Memoires 1985-B
(2016)–Willem Oltmans–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 259]
| |
Paramaribo24 december 1985HeerenstraatIk arriveerde gisteren en trok weer bij Roel Martens in. Om 09:30 uur belde Henk Herrenberg: ‘Welkom.’ Boris Zhilko van de Sovjetambassade kwam me halen. Ik heb een uur met ambassadeur Igor Bubnov op het terras zitten praten. Ik ontdekte dat hij de buurman is van de vader van Raoul Emanuels. De ussr overwoog misschien palmolie en bananen in Suriname aan te kopen. Ik pleitte voor een uitnodiging naar Moskou voor Henk Herrenberg. ‘Waarom niet eerder voor minister Tjon Kie Sim, die al tweemaal met Edoeard Sjevardnadze had gesproken,’ vroeg Bubnov. | |
Kerstmis 1985Regen, regen, regen. Toen we gisteravond uit Hotel Torarica thuis kwamen, stond er een absoluut zalige blonde kerel voor Roels deur, Jurriaan Brinker, 23, zwemmer, bioloog, super. Hij was een half jaar hier om onderzoek te verrichten naar schimmels op bananenbomen. We zaten samen tot twee uur te praten op het terras. Ik begreep hoe doordacht hij leefde. Hij woont met zijn broer in de binnenstad in Amsterdam. Hij had een prima relatie met het gezin waar hij was opgegroeid. Hij had problemen met zijn vriendin Jacqueline. Hij wilde dienstweigeraar zijn wanneer hij niet werd afgekeurd, en vindt het koningshuis als instituut net zo belachelijk als ik. Hij wilde om 02:00 uur naar zijn eigen kamer gaan. Hij was al buiten, maar ik haalde hem over in de kamer van Ben te slapen. Hij treuzelde met uitkleden dus liet ik hem alleen. Later ging ik nog even naar hem toe. Ik zat op zijn bed, maar hij zei iets van ‘niet te ver gaan’. Om 06:00 uur keerde ik naar zijn bed terug en begon hem zachtjes te masseren. Laat ik - ondanks de seksuele revolutie - me maar beperken tot het feit dat het uitliep op seks. Hij zei later op een speciale manier: ‘Je bent doortrapt.’ Ik had een afspraak met de Herrenbergs om 16:00 uur aan de Kofiemamalaan 2. Ik was er op tijd, zat een half uur buiten het | |
[pagina 260]
| |
huis op een omgekeerde emmer en ben met de bus terug naar de stad gegaan. | |
26 december 1985Ik had gisteren een makreel voor Herrenberg meegenomen, maar gaf de vis maar aan de poes hier in huis. Die had vijf jonkies, ze genoten van de vis. Henk Herrenberg verscheen om 10:30 uur, en zei dat hij erg vast had geslapen omdat de kinderen weg waren. Daarom had hij me gisteren niet horen bellen. Echt geloven deed ik hem niet, maar ik probeerde op slag het incident te vergeten. Hij vertelde dat hij mogelijk als ambassadeur naar New York zou gaan. Glenn Sankatsing had ontslag genomen. Er werd gekletst dat Henk als kabinetschef op staande voet was ontslagen. Hij vroeg me te proberen erachter te komen wie dat gerucht verspreidde. We spraken ook weer over mijn adviesfunctie voor de Republiek Suriname. Ik zei toch wel 50.000 dollar voor twee jaar te willen hebben. ‘Begrijp jij die stunt van Nederland om drie politici van hier naar Den Haag te willen halen,’ vroeg Herrenberg. ‘Er is hier een teer proces op gang gekomen, maar zij blijven zich in onze interne zaken mengen, waarmee zij ons gezamenlijk voornemen een dialoog te houden, en het proces hier, blijven verstoren. Ook blijven ze vanuit Nederland stoken over 8 december 1982. Ze zoeken in Den Haag naar het Argentinië-model.’ Over een trip als ambassadeur naar Moskou zei hij: ‘Het doel zou moeten zijn om een reis van de bevelhebber voor te bereiden. Hij heeft nu lang genoeg de hand van Reagan geschud. Hij moet naar Moskou.’ Ik gaf dit voornemen via Boris Zhilko door aan ambassadeur Bubnov. Toen ik de Sovjetambassadeur later opbelde, onderstreepte hij dat de lijst van bezoekers van Michail Gorbatsjov bijzonder lang was en er werd geen druk uitgeoefend om die nog langer te maken. Jurriaan kwam weer even langs. Hij was op pad om foto's te nemen. Ik blijf het een bijzonder lekkere kerel vinden. Mijn oude vriend Frits PengelGa naar voetnoot307 kwam me halen. Om rustig te kunnen praten en niet afgeluisterd te kunnen worden, hebben we een autorit van anderhalf uur gemaakt. Ik ontmoette ook zijn vrouw Coby. Twee zoons studeren in Nederland. We zaten nog tot 00:30 uur bij hem thuis op het terras. Frits is nog steeds zeer emotioneel over de decembermoorden | |
[pagina 261]
| |
van 1982. De vermoorde advocaat Kenneth Gonçalves was de avond voor zijn dood nog bij Frits thuis. Hij kreeg tranen in zijn ogen toen hij dit vertelde. Hij toonde me zijn correspondentie met Marcel van Dam en ambassadeur Maximilien Vegelin van Claerbergen. In 1981 heeft Marcel van Dam André Haakmat en vakbondsman Cyrill Daal bij Frits thuis ontmoet. Frits beklaagde zich bij de toenmalige minister Van Dam, dat Vegelin zich zeer koloniaal gedroeg in Suriname. Twee maanden later werd de ambassadeur teruggeroepen. Eindelijk kreeg ik van Herrenberg tweeduizend dollar en 400 Surinaamse guldens uit een enveloppe waar Bhagwandas op stond. Nu heb ik mijn kosten voor New York terug. Ik gooide een hengeltje uit hoe het met mijn adviseurschap stond. ‘Hoeveel wil je dan hebben,’ riep Henk, alsof we dit nooit eerder hadden besproken. Er zal nog wel een tijdje overheen gaan voor dit in orde komt, als het ooit in orde komt. De Zwitserse klokkenmaker Piaget heeft een horloge gemaakt dat 30 miljoen dollar kost. Dit zou bij de wet verboden moeten zijn.Ga naar voetnoot308 Een Egyptisch passagiersvliegtuig is gekaapt in Malta. Egyptische troepen hebben het toestel bestormd, waarbij zestig passagiers om het leven zijn gekomen. Twee dagen later hebben terroristen balies van El Al op de luchthavens van Rome en Wenen met machinegeweren bestookt. Hierbij kwamen twaalf mensen om het leven en vielen 114 gewonden. Wat is er in godsnaam aan de hand? | |
28 december 1985De houding van Henk Herrenberg is niet aanvaardbaar. Het wordt een soort touwtrekken om mijn adviseurschap, waardoor ik net zo lief weer zou willen vertrekken. Niets hoeft. Bovendien, broer Theo komt niet naar Suriname voordat er een intentieverklaring is getekend. De supermarkt is nogal leeg. Geen melk. Geen pindakaas. Ik nam vanmorgen geen koffie, want er is geen melk. | |
[pagina 262]
| |
gaan 2 januari met minister Tjon Kie Sim praten en jouw adviseurschap bespreken.’ Gisteravond haalden Frits en Coby me op en hebben we opnieuw lang gesproken. Hij vertelde hoe Roy Horb in januari 1982, toen hij al was ontwapend en er een onderzoek naar zijn activiteiten in de vs liep, bij hem op kantoor was gekomen om een gedeelte van een journaaluitzending van twaalf jaar geleden op te halen, omdat hij daarin voorkwam. Hij zei bezig te zijn een archief aan te leggen. Hij was in burger. ‘Ik ontving hem in mijn werkkamer,’ vertelde Frits. ‘Hij wilde praten. Horb zei: “Mijnheer Pengel, ik heb u altijd een aardige man gevonden. Er gebeuren veel dingen, die niet goed zijn.”’ Daarop liet hij Frits een brief zien die zogenaamd door Horb aan de Amerikaanse ambassade was gezonden, met de waarschuwing dat Amerikanen in Suriname vergiftigd zouden worden. Horb had die brief niet alleen nooit gezien, en evenmin ondertekend, maar toch was die brief in zijn naam verzonden. Horb wilde nog meer van dergelijke informatie aan Pengel geven, maar Frits zei het niet te willen horen. ‘“Okay”, zei Horb, “maar ik wil u alleen zeggen: aan mijn handen kleeft geen bloed.” Toch denk ik dat bij paniektoestanden Horb eerder zijn hoofd zou verliezen dan Bouterse. Ik denk daarom dat de zelfmoord van Horb wel degelijk tot de mogelijkheden behoort.’Ga naar voetnoot309 Frits vindt Desi Bouterse een uitstekende strateeg. Hij vindt ook dat hij erg in zijn functie is gegroeid. ‘Gisteren zat hij nog een uur in mijn kamer, omdat hij naar de televisiestudio was gekomen voor het uitspreken van de nieuwjaarsrede. Wanneer hij dan zo tegenover me zit denk ik: is dat nu een moordenaar? Ik geloof het zelf ook niet. Maar wat is er dan wel gebeurd op 8 december 1982?’ Frits Pengel spreekt Bouterse vrijwel iedere twee maanden en vindt hem ‘a very civilized person’. Ik stelde hem gerust dat zowel ambassadeur Hoekman als ambassadeur Van Houten in dezelfde termen tegen me had gesproken. | |
[pagina 263]
| |
Een woordvoerder noemde militaire operaties tegen Libië onder alle omstandigheden ‘een optie’. Het lijkt eeuwen geleden dat ik Peter voor het laatst zag. Ook Eduard lijkt zo ver weg. Ik luister naar Songs of a Wayfarer van Mahler.
(wordt vervolgd) |
|