Memoires 1986-B

[p. 205]

[Amsterdam (vervolg)]

wapende conflict tussen het Junglecommando en Bouterse. De schijnheiligheid kan niet op. In dezelfde editie van de Volkskrant staat een bericht dat George Baker in Amsterdam huurlingen ronselt voor Brunswijk voor 600 gulden per dag plus een extra bonus wanneer Paramaribo zal zijn ingenomen. In één handomdraai zou de overheid aan dit soort terroristische activiteiten vanuit Nederland een einde kunnen maken, zeker als Den Haag oprecht was in de wens buiten het conflict te blijven en niet oogluikend toch subversieve activiteiten tegen Suriname toe te laten.

Carel Enkelaar blijkt mij al zijn vijftien pagina's commentaar over Lurvink te hebben gestuurd, die heb ik echter nooit ontvangen. Hij zei vanuit de auto: ‘Ik doe de set nu voor een tweede keer op de bus en laat de bvd het maar horen dat ze hem niet een tweede maal weg maken.’

Het blijft een merkwaardig verschijnsel dat vaderlandse journalisten en masse naar Brunswijk hollen onder het mom van ‘we komen er in Paramaribo niet in’ en krantenpagina's vol met onzinverhalen over Brunswijk volkladderen, terwijl iedereen die ook maar een beetje in de historie en de politiek thuis is, zou moeten weten dat deze Brunswijk geen schijn van kans maakt en in het gunstigste geval in de petoet in Paramaribo eindigt.

Nu is dus ook ‘Suriname specialist’ Albert de Lange naar de Robin Hood van het oerwoud getogen en komt met paginagrote reportages over ‘Commandant Brunswijk’ en diens heldendaden en filosofieën, zoals de armbanden die hem voor de kogels van het Nationale Leger zullen vrijwaren.²⁴³

243 Het Parool, 1 november 1986.

[p. 206]

4 november 1986

Ik kan me niet herinneren in de veertig jaar dat Hofland en ik elkaar kennen, zo'n raar briefje te hebben ontvangen. Ik heb de kwestie van de woning van Jan van Wieringen in New York geheel via Wout Woltz geregeld, in overleg met de vader van Jan, die bij Henk niet alleen bakzeil haalde, maar walgelijk door Hofland werd behandeld, zoals hij onlangs opnieuw schreef (in een briefje dat ik hier maar weg laat). Ik zond mijn epistel routinematig aan Woltz, ook omdat ik erin schreef dat de vader de zaak als afgehandeld beschouwde. Wout moet de brief aan Henk hebben laten lezen en vandaar zeker deze redeloze uitbarsting.

Ik antwoordde op zijn brief zonder aanhef:

B.H.
Wanneer je een woedend briefje schrijft, moet je het 48 uur laten liggen, daarna verzend je zoveel onzin niet meer. Ik schreef niets over jou aan de vader van Jan van Wieringen. Jan was gewoon een goede vriend van mij en ik vond, nadat ik er van meer dan één persoon over hoorde en de vader een beroep op me deed, dat deze zaak in het belang van de NRC behoorlijk diende te worden afgewikkeld. Dit laatste is een notie, die jij en route schijnt te hebben verloren. Jij trakteert de lezers zonder blikken of blozen op geouwehoer over straattekenaars in NYC of het rijden in een bus van JFK naar Manhattan. Over van eigen gemaakt kabaal leven gesproken! Ik geef toe, je kunt prima schrijven, beter dan

[p. 207]

ik. Maar wat heb je aan die bijzondere gave, wanneer je chip fucked up is? The way your mind seems to deteriorate by the year. Jan van Wieringen en ik waren vrienden, wat een aspect in het leven is, dat aan jou is voorbij gegaan. Be good. Wim.

5 november 1986

Surinam Airways heeft Theo nu behoorlijk geantwoord. Zou het dan eindelijk in orde komen?

Ik ontmoette Wim Hazeu in Lage Vuursche en trakteerde hem op gebakken lever. Hij verzon ter plekke, dat ik alles op alles moest zetten om Klaas de Jonge mee terug te brengen ‘want als dat je lukt, en dat kan jij, dan zullen ze eindelijk eens anders over je gaan schrijven in dit land.’ Ik had aan die man zelfs niet gedacht. Ik heb ambassadeur Louw bij thuiskomst hier een briefje over geschreven. Ik schreef dat ik van de affaire De Jonge niets weet en verder ook niets wil weten, maar dat het misschien te overwegen zou zijn de man op 4 december eveneens op saa vlucht 252 naar Amsterdam te zetten, zodat ik op 5 december als Sinterklaascadeautje van Zuid-Afrika deze mijnheer weer thuis aflever. ‘Daarna zal ik pas goed van leer kunnen trekken over mijn ervaringen in Zuid-Afrika, te beginnen op 8 december bij Sonja.’

Hazeu gaf overigens te kennen nog niet te weten wanneer deel drie van mijn Memoires zou uitkomen. Hij liet doorschemeren het punt te hebben bereikt dat er geldmiddelen gezocht moesten worden om de uitgave van mijn dagboek te kunnen financieren. Hij noemde het bovendien zijn zakelijke belang dat de aanvallen links en rechts op mij als journalist ophielden. Ook zou het helpen wanneer Lipschits, Tromp en anderen ondersteunende brieven zouden schrijven ten aanzien van de uitgave van mijn Memoires. Hij wilde ook met Carel Enkelaar spreken.

Het stuk van Enkelaar bevat de opmerking dat Lurvink niet de enige was geweest die van me af wilde. Ik belde Carel en vroeg

[p. 208]

wat dit betekende. ‘Je weet wel meer niet, Willem.’ Hij wilde ook niet toegeven dat het mijn idee, en uitsluitend mijn idee was geweest om een denktank voor journalisten op te richten. Carel hield vol dat Lurvink in eerste instantie hem had benaderd voor het oprichten van een denktank. Dat is waar. Maar daarna, toen we met z'n drieën overlegden, heb ik onderstreept dat er over de hele wereld al Oost-West denkfabrieken waren, maar geen enkele voor journalisten. Waarom is het toch zo moeilijk om toe te geven dat een ander een gedachte heeft gehad waar jij op dat moment niet op bent gekomen? Ik probeerde een andere ingang en zei: ‘Oké, dan is het kruisbevruchting geweest die voortgekomen is uit ons gesprek met z'n drieën en desnoods hebben jij en ik het bedacht, maar zeker niet Lurvink zoals hij nu beweert, of laat beweren door advocaat Slager.’ Ik heb in ieder geval alles opgeschreven. Er klopt wel meer niet in het rapport van Enkelaar, maar toch ben ik blij dat hij een en ander heeft vastgelegd.

6 november 1986

Advocaat Bert Dreese van Loeff & Van der Ploeg maakt een paar kanttekeningen bij Zaken doen, en bedoelt eigenlijk dat ik liever de naam van zijn maatschap niet met mijn zaak tegen Lurvink in verband moet breng.²⁴⁴

Arnold Burlage meldt in de gebruikelijke vette letters: zending wapens naar suriname verhinderd. Het zou om Engelse wapens gaan die met een toestel van de slm van Schiphol zouden vertrekken, begeleid door Henk Venoks en bestemd voor het Nationale Leger. Buitenlandse zaken en de inlichtingendiensten bemoeien zich ermee. Voor Brunswijk kan en mag alles maar voor de wettige regering van Suriname komen ze graag problemen maken.

Karel Bagijn van het Algemeen Dagblad, ook een vaste anti-Bouterse trawant, brengt een schokkend bericht.

244 Zie bijlage 49.

[p. 209]

Christo Landman, eerste secretaris van de Zuid-Afrikaanse ambassade belde. Men had mijn brief aan de ambassadeur over het op een vliegtuig zetten van Klaas de Jonge ontvangen. ‘It is not realistic to expect this from us. Mr. de Jonge is a guest of the Dutch Government, so it is not our problem. It is a Dutch problem.’

‘But if he would leave the embassy?’ vroeg ik.

‘Well,’ aldus Landman, ‘the law has to take its course. He is a terrorist.’

Ik probeerde het nog een keer.

‘Our electorate would not understand if we did what you ask us to do,’ antwoordde hij.

Ook Het Parool schrijft over de dood van Nahar. Zou Desi hem inderdaad hebben laten komen? Wat een einde voor deze man met al zijn poen. Ik vrees dat Desi de man heeft laten liquideren. Ik denk ook dat àls Bouterse dit liet doen, hij een rekening vereffende, want ik weet uit de eerste hand dat Nahar blufte tegen wie het maar horen wilde dat hij Desi zou laten vermoorden. Ik zou ook niet gaan zitten wachten tot een gek toeslaat. Ik heb er met mijn neus op gezeten. Het herinnert aan andere incidenten als Verrips, De Mohrenschildt en Dimitrov alias Donaldson die allen werden vermoord, en nu dus Nahar.

[p. 210]

7 november 1986

Na de verwijdering met Lurvink ontvang ik geen uitnodigingen van de Sovjetambassade meer. Het zal me worst wezen, maar zo liggen de kaarten wel.

Waarschijnlijk heeft iemand Bagijn erop geattendeerd dat ik over de ontmoeting met Nahar had geschreven in de Haagse Post, want hij komt vandaag op de zaak terug.

Bert Dreese belde om mee te delen dat de rapportage die Carel Enkelaar hem ook had gestuurd om mijn zaak tegen Lurvink te steunen, slim was opgesteld en bruikbaar was in mijn procedure.²⁴⁵

Henk de Mari telefoneerde om me te verzekeren dat hij genoten had van mijn optreden bij Aad van den Heuvel. ‘Denk je dat ze nu eindelijk bij De Telegraaf eens zullen inzien hoe ik werkelijk ben,’ vroeg ik hem.

‘Ze zwemmen bij de krant in hun vooroordelen,’ was het antwoord. Hij had een dominee bezocht die achter gesloten rolluiken woonde. ‘Ik denk genuanceerd over Zuid-Afrika,’ had de man gezegd, ‘dus dit moet wel. Anders gooien ze mijn ruiten in.’

Er is iets mysterieus gebeurd rond Robert McFarlane, de veiligheidsadviseur van Ronald Reagan. Hij schijnt op een geheime

245 Het rapport van Enkelaar zit in mijn dagboek.

[p. 211]

diplomatieke missie naar Teheran te zijn geweest in mei om alle Amerikaanse gijzelaars in Libanon vrij te krijgen, terwijl minister George Shultz van Buitenlandse Zaken de krant toevertrouwde dat men niet met terroristen onderhandelt, wat ook voor Iran geldt. Dit gaat dus in tegen het beleid van Shultz.²⁴⁶ Anthony Lewis denkt dat Daniloff niets met de cia te maken had; ik houd het wel voor mogelijk.²⁴⁷

246 The New York Times, 4 november 1986, Bernard Weinraub, idem artikelen op 7 november 1986, door Stephen Engelberg, en Bernard Gwertzman. Dit is het begin van het bekend worden van de Iran-Contra-affaire.

247 Zie bijlage 50.

8 november 1986

[p. 212]

Het is zo belachelijk om in de ochtendbladen te moeten lezen dat de verrader Suharto de werkelijke vader van de natie, Sukarno, tot nationale held gaat verklaren, dat ik deze mijnheer recht van de lever heb geschreven hoe bespottelijk hij zichzelf maakt.

Karel Bagijn kwam drie uurtjes praten op Amerbos. ‘Hoe kan je zoiets onzinnigs schrijven,’ vroeg ik hem, ‘dat Desi Bouterse de heer Nahar via een open telefoonlijn uitnodigt naar Suri-

[p. 213]

name te komen en hem dan vervolgens laat koudmaken? Om te beginnen zal hij anderen, Heidweiller of Herrenberg, misschien Venoks, naar Nahar in Amsterdam laten bellen.’ Maar ons gesprek verliep verder plezierig.

Op het nos Journaal werd het uitroepen van Bung Karno als de nationale held van Indonesië door diens moordenaar Suharto getoond. Hartini Sukarno was hierbij aanwezig. Dat vind ik onbegrijpelijk. Of zij moet misschien gedwongen zijn geweest. Daan Dijksman gaat er blijkbaar vanuit dat Brunswijk de strijd in Suriname uiteindelijk zal gaan winnen. Het zegt alles van de stand der media in het jaar des heren 1986. Ze lichten niet voor. Ze schrijven wat ze denken dat lezers willen lezen, want journalistiek is handel drijven. Voor Den Haag geldt hetzelfde. Ze hebben ambassadeur Van Houten op hoge poten naar de Surinaamse regering gestuurd, want de Nederlandse regering maakt zich ernstige zorgen over de moordpartijen in dat land. Chin A Sen had gezegd dat hij er zeker van was dat de Libische huurlingen van Desi Bouterse (die er dus helemaal niet zijn) zich het meeste schuldig maken aan ongekende wreedheden in Suriname.²⁴⁸

Cecile van Lennep wenst me goede reis en ‘een vruchtbaar bezoek aan mijn geliefde Zuid Afrika. Ik volg je in gedachten en zie uit naar je bezoek na 5 december.’ Zij speelde een belangrijke rol in mijn besluit naar dat land te gaan.

Het afscheid van ambassadeur Louw op 13 november zal ik niet bij kunnen wonen.

248 Het Parool, 5 november 1986.