Logo DBNL
Memoires 1978 (2008)

Memoires 1978

(2008)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Moskou

11 september 1978

Het was een schok om op het vliegveld niet Volodja Molchanov maar Tamara Sachnazarova aan te treffen.



illustratie

Ik las een artikel over de fascistische stroming onder twee miljoen Russische emigranten, wat hier in de citadel van het wereldcommunisme wat vreemd aandoet.282 Professor Sohn Stephan schreef: ‘Politically impotent in expatriate limbo, they fell pray to extravagant fantasies and guilibly collaborated with anyone who catered to their illusions.’ Het Russische fascisme was het sterkst in Mantsoerije waar al in 1925 de Russische Fascistische Partij werd opgericht en Konstantin Rodzaevsky tot ‘Führer’ werd uitgeroepen. Toen Japan in 1931 binnentrok, werkten zij samen met de regering in Tokio.

In de vs ontstond in 1933 een soortgelijke beweging rond Marion Vonsiatsky. Zij trouwde in Parijs met Anastase Vonsiatsky en bracht hem naar Connecticut. Als erfgename van een fortuin uit het Midden-Westen, en zelf al op middelbare leeftijd, bood zij de jonge rus een leven aan van een respectabele New England squire. Hij gaf zichzelf meteen maar de titel van graaf en in de dertiger jaren begonnen ze een fascistische organisatie die zich aansloot bij de beweging in Mantsoerije. Toen Hitler de Sovjet Unie binnentrok, riep graaf Vonsiatsky zich uit als hoofd van een Russische regering in ballingschap. In het Con-

gres doken berichten op dat de graaf al een leger had gevormd van 50.000 aanhangers. Senator Thomas Dodd leidde de vervolging van Vonsiastky. In 1943 deed de fbi een inval op het buitengoed en werden de emigranten van spionage beschuldigd. De Russische graaf ging vijf jaar de bak in. Later zette hij zijn leven als playboy voort, hield er een maîtresse in Leningrad op na, en overleed aan een hartaanval in 1965.283

Ik probeerde gisteren eerst Dirk Keijer te vinden in Hotel Berlin. Daar wachtte een vrouw op hem in de lobby, die vertelde dat hij haar een blauwtje had laten lopen. Ik keek naar haar afschuwelijke handen en zei: ‘Are your nails long enough?’ Later vertelde Keijer per telefoon: ‘De Nederlandse ambassade vindt dat ik te groot word en een monopolistische positie begin in te nemen bij het bedrijfsleven hier.’

Ik vertelde dat Abdelkadir Chanderli bij de Kuwait Development Bank zat. ‘That is where the money is,’ zei hij, met één oog naar onze plannen voor silobouw in het Nabije Oosten. Ik hoop dat hij me nu de tweeduizend gulden geeft die ik nog zou krijgen. Hij vroeg of Rob Soetenhorst was meegekomen. Ik ontmoette Rob in de Vienna lounge. Er moest weer keet gemaakt worden om bediening te krijgen. Hij schijnt tijdens dit bezoek te willen uitzoeken wat de ussr verwacht van de politiek van détente.

Ik sprak vijftig minuten met Georgii Arbatov. Hij had ‘a funny letter’ van Admiraal Zumwalt ontvangen waarin hij schreef dat hij had begrepen dat hij naar Moskou werd uitgenodigd. Dat was dus onwaar. Ik had zelf een reis voorgesteld, maar dan wordt er meteen van uitgegaan dat ik handelde in opdracht. Het is misschien ook ongewoon om als journalist belangeloze ideeën aan de man te brengen. Arbatov heeft Zumwalt geschreven hem gaarne als gast van het usa Institute naar Moskou te brengen. Ook het interview met Jonathan Power zit nog steeds in de pijplijn. Ik vertelde met Ray Price te hebben gesproken en bracht te berde dat het een gedachte zou zijn Richard Nixon ook maar weer eens naar Moskou te halen. Hij antwoordde dat een dergelijk besluit slechts door Brezhnev zelf en het Politbureau genomen zou kunnen worden.

‘Maar Ray Price zou eens met Anatoly Dobrynin in Washington hierover kunnen gaan spreken,’ zei ik.

‘Emotionally, we have no problem with Nixon,’ zei Arbatov, ‘but on what substantial issues could he be talking with Brezhnev?’

Hij vertelde reeds vorig jaar in Pravda te hebben geschreven dat indien Carter teveel emoties jegens de Sovjet Unie in het geding zou brengen, de stemming in het Congres mee zou veranderen. Later zou Carter deze zaak niet meer kunnen terugdraaien en ongedaan maken. ‘We do consider the situation very bad,’ aldus Arbatov. ‘We have to wait for the results of Gromyko's visit to Washington on salt.’ Hij vertelde dat een der ergste hawks professor Eugene Rostow van The Committee for the Present Danger was. ‘He is a rabid anti-Communist. And then, of course there is Brzezinski, who has been encouraging anti-Communisms all the time.’

Dat bracht me dus op Nixon. Ik zei: ‘Willy Brandt is immers ook na het spionageschandaal in het Kremlin ontvangen?’

‘Well, without Nixon meeting Brezhnev, it cannot be done,’ antwoordde Arbatov.

Ik bracht opnieuw het voorstel om samen een boek te schrijven ter sprake. In principe ging hij er mee akkoord ‘provided the international situation does not worse, so that very difficult decisions would lay ahead’. Hij adviseerde om het boekplan eerst met ambassadeur Romanov te bespreken, die het dan door zou geven aan Novosti-apn en vervolgens zou er in Moskou een besluit worden genomen. Ik vertelde dat Robert Maxwell het zeker zou publiceren. Intussen bracht ik Rob Soetenhorst bij Arbatovs tweede man, Edward Ivanian. Dirk Keijer waarschuwde: ‘Vertel ze niets over “ons” want het zijn allemaal je vijanden.’

Arbatov vroeg wat het laatste nieuws in de jfk-zaak was. Ik vertelde dat tegen de klippen op werd vastgehouden aan de onzin dat één kogel zowel jfk doodde als gouverneur John Conally op verschillende plaatsen zou hebben geraakt. De Conally's hadden zich hierbij onder ede aangesloten toen zij vorige week voor het eerst getuigden in Washington.284 Medische experts hadden zich ook in deze zin uitgelaten, behalve mijn oude vriend Cyril Wecht, de patholoog-anatoom uit Pittsburgh.285

Ik ontmoette bij Izvestia economisch redacteur E.I. Borodine en Sergei Zykov, bijzonder correspondent. Zowel Tamara als Genia Makarova hielpen met vertalen. Het werd een middelmatige vertoning.

Consuelo Molchanov gaf me een lieve brief van Volodja, die in het zuiden op reportage is. Hij begeleidt Henk Hoekstra van de cpn. Hij begint aldus:



illustratie

Hij is nu 28 jaar en tolkt bij het leven, maar in werkelijkheid wil Volodja schrijven. Hij wil niet dat zijn collega's en superieuren bij Novosti dit weten. ‘Dit is mijn geheim.’ Hij had me enkele malen in Amsterdam proberen te bellen. ‘Maar de telefoniste vertelde me dat jij niet met mij wilde spreken. Hoe vind je dat? Ik omhels jou en kus jou. Wees voorzichtig met alle vreemde mensen overal ter wereld!’286 Zo zie je maar hoe de bvd haar mandaat voortdurend schendt. Eigenlijk zou ik Van Doeveren een aangetekend ultimatum over deze nieuwste ongeoorloofde interventie moeten sturen. Inge Keijer, die ook in Moskou is, zei dat Dirk zijn activiteiten steeds meer naar Zwitserland gaat verleggen ‘want hij wordt in Nederland gewoon weggepest’.

12 september 1978

Ik schreef Peter gisteren over mijn droom. Hij was op een toneelrepetitie. Ik nam afscheid van hem en mijn gezicht moet pijn en droefheid hebben uitgestraald dat we weer uit elkaar moesten. Hij reageerde er onmiddellijk op en omhelsde me en kuste me gepassioneerd. Dat is nu juist precies wat geen deel meer uitmaakt van onze relatie. Onze liefde heeft dat niet nodig om gehandhaafd te blijven, en al zo lang niet! Ik dacht er over na en realiseerde me dat een gepassioneerde kus voor Peter niet meer in onze relatie past. Het zou heiligschennis zijn. Rob Soetenhorst belde al om 07.00 uur over de verschillende wijzigingen in ons programma. Het diner gisteravond met Keijer, zijn zuster Betty - ik vertrouw haar ogen meer dan die van Dirk, maar misschien belazert zij de kluit geraffineerder - en de heer Baehr was een absolute ramp. Er kwam geen eind aan. Betty woont in de vs, doet hier dus ook zaken en vertelde Marshall Shulman, de sovjetspecialist, te kennen. Zij zou een ontmoeting regelen.287

Heb anderhalf uur met de heer Fedijashin, ik vermoed de kgb chief bij apn Novosti, gesproken. Een aardige kerel. We bespraken de details voor mijn komende interviewboek. Ik bracht meteen een mogelijk boek met Georgii Arbatov ter sprake. Hij vroeg me naar mijn mening, waarom Koude Oorlogssentimenten in het Westen toenamen. Ik antwoordde dat met het oprichten van de cia, het u-2 incident, en zelfs Dallas, een kern van basterds in de top van het wereldmanagement bezig waren détente op alle niveaus te saboteren. Dat vond hij maar een simpele interpretatie van de werkelijkheid. Alexander Nikitin van Novosti luisterde mee, evenals Iamara Nedbajev, die correspondent in Parijs wordt en Guennadi Ptaschinski. Ik vroeg Fedijashin driemaal nader te verklaren waarom hij het woord ‘simpel’ voor mijn antwoord gebruikte, maar ik kreeg geen antwoord. De vertaling zal er mee te maken hebben.

Toen ik even bij Novosti explodeerde, kreeg Rob Soetenhorst een aanval van hoofdpijn. Ik gaf hem een aspirine. Later moest hij zelfs overgeven en voelde zich daarna opgeknapt, dus het had allemaal een andere oorzaak.

De Nederlandse stand op de Moskouse tentoonstelling was uitgebreid. Dirk Keijer en zijn groep gaven er een miljoen aan uit. De Amerikanen hadden een uitstalling, misschien een derde van de grote van Nederland. ‘Sommige machines vlogen als kadetjes de deur uit,’ werd gezegd. Soetenhorst maakte de ronde en sprak met iedereen. Wat zal hij er later over schrijven? Ik was het wel eens met de opmerkingen van ene heer Nedermeijer van het Nederlandse Centrum voor Handelsbevordering, die ook sprak over intriges van de ambassade. Coen Korver schijnt er een boek over te schrijven. Op de receptie van Dirk was een lange blonde kerel van de ambassade. De plaatsvervanger van ambassadeur Reinink kwam niet. Ik weet niet of ik Keijer echt aardig vind. Ik heb weer om de 2.000 gulden moeten vragen. Misschien ontvang ik ze donderdag.

Probeer achterstallige knipsels weg te werken. Het familielandgoed van Lev Tolstoj ‘Jasnaja Poljana’ huisvestte 20.000 boeken, in alle talen. Er stonden twee concertvleugels - als op Villa Marronniers in Sprimont (de Ardennen) van mijn grootouders Poslavsky. Tolstoj kon om muziek huilen ‘omdat hij er meer van hield dan van alle andere kunsten’. Hij had als hij werkte absolute stilte nodig. Vreemd. Ik heb muziek op de achtergrond nodig. Niet nodig, maar het is er nu eenmaal altijd, en de stilte herinnert me er aan de plaat op te zetten.

Toen Tolstoj 81 jaar was en steeds slechter kon lezen, nam hij een 23-jarige secretaris in dienst. Deze jongeman zei later: ‘Ik



illustratie

zag hoog op tegen het genie en de wijsheid van Tolstoj, maar tegelijkertijd was ik mij er van bewust dat hij, een oude man, mij, een jonge vent, in alles begreep. En “begreep” is nog zwak uitgedrukt. Hij voelde in alles met me mee als een gelijke.’ Hij vervolgde: ‘Tolstoj was gewoonweg een jonge man wat betreft zijn gevoelsleven, de mate van zijn ontvankelijkheid voor alle levensindrukken en wat betreft zijn verstand en zijn creatief vermogen.’ Over seks werd die dagen dus nog niet gesproken.288 Ik kan me dit verschrikkelijk goed indenken.

Peter Handke heeft in dagboekvorm geschreven over solitair leven als schrijver.289 ‘Ik geloof dat je niet besluiten kunt om

alleen te gaan leven,’ zegt hij tegen Hermann Schreiber. Okay, maar dan: ‘Er moet een soort catastrofe plaatsvinden.’ Dat begrijp ik niet. Zoiets gebeurt niet van de ene op de andere dag. Een jeugd is een protracted catastrophe. Je groeit toe naar alleenzijn, eenzaamheid aanvaarden en toch nog vrolijk verder marcheren. Alleen leven is voor Handke een nieuwe realiteit, een nieuwe harmonie geworden, die niet is uit te dragen maar hoogstens aanstekelijk kan werken. Een relatie ziet hij ‘als twee tranen op reis - en hoe ieder daarvan zich in zijn eigen etui verschuilt’. Rousseau merkte al op in Rêveries du promeneur solitaire hoe hij door alleen te leven pas ‘les délices internes’, de kostbaarheden van het innerlijk heeft ontdekt. Die ontdekking noemt Handke het ‘werkelijkheidsgeluk’. Ik acht het een geluk om de werkelijkheid te ontdekken, wat niet wil zeggen dat die werkelijkheid an sich geluk zou betekenen. Handke, Kellendonk, het zijn mensen waar ik alleen mee zou willen zijn

13 september 1978

Betty Keijer zei: ‘My father could sell sand to the Saudis.’

Toen ik Dirk Keijer vertelde dat Coen Korver een boek schreef over de ambassade in Moskou, antwoordde hij vrijwel ogenblikkelijk: ‘Als ik merk dat ik er in sta dan laat ik je door een Joegoslaaf doodschieten.’ Iedereen, die om ons heen stond lachte, maar ik dacht onwillekeurig aan de bedreigingen van een andere geheime agent, Werner Verrips, in 1961 en de jaren tot zijn dood in 1964. Ik antwoordde trouwens: ‘Je lijkt op een schrikachtige vogel. Je begint meteen te schelden en ik heb Coen Korver al in geen drie jaar gezien.’

Had overigens een afschuwelijke droom. Peter kondigde aan dat hij Amerbos voorgoed verliet en in de stad ging samenwonen met Gerard van de Boomen van De Nieuwe Linie. Ik voelde me verpletterd. In mijn droom begon ik in mijn dagboek te schrijven, maar kon niet meer schrijven en werd wanhopig uit onmacht. Al met al had ik een nachtmerrie van proportie. Ook mam, en natuurlijk Keke verschenen in de droom, evenals mijn auto die werd gestolen. Maar dat is allemaal vaag gebleven.

Betty Parker-Keijer zei ook nog dat haar broer altijd als de dood was dat zij teveel vertelde, wat hij - volgens ambassadeur Romanov - zelf ook doet trouwens. Hans Dieter Baehr en zijn advocaat, ook Keijers Rechtsanwalt, Helmut Groner houden kantoor in Zug, Zwitserland. Ik vroeg Baehr om onze afspraken nu maar eens op papier te zetten. Hij zou dit doen.

Bezocht met Soetenhorst de heer K.A. Demidov, hoofd van Foreign Relations van het ministerie van de Gasindustrie. In

nogal onbeholpen Engels vroeg Rob hoe de gasindustrie in de ussr zich had ontwikkeld. De pijpleiding van 2.750 kilometer van Siberië naar de grens schijnt vrijwel gereed te zijn. Er was een tweede Onassis nodig om het vervoer van gas naar de westkust van de vs op gang te brengen. Zelf was hij in 1947 in dienst getreden bij de olievelden te Baku en opgeklommen tot zijn huidige positie. Hij ontweek veel vragen. Ik was het met Rob eens dat dit irritant was. Soetenhorst en ik beleven trouwens genoeglijke dagen in elkaars gezelschap.

Ik nam hem mee naar het Pionierspaleis in de Leninheuvels, wat een succes werd. Hij nam foto's. Hij was kennelijk onder de indruk wat ze, voor de communistische jeugd althans, allemaal doen. Ik vond veel van de kinderen weer hartveroverend onverpest. We bezochten bijvoorbeeld een klas met jongetjes van negen jaar, die met mechanicadozen aan het werk waren. Ik begon gesprekjes. Een ventje wilde hockeyspeler worden, een ander militair piloot. Wat me altijd weer opvalt, ook in het Pionierspaleis, is hoe de mensen dikwijls gewoon stinken.

Rob is naar een ballet in het Kremlin Palace gegaan. Ik ben in mijn geliefde Moskouse Conservatorium met pianomuziek van Grieg. Een moeder en een klein jongetje dat een partituur bij zich heeft - beiden met engelachtige gezichten, totaal onverpest - zitten al heel lang hand in hand, spelen met elkaars vingers en volgen de noten op de voet. Zijn fonkelende oogjes waren in vervoering. Zelf vond ik dat de pianist een vorm van pianodemagogie bedreef. Hij speelde het langzame deel ongeveer vijftig procent langzamer dan de rest van de wereld, eigenlijk overdreven. Ook stelde hij zich geregeld aan met zwierende bewegingen en de handen ten hemel geheven bij het einde der Satzen. Ik werd zelf in vervoering gebracht en zou Peters hand hebben willen grijpen.

Rob Soetenhorst liet een briefje achter. Hij wil om 08.30 uur ‘krijgsraad’ houden om het programma te bespreken. ‘Ik verlang naar een rechts land waar men zich stipt houdt aan gemaakte afspraken (...). Slaap lekker: droom mooi, je Rob.’

14 september 1978

Al vroeg reed ik met Rob Soetenhorst naar Hotel Berlin, waar hij ook even met Dirk Keijer sprak. Daarna nam Dirk me mee naar een bank, waar hij 25.000 gulden wilde ophalen, die er niet waren, dus nam hij met 25.000 D-mark genoegen en door de transactie schoot ik er 200 gulden bij in.

Hij vertelde dat operaties van buitenlandse bedrijven in Moskou ieder jaar per vergunning worden verlengd. Dat is dan

steeds weer een groot gevecht. Er mag maar één Nederlands bedrijf in Moskou geaccrediteerd zijn en dat is momenteel Stork. Een vertegenwoordiger van Stork wist Soetenhorst reeds te vertellen dat Keijers vergunning zou worden ingetrokken. Keijer gaat er van uit dat hij geen vergunning meer nodig heeft, omdat hij hier al zolang werkt. Hij gaf me een stapeltje visitekaartjes en begon weer te zeuren of ik dr. Jermen Gvishiani zijn kaartje niet kon geven en erbij benadrukken dat hij bevriend was met Shitikov (van de Opperste Sovjet), Ruben (dito), Prosmolov, burgemeester van Moskou, Pankov, Romanov, etcetera. Hij benadrukte dat ik aan deze move topprioriteit behoorde te geven. ‘After all, you are doing things for Gvishiani (contacten bij Philips aanzwengelen) so you can ask him to do this for you.’ Keijer wil Rachmani, de chef protocol van het ministerie van Buitenlandse Handel, ontmoeten. ‘Rachmani schrikt als hij door Gvishiani wordt gebeld,’ zei Dirk. Vrij bot er bovenop vroeg hij wat mijn probleem met Vernu Reizen was. Ik zei er 15.000 gulden in het krijt te staan. ‘Okay,’ zei Keijer, ‘als we in Genève bij Abdelkadir Chanderli zijn geweest en het is succesvol, dan zal ik 7.500 gulden naar Wim Hulst overmaken om de druk daar voor je weg te nemen.

Het is natuurlijk wel een feit dat ik al heel wat public relations voor helemaal niets tot stand heb gebracht zoals bijvoorbeeld de bijeenkomst van Dewi Sukarno in Hilversum met de verschillende contacten van Keijer zelf. Daarom zal ik Baehr toch per brief duidelijk maken een voorschot van 50.000 D-mark te verwachten. Ik zou Napoleon von Moskawa om advies kunnen vragen. Dirk vertelde dat deze man onlangs twee miljoen D-mark opstreek, omdat hij had gezorgd dat een contract met Iran van 84 miljoen rond kwam. Dirk: ‘Over twee jaar moet je wel trouwen en kinderen krijgen om al je geld aan na te laten.’ Rob is naar het Olympisch Comité. Een sportredacteur had hem absoluut belachelijke vragen meegegeven. Rob vindt dat de man ontslagen dient te worden. Daarna lunchte hij met de plaatsvervanger van Reinink, ene heer Vitringa. Hij vertelt me een en ander over zijn vrouw en gezin en specificeert er steeds bij: ‘Niet voor je dagboek.’ Sommige verhalen over echtgenote Jacqueline waren voor mij althans schokkend. Hij noemt me ‘een geboren fixer’. Ik antwoordde: ‘Onthoudt het maar, ik ben voornamelijk an idea man die de technieken van een “fixer” aanwendt. Dus een “fixer” in laatste instantie.’

Dirk Keijer: ‘Zeg maar aan Soetenhorst dat hij me voor een nrc-jaarabonnement noteert. Of eigenlijk zou hij me dat

moeten aanbieden, na mijn uitnodiging voor de ontvangst en het bezoek aan de tentoonstelling.’290

‘Dat is niet chique Dirk, zoiets moet je niet zeggen of denken.’

Hij antwoordde: ‘Okay, het was maar een suggestie.’

Maar zo opereren ‘zakenmensen’.

Eelke de Jong besteedt zeven pagina's in Haagse Post291 aan het geheime landgoed van Gerard Reve op het Massif Central in Frankrijk en waarom Jakhals er niet en Matroosje Vos er wel zou wonen. Ik blijf die man totaal onbelangrijk vinden.

De rechter in Virginia heeft dus uiteindelijk toch bepaald dat Frank Snepp, de cia-man die over Vietnam de waarheid en de feiten schreef, de inkomsten van zijn boek, nu zeker 60.000 dollar, aan de overheid moet terug betalen. Robert Bernstein, de uitgever van Random House, heeft er op gewezen dat er twee categorieën Amerikanen zijn: de selecte groep van Nixon en Kissinger die met geheim materiaal kunnen doen en laten wat ze willen, en een andere groep ‘the legitimate whistle-blowers, including Frank Snepp, die alarm slaan en dan er voor moeten boeten’. Ik ken die situatie al sedert 1957. Ze zijn in Den Haag geen haar beter.

Tom Wicker zette in de The New York Times uiteen dat er in de eerste 203 jaren van de Amerikaanse Republiek twaalf maal een redactiekantoor van een krant door Justitie was onderzocht. Daarentegen hebben de eerste 195 jaar geen invallen bij journalisten plaats gehad. Nu dus twaalf in de laatste acht jaar en drie de afgelopen twaalf maanden. Wicker signaleert een alarmerende trend in het regeringsbeleid ten aanzien van de media en de persvrijheid. Indien ten tijde van Watergate dergelijke invallen al gewoon zouden zijn geweest, zou de regering Nixon er waarschijnlijk achter hebben kunnen komen wie deep throat was, die via journalisten van The Washington Post gegevens naar buiten bracht waardoor Nixon ten onder is gegaan. De Zwitser Horst, is Dirks manusje-van-alles in Moskou. Ik zag hem Dirk Keijer een stapeltje van tienduizend D-mark-biljetten overhandigen. ‘Het is handig zo'n rekening, ongrijpbaar voor de Hollandse fiscus,’ zei Dirk. Ik kan er over meepraten als ingezetene van de vs, alleen ik bezit vrijwel niets meer.

Zond Peter in Madrid een telegrammetje dat ik er naar verlangde hem te zien. Als hij maar niet schrikt en denkt dat er iets met zijn moeder is gebeurd.

Om 16.00 uur ontmoette ik dr. Jermen Gvishiani. Hij was zeer goed gemutst. Ik vertelde dat professor Arbatov in principe ook een boek met me zou maken. Hij antwoordde altijd bezorgd te zijn vanwege aangegane verplichtingen. Ik vertelde ook over het mogelijke bezoek van admiraal Zumwalt, en dat ik via Ray Price bezig was een bezoek van Nixon aan Moskou aan te zwengelen. Omdat medewerker Serdiouk aanwezig was, verbeeldde ik me een moment dat deze openhartigheid Gvishiani enigszins in verlegenheid bracht. Hij zou in december 50 jaar worden en de Academie van Wetenschappen prepareerde een bibliografie en een artikel over hem. Ook roerde ik abc-televisie aan, waar Sullivan inmiddels was vertrokken. Ik vreesde dat er van een abc-coproductie in de ussr via mij niets meer terecht zou komen. Ik legde uit dat Francesco Paesa ernstige problemen had gekregen vanwege zijn handelscontacten met de Sovjet Unie, met name over de beruchte oven om elektronische horloges te kunnen bakken. En terwijl het onderzoek naar hem in volle gang was, regende het telegrammen uit Moskou, wat alles nog verdachter maakte. Gvishiani scheen het amusant te vinden, wat me bevreemdde.

Ik bewaarde Dirk Keijer voor het laatst. ‘Will you please see him. He is a friend of Romanov and a special friend of mine.’ Serdiouk nam Keijers kaartje in ontvangst. ‘Yes, I will see him,’ aldus Gvishiani. Ik rapporteerde dit aan Dirk. ‘Je bent een kreng. Ik moet nu neuken,’ was zijn eerste antwoord. Daarop: ‘Je bent toch slimmer dan ik dacht. Ik neem jou mee naar Gvishiani. Ik zorg voor jou.’

Rob Soetenhorst had intussen geluncht met de heer Vitringa van de ambassade, die Keijer en zijn directeur ‘fout’ had genoemd in de Elorg-computerzaak292, maar ook had gezegd dat Keijer hem wel intrigeerde. Ik wees Rob er op niet klakkeloos aan te nemen dat Vitringa gelijk had en dat hij ook Keijers kant van het verhaal diende te horen, een affaire die mij verder trouwens geen bal kan schelen. Keijer heeft nu een landbouwtentoonstelling voor Nederland in elkaar gedraaid en daarmee basta.

Vitringa had eveneens aan Soetenhorst gezegd mij te hebben gezien bij het concert van Grieg en dat ik een opvallende persoonlijkheid was en dat hij best begreep dat ik goede contacten had die nuttig voor de sovjets waren. ‘En omgekeerd,’ vulde ik aan. Vitringa had toegegeven dat ze op de Nederlandse ambassade niet aan heren als Arbatov of Gvishiani toe kwamen.

Dat is dus het grote verschil tussen activiteiten van diplomaten en journalisten. Ik dank nog altijd de hemel journalist te zijn en niet de opleiding van Nijenrode tot diplomaat au sérieux te hebben genomen à la Roosdorp of Van der Tas.

Rob Soetenhorst en mij werd een etentje aangeboden door Tamara en Sacha Nikitin in het journalistenclubhuis waar ook Coen Korver verscheen, die vroeg waarom ik nooit meer contact met hem had opgenomen. Wat zeg je dan? Zonde van mijn tijd? Hij schijnt voor de avro en andere media voor twee ton per jaar in Moskou te zitten. Ik werk met bedragen van 7.500 gulden voor public relations-activiteiten, omdat ik als journalist nog altijd niet ‘acceptabel’ ben in het vaderland.

15 september 1978

Op het vliegveld ontmoetten we Dirk en Inge Keijer (met tennisrackets) op weg naar Zwitserland. Soetenhorst besprak de informaties van Vitringa met Dirk. ‘Laten ze dan zeggen wat die spionage is geweest,’ zei Keijer.

Ook de delegatie van zes man van het ministerie van Landbouw reisde terug. De delegatieleider kwam bij me zitten, maar ik regelde dat hij bij Soetenhorst terechtkwam, omdat ik geen zin had in gezeik van Moskou tot Amsterdam. Bovendien heb je kans dat er via Rob wat van door sijpelde naar de krant. De pers staat vol over het afzeggen van de reis naar Moskou van de parlementaire delegatie, omdat Gualthérie van Weezel geen visum kreeg. De ambassade van Romanov heeft meegedeeld dat door het gelazer de betrekkingen er niet beter op zijn geworden. Van Weezel heeft volgens Henk Waltmans druk uitgeoefend op het andere cda-lid dat mee zou gaan, de militair Ton Frinking, om ook af te zeggen. Daarna viel de hele onderneming in het water. De Volkskrant meldt dat Van Weezel vijf kwartier op de sovjetambassade zat te wachten zonder iemand te spreken te krijgen. Delegatieleider Klaas de Vries deed daarop een beroep op Romanov toch een visum te verstrekken, maar de mop ging niet door.

Suharto gebruikt op Timor Amerikaanse ontbladeringsmiddelen om het verzet te bestrijden. Er zijn tienduizenden mensen omgekomen, aldus is in het Australische parlement meegedeeld. Ze moeten nog eens zeggen dat Suharto geen puppet van de cia is.

Intussen vertelde de leider van de landbouwdelegatie, G. Postma, het ‘zeer bevreemdend’ te vinden dat de overheid geen subsidie had willen geven voor deelname aan de tentoonstelling in Moskou. Onze deelname was een der grootste en de

enige zonder regeringssteun. ‘Onze diplomatie loopt op alle fronten achter,’ beaamde Dirk Keijer.

Ik schreef Gualthérie van Weezel al in het toestel een briefje verder niets te doen en samen te praten als ik terug ben van mijn komende reis. Ik liet de brief nog aan Rob Soetenhorst lezen. ‘En wat als Van Weezel die brief van jou in de publiciteit brengt?’ Van zo'n antwoord begrijp ik dan helemaal niets. Stak er iets verkeerds in toe te zeggen te willen bemiddelen om de reis alsnog doorgang te laten vinden? Waar zijn ‘journalisten’ toch bang voor, zolang je eerlijk bezig bent?

 

Wordt vervolgd


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

landen


datums