Memoires 1986-A

[p. 161]

[New York (vervolg)]

steeg met 370 procent. Want het Amerikaanse rechtssysteem kent nu eenmaal ongehoord hoge bedragen toe wanneer iemand schade zou hebben geleden door schuld of toedoen van de tegenpartij. Artsen bijvoorbeeld, laten een derde meer laboratoriumonderzoeken uitvoeren dan nodig is om zich veilig te stellen tegen mogelijke schadevergoedingen. Dit komt Medicare²¹³ op 20 miljard per jaar extra te staan om deze eigenlijk overbodige onderzoeken te helpen financieren. Die ontwikkelingen komen in Nederland ook.

high tech anxiety prijkt op de omslag van U.S. News & World Report.²¹⁴ Het blad waarschuwt: ‘Technology was supposed to solve problems, not cause them. To free mankind, not to hurt them.’ De reportage waarschuwt dat we met honderden atoomcentrales bezig zijn met ‘living dangerously’.

213 Redactie: Amerikaanse ziektekostenverzekering.

214 U.S. News & World Report, 19 mei 1986.

18 mei 1986, Pinksteren

Robert Jay Lifton schrijft dat de ‘radioactive particles from Chernobyl are nothing less than a message of shared fate.’ Hij is van mening dat de psychologische factor van de ramp in de Oekraïne te weinig aandacht heeft gekregen. Hij denkt dat miljoenen mensen in de ussr, Oost-Europa en Scandinavië ‘a lifelong psychological immersion in death’ hebben opgelopen, wat de permanente angst voor onzichtbare besmetting via radioactief materiaal betekent. Hij heeft dit in Japan en later ook na het kernongeval van Three Mile Island geconstateerd. Het lijkt me overdreven. Hij geeft overigens overtuigende voorbeelden wat hem bij zijn onderzoek is gebleken. In Japan sprak hij bijvoorbeeld met vele ‘a-bomb outcasts’. Zij leden aan het ‘radiation response syndrome’. Hij verwacht dezelfde ontwikkelingen in Europa.²¹⁵ Soms denk ik dat we een atoomexplosie, de mogelijkheid daartoe, op dezelfde wijze leren verdringen als de dood.

215 The New York Times, 18 mei 1986.

[p. 162]

Time pakt groot uit over Philips, electronic wars, taking on japan inc., over de concurrentieslag waar het Eindhovense bedrijf in is verwikkeld.²¹⁶ Een Philips-functionaris zegt openlijk dat de tegenstander Japan is. ‘There is a war going on and we intend to win it.’ Philips wordt het laatste bastion in de wereld genoemd dat verzet pleegt tegen de wereldwijde overheersing van Japanse consumentenelektronica. Cor van der Klugt en Wisse Dekker worden opgevoerd als supermanagers van het 27ste grootste bedrijf ter wereld. Gelukkig heb ik mijn eigen ervaring met Philips gehad, aangevuld met gesprekken met Toon Quarles en andere uit de top van het bedrijf voortgekomen bronnen, om dit artikel als slechts één kant van het Philips-verhaal te kunnen afdoen.

Een andere slechte ervaring met Philips was de kennismaking met Frits Philips in 1958, in verband met een bezoek van hem aan Sukarno in Kopenhagen, waarover hij achteraf op lafhartige wijze loog. Het doet mij vraagtekens plaatsen bij deze persoon als ik hem keer op keer opgehemeld zie worden door de Nederlandse televisie.²¹⁷

Mimi kwam naar het Hyatt en bracht enkele boekjes van Jan van Wieringen mee, voorzien van aantekeningen van zijn hand. Ik begrijp niet waarom zijn naaste familie, die gratis met de klm kan vliegen, niet het appartement van hun zoon is komen leegmaken. Ik adviseerde die zaken maar weg te doen omdat Jan zelf blijkbaar ook geen aanwijzingen heeft gegeven wat ermee te doen. Toen ik vertelde dat Bertie Hilverdink kwam, wilde zij hem graag ontmoeten. ‘Henk vond altijd dat hij een slechte invloed op je had,’ zei ze.

‘Ja, omdat hij in 1950 mijn eerst volwaardige homoseksuele ervaring is geweest. Vergeet niet dat mijn oom Alexander Poslavsky me toen adviseerde er geen probleem van te maken als ik me er wel bij voelde.’

Toen Bertie arriveerde zei hij al gauw tegen Mimi Hofland: ‘Zoals jij je ogen opmaakt, zie je het eerst van alles die zilveren plak met groen boven je ogen. Je hebt mooie ogen. Die moeten de mensen eerst zien. Bovendien accentueer je op die manier de rimpels rond je ogen. Ga maar zitten.’ Omdat hij net van een visagie-klus kwam, had hij zijn make-up koffer bij zich. Hij maakte die open, maakte haar gezicht eerst helemaal schoon en begon toen haar op te maken. Ze volgde heel precies wat hij allemaal deed. Het was interessant, zelfs voor mij. De jongen die ik in 1950 op straat in Amsterdam ontmoette,

216 Time, 19 mei 1986.

217 Zie ook Memoires 1957-1959.

[p. 163]

zat 36 jaar later in het Hyatt de vrouw van Hofland mooi te maken.

19 mei 1986

Peter Osnos van Random House belde. Hij was in het boek van Evgeny Velikhov geïnteresseerd, maar wilde meer materiaal zien.

Ik haalde bij Simon & Schuster twee exemplaren op van Daniel Fords boek The Button (waarmee de Amerikaanse atoomknop wordt bedoeld).²¹⁸ Velikhov wilde dit boek graag hebben. Ford heeft op Harvard gestuurd en komt uit de hoek van de Union of Concerned Scientists in de vs. Washington schreeuwt van de daken dat de vs nooit een atoomwapen zullen gebruiken tegen de ussr, tenzij de vs daartoe worden geprovoceerd. Ford legt meteen uit dat het Pentagon wel degelijk uitgewerkte plannen heeft om direct, wanneer de president dit zou bevelen, een first strike uit te voeren. Dus ook zonder een provocatie van het Kremlin. En dan verwijst Ford, ook zo belachelijk, naar het feit dat ‘the American people strongly support the policy of retaliation.’ Weer een paar regels verder stelt hij dat wanneer Washington eenmaal een ‘massive nuclear strike on key military targets’ in de ussr heeft gelanceerd, het hoofddoel zal zijn ‘to kill Soviet leaders and thereby immediately paralyze the highly centralized Soviet war machine.’ Amerikanen hebben in de buurt van Pikes Peak in de Rocky Mountains het North American Aerospace Defense Command diep onder de hoge bergen ingegraven. De sovjets hebben eveneens alle belangrijke faciliteiten in geval van oorlog ondergronds aangelegd. Dat men de grote bazen aan beide kanten zou kunnen liquideren, kan meteen naar het rijk der fabelen worden verwezen.

Henk Hofland liet een boodschap in het Hyatt achter, maar ik heb nu geen zin meer te reageren.

Wat me in dit hotel altijd weer opvalt, is hoeveel voedsel er wordt verkwist en niet alleen vanwege de absurde porties die mensen zichzelf toedienen en die vervolgens met geen mogelijkheid kunnen verstouwen met als gevolg dat ze worden weggesmeten. Over de hele linie kent de Amerikaanse collectieve psyche geen ‘Hongerwinter’ of de gevolgen van tekorten en lijden doordat een aantal van hun grootste steden in puin werden gebombardeerd. Tweehonderd jaar geen oorlog. Geen wonder dat de Amerikanen aan de top staan.

218 Daniel Ford, The Button: The Pentagon's Command and Control System, Simon and Schuster, New York, 1985.