Memoires 1978

[p. 181]

[Amsterdam (vervolg)]

kens had Fred nog bezocht. Hij had er verschrikkelijk uitgezien. Poek was na zijn operatie gewoon naar Amerika afgereisd. Hij voelde zich totaal verlaten. Ik was het bijna nooit met hem eens, maar ik vond hem aardiger dan haar.

Lunchte met Frits in het Promenade hotel, waar professor Jelle Zijlstra en de ministers Van der Klauw en Andriesen eveneens voor een hapje arriveerden.

De acf-aandelen zijn verder tot 142 punten gezakt. Wat een ramp. Wat moet ik er mee doen?

Richardson Preyer zendt me de bevestiging dat zijn fameuze Comité 7 september de verhoren gaat voortzetten. ‘Daar komt niets uit,’ zei Gerard Croiset. ‘Dit is allemaal maar een wassen neus. Wat ze werkelijk moeten zeggen, zeggen ze niet.’

‘Ik vind dat toch frappant en een teken aan de wand,’ antwoordde ik.

‘Ik niet,’ aldus Croiset.

Mark van Heuven van de Amerikaanse ambassade is ook geen knip voor zijn neus waard. Er was een brief van Henry Mellen, van de ‘Whiffenpoofs’ (het koor) van Yale University, gekomen waarin hij schreef dat de ambassade geen poot had uitgestoken, in tegenstelling tot wat Van Heuven had toegezegd. Ik heb dus aangeboden drie van ‘de boys’ op Amerbos te behuizen, maar wat er met de rest zou gebeuren, moesten ze elders oplossen. Ik heb ze dus verwacht maar hoorde taal noch teken. Op het onbehoorlijke af.

Ik sprak vanmorgen eerst ambassadeur Romanov (van 09.10 tot 09.50 uur). Hij had de ontmoeting met Wim Kok buitengewoon plezierig gevonden. Hij was er enthousiast over. De vakbondsleider was stomverbaasd geweest over wat Romanov hem had verteld over de rol van partijgenoot Max van der Stoel in de affaire Kosygin en Shell, evenals wat zich rond Philips en Hoogovens had afgespeeld. De ambassadeur heeft Kok een briefje geschreven waarin hij een aantal gegevens en data bevestigde. Meer ontmoetingen behoorden tot de mogelijkheden. Het was dus the right move to make. Hij gaat van 12 juli tot eind augustus met vakantie naar de Sovjet Unie. Het vvd-kamerlid Henk Krol schijnt Romanov gesproken te hebben over een groep vvd-ers, die eveneens de Sovjet Unie wil bezoeken. Twaalf leden van de vvd zouden 12 juli samen met hem naar Moskou reizen.

Hugh Trevor-Roper wijst er terecht op dat macht zegevierde over recht bij de terdoodveroordeling van oud-premier Zulfikar Ali Bhutto van Pakistan. ‘I am personally concerned for his life,’ aldus de professor in de geschiedenis aan Oxford. Ik net

[p. 182]

zo. Dit is een volmaakt misdadig vonnis. Het is de wraak van Washington voor de onafhankelijke en kritische opstelling van Bhutto jegens Amerika, net als met Sukarno, Nkrumah, Sihanouk en alle anderen. Vreselijk dat de basterds van de cia ‘onze’ bondgenoten zijn. Mohammed Zia ul-Haq is net zo'n smeerlap als Suharto, Mobuto en andere militaire regimes in derdewereldlanden die bereid zijn vuile zaakjes van de cia op te knappen. En wie doet er wat tegen, of kan er wat tegen doen? Geen hond!¹⁷⁵

175 International Herald Tribune, 5 juli 1978.

7 juli 1978

Frits zei gisteren zo maar voor de vuist weg dat Keke, die natuurlijk bij me was, nog maar zes maanden zou leven.

Dirk Keijer vroeg me om naar Hilversum te komen. Hij had een gesprek van zeven uren met ambassadeur Romanov gehad. Hij vroeg me mee naar boven te gaan, waar hij naast de slaapkamer met Inge een soort study heeft met houten lambrisering. Er hingen vier geweren aan de muur, een met een telescoop. Hij liet me een geluidsband horen van een telefoongesprek met de sovjetambassadeur, die een directeur van Heineken op bezoek had en rechtstreeks, met het bezoek erbij, naar Dirk had opgebeld.

Hij vroeg me hoeveel ‘commissie’ hij me had toegezegd voor het leggen van contacten en uitdelen van zijn kaartje. Dat was dus tienduizend gulden.

‘Heb je er haast mee?’

‘Een beetje wel, want de acf is gezakt tot 142 punten.’

‘Okay, je kunt het bedrag vóór dinsdag, als we naar Monte Carlo gaan, afhalen bij Loes.’ Ik vroeg of Loes safe was. Hij zei dat ze vrijwel niets van zijn zaken wist. Hij zou ook met Romanov de mogelijkheden voor zakendoen in Nigerië hebben besproken, waar Romanov tenslotte een aantal jaren ambassadeur is geweest.¹⁷⁶

Ik vertelde dat ik een afspraak met Van Doeveren van de bvd wilde maken om andermaal uit te leggen dat ze me met rust kunnen laten want dat ik niets ongeoorloofds doe of zal doen. ‘Je moet aan Van Doeveren eens vragen of hij denkt dat ambassadeur Romanov je zo dikwijls zou ontvangen, wanneer jij in contact zou staan met de kgb.’

Zoiets bedenk ik niet, maar het was wel een goeie. Hij vind de Russische acties in Afrika nergens op slaan. Het kost Moskou

176 Keijer zou een aantal jaren later enorme zaken doen in Nigerië, geheel dankzij de sovjets en Romanov in het bijzonder.

[p. 183]

handen met geld ‘en wat bereiken ze er mee?’ Hij vervolgde: ‘De Slotakte van Helsinki is misschien wel hun grootste fout geweest. Nu worden ze met die akte door het westen om de oren geslagen. Leonid Brezhnev is veel te slap. Khrushchev was slecht voor de ussr, maar Brezhnev is niet veel beter. Ze hebben een strakke lijn nodig, zoals Stalin die had. Niet dat ze naar het Stalinisme terug zouden moeten, maar op deze manier staat de Sovjet Unie veel te zwak.’

Inge stelde voor in Lage Vuursche te gaan lunchen, wat wel gezellig was.

De uitnodiging van Aurelio Peccei voor de vergadering in Rome is binnen met een welkomstbrief erbij. Zo is Aurelio: voor hem is iedereen even belangrijk. Hij is hoffelijk en een vriend, ook voor een los aanhangsel als ik, want in directe zin heb ik nog maar weinig met de organisatie te maken.

Er is al drie weken geen zon. Het blijft regenen. Het is buiten zwaarbewolkt en koud.

8 juli 1978

Een rechter in de vs heeft bepaald dat Frank Snepp de royalties van zijn boek over de rol van de cia in Vietnam moet inleveren en in een fonds moet storten. Dat komt er van als je in een ‘vrij’ land met een ‘vrije’ pers het waagt de rotzakken met de billen bloot te laten komen, omdat je de waarheid vertelt. Hij gaat gelukkig in beroep.

Ik heb de adembenemende match op Wimbledon tussen Jimmy Connors en Björn Borg gezien, 6-2, 6-2 en 6-3.

Strobe Talbott is nu ook bij Carlos Rafael Rodriguez in Havana geweest.¹⁷⁷ Hij heeft gezegd: ‘Compared to what my generation and Fidel's knew, life nowadays is easy, and the easiness may bring about a certain weakness.’ Met een hint naar Mao vervolgde Carlos Raphael: ‘We don't believe in solving this problem with a cultural revolution, parading people around with dance caps on their heads. We believe that international tasks help the revolution because they are important in the character building and moral mobilization of youths.’ Dat is de achtergrond van wat Castro in Afrika uitspookt.

177 Time, 10 juli 1978.

9 juli 1978

Ik heb erbarmelijk slecht geslapen. Casper zou na een bruiloft in Wassenaar hier komen. Ik lag uren op hem te wachten. Of is het morgen dat hij zou komen? Misschien heb ik wel de fout

[p. 184]

gemaakt net als met het horloge en in 1966 met de gouden pen met Richard Thieuliette in Kew Gardens. Ik herinner me over de scène met het horloge met Casper dat Peter meewarig per telefoon uit Londen opmerkte: ‘Ik kan alleen maar hopen dat je mij er niet van hebt verdacht.’ Dat heb ik niet gedaan, maar zelfs in het geval van Peter denk ik soms dat the basic damage in the area of blind trust al jaren geleden is voltrokken. Loet was in dit opzicht een bijzonder geval en aanvankelijk lag Erik van der Leeden er dicht tegenaan. Maar werkelijk ongeschonden relaties zijn niet des mensen. Bij mij natuurlijk evenmin. Later belde Casper dat hij vanavond niet zou komen, alle commotie was weer voor niets.

De vertaling van het jfk-boekje in het Engels is af: 236 pagina's. Ik voel me voldaan.

Bezocht tante Meta de Vries. Ik ben blij dat ik ben gegaan, al moest ik me er toe dwingen. Zij was wakker en herkende me. Het kostte me moeite mijn hand in de hare te leggen. Zij drukte deze, met enige kracht, en verscheiden malen. Ze probeerde ook wat te zeggen, maar ik begreep het niet. De broeder riep keihard naar haar: ‘Mevrouw de Vries, doet u uw mond eens dicht.’ Dit ging me door merg en been. Anna Christi, haar jongere zusje, zei dat ze haar mond niet meer kon sluiten en ook haar benen niet meer kon bewegen door het lange liggen. Afschuwelijk.

Ben in het Vondelpark afgestapt. Het was heerlijk onder de bomen, de reuk van alles, ondanks dat het een beetje regende. Na wat ontmoetingen en kortsluitingen kwam er een blond ventje uit het gewas te voorschijn, dat onmiddellijk tot actie overging. Alles is weer geregeld.

10 juli 1978

Sloeg in de tr 6 de hoek om bij Blom & Van der Aa (Centraal Station) en keek recht in het gezicht van een Aziaat. Het bleek een Philippino, communicatiestudent uit Boston. We haalden zijn bagage op. Hij logeert hier op Amerbos. Wat ik aanzag voor een onverpeste oogopslag bleek anders te zijn. Hij is een stuk harder dan ik hem had ingeschat. Toch is het gezellig. Maakte een visje met sla. Uiteindelijk heb ik hem in de logeerkamer geïnstalleerd. Hij is ongetwijfeld aardig, maar waarschijnlijk al verloren. ‘I want to stop studying and have a good time.’

[p. 185]

11 juli 1978

Heb Tony, de Philippino, maar weer met zijn hele hebben en houden bij het Centraal Station afgezet.

Andrei Amalrik, die in Harvard doceert, is terug in Europa en volhardt in zijn overtuiging dat er tegen 1984 een explosie in de ussr zal plaatsvinden. Hij is hartstikke gek. Wanneer Leopold Unger tegen hem zegt dat niets er op wijst dat hij ooit gelijk zal krijgen, antwoordt hij: ‘Admittedly, I may have erred through eagerness and impatience. Youth has a tendency to believe that history takes place more rapidly than it really does. It was in 1969, that I wrote “Will the Soviet Union survive until 1984?” In my analysis of the Kremlin gods, I obviously overestimated the imminence of the Soviet-Chinese war and the wisdom of the West. At the same time I underestimated the flexibility of the Soviet leadership. Having said this, I maintain my conclusion: the trend to ward collapse is evident.’ Hij noemt de huidige sovjet ouderlingen seniel, letterlijk en figuurlijk. Ze zouden moeite hebben het hoofd boven water te houden. Om die reden houden ze de Stalinistische machtsstructuur in stand, waarvan Keijer juist onderstreept dat ze dat niet doen. Hij houdt wel voor mogelijk dat de datum 1984 wat later kan komen, maar ‘the war with China will grow out of events taking place today’. Dat ook nog: een Sino-Soviet War. De man is niet in orde.¹⁷⁸

Er is in China zelf van alles aan de hand. Mijn goede bekende Lord Chalfont heeft juist een Britse delegatie naar Peking geleid. Er is overeengekomen dat een uitgebreid nieuw programma voor Chinese industriële modernisatie mede door Britse banken zal worden gefinancierd. Vice-premier Li Hsien-nien heeft tegen bezoekende Britse parlementsleden gezegd: ‘We will borrow from you. We don't want too much. We don't want more than we can pay back.’¹⁷⁹

Ik maakte Keke's ogen schoon en bracht hem naar de kennel in Bosch en Duin.

Haalde bij de secretaresse van Dirk Keijer een enveloppe ‘Europa Residence’, Place Moulins, Monte Carlo, op met geen 10.000 maar 8.000 gulden er in. Ik ga via Monte Carlo uit Rome terug. Het zal me benieuwen wat voor de missende 2.000 gulden de verklaring is.

Ik zal Robert Maxwell in Rome spreken.¹⁸⁰

178 Newsweek, 17 juli 1978.

179 International Herald Tribune, 10 juli 1978.

180 Zie bijlage 22.