Logo DBNL
Memoires 1985-B (2016)

Memoires 1985-B

(2016)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

[Amsterdam (vervolg)]

Er moet overigens door de geheime diensten in Den Haag en Washington wel nauwkeurig zijn samengewerkt om deze Irina Grivnina als rustverstoorder naar Genève te krijgen. Ongecontroleerd, zinloos Koude Oorloggedoe. Wie zoekt uit hoe die dame bij Elseviers terechtkwam? Ik belde John Wories direct op en vroeg: ‘Leuk schandaal hebben jullie in Genève veroorzaakt. Kan dat zo maar, een Russische dissidente als jullie medewerker in Zwitserland loslaten?’

‘Waarom niet?’ antwoordde hij. Ik dacht: met die man is dus ook niet samen te werken. Wim Klinkenberg wist te melden dat Pierre Huyskens van Elseviers de stunt met Grivnina had bedacht. Dat is dan een gerenommeerd weekblad, dat een perskaart verstrekt om onder de vlag van Elseviers een rel te gaan schoppen in Genève, gericht tegen enige belangrijke medewerkers van Michail Gorbatsjov.

Wories vroeg trouwens of ik in Zwitserland met René de Bok had gesproken. ‘Met die man praat ik niet. Die onderhoudt te nauwe banden met de bvd.’ Wories zweeg. Jouke Mulder vertelde dat er wel degelijk verzet bij de redactie was geweest tegen de gang van zaken. Ik zond op Schiphol een telegram aan Vladimir Lomeiko: ‘We all apologize to you for the incredible behavior of a hysterical fanatic masquerading as a professional Dutch journalist. Cordial greetings, Willem Oltmans.’

Amsterdam - Londen - New York - San Francisco

Lomeiko waarschuwde gisteren, tijdens het ontbijt in Genève, dat de zaak verloren zou zijn als wij journalisten uit Nederland zouden meenemen die zouden proberen antisovjet acties uit te halen. Het zou even schadelijk zijn wanneer journalisten uit Nederland na afloop bij terugkeer negatief zouden schrijven. Wat hem eveneens ergerde, was dat hij en ambassadeur Blatov een interview van 45 minuten hadden gegeven bij de opening van het World Trade Center, waar slechts drie minuten van werden uitgezonden op televisie. Hij vond dit hoogst onbehoorlijk. Lomeiko had de betreffende interviewer zelfs opgebeld en legde uit dat Blatov op deze wijze werd beledigd. ‘Het geluid was mislukt,’ aldus de journalist. ‘We konden het niet gebruiken.’

‘Dat had u dan moeten zeggen. Dan hadden we het opnieuw kunnen filmen.’ Dat was natuurlijk een smoesje.

Lomeiko vertelde verder dat Marcel Enkelaar in het bijzijn van Alexander Münninghoff had gezegd dat hij naar Den Alerdinck in Moskou wilde. ‘U garandeert hem dus een visum?’ had Marcel op de man af gevraagd. Lomeiko vond de methode

van Enkelaar junior impertinent en antwoordde dat dergelijke besluiten elders in Moskou werden genomen.

Lomeiko vertelde verder dat zowel Lurvink als Enkelaar op mij had afgegeven, waar hij hen op heeft geantwoord dat het hem niet te doen was om persoonlijkheden maar om het doel van Den Alerdinck. Het leek Lomeiko riskant journalisten mee naar Moskou te nemen, zolang het bestuur van Den Alerdinck nog zoveel interne problemen had op te lossen. ‘Journalisten gebruiken soms kromme wegen om in Moskou te komen. Jullie mogen je daar niet voor laten gebruiken.’



illustratie

Zonderling dat er een rapport is verschenen waaruit blijkt dat men in Den Haag blijft sleutelen aan wat er in Suriname zou moeten gebeuren: democratie helpen bevorderen. De brave Guido van de Kreeke wijdt er weer een forse kop in zijn krant aan, in plaats dat hij schrijft dat Suriname thans een soeverein landje is, dat met vallen en opstaan zelf moet zien er iets van te maken. Wij hebben ook onze Hoekse en Kabeljauwse twisten gekend. Nu is het hun beurt. Bemoeiziek en betuttelend Den Haag leert het nooit.261

Op jfk ben ik overgestapt naar San Francisco. Er waren op het vliegveld televisiebeelden van Reagan en Gorbatsjov in Genève te zien. Een gepland gesprek van een kwartier liep al uit naar een uur.

Bruno Bettelheim schrijft in The Atlantic over punishment over discipline.262 Ouders breken zich het hoofd over hoe kinderen te disciplineren, maar wat hen werkelijk bezighoudt is hoe kinderen te straffen. Daarbij wordt al te dikwijls gedacht over fysieke straf. ‘Any punishment,’ schrijft Bettelheim ‘sets us against the person who inflicts it on us. We must remember that injured feelings can be much more lastingly hurtful than

physical pain.’ Soms wordt kinderen de mond met zeep gespoeld voor het gebruik van onacceptabele woorden. Dat doet geen pijn en is hoogstens oncomfortabel. Maar, waarschuwt Bettelheim, ‘the degredation the child experiences is great.’ Ik herinner me dit (helaas) maar al te goed wanneer mijn ouders me afvielen in de aanwezigheid van buitenstaanders - bijvoorbeeld onderwijzers of leraren. ‘Reactions of a child's parents strongly influence the formation of that child's personality,’ aldus Bettelheim.

Eén passage van de kinderpsycholoog treft me enorm. ‘Most children are occasionally tempted to take some small change from their parents. He may wish to punish the person from which he takes something. The child thinks that his parents have deprived him unnecessarily, or that they have short-changed him in some way. In such cases the child thinks, that he is merely correcting an unfair situation. A child taking things from a member of the family and taking things from a stranger are entirely different matters.’ Ik herinner me heel goed - ook al is het ver weg en diep verdrongen - dat ik op De Horst 's weekends thuiskwam vanuit Baarn, en ik geloof ook later nog vanuit Nijenrode, en dat ik zo onopvallend mogelijk geldbiljetten uit de brandkast in mijn vaders werkkamer pakte, omdat de sleutel ervan altijd in de handtas van mijn moeder zat. Nu, veertig jaar later in een vliegtuig naar San Francisco, lees ik deze passage van Bettelheim en vind een verzachtende verklaring voor ongeveer het slechtste dat ik ooit tegenover mijn ouders heb gedaan. Ik geloof inderdaad dat ik mezelf vroeger vertelde dat ik ‘recht’ had op dat geld, want er waren momenten dat ik geen kant op kon omdat er weinig of nooit over geld werd gesproken. Ik wist dat het niet in orde was wat ik deed, en toch voelde ik me er tezelfdertijd niet schuldig over. En nu deze ‘verzachtende’ uitleg van Bettelheim. Wonderlijk.

20 november 1985

Cupertino, Californië

Ik kwam gisteravond rond 23:00 uur aan in het Best Western motel, na anderhalf uur te hebben rondgereden om ergens dicht bij het hoofdkwartier van Apple te kunnen overnachten. The New York Times laat Reagan en Gorbatsjov samen voor een openhaardvuur zien. Nu blijkt dat de geplande ontmoeting tussen beiden heren van vijftien minuten twee uur was uitgelopen. ‘When Vladimir Lomeiko,’ aldus R.W. Apple,’ was asked at a briefing whether he was encouraged by the length of the private talks, he said, ‘I believe this meeting and its out-

come will provide you with an answer.’ But earlier Mr. Gorbachev himself had been overheard saying ‘yes’ to the same question by reporters’.263

Om 09:00 uur ontmoette ik Al Eisenstat en overhandigde de brief van Evgeny Velikhov. Hij maakt een betrouwbare indruk, vestigt geen valse hoop en zegt zakelijk dat hij nu overweegt mij inderdaad tot het team te benoemen. Hij dicteerde meteen een antwoord voor John Sculley maar vroeg zich tegelijkertijd af of het niet ‘te agressief’ was gesteld. Ik citeerde Gvishiani, die me eens had toegevoegd dat de Duitsers de beste zaken deden in de ussr juist omdat ze agressief te werk gingen.

Ik las voor uit twee pagina's notities - en vijftien onderwerpen - van mijn gesprek met Velikhov. ‘That's exactly the same story he told us half a year ago,’ reageerde Eisenstat, kennelijk om de waarde van mijn contacten en missie te drukken. ‘Gvishiani told me then, don't listen to these guys at the Academy of Sciences. They can kill it if they say it is a bad product, but the final decision is taken elsewhere.’ Ik kon hem lastig verteken dat ik de brief voor Velikhov had geschreven, maar ik onderstreepte andermaal dat mijn voornaamste waarde voor Apple was dat ze mij in Moskou vertrouwen omdat ik daar al veertien jaar kom.

‘If they buy in Moscow 200.000 to 250.000 computers, and place an order of 100 million dollars, than I am willing to discuss a joint-venture and build a factory in the Soviet union. I want a substantial order prior to be willing to consider closer cooperation. Then we will sell them Apple 2 c's, perhaps even the 2 e. To us a two or five million dollars deal is not interesting.’

Ik moest wachten tot de brief gereed was om die mee naar Genève of Moskou te kunnen nemen. Ik had een auto gehuurd en besloot naar Los Altos Hills te rijden en bij mijn vrienden Bill en Marjorie Kellogg te logeren.

21 november 1985

Los Altos Hills

Al Eisenstat leek te aarzelen om meteen een antwoord aan Evgeny Velikhov mee te geven. Ik maakte duidelijk dat me een snelle reactie essentieel leek, waarvoor ik tenslotte naar Californië was gekomen. Ik stuurde hem dienaangaande een telex.

Ik nam een kamer in het Crown Plaza Hotel en ging wat wandelen in San Francisco.

Mijn vriend, de Ghanees Kenneth Dadzie is benoemd tot secretaris-generaal van de U.N. Conference on Trade and Development.264 Die jongeman maakt een schitterende carrière.

Bernard Weinraub meldt in The New York Times dat Reagan en Gorbatsjov in totaal vier uur en 51 minuten onder vier ogen met elkaar hebben gesproken.265 Wat ik hier vooral opmerkelijk aan vind, is dat Gorbatsjov zich kennelijk omringd heeft met medewerkers, inbegrepen aan de militaire zijde van het Kremlin, die hem durven los te laten op de man in het Witte Huis. Waarschijnlijk omdat ze heel goed weten dat Reagan in wezen geen partij is voor Gorbatsjov. Er werd in Washington van de daken geschreeuwd dat Reagan in Genève de kans kreeg het brein van Gorbatsjov bij te sturen. Je krijgt eerder de indruk dat het tegenovergestelde is gebeurd.

Het was in ieder geval opvallend hoe uitstekend Ronald Reagan verslag uitbracht in het Amerikaanse Congres over de onderhandelingen in Genève. Ik was er zo enthousiast over dat ik ambassadeur Bremer in Den Haag een brief schreef: ‘It was the first time in five years that he made perfect sense (about us-ussr relations).’

Later was er in het programma van Ted Koppel bij abc televisie een discussie tussen Georgii Arbatov en oud-minister van defensie, Robert McNamara. Ze eindigden, vanwege de arrogante Koppel, met mensenrechten. ‘You don't like some of the ways in which we solve our problems,’ zei Arbatov. ‘Well, we don't like what we see in Chili, Pakistan and Guatemala. But these differences should not stand in the way of arms agreement or the matter of the survival of everyone in general.’

22 november 1985

San Francisco

Je ziet in de vs toch altijd de lekkerste ventjes in de hele wereld rondbanjeren.

‘All communication occurs on the basis either of strife, camaraderie or confusion. The greatest danger facing us, the human species, is ourselves. We are not at peace with one another. We are at strife, not in communion,’ aldus R.D. Laing in zijn boek. Leslie Gelb analyseert de resultaten van de top tussen Reagan en Gorbatsjov.266 ‘On the surface,’ aldus Gelb, ‘there was good personal chemistry and optimistic talk about the future. On

substance, the two leaders bucked up against the hard realities of their conflicts and deep differences and made scant, if any, progress on nuclear arms control and regional disputes.’ Typisch Westers: wat ik het 51-49 win-scenario van Westers denken noem.

The New York Times publiceert op pagina 10 de complete persconferentie van Michail Gorbatsjov in Genève.267 Ook de gezamenlijk slotverklaring is in haar geheel opgenomen.

23 november 1985

San Francisco - New York

Geleidelijk aan druppelen meer bijzonderheden naar buiten over wat zich werkelijk in Genève heeft afgespeeld. Bernard Gwertzman en Bernard Weinraub geven aan dat naast humoristische momenten er ook verhitte discussies zijn geweest. Amerikaanse functionarissen stonden doodsangsten uit dat Genève als mislukking zou worden gekenschetst omdat er over Star Wars (sdi) geen enkele toenadering was bereikt - wat voor Gorbatsjov een terugslag, zelfs een nederlaag betekende. De sovjets vertraagden de gezamenlijke slotverklaring tot minister George Shultz uit zijn slof schoot en waar iedereen bij was tegen de eerste onderminister van buitenlandse zaken, Georgii Korniyenko uitriep (sprekend tegen Gorbatsjov zelf): ‘Mr. Secretary General, we cannot do business with this man.’ Gorbatsjov fluisterde iets tegen een medewerker en het communiqué werd prompt geregeld.

Op een ander moment, toen Reagan en Gorbatsjov naar het zwembad van kasteel Fleur d'Eau liepen, beklaagde de Amerikaanse president zich bij Gorbatsjov erover dat Georgii Arbatov de vorige dag had gerefereerd aan hem als ‘a grade-b movie actor’.

‘Tell Arbatov,’ heeft Reagan gezegd, ‘they weren't all b-movies.’ Het was ook geen al te slimme zet van Arbatov, want de hele wereld weet dat Reagan shitfilms maakte. Maar wat het aantoont is dat Reagan werd geadviseerd een poging te ondernemen Arbatov bij zijn hoogste baas een hak te zetten. Juist omdat de Amerikanen Arbatov als een hoogst efficiënte pleitbezorger voor het Sovjetstandpunt zien, met aanzienlijke kennis van hoe je de Amerikanen het beste kunt aanpakken en resultaten in de propaganda-oorlog kunt scoren.

Het is prachtig weer. Ik heb verder de hele dag in Manhattan gewandeld, boekwinkel in en uit.

24 november 1985

New York

Ik ontmoette gisteravond Jessie, de vriendin van André Spoor. Ook Ellen Stork wandelde binnen. We spraken nog eenmaal over de op straat gedumpte hond van ambassadeur Coen Stork in Havana. Nu zei Ellen dat Coen niets te maken had gehad met de verdwijning van het dier ‘en hij kon chauffeur Victor hierom toch niet ontslaan?’ Nu ze weten dat ik het als onvergeeflijk opneem, wordt de ambassadeur steeds verder van het incident weg gemanoeuvreerd. Ik liet het erbij zitten, want Ellen kan er al helemaal niets aan doen. Zij probeert haar echtgenoot te verdedigen.

Ik schreef Coen Stork hier vandaag voor de laatste maal over, en zei gehoord te hebben dat het dumpen van huisdieren zogenaamd buiten zijn medeweten geschiedde, maar dat ik er verder geen moer van geloofde dat het huispersoneel van de ambassade dergelijke ‘maatregelen’ buiten zijn medeweten om zou uitvoeren. Ik geloofde eerder dat dat op zijn instructie zou zijn. Basta.

Ik nam om 17:00 uur de helikopter naar luchthaven jfk voor de vliegreis naar Frankfurt en Amsterdam.

25 november 1985

Amerbos

Harold Schonberg, de muziekcriticus van The New York Times, schreef over het Australische pianoconcours met 32 pianisten uit twintig landen. Hij zat in de jury. Een Indonesiër, Eduardus Halim, kreeg de tweede prijs maar had volgens Schonberg de eerste prijs moeten krijgen. Ik ga die jongen schrijven. Hij moet in Amsterdam komen spelen.

Er waren brieven van Peter, beide uit Johannesburg, van 11 en 18 november. ‘I am having the time of my life at the moment,’ schrijft hij over Zuid-Afrika. ‘I have not felt so relaxed since a long time. Edwin and I are enjoying each others company quite a bit. That will never change, I think.’ Het gaat prima met Peter aan de andere kant van de evenaar. Ik wil er naartoe.

In Pretoria circuleren geruchten over de op handen zijnde vrijlating van Nelson Mandela. Hij was in een ziekenhuis voor een prostaatoperatie en had zijn advocaten bij zich geroepen. Winnie Mandela vloog vervolgens plotseling naar Kaapstad.268 Mandela schijnt niet akkoord te gaan met de voorwaarden van vrijlating, waaronder het stopzetten van het gewapende verzet

van het anc en zijn verbanning naar Zambia. Daar heeft hij gelijk in. Dat is teveel gevraagd.

The Village Voice publiceerde een omslagverhaal policing the libido van Darrell Yates Rist.269 Het uitgangspunt: sinds 1980 hebben 10.000 Amerikaanse mannen aids gekregen. Vijfduizend zijn overleden. Te beginnen met The Mineshaft, een famauze bar en seksclub voor mannen, is New York begonnen ontmoetingsplaatsen voor homo's een voor een te sluiten. De vraag is of men hiermee inderdaad aids beteugelt, want tenten sluiten betekent niet dat de ritsen van de broeken nu ook niet meer naar beneden zullen gaan.

Discover wijdt bijna twintig pagina's aan de aids-epidemie.270 ‘Contrary to what you heard, aids is not a threat to the vast majority of heterosexuals or a peril to humanity. It is - and is likely to remain - largely the fatal price one can pay for anal intercourse.’



illustratie

‘Anal sex,’ schrijven John Langone en Sana Siwolop, ‘is an essential element in the aids story. Recognition of that fact has affirmed what researchers suspected when the deadly malady surfaced more than four years ago. aids is a blood-borne disease that in most cases strikes, and will continue to strike, homosexual and bisexual males who have been the receptive partners in anal sex, a practice that tears the delicate lining of the rectum and allows the aids virus easy entry into the body's circulatory system.’

Ik heb dit steeds geweten en er steeds naar gehandeld. Dokter Cees Bellaar Spruyt, met wie ik mijn relatie met Bertie Hilverdink besprak, adviseerde me begin jaren vijftig al me nooit te laten neuken en het liever zelf ook niet te doen.

26 november 1985

Amsterdam - Moskou

De eerste die ik vanmorgen op Schiphol in het vizier kreeg, was Henk de Mari - op oorlogspad omdat hij niet mee mocht naar Moskou - en dit verontrustte me. Want als De Telegraaf ergens opduikt, betekent het oorlog. Hij had van Carel Enkelaar gehoord wanneer we zouden afreizen.

Voor vertrek naar de vs had ik er bij Frans Lurvink op aangedrongen tactisch te werk te gaan wanneer hij De Mari zou duidelijk maken dat er niemand mee kon naar Den Alerdinck in Moskou. Gisteren belde ik Lurvink om na te gaan of deze zaak behoorlijk door hem was behandeld. Nee, hij had niets gedaan, want De Mari had hem niet gebeld. In de geest van Frans Lurvink betekende dit dat De Mari dus niet meer geïnteresseerd was om mee te gaan. Henk vertelde me dat Carel Enkelaar niet meereisde omdat Lurvink zijn Russische vriendin Natascha mee naar de ussr zou nemen. Ik zei dat me dit onzin leek, maar dat De Mari vragen over Enkelaar, maar aan hemzelf of Lurvink moest stellen. Henk de Mari zei overigens dat Natascha op haar aanvraag voor een Sovjetvisum ‘correspondente van De Telegraaf’ had ingevuld. Ook meldde De Mari nog dat hij wist dat de bvd achter me aanzat. ‘Dat doen ze al dertig jaar, dat is geen nieuws,’ zei ik lachend. Ik dacht: dat is alles. Ik nam vriendelijk afscheid van collega De Mari, en begaf me door de douane naar de vertrekhal.

Even later dook De Mari ook daar op en zei: ‘Lurvink zegt: “Oltmans lult. Dat er geen journalisten meegaan is een besluit van het bestuur van Den Alerdinck geweest”.’ Ik antwoordde geduldig dat Carel al een lijst van journalisten had samengesteld die mee moesten, maar dat men in Moskou zeer beslist “nee” had gezegd. Zij wilden niet het risico lopen dat er het type journalisten als Irina Grivnina tussen zou zitten, die er op uit waren Den Alerdinck en alle hierbij betrokkenen de nek om te draaien. ‘Frans Lurvink is een brave man, Henk,’ zei ik, ‘en hij kan goed lampen verkopen, maar van het leiden van een organisatie als de onze heeft hij geen enkele kaas gegeten, laat staan dat hij zou weten hoe met Moskou om te gaan.’ Bovendien vertelde ik De Mari van mijn gesprek met Lomeiko in Genève over deze zaak.

Het is duidelijk wat hier plaatsheeft. De Mari is gepikeerd over het feit dat Moskou niet voor hem open gaat, en heeft een redactie die toch al op ons loert; dus ziet hij kans nog meer te stoken. Misschien heeft hij wel eerst tegen Lurvink gezegd dat ik hem zei dat er herrie is over Natascha, terwijl Enkelaar dit aan

De Mari vertelde en niet ik. Dan heeft hij Frans wel in de gordijnen. Natuurlijk antwoordt Lurvink dan op de volgende provocatie van De Telegraaf: ‘Oltmans lult.’ Lurvink denkt er dan niet bij na dat het zo in de krant zal komen en De Mari er vervolgens mee naar mij zal lopen.

Ik nam daarom De Mari en Lurvink gezamenlijk onder vuur en zei: ‘Wat klets je over een bestuursbesluit? Je hebt mij dit weekeinde nog getelefoneerd of Timmer van Het Vrije Volk niet mee kon. Enkelaar sprak met de tros om een televisie-team mee naar Moskou te nemen, maar ze willen het daar gewoon niet hebben.’

Je kunt er donder op zeggen dat De Telegraaf groot opgemaakt zal brengen dat het Alerdinck-gezelschap met vliegende herrie naar Moskou is vertrokken. Bovendien schittert Enkelaar door afwezigheid, wat eveneens de nodige commotie teweeg zal brengen.

Terwijl ik met De Mari aan het praten was, zag ik Spoor en Lurvink lopen. Lurvink stuurde Spoor op me af, die me zelfs niet begroette en totaal over zijn toeren was. ‘Waarom praat je met die kerels van De Telegraaf,’ was zijn eerste verwijt. ‘Omdat het tenslotte ook journalisten zijn en je ze beter voor dan tegen je kunt hebben. Lurvink heeft verzuimd De Mari te waarschuwen dat hij niet mee kon naar Moskou, zoals ik uitdrukkelijk had gevraagd.’ Spoor bleef idioot doen en Lurvink nog idioter dus zei ik tegen Spoor: ‘Je zult je anders moeten gedragen.’

‘Ja, maar waarom leg jij verklaringen af?’

‘Omdat De Mari mij vroeg Lurvink te verzoeken of hij mee naar Moskou mocht. Maar omdat dit in Moskou werd geblokkeerd hadden we de man hier gewoon over moeten inlichten, zoals het hoort.’

Later zei Frans, hopende de schuld van het incident in mijn schoenen te kunnen schuiven, dat ik tegen De Mari niets had moeten zeggen. Dat kan ik niet. Ik heb naar waarheid geantwoord, terwijl Lurvink loog over een bestuursbeslissing, denkende slim te zijn. Ik had later tijdens deze vlucht naar Moskou een goed gesprek met André. De stemming is weer iets verbeterd. Dat belooft wat in De Telegraaf morgen.271

Ik vind een knipsel dat Idris Lachman, secretaris van de Stichting Welzijn voor Moslims, met instemming van zijn bestuur is afgetreden nadat hij antisemitische uitspraken had gedaan in Elseviers. Hij zou gezegd hebben dat Amsterdam door Joden

wordt geregeerd en dat je de hele dag jodenliederen op de radio zou horen. Er zouden bomaanslagen komen als reactie op machtsvertoon van Israël.272 Lachman is lid van de World Islamic Mission (wim), afdeling Nederland.

In reactie heeft de Anne Frank Stichting en het befaamde Centrum voor Informatie en Documentatie Israël (cidi) de officier van Justitie gevraagd een strafvervolging tegen Lachman in te stellen. Luister dan eens naar wat Joden en andere mensen over islamieten en Arabieren te zeggen hebben. Om over wat ten aanzien van het Kremlin, het apartheidsregime in Pretoria, Fidel Castro en kolonel Khadaffi wordt gedebiteerd maar niet te spreken. Maar als dat gebeurt zijn er inderdaad geen organisaties die onmiddellijk bij de rechtbank op de stoep staan. Alhoewel, er was een tijd dat je ook geen ‘Johnson moordenaar’ mocht roepen, maar die scheldpartijen werden al naar gelang de Amerikanen meer terrein verloren in Vietnam, minder sterk bestreden. Of er is vrijheid van meninguiting of we moeten onze bek houden, maar die onbegrijpelijke uitzondering ten aanzien van Israël en Joden kan ik niet volgen. Hoe wordt niet al jarenlang de draak gestoken met de ayatollahs in Iran? Geen probleem. Het klopt gewoon niet.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

datums