch over de vs zelf, noch over de wereld een minimum aan kennis hebben.

De verkoop van organen voor transplantaties is verboden in de vs. John Schwartz meldt in Newsweek²³⁸ dat ‘no U.S. laws or court decisions govern the cell-market.’ Hij vervolgt: ‘Who owns excised tissue, and who should profit from it? Today researchers thriftily make use of what surgeons used to throw away, reworking everything from infant foreskins to the still-living detritus of other surgeries into “cell-lines” - cultures that can survive for some time. From these, researchers make diagnostic kits and produce chemicals such as hormones or cancer drugs. This year more than 350 companies should produce up to 360 million in products.’

Tot mijn grote verwondering belde Theo in de vroege avond. Hij klonk rustig en was spraakzaam. ‘Ze behandelden mij als een kleuter daar in het ziekenhuis,’ zei hij. Hij was er nog niet helemaal achter wat hem lichamelijk precies was overkomen.

235 The New York Times, 15 april 1987.

236 Allan Bloom, The Closing of the American Mind, Simon & Schuster, New York, 1987.

237 Newsweek, 20 april 1987.

238 Idem.

[p. 177]

Hij vroeg mij om aan Lex Poslavsky over te brengen dat hij hem graag wilde spreken zodra hij in staat was naar Nederland te komen. Hij moet nu vier maanden lang iedere week gecontroleerd worden. Ik belde zowel Poslavsky als Hendrik in Kaapstad en vroeg hem stante pede Theo op te bellen.

Pieter du Plessis belde vanuit Johannesburg. Hij vroeg of ik drie in plaats van twee weken wilde komen. ‘Zeg me Willem,’ zei hij tot mijn verbazing, ‘hoeveel rand moet ik voor je bij elkaar bedelen?’

‘Laten we het daar over hebben als ik er ben,’ zei ik, maar ik dacht: het enige wat ik wil is werken, om mijn kosten te kunnen dekken. Ik vroeg hem bij Carl Nöffke na te gaan of er een plaats voor mij was in zijn Amerika-instituut.

16 april 1987

Cecile van Lennep belde al vroeg. Zij had zich geërgerd aan het feit dat nrc Handelsblad een pagina had gewijd aan de opvattingen van Joseph Lelyveld van The New York Times over Zuid-Afrika, ‘en aan jou doen ze niets.’

‘Deze zaken worden al vele jaren vanuit Den Haag via het college van hoofdredacteuren zo georkestreerd,’ zei ik, ‘ik weet langzamerhand hoe het hier gaat.’ Ik vertelde haar dat mijn dagboeken me eens zouden vrijpleiten.

‘Maar dat maken jij en ik niet meer mee,’ zei ze.

‘Dat is irrelevant,’ antwoordde ik.

‘Maar ik begrijp,’ aldus deze buitengewoon heldere 88-jarige dame, ‘dat die gedachte jou sterk maakt.’

‘Dat doet het zeker.’ Zij lachte toen ik haar vertelde dat ik in een briefje aan Ernst van Eeghen nu toch naar Erica van Eeghen had verwezen.

Christo Landman gaf een uitstekend interview aan de Volkskrant. Ik zal het aan Cecile van Lennep toezenden.²³⁹

Ik liep tegen collega Ed van Kan aan, die er gezond uitzag. Hij riep in herinnering hoe hij in New York, nadat hij door mij aan een aldaar werkende Sovjetjournalist was voorgesteld, vrijwel meteen bezoek had gekregen van twee fbi-agenten die bedreigingen uitten als ‘if you want an us residence status, you better don't see those Russians.’ De ander liep de titels van zijn boekenkast langs. Ed was hierna zelfs bang terug te gaan naar de vs. Dat begrijp ik niet. Fuck the fbi. Trouwens, ik ben nooit rechtstreeks door inlichtingendiensten benaderd. Als ze het deden, gebeurde dit via bijvoorbeeld Werner Verrips die bij me

239 De Volkskrant, 16 april 1987, zie bijlage 36.

[p. 178]

binnenkwam via Emile van Konijnenburg van de klm, dus langs een vertrouwde weg en onder een alias. Zoals fotograaf Peter Zonneveld van De Telegraaf via Hofland mijn huis wist binnen te komen. En Dirk Keijer (nota bene) via Sovjetambassadeur Romanov ‘een vriend van me’ werd.

17 april 1987

Ik kreeg een expresbrief van Peter, die erg meeleeft met het bericht dat Theo ziek is geworden. Ik denk constant aan Theo's situatie.

Ik werkte vandaag zestien uur aan deel vijf en bereikte 16 juni 1961.

Van Arend Lijphart is het boek uit 1985 Power-sharing in South Africa vertaald en zal binnekort verschijnen in Nederland verschijnen.²⁴⁰ Hij spreekt over ‘een pacificatie democratie’, die de mensen niet verdeelt, maar welke verschillende culturen samenbrengt, vooropgesteld dat de betrokkenen het zelf willen.

‘Naties moeten groeien, die kun je niet kunstmatig stichten.’ Over een oplossing die rechten van de blanke minderheid beschermt, zegt hij: ‘De blanken krijgen (in mijn model) misschien meer dan waarop ze moreel gezien recht hebben. Maar als je uit revanchistische gevoelens zegt: straffen, dan zie ik voor Zuid-Afrika geen oplossing.’

‘Over Buthelezi en Inkatha heb ik een algemeen positie oordeel. Hij heeft zich het meest constructief opgesteld wat betreft een pacificatiemodel, samen met de Progressieve Federale Partij (blanke oppositie). Het is volledig onjuist om Buthelezi als een handlanger van Pretoria af te schilderen. Hij heeft onafhankelijkheid voor KwaZulu altijd afgewezen, altijd de vrijlating van Mandela geëist, altijd gezegd, dat het anc moest worden gelegaliseerd.’ Ik hoop dat de dames Sonja Barend en Conny Braam professor Lijphart lezen. Ik ben overigens blij met dit interview, want ik zit zelf op de Lijphart-lijn.²⁴¹

240 De politocoloog professor Lijphart is verbonden aan de Universiteit van Californïe. Zijn boek Machtsdeling: de oplossing voor Zuid-Afrika? verscheen in 1987 bij Becht, te Haarlem.

241 De Volkskrant, 17 april 1987, zie bijlage 37.

18 april 1987

Het ministerie van Buitenlandse Zaken antwoordde eindelijk op mijn klacht via de nvj over de handelswijze van de ambassadeur in Pretoria en de ambassade in het algemeen.²⁴² Totaal onbevredigend. Hans Verploeg voegt er een briefje aan toe: ‘Het

242 Zie bijlage 38.

[p. 179]

eerste deel van dit antwoord lijkt me niet een juiste weergave. Het tweede deel vraagt om een schriftelijke verklaring jouwerzijds.’ Vier maanden hebben de klootzakken nodig gehad om voldoende leugens bijeen te schrapen voor een nietszeggend en ontwijkend antwoord.

Liederen van Fauré blijven voor mij ten nauwste verbonden met mam, die ze aan de vleugel op De Horst zong en speelde. Er is zon maar geen echte zon, als vroeger. Een soort smog versluiert de lucht.

De Weekkrant Suriname is razend dat minister Van den Broek Henk Heidweiller een gelukstelegram zond na diens benoeming tot minister van Buitenlandse Zaken. Chin A Sen noemde het telegram ‘voorbarig’ terwijl andere Surinaamse organisaties hier zeggen ‘verbijsterd’ te zijn. Het illustreert slechts de overspannenheid van de oppositie tegen Bouterse, want het telegram van minister Van den Broek is weinig meer dan routinematig.

Mijn oude vriend Tissa Wijeyeratne, oud-minister van Buitenlandse Zaken van Sri Lanka, zond weer eens een levensteken met persoonlijk en familienieuws uit Kandy.²⁴³

Leon Wecke schrijft dat het Instituut Spaans van de Katholieke Universiteit in Nijmegen het manuscript van ambassadeur Osvaldo Cardenas al grotendeels vertaald heeft en het zal uitkomen als Dosschrift nummer 20, De revolutie van sergeanten, onder auspiciën van het Studiecentrum voor Vredesvraagstukken. Ook dat project heb ik op de rails gezet.

243 Zie bijlage 39.

19 april 1987, Pasen

In Het Capitool komen eigenlijk nooit echte mensen of meningen vanuit de massa aan de orde. Het is meest quasi-intellectueel geklets, waarbij het een belangrijk uitgangspunt is om ‘bekende Nederlanders’ aan de bak te laten komen. Het zal de invloed van John van Haagen zijn, maar inderdaad, ik wacht op de dag dat ze eens problemen bespreken van de werkende klasse, of mensen uit de Kinkerstraat of de Jordaan aan het woord zullen laten.

Ik luister naar het Oskar Back Concours. Marleen Asberg, leerling van Herman Krebbers speelt prachtig.

De bbc zendt een film uit over de weg naar de macht van Hitler.

[p. 180]

20 april 1987

Bij het schrijven van deel vijf van mijn Memoires, herbeleefde ik mijn eerste touche met Erik van der Leeden in Hotel Vondelhof in Amsterdam, alsof het een vorig weekeinde gebeurde.²⁴⁴ Ik heb het dus ook voornamelijk zo gelaten. Waar zou die jongen nu zijn? Wat is er toch in hem gevaren? Hij was toen 19, nu is hij ook al grijs.

244 Touche was mijn woord om aan te geven dat ik seks met iemand had.

21 april 1987

Ik schreef gisteren vijftien uur aan mijn Memoires. Ik was om 07:00 uur beneden om te beginnen. Het is ook spannend om de toenmalige ontdekking van Erik te herbeleven.

Henk de Mari belde. Hij had nog niet kunnen achterhalen wie de zakenman was geweest die Bouterse geld had gegeven. Hij zei dat afgelopen zomer op het strand van Zandvoort drie mensen om hem heen in mijn Memoires aan het lezen waren. Wim Pretorius zei dat mijn ticket betaald is. Ik vertrek op vrijdag en kom op 15 mei terug.

Henk de Mari belde opnieuw. Frits Gongrijp is overleden. Hij is verongelukt toen hij met zijn auto wilde oversteken. Henk moest een bericht maken voor in de krant. Hij wilde niet dat ik het uit de krant zou vernemen.

Ik ontmoette mijn oude vriend Bertie Hilverdink en gaf hem de naaktfoto terug die Godfried de Groot eens van hem maakte. Hij vond het jammer dat hij zijn polshorloge had aangehouden.

22 april 1987

Ik heb twee uur met Michel Aboikoni gesproken. Hij vertelde hoe Desi Bouterse hem had aangeraden niet alleen naar zijn vader te gaan in het binnenland: ‘want het is gevaarlijk.’ Er zouden boevenbenden in het binnenland rondtrekken. De vader van Michel had te kennen gegeven zijn zoon te willen zien, ik geloof via de commissaris voor de bosnegers, Libretto. Om die reden was door Bouterse en Herrenberg besloten het via mij te spelen en niet via de ambassade in Den Haag. De granman had twee jaar geleden al te kennen gegeven te oud te zijn geworden voor effectief leiderschap van de Saramaccaners. ‘Hij is soms wat seniel,’ aldus Michel. ‘Mijn vader en zijn strategen willen een massale ondersteuning van Desi Bouterse onder de bosnegers organiseren als de stad Paramaribo hem zou laten vallen. Dan kan Desi naar Langetabbetje gaan en doen wat Brunswijk nu doet.’

[p. 181]

Michel zei dat hij Herrenberg dringend had gevraagd om een auto en chauffeur, want hij had zijn rijbewijs in Zeist vergeten. Bij het wegvallen van een auto was hij per boot naar zijn vader gegaan. ‘Mijn vader was de oudste onder de granmans. Hij was een wijze man onder de bosnegers. Hij had de hoogste anciënniteit. Hij had de wijsheid. Hij heeft gevaren toen hij jong was en woonde enige tijd in Brazilië.’

Na met zijn vader te hebben overlegd, moest Michel terug naar Paramaribo om zijn vaders gedachten aan Desi Bouterse over te brengen. Michel heeft wekenlang gewacht. Niemand had tijd. Desi niet, Herrenberg niet.²⁴⁵ Hij wilde Desi onder vier ogen ontmoeten, want zijn vader had gevraagd of Bouterse drie dagen naar het binnenland kon komen en voor die tijd spullen kon nemen. Na drie weken wachten, is Michel teleurgesteld naar zijn vader teruggegaan. Daarbij werd hij als eerste zoon van een granman ooit gekidnapt en mishandeld. ‘Toen mijn vader uiteindelijk van mij hoorde dat Desi niet kwam, zei hij: “Ajah ajah”, wat bij ons betekent: heel erg. De creolen in de stad kleineren de bosnegers altijd. Desi had nog tegen Herrenberg gezegd dat hij voor een auto voor mij moest zorgen, maar dit heeft Herrenberg dus verzuimd uit te voeren. Ik zou nooit gekidnapt zijn als ik over een auto had beschikt en ik niet daar zou zijn blijven slapen.’

Michel benadrukte dat Desi de eerste Surinaamse leider was, ‘ook al deed hij het pas na vijf jaar,’ die naar het binnenland ging en de bosnegers serieus nam. ‘Hij bezocht ook mijn vader, luisterde vele uren naar hem en bleef op de grond bij ons slapen. Mijn vader zei toen: “Hij ziet er goed uit, Desi, maar hij heeft geen ervaring en nu staat hij ineens voor die taak. Hij moet gestut worden”.’

Ik vroeg Michel of hij dacht dat het nu te laat was voor een verzoening. ‘Ja, het is allemaal geëscaleerd. De stad heeft altijd een loopje met het binnenland genomen. Ze nemen onze wensen niet ter harte. Desi had grote steun van de bosnegers kunnen krijgen. Mijn vader wilde dat hij stevig stond, met volle steun van het binnenland. Mijn vader heeft over Desi tegen mij gezegd: “Hij zou mijn kleinzoon kunnen zijn,” want als mijn vader naar hem keek in zijn korte broek, zag hij Desi als een jongen.’

Er lag een nieuw briefje van Ernst van Eeghen.²⁴⁶ Ik heb hem geantwoord: ‘Wat bedoel je met “fantasie wereldje”? Cila van

245 Daar zie je weer de problemen voor Bouterse. Zelfs zijn naaste medewerkers verzuimen te doen wat hij vraagt en Bouterse draait voor de brokken op.

246 Zie bijlage 40.

[p. 182]

Lennep heeft me je brief tweemaal voorgelezen. Zouden we weer meteen botsen? Waarom ging het een paar jaren goed tot de bvd bij je binnen liep? Jij en ik, dear Ernst, botsten alleen als je onoprecht bent en je beloften en toezeggingen - en een plechtig ondertekend contract - niet nakomt.’ Ook schreef ik dat hij het uit zijn hoofd kon zetten dat ik ooit geïsoleerd zou raken, althans niet meer dan ik zelf geïsoleerd wilde zijn, afgeschermd van schurken als hij.

Ergernis over de gifgrond langs de grote weg op mijn dagelijkse rit. Jongetjes waren bezig met grote stenen een bulldozer te mollen. Ik stuurde er een vader op af. Je kan wel aan de gang blijven. Ondragelijke stank van passerende bromfietsen. Dan heb je een zogenaamde minister voor milieuproblemen, een lachertje. In de stad was het vanmiddag gajesdag, met Ajax-petjes, bierflesjes, fritesbakjes, alles werd op straat gekwakt, bijna nergens politie, slenterende proleten. Ik zette er de pas in en iemand riep: ‘Pas op opa!’ Dat had ik nog nooit gehoord.²⁴⁷

247 Redactie: Ajax speelde die avond de halve finalewedstrijd voor de Europa Cup 2 tegen Real Zaragoza en won met 3 - 0.

23 april 1987

Ik schreef Desi een brief van drie pagina's onder andere over Michel Aboikoni. Ik ben allerminst zeker dat hij deze brief ooit onder ogen zal krijgen.

Hans Verploeg vraagt om een getekende verklaring mee terug te brengen uit Zuid-Afrika (liefst van Rinus Wijnbeek) over wat de ambassade deze keer tegen mij heeft misdaan. Hij heeft gelijk maar Rinus doet het in zijn broek.²⁴⁸ Het was trouwens het antwoord op mijn brief van 21 april waarin ik onder meer om een gesprek met het bestuur vroeg.²⁴⁹

Hans Warren maakt een kalender voor Meulenhoff. Wim Hazeu zegt dat hij mij er ook in opneemt. Aardig van hem.

Mimi Hofland vertelde dat zij erg moe wordt van de tien jaar dat Henk nu bij juffrouw Elly Thijssing van Het Parool woont. Het kost haar veel energie om die situatie uit te zitten. ‘Dan zit juffrouw Thijssing met haar blote gat in mijn huis in Zuid-Frankrijk te zonnen en ik heb me blaren op mijn handen gewerkt van schoffelen in de tuin. Daar ben ik niet voor aangenomen,’ zei ze. Ik vind het onbegrijpelijk dat Mimi zich op de wijze die zij doet, staande weet te houden. ‘We hadden het vroeger zo gezellig met z'n vieren, maar de jongens respecteren hem nu ook niet meer vanwege die verhouding met die juffrouw.’

248 Zie bijlage 41.

249 Zie bijlage 42.

[p. 183]

Premier Jacques Chirac is ook al in Frans-Guyana geweest. Nog dagelijks komen Surinaamse vluchtelingen in het buurland aan. Er moet iets aan worden gedaan.²⁵⁰

In Indonesië zijn onder strenge persrestricties zogenaamde verkiezingen gehouden. Er zijn bijna 94 miljoen stemgerechtigden die op 283.534 kieslokalen worden verwacht. Suharto's Golkar-partij is bij voorbaat zeker van de overwinning. Zo werkt dit tegenwoordig in Indonesië. Generaal Ali Sadikin gaf een interview aan de Volkskrant.²⁵¹ Hij bekritiseert de belachelijkheid van Suharto's verkiezingen, waarbij er dus geen tegenkandidaten zijn. Tot 1971 waren er naast de Golkar nog negen partijen, nu maar twee, de ppp en de pdi. Hij wijst erop dat het leger 400.000 man telt op een volk van 160 miljoen. Waarom zou het leger de dienst uit maken? ‘Het leger moet loyaal zijn aan de grondwet en niet aan een handje vol mensen, zoals dat nu het geval is.’

250 De Volkskrant, 22 april 1987.

251 De Volkskrant, 23 april 1987.

24 april 1987

Er is inderdaad, geloof ik, moed voor nodig te leven zoals ik doe en heb gedaan. Ik lig tegenwoordig 's ochtends al vroeg wakker van de ‘piekerans’²⁵² over hoe het verder moet.

Cecile van Lennep belde. Ze had over mijn situatie nagedacht.

‘Misschien moet je ambassadeur Carsten gaan ontmoeten,’ zei ze. Ik betwijfel of dit zin heeft. ‘Bereid je voor op meer teleurstellingen,’ zei zij.

Inge Keijer zegt dat zij op 1 april opnieuw met Dirk is getrouwd. Zou er toch hoop zijn?²⁵³

252 Redactie: Vermoedelijk ontleent Willem deze term aan het boek Piekerans van een straatslijper van Tjalie Robinson, pseudoniem van Jan Boon. Het in 1952 gepubliceerde boek is een bundeling van columns die onder dat pseudoniem verschenen waren in de Nederlands-Indische krant De Nieuwsgier, welke van 1945 tot 1957 in Djakarta verscheen. Piekerans is Indisch-Nederlands/Petjo voor ‘piekeren’, ‘mijmeren’, ‘ergens over nadenken’. http://www.literatuurgeschiedenis.nl/lg/20ste/tekst/lg20056.html.

253 Zij waren aanvankelijk om belastingtechnische redenen gescheiden.

Amsterdam - Johannesburg

Er waren in Amsterdam maar vijftig passagiers in deze jumbojet. Het toestel stroomde pas vol in Frankfurt. Duitsers denken anders over Zuid-Afrika.

Playboy heeft prins Norodom Sihanouk geïnterviewd.²⁵⁴ Hij wijst er terecht op dat de gevolgen van de Amerikaanse beslissing om Cambodja bij de oorlog in Vietnam te betrekken, deze

254 Playboy, april 1987.

[p. 184]

oorlog tot een van de ‘worst genocides of the century’ heeft gemaakt. De killing fields hebben 700.000 tot 2 miljoen dode mannen, vrouwen en kinderen opgeëist. Wat vergeten we toch gemakkelijk hoe het echt is gegaan. ‘All our misery comes from the United States,’ aldus Sihanouk. ‘It comes from the Nixon-Kissinger policy to destabilize my regime in the sixties and to support Lon Nol.’ Eens zal de geschiedenis Amerika veroordelen voor haar misdadige buitenlandse politiek en het opzetten van fascistische regimes in Congo, Indonesië en Cambodja via marionetten als Mobutu, Suharto en Lon Nol. Waarom moet het zo lang duren voor men dit inziet? Een afschuwelijk verhaal van Sihanouk en oh zo waar.

We naderen Johannesburg.