Memoires 1976-1977

[p. 202]

Amsterdam

22 april 1977

Amerbos

Broer Theo zond uit Lugano een knipsel uit een Italiaanse krant.¹⁹⁶

Casper Bake werkt voor Emkay Suriname Combinatie in Apoera, wat op tien uur rijden van Paramaribo schijnt te liggen. Hij maakt 70 uur per week. Ik wil er naartoe.

Aurelio Peccei schreef mijn naam overal te zijn tegengekomen en zich te herinneren dat ik hem over mijn activiteiten had verteld. ‘I hope no danger of any sort results for you.’ Zijn ontmoeting met minister Jan Pronk is uitgesteld vanwege de kabinetscrisis, wat hij betreurt. Hij heeft een nieuw boek geschreven: Die Qualität des Menschen.¹⁹⁷ Wacht op de Engelse editie van Pergamon.

Er lag ook een curieus briefje van mr. H.J.F.M. Hüffer¹⁹⁸ waarin hij schrijft dat er op 5 maart ‘moeilijkheden’ tussen George de Mohrenschildt en mij zouden zijn ontstaan, waarop hij Amerbos had verlaten ‘met achterlating van een valies, een reistas, vijf kostuums, twee paar schoenen, een tiental hemden, toiletspullen, ondergoed, enz, enz.’ George had Hüffer volmacht gegeven de hele zaak in ontvangst te nemen. Ik belde deze heer op en wees hem op de volmaakt incorrecte weergave van wat er was gebeurd in Brussel en dat er geen sprake was geweest van ‘moeilijkheden’ in welke vorm ook. Bovendien piekerde ik er niet over de persoonlijke zaken aan deze meneer af te geven. Ze zouden naar Alexandra Tilton moeten in Florida.¹⁹⁹

Keke is helemaal van streek nu hij weer van de kennel naar Amerbos is versjouwd. Hij poept alles onder. Maar ik zal met het beestje verder moeten tot het bittere einde.

196 Zie bijlage 23.

197 Aurelio Peccei, Die Qualität des Menschen, Deutsche Verlags-Anstalt, Stuttgart, 1977.

198 Brief d.d. 18 maart 1977, Keizersgracht 484.

199 Zou later alles aan het Leger des Heils geven.

[p. 203]

24 april 1977

De eerste 62 pagina's voor de Bruna-pocket over de jfk-affaire zijn geschreven.

Broer Theo belde. Hij was weer uitermate cynisch over alles wat ik had gedaan en beleefd. Hij repte met geen woord over Keke. Hij maakte zich wel, net als ik, zorgen over Jimmy Carter en dacht dat de dollar nog verder zou zakken.

Peter is naar het strand geweest. Hij voelde zich prima. Hij verbaasde me toen hij vertelde in Londen nog alleen de Herald Tribune te kopen; ‘de rest is rubbish.’ Hij heeft gelijk. Hij volgde vooral de editorial pages.

25 april 1977

Kenmerk bleek geïnteresseerd te zijn in een televisiegesprek met Eldridge Cleaver. Ik werd erover opgebeld. Zond mijn Zwarte Panter-vriend meteen een telegram.

Jan Cremer heeft 29 april een ‘vernissage’ in Groningen over Tulpen 1976, Hollandse landschappen, boerinnen, tulpenvelden en korenschoven.

Het is de orange juice dame, Anita Bryant, niet gelukt om in Dade County in Florida beperkende maatregelen tegen homoseksuelen doorgevoerd te krijgen. Met vijf tegen drie stemmen werd gestemd dat er niet tegen homo's gediscrimineerd mocht worden in publieke gelegenheden, bij het verhuren van woningen of bij het in dienst nemen van personeel.

25 april 1977

Francis Greenburger telefoneerde uit New York dat Ned Chase van Putnam mijn boekje wilde uitgeven, maar zijn voorschot bedroeg nu slechts 25.000 dollar. Ik heb dit geweigerd. Greenburger gaat nu elders aan de slag.

Henry's vader, ambassadeur Elliot Richardson, is door Jimmy Carter tot ‘reizend ambassadeur’ benoemd. Hij is een Amerikaan van dermate gespecialiseerd niveau - met een onkreukbare reputatie - dat zowel democratische als republikeinse presidenten niet om hem heen kunnen.

26 april 1977

Bleef thuis en schreef verder aan mijn jfk-boekje.

Jaap van Meekren van de avro wil nu ook Eldridge Cleaver in zijn programma hebben.

Heb pagina 155 bereikt.

[p. 204]

27 april 1977

Jan Buis van Bruna gooide een balletje op over het publiceren van het jfk-manuscript in oktober. Daar ga ik niet mee akkoord. Het moet onmiddellijk verschijnen.

Telefoneerde Tamara Sachnazarova in Moskou.²⁰⁰ ‘You are famous now. You were also on Soviet television.’ Ik vertelde een brief van professor Georgii Arbatov²⁰¹ te hebben gekregen en spoedig weer naar de ussr te willen komen. Ik moet een boek met Arbatov maken. Noch zij, noch Volodja Molchanov hadden mijn post uit Amerika ontvangen.

Richard Thieuliette, mijn Franse vriend, zit op het eiland Lesbos. Hij las over mijn escapade inzake Dallas en schrijft ‘trembling and praying for you’.

Han André de la Porte vertelde dat Reinhard van Marwijk Kooy (52) met een griepje thuis kwam en plotseling een hersenbloeding kreeg en is overleden. Ik herinner me die jongen exact uit onze jeugd voor de Tweede Wereldoorlog. De van Marwijk Kooy's woonden in de Bilt.

Eindelijk weer een brief van ambassadeur Djawoto uit Peking.²⁰² Hij had in tal van publicaties mijn getuigenis in het Congres over de Dallas-affaire gevolgd ‘on the basis what De Mohrenschildt told you some time before he died. It is interesting that this subcommittee is now allowed to continue its investigation for another couple of years. My sincere congratulations, Oltmans.’

200 Correspondente van apn Novosti (zie vorige delen Memoires).

201 Zie bijlage 24.

202 Bung Karno's laatste ambassadeur in Peking. Brief d.d. 22 april 1977.

28 april 1977

Ik belde de financiële man van de nos, Van Hofwegen, en vroeg een verklaring voor het feit dat men mij niet had geïnformeerd dat cbs opnieuw een gedeelte van mijn De Mohrenschildt-film had uitgezonden. Had ik het niet toevallig in New York zelf aanschouwd, zou men mij rustig in het ongewisse hebben gelaten, en ook verder niet behoeven af te rekenen. De man werd razend. Er was inderdaad onlangs een stuk film naar cbs gegaan ‘maar ik moet natuurlijk wel eerst zelf geld zien,’ snauwde hij. Hij wilde het uitzoeken, maar hoe ik het in mijn hoofd haalde de nos te beschuldigen! Ik herinnerde hem er aan dat indertijd mijn gesprek met Jim Garrison aan nbc was doorverkocht. Uitsluitend en alleen omdat Frans Marks me er per ongeluk op attendeerde, had ik toen een claim kunnen indienen zodat ik betaald werd voor het percentage van de verkoop waar ik volgens contract recht op had.

[p. 205]

Mijn jfk-boekje is gereed: 189 pagina's. Het manuscript zit in een map geponst. Het is een geruststellend gevoel.

Bibeb belde om te zeggen dat ze mij een boekenbon wilde geven voor de bemiddeling bij het gesprek met prinses Irene. Rien du tout.

Ik had in New York het gerucht gehoord dat nu het kabinet is gevallen, Jan Pronk wellicht gevraagd zou worden voor ondersecretaris-generaal voor Ontwikkelingssamenwerking bij de vn. De Typhoon plaatste het bericht twee dagen geleden. Wie weet.

Aart van de Want kwam het werkstuk van de studenten uit Delft over de kwestie-Nieuw-Guinea brengen.

Bezocht tante Meta de Vries in het verpleeghuis. Zij is kennelijk erg verzwakt en haar voorhoofd is nu ingevallen. Godzijdank is mam een dergelijke lijdensweg bespaard gebleven. De briefkaarten die ik haar tijdens mijn reis had gezonden, stonden om haar heen.

29 april 1977

Leverde Reportage over de moordenaars bij Bruna in. jfk komt op de omslag. Het boek gaat meteen in productie.

De ironie kan niet op. Mevrouw Rosalynn Carter gaat zich bemoeien met het verbeteren van Mental Health Care in Amerika. Zij werd gevraagd of deze belangstelling misschien voortkwam uit problemen van geestelijke aard bij de Carters? ‘No, we never had anything like that in our family. But Jimmy had a first cousin in a facility in Georgia.’²⁰³ Er zijn 26 miljoen Amerikanen die volgens dit artikel psychische hulp nodig hebben. Uit wat je zo allemaal over de Carters hoort, zou je bijna denken dat ze erbij horen.

De cia blijft de gevaarlijkste maffiaorganisatie in de wereld. Ze opereren onder de paraplu van het alom gerespecteerde Witte Huis, maar zijn eigenlijk veel smeriger bezig dan welke spionagedienst ook, inbegrepen de kgb. Ah Bhutto van Pakistan is er van overtuigd dat de cia ook hem naar het leven staat. Washington heeft de lange neus, die Bhutto naar de vs maakte, nooit vergeven, evenmin als ze het andere ongebonden-landenleiders als Sukarno, Nasser en Nkrumah hebben vergeven. Robert Lindsay meldt in de Herald Tribune dat de cia zich zelfs heeft bemoeid met Australische vakbondszaken.

Het was plezierig ambassadeur Romanov in Den Haag terug te zien. Max van der Stoel had zich wederom uitgebreid met een

203 The New York Times, door Marjorie Hunter, 22 april 1977.

[p. 206]

sovjetdissident ingelaten. De ambassadeur getroostte zich niet meer de moeite om op Buitenlandse Zaken te gaan protesteren. Hij vertelde dat mijn getuigenis in Washington over graaf George de Mohrenschildt in de Pravda was vermeld. André Spoor had hem drie maanden geleden verzekerd een aantal vragen voor een interview te zullen zenden. Romanov had nooit meer iets van de nrc gehoord. Nu had hij bezoek gekregen van Henk Aben en K. Giel van het Algemeen Dagblad, die 28 vragen hadden voorgelegd.

De ambassadeur drukte me op het hart, zoals hij al eerder deed, voorzichtig te zijn met de jfk-affaire. Hij had me een paar maal op televisie gezien. ‘You better be careful, Willem! These mafiagangsters will kill you. You will be found dead in a swimming pool with a woman, or be thrown from a bridge.’ Hij gaat eind mei naar Moskou. Het leek hem nuttig als ik er in die periode eveneens zou kunnen zijn. Hij wil me dan bij bepaalde mensen in Moskou introduceren.

Gerard Croiset belde vanavond. ‘In twee maanden kom je weer in het nieuws. Er gebeurt iets uit een geheel andere hoek. En dan moet je er meteen bovenop gaan zitten.’²⁰⁴ Ik betwijfel dit ten zeerste. Hij bracht opnieuw naar voren dat het te vroeg was om de film te maken die Enkelaar had voorgesteld. ‘Die verslaggever van National Enquirer is alleen maar naar Nederland gereisd om zogenaamd naar Carel Enkelaar te luisteren, om ons tien dagen aan de praat te houden, zodat we van hieruit niets aan de affaire over George de Mohrenschildt en Dallas zouden doen. Dat weten we nu dan. Dat is Amerikaanse politiek.’

204 Hier zou hij 100 procent gelijk in krijgen; het was een uiterst opzienbarende voorspelling zou later blijken.

30 april 1977

Bezocht Han en Irthe André de la Porte in Bussum. Irthe had hem mijn europa-boek gegeven voor zijn 50ste verjaardag, wat veel over haar zegt. Ben zeer op haar gesteld.

1 mei 1977

Peter komt uit Londen. Vol verwachting klopt mijn hart. Ik heb Keke eindelijk geknipt. Hij ziet er bijna als een puppy uit. Stan Huygens schreef ter gelegenheid van Koninginnedag 1977 (gisteren) dat we toch maar boften met ons staatshoofd. Zij is 68 geworden. Thomas Lepeltak weet ons verder te melden dat er vooral na de Lockheed-affaire spanningen in het huwelijk waren en een grote mate van korzeligheid. Maar tijdens een ski-

[p. 207]

vakantie in Lech hebben beide koninklijke echtelieden hun problemen nog eens doorgesproken en uiteindelijk heeft de zware crisis van Lockheed hen dichter bij elkaar gebracht. ‘De prins heeft ook erg zijn best gedaan, zich niet alleen tegenover zijn land, maar ook tegenover zijn vrouw te herstellen. Het laatste is in ieder geval gelukt,’ aldus Stan Lepeltak, die zich opstelt alsof Benno en Jula hem in vertrouwen hebben genomen. Geen wonder dat de keukenmeidentaal van De Telegraaf bij een meerderheid van het Nederlandse publiek aanslaat.

Om 14.30 uur zag ik Peter door de douane op Schiphol komen aanlopen. Heerlijk. Ook om hem weer warm in mijn armen te sluiten. In de auto gaf ik hem al de doos met het Griekse hemd dat ik in Manhattan had gekocht. Hij had ook een cadeautje voor mij: twee dubbele eierdoppen. ‘Ik zag ze en wilde ze voor jou hebben. Vind je ze niet lief?’ Hij had Frederick Ress het geleende geld nu terugbetaald en voelde zich veel vrijer tegenover zijn vriend in Minneapolis.

De andere cadeautjes maakte hij thuis open. Hij is dan altijd weer verlegen en zegt: ‘Willem, what can I say?’ Hij geniet van de frisse lucht hier in tegenstelling tot de lucht op Charingcross Road in Londen. Hij praat ook steeds over de bomen die uitlopen. En dan opeens: ‘Vind je dat ik te weinig tijd met je doorbreng?’ Vroeger wel, nu niet meer. Ik zei hem wel dat ik zelf de voorkeur gaf aan Frederick Ress boven Edwin van Wijk, maar dat het me uiteindelijk weinig verschil uitmaakte met welke white knight hij zou eindigen zolang wij maar close zouden blijven. Het zou een prettige bijkomstigheid zijn indien ik ‘de vriend van zijn leven’ ook aardig zou vinden, rekening houdende met het feit dat uiteindelijk wel aan iedereen een steekje los is. Trouwens: er was ook weer een gebruikelijk ‘botsing’ omdat hij buitengewoon nonchalant kon zijn ten aanzien van dringend noodzakelijke kwesties, zoals nu bijvoorbeeld het invullen van zijn belastingformulieren. Hij had ze in Londen vergeten. Ik vergat hem er aan te herinneren, maar hij kan ook wel eens leren zijn eigen zaakjes te regelen. Dit verzuim veroorzaakte spanningen maar toen we ergens gingen dineren, deed ik mijn uiterste best de stemming er niet door te laten verpesten. Moeilijk, want ik vind zoiets onvergeeflijk.

2 mei 1977

Als Peter hier is geweest, lijkt het huis na zijn vertrek onwerkelijk stil. Hij zei op Schiphol intens van het weekeinde te hebben genoten. Terwijl de auto in de ondergrondse garage op het vliegveld stond, heeft de politie gewoon een van mijn twee

[p. 208]

New Yorkse nummerplaten weggehaald. Zoiets overkomt je alleen hier.

3 mei 1977

R.B. Soetendorp van het Instituut voor Geschiedenis van de Rijksuniversiteit in Groningen heeft me uitgenodigd een gastcollege te komen geven. Ik vind het openbaar vervoer niet comfortabel en verafschuw kwebbelende, hoestende en dringende mensen. Ben er niet meer geschikt voor. Ik ben langzamerhand een internationale misfit geworden en heb met Hollandse kuddes niets meer gemeen.

De ontmoeting met de studenten duurde van 11.15 uur tot 12.45 uur. Soetendorp was een droogkloot. Er waren ongeveer 60 studenten. Een paar maanden geleden was Henk Hofland hier geweest om over zijn boekje Tegels lichten te spreken. Ik gaf veel informatie maar hield het tegelijkertijd onderhoudend en licht. Het applaus was luid en enthousiast maar Soetendorp besloot met te zeggen dat hij me ‘toch’ wilde bedanken, al had hij een serieuzer gesprek verwacht. Nederlandse docenten lopen achter bij de spirit of the times, vooral onder jongeren. Ik heb eigenlijk met de studenten te doen dat ze aan dit soort types zijn overgeleverd. In de vs is het dikwijls hetzelfde gesteld. Je ontkomt er niet aan. Minds lopen nu eenmaal permanent achter op de ontwikkelingen in de wereld. Er was een Indonesiër aanwezig. Verder ‘zag’ ik geen jongen die me inspireerde of belangstelling inboezemde in de collegezaal.

Soetendorp vertelde dat hij ‘grote moeite’ had gehad de studenten te overtuigen dat Den Vaderland Getrouwe een serieus boek was. Daarom was het zo jammer dat ik mijn standpunten en bagatelle en veelal als een joke had gebracht. Waarom kan je niet met een dosis humor en relativiteitszin over ernstige zaken spreken? Er werd bijvoorbeeld een vraag gesteld waarbij werd vermeld, dat Hofland had gezegd dat de groep industriëlen rond dr. Paul Rijkens van Unilever geen invloed gehad zou hebben. Ik sprak dit krachtig tegen en gaf als voorbeeld dat Luns, na een gesprek met Rijkens, in het parlement onder de tafel was weggezakt, waarop pater Beaufort al was komen toesnellen om eventueel de laatste rituelen te vervullen (en ik sloeg hierbij een kruis). ‘Maar u bewijst nergens,’ aldus de vragensteller, die een docent bleek te zijn ‘dat Luns het vertrouwen heeft geschonden.’ Ik zei dat ik inderdaad niet als Daniel Elsberg over Pentagon-documenten beschikte waarmee ik Luns effectief had kunnen torpederen, maar dat ik voldoende vertrouwelijke gesprekken, zowel aan Indonesische als aan Ne-

[p. 209]

derlandse zijde had gevoerd om pertinent zeker te weten dat Luns de kluit van a tot z had belazerd, om te beginnen ten aanzien van zogenaamde Amerikaanse toezeggingen inzake een Indonesische aanval op Nieuw Guinea. ‘Vergeet niet heren, dat ik in contact was met de top van het Witte Huis ten tijde van president John Kennedy.’ En om de zaak te relativeren trok ik de vraag in het actuele nieuws door te zeggen: ‘Tenslotte zonden Lee Harvey Oswald en George de Mohrenschildt elkaar ook geen memo's over de voorgenomen aanslag op jfk die ik nu in een Groningse collegezaal als onomstotelijk bewijs uit de hoge hoed kan trekken. Intussen zijn ze wel allebei dood en kunnen niets meer navertellen....’

Bip van Lanschot heeft een sovjetdelegatie, bestaande uit hoge militairen, op Soestdijk bij koningin Juliana en prins Bernhard geïntroduceerd.²⁰⁵ Ik moet nu (helaas) naar Den Haag omdat ambassadeur Romanov ook een ontvangst voor hen geeft. Laat ik maar gaan. Romanov probeerde me te overtuigen dat het de moeite waard is per trein naar Moskou te reizen. Ik heb er geen tijd of geduld voor. Hij doet het zelf steeds, voornamelijk om grote hoeveelheden spullen, die in de Sovjet-Unie niet verkrijgbaar zijn, mee te slepen. Zoiets schijnt 22 uur te duren. Pieker er niet over. Kreeg al hoofdpijn van de trein terug uit Groningen.

Gisteravond belde Gerard Croiset. Het eerste deel van zijn memoires staat op het punt te verschijnen en gaat over zijn werkzaamheden als paragnost tot het jaar 1953. De man die het boek behandelt, is zijn vriend Carel Enkelaar en de uitgever is diens vriend Guus Jansen van Strengholt. Enkelaar had hem dringend geadviseerd als epiloog nog zes extra pagina's over de zaak-De Mohrenschildt toe te voegen. Ik zei dat dit absurd was want de Dallas-affaire speelde in Croisets optiek tussen 1963 en 1977 en hoort definitief in deel twee van zijn memoires thuis. ‘Het is het advies van Carel,’ hield Croiset vol. Croiset drijft op het advies van Enkelaar en Enkelaar op het advies van Croiset. Maar waar het werkelijk om gaat is dat Carel Enkelaar van huis uit een Twents nieuwsjagertje is gebleven en het niet kan uitstaan dat ik nu een boekje voor Bruna schrijf dat volgende maand al verschijnt. Hij wil op de een of andere manier niet achterblijven. Ze gaan hun gang maar.²⁰⁶

Joop den Uyl moest natuurlijk ter gelegenheid van 1 mei zijn mond weer eens opendoen. Hij maakte van de gelegenheid gebruik voor de zoveelste keer een aanval te lanceren op de on-

205 In de pers verscheen een Anefo-foto van de ontmoeting.

206 Gerard Croiset, Croiset Paragnost, Strengholt, 1977.

[p. 210]

derdrukking van Chilenen door Pinochet. Indonesië, en wat Suharto al sedert 1965 aldaar heeft uitgevreten, komt kennelijk nog altijd niet in zijn kraam te pas. Ik schreef hem: ‘Hoe kan ik u geloven, wanneer u nooit het woord Indonesië in uw mond durft te nemen. Over eerlijkheid gesproken!’

Toen Peter hier was, keek hij naar de foto's van mijn vrienden die in mijn slaapkamer staan en zei: ‘In dat galerijtje zitten heel wat emoties.’

‘Ja, en tranen,’ vulde ik aan. Denk veel aan hem en mis hem erg. Ik kijk naar zijn eierdopjes en hoor zijn stem. Voor mij staat vast dat wat mij toebehoort later naar hem zal gaan.

Het gaat toch eigenlijk niet goed met de wereld. Bij een bezoekje in Den Haag aan de vroegere vriendin van Herbert Jochems wilde ik Keke even laten wandelen. Een man van 45 jaar stond in zijn tuintje en kondigde toen we nog op enige afstand waren aan: ‘Als die hond in mijn tuin komt, maak ik hem kapot.’

‘Er zit beslist een steekje los bij u. Na laten kijken,’ adviseerde ik. Toen ik terug naar de auto liep, stond hij er nog, vergezeld van een vrouw in een leren jas. ‘Een volgende keer maak ik hem dood,’ aldus de man. Wat zei Freud ook al weer? De bewuste manifestatie of projectie van het doodsinstinct? Je zal ermee zitten.

Ik werd vanavond door een student uit Groningen opgebeld. Het bewijst dat Soetendorp niet echt in contact met zijn studenten staat. Ze waren bijna gereed met het uittypen van de bandopname van mijn lezing. Ze willen de tekst integraal in hun tijdschrift opnemen. Ik ging akkoord, op voorwaarde dat ze me het lieten lezen, zodat ik de spreektaal enigszins kon bijslijpen.

4 mei 1977

Tegen 19.00 uur bereikte ik gisteravond de ontvangst van ambassadeur Romanov. Bip van Lanschot en zijn vrouw waren op chic: zij in een lang gebloemd gewaad. Ik droeg jeans met een tweed jasje. Het was matig druk. Rom introduceerde me bij een generaal, behangen met medailles. Van Lanschot stond me aan te gapen. Ik ken hem sedert het huwelijk van mijn vriend Enk Feldhaus van Ham²⁰⁷ in 1945, maar de man interesseert me om een of ander reden totaal niet. Liep tegen Will Boezeman van de Vereniging Nederland-ussr aan en zei: ‘Ik dacht dat dit alleen een ontmoeting was voor vip's.’ Zij reageerde onmiddellijk: ‘Weet je dat ik een van de vier dragers van de Lenin

207 Enk Feldhaus van Ham en Bip van Lanschot hadden beiden in de Irene Brigade gezeten.

[p. 211]

Orde in Nederland ben?’ Met uitzondering van Wim Klinkenberg ken ik geen communisten die gevoel voor humor hebben. Ambassadrice Anna Bebrits van Hongarije trok me aan de mouw en stelde voor samen te lunchen. De Roemeense ambassadeur vroeg donderdag een ontvangst van hem bij te wonen. En vrijwel iedereen begon over mijn jfk-escapade.

Ik had een gesprek bij Bruna over mijn Dallas-boekje. Jan Buis begon met te vragen of ik er op stond dat de ervaring met Cees van Drongelen van de avro erin moest. Joost Bloemsma, ook zo'n mediocrity, vroeg waarom het nodig was mijn Russische familie, de Poslavsky's te noemen. ‘Omdat die banden meespeelden in mijn vriendschap met George de Mohrenschildt. George kende de Poslavsky's als oorspronkelijk uit Polen afkomstige hoge adel.’ De voorlopige publicatiedatum is 9 juni. Een eerste oplage van 10.000 exemplaren wordt overwogen. Over geld werd natuurlijk weer met geen woord gerept totdat ik dit ter sprake bracht. ‘Ik had gedacht 7.500 tot 10.000 gulden voorschot,’ zei Jan Buis. ‘Doe maar 7.500,’ zei ik. ‘De rest komt dan wel uit de royalties.’²⁰⁸ Buis had al met de heer Heitink van De Telegraaf gebeld. Ik vroeg maar niet waar dat voor nodig was geweest.

Van Bruna reed ik naar Gerard Croiset, die op zijn manier tactisch begon te praten - kennelijk na ruggespraak met Carel Enkelaar - dat we oorspronkelijk hadden afgesproken alle ‘winsten’ van de jfk-affaire met zijn drieën te delen, Croiset, Enkelaar en ik. ‘Jij hebt zelf al heel lang aangekondigd er niets voor te willen hebben en dat ik alles maar met Enkelaar moest delen,’ antwoordde ik.

‘Goed, maar dan moet je hierover met Carel spreken,’ adviseerde hij.

‘Helemaal niet!’ riep ik uit. Ik begon hem uit te leggen dat Enkelaar nog altijd mijn film met George de Mohrenschildt kwijt was, waardoor ik die nooit had kunnen doorverkopen en dat hij bovendien nog altijd de aan mij opgedragen foto van De Mohrenschildt niet had teruggevonden en geretourneerd. Het gesprek vermoeide Croiset zeer. Hij vroeg of we niet over wat anders konden spreken. Adèle Croiset leek venijnig, dus ik zette haar meteen op haar plaats, want zij weet helemaal niet hoe alles is verlopen. Zij is een nieuwkomer in Gerards leven. Ik maakte haar duidelijk dat ik geen Enkelaar & Co. was en daar niet voor wenste te worden aangezien. Croiset was bovendien van streek dat zijn nieuwe boek in zes afleveringen aan Story was aangeboden. Gerard verafschuwt alles wat met De Telegraaf of Henk van

208 Zou (na het voorschot) nooit meer een cent ontvangen.

[p. 212]

der Meijden heeft te maken, en terecht. Trouwens, Adèle zei later: ‘Ik wist niet dat jij anders was dan Enkelaar.’

‘Ik verneuk Gerard niet, neem dat van me aan,’ antwoordde ik. Ton Neelissen vertelde dat het project van de film The Oltmans Story voornamelijk was vastgelopen omdat hij als medewerker Bob Nahuizen aangewezen had gekregen. Maar deze Bob wenste niet onder Neelissen te werken en Ton had het hele project aan Carel Enkelaar geretourneerd. Zo zat het. Hilversum ten voeten uit. Zolang Carel die film aan Croiset blijft ophangen, komt die rolprent er nooit.

Francis Greenburger meldde dat zes van de tien uitgevers het manuscript reeds hadden teruggezonden. Bantam Books had gezegd het wel een aardig boekje te vinden, al was het wat rommelig. Dat kon worden hersteld. Maar het voornaamste bezwaar was dat er weinig nieuws in stond dat niet al bekend was. Dat is onzin. Hij zei te zullen blijven proberen het manuscript in New York te plaatsen. Ze willen allemaal een boek hebben waar de uitslag van de moord in Dallas in staat.

5 mei 1977

Peter zond de ingevulde belastingpapieren per expresse uit Londen. Zal er snel voor zorgen.

Jan Buis kondigde aan een foto van mij voor de publiciteit van mijn dagboeken te zullen gebruiken. ‘Alsjeblieft niet,’ zei ik, ‘dan zeggen ze: daar heb je die kloot weer. Gebruik de foto van jfk, zoals de Nieuwe Revu doet bij de advertenties over mijn reportage.’ Begrepen.

Keke rekt zich uit, staat op, kijkt rond, briest, likt zijn bek: er beweegt tenminste iets in huis.

De studenten uit Groningen, Pieter van de Venne, Jan Bron Dik en Willem IJzereef sturen het zeventien pagina's tellende geschrift over mijn lezing. Zij schrijven dat ‘meneer Soetendorp kwam vertellen groot bezwaar te hebben tegen de letterlijke weergave van wat u allemaal aan “nieuws” de zaal in slingerde. Hij pleitte er voor het om te werken tot wat relevant was voor het Nieuw-Guinea-onderzoek. Het is waar dat u niet veel nieuws - geen nieuws, zoals u per telefoon zelf zei - daarover vertelde. De kracht van uw praatje lag onzes inziens in de manier waarop u allerlei toch wel belangrijke dingen tussen grappen door vertelde in de nu eens niet wetenschappelijke manier van politiek benaderen.’ Ze zetten gewoon door en trekken zich van Soetendorp terecht geen flikker aan. Ze zijn de zaak zelfs al aan het zetten voor het blad Groniek.²⁰⁹

209 Het kostte twee uur de zaak bij te werken.

[p. 213]

Carel Enkelaar was bezig te verhuizen en zegde onze afspraak af. Hij ging deftiger wonen ‘want met een ridderorde heb je meer invloed.’

‘Ja,’ zei ik: ‘behalve bij Max Appelboom, die immers televisieprogramma's met mij zou gaan maken?’

‘Wat is er dan?’ vroeg hij. Ik legde de situatie uit. Hij wilde dat ik Klaas Jan Hindriks opbelde. Deze antwoordde dat er geen geld was ‘en alles wordt eigenlijk alleen nog maar moeilijker.’ De nos is voor mij een permanent opgedroogd kanaal. Gelukkig heb ik mijn pagina's in de Nieuwe Revu nog altijd.

De Amerikaanse rekenkamer heeft het Congres meegedeeld dat in de afgelopen jaren duizenden kilo's hoogverrijkt uranium en plutonium zijn ‘kwijtgeraakt’. De Amerikaanse Senaat heeft een einde gemaakt aan jaarlijks vijftien miljoen dollar gratis militaire leveranties aan het Suharto-regime.

Een Amerikaanse televisieproducent, Donna Woolf, is twee dagen in Nederland om met journalisten te spreken. Ik was geboekt voor 09.30 uur in het American hotel. Ben het straal vergeten. Hopeloos.

In Washington is bekend geworden dat de cia, opgericht om het wereldcommunisme te bestrijden, bezig is geweest met het bespioneren van de columnist Jack Anderson om er achter te komen welke bronnen hij had voor zijn news stories. Deze operatie droeg de codenaam Project Mudhen. Anderson zelf heette ‘Brandy’. Onder de Freedom of Information Act zijn de dossiers over deze zaken aan Anderson overhandigd. Wanneer wordt zoiets bij ons mogelijk? Het is natuurlijk een grof schandaal dat iets dergelijks gebeurt in ‘het vrije Amerika’, maar we weten nog niet half wat er hier in dit land allemaal achter de schermen plaatsvindt.²¹⁰

Keke is precies een kind. Ik had hem al in zijn mandje gedaan voor de nacht, maar hij is zo blij als hij nog even naar mijn werkkamer boven mag komen.

210 The New York Herald Tribune door Timothy Robinson, 4 mei 1977.

6 mei 1977

Heb Donna Woolf toch nog ontmoet. Zij vroeg of er wellicht een homoseksuele relatie tussen George de Mohrenschildt en Lee Harvey Oswald zou hebben bestaan. Ik weet wel zeker van niet. George maakte grapjes over homo's. Hij liet zich eens ontvallen dat als hij nicht was geweest, zijn leven heel wat minder gecompliceerd zou zijn geweest (wat ik betwijfel), maar De Mohrenschildt was strikt a ladies man. Wat wordt er van vriend-

[p. 214]

schappen tussen mannen toch weinig begrepen. George en Lee waren hartsvrienden. Zoals Peter en ik dit zijn. Twee nachten geleden had ik weer een nachtmerrie over Peter met het oude thema: dat ik hem overal zocht en nergens kon vinden. Ik dwaalde in doodsangst rond.

Donna Woolf had overigens van andere collega's op haar lijstje gehoord: ‘Everyone said, you were crazy. They respect you (kan dat samengaan?), but they are not sure about your work.’ Zij vulde aan dat ze had geaarzeld of ze me dit zou overbrengen of niet. Ik antwoordde: ‘Shit on them. They do not really know me, dear lady. I do not give a hoot about what anybody says as long as I know what really goes on in my head and what I am actually doing in life, about which I keep an accurate diary.’ Ik gaf haar een bandopname van veertig minuten over George de Mohrenschildt. Ik was echt bij het gesprek betrokken en voelde me geïnspireerd. Toen het voorbij was ontdekte zij dat ze vergeten had de juiste knop in te drukken. Ze was ten einde raad, maar ik had geen zin het dunnetjes over te doen.

Vincent Vrooland zendt me een kopie van een cri de coeur van drie pagina's over de schandalige wijze waarop de dames van De Nieuwe Linie medewerkers op straat hebben gezet.²¹¹

Teuntje Klinkenberg, Wims dochter, zendt me het nummer Solidair, waar ik een artikel voor heb geschreven.

Robert Kroon en Wibo van de Linde zijn in Jakarta en schreeuwen van de daken dat Suharto het land van de communisten en van de ondergang heeft gered; een lofzang op het generaalsregime. Zouden ze dit nu werkelijk zelf geloven?

211 Het stuk is in mijn dagboek. Het zegt alles van wat er die tijd op redacties speelde.

7 mei 1977

Peter moedigde me aan: ‘Laat je even zien,’ dus ben ik uiteindelijk toch naar de reünie op Nijenrode gegaan. Ik was te vroeg en wandelde in het park. Kwam langs de plek waar in 1947-1948 de foto bij de vijver met Henk Hofland is genomen. Triest. Rector Postma hield een redevoerinkje, waarbij hij op mij kwam. Hij vroeg of ik er was: ja, werd geroepen en het bloed steeg naar mijn kop. Hij releveerde een anekdote dat ik bij een of andere belangrijke gelegenheid op het noib de krant had zitten lezen. Michiel van der Plas liet een artikel rondgaan waarin hij herinneringen ophaalde over oud-studenten als van Langeraad ‘achter de piano’, Hofland ‘met de scherpe pen’, Hartman ‘op het toneel’ en ‘tussen alles en iedereen intrigerend verschijnend Willem Oltmans, als een soort beau Brumell, maar

[p. 215]

ook een beetje als een potentiële Godfather.’ Hoe komt de man erop.

Ik zag wat oude bekenden, maar op het moment dat ik iedereen zich rond de buffetten zag verdringen, dacht ik: dit is een goed moment om eruit te knijpen. We kregen ook een brief van prins Bernhard in onze handen gedrukt.²¹²

212 Zie bijlage 25.

8 mei 1977

Bracht vanmorgen van 11.00 tot 13.00 uur een bezoek aan Anton en Gerda Constandse in Haarlem. Bij hem ben ik in de journalistiek begonnen. We zijn altijd vrienden gebleven. Gerda heeft suikerziekte gekregen en is aan één oog blind geworden. Het maakt haar prikkelbaar en bezorgd, ook omdat ze niet meer kan lezen. Ze leek op te fleuren tijdens ons gesprek. Ze wonen eenvoudig op basis van de tering naar de nering zetten, heel eerlijk eigenlijk. Nu iedereen er bij De Nieuwe Linie wordt uitgegooid wil Anton ook ophouden voor ze te schrijven.

9 mei 1977

Jan Buis had J.G. Heitink mijn Dallas-manuscript toegezonden voor een mogelijke voorpublicatie in De Telegraaf. Buis kreeg het zonder commentaar retour.

Erik, de jonge Indische arts, die Peter in Londen opzocht, was in Thermos. Hij vond dat Edwin van Wijk als een waakhond om Peter heen draaide. ‘Wanneer jongens van dertig jaar zitten te vertellen dat iedereen in “Napoleon” kan zien hoe gelukkig ze met elkaar zijn, dan zou ik ze met de koppen tegen elkaar willen slaan,’ meende hij. Ik vrees dat ik Erik gelijk moet geven.

Telefoneerde met Erik Jurgens of er een mogelijkheid was de aandelen ter waarde van 25.000 gulden van Gerard van den Boomen bij De Nieuwe Linie met vereende krachten op te kopen. ‘De haat bij die dames daar zit zo diep,’ zei hij, ‘er is geen bemiddeling mogelijk. Ik geef je 0,01 procent kans.’

Henk van der Meijden heeft Mathilde Witlink in zijn programma gehad, waarover Jungman in Het Parool schreef. ‘Henk op zijn weerzinwekkends.’ E.v.O. zei in de nrc dat Henk zich als ‘een hummel’ gedroeg. Wat wil je? Henk is Neerlands meest populaire roddelcolumnist. Prettig om zo de geschiedenis in te gaan.

Aurelio Peccei zond zijn komende reisprogramma naar een aantal plaatsen. Misschien kan ik hem op 24 mei in Londen ontmoeten.

[p. 216]

10 mei 1977

Heb de laatste pagina's van de komende jfk Bruna-pocket herschreven.

Ik heb bij abc Press een kleurenfoto van president Kennedy gehaald voor de omslag van het boek. Jan Buis van Bruna vond Henk van der Meijden met Mathilde Willink ‘uitstekend’. En die man is mijn uitgever.

De Spaanse politie heeft prinses Irene over de Franse grens gezet. Zij wilde de traditionele bijeenkomst van de Carlisten op de berg Montejurra bijwonen. De autoriteiten hadden dit verboden, wat natuurlijk absurd is, maar het Spaanse koningshuis slaat wel een pleefiguur tegenover de Oranjes. Er zal wel het nodige getelefoneerd zijn tussen de diverse majesteiten en koninklijke hoogheden.

Wie schetst onze verbazing dat Ome Joseph Luns zich - in navolging van zijn uiteindelijk huidige baas Jimmy Carter - genuanceerder heeft uitgelaten over de mogelijkheid dat de communistische partijen van Italië en Frankrijk deel kunnen gaan uitmaken van navo-regeringen. Tot dusverre wees Luns deze mogelijkheden ‘volstrekt’ van de hand. Hij was natuurlijk tezelfdertijd ‘zeer positief’ ten aanzien van hulp van de regeringen van België, Frankrijk en Marokko voor het regime van generaal Mobutu in Zaïre, dat last had van invallen vanuit Angola. Invallen, die alleen in de verbeelding van de cia bestaan, of door de cia werden georganiseerd om hun stroman in Kinshaha op te peppen. Luns weet dit natuurlijk ook prima, maar hij is nu eenmaal ingehuurd om de streken van de cia te helpen bevorderen, waar ook ter wereld.

Emile Fallaux belde uit New York dat hij in Florida een voormalige cia-agent heeft gevonden die bereid zou zijn om over de cia-coup van 1965 in Jakarta te spreken. Waarom hij mij dit vertelt, weet ik niet maar misschien kunnen we hier samen iets aan doen.

12 mei 1977

Gisteren was gereserveerd voor familie- en vriendenbezoek, de Poslavsky's en Martin Portier.

Wanneer er een straaltje zon verschijnt, bedenk je je na wekenlang regen dat er ook nog zoiets als zonnewarmte bestaat.

Wanneer Keke met zijn kopje over de rand van mijn televisiestoel gluurt om te kijken of ik er nog ben, vertedert dit mij zeer. Hij speelt ook nog steeds erg levendig en rent dan rond de tafel. Hij wacht me ook altijd boven aan de trap op. Eigenlijk is Keke mams liefste nalatenschap geweest.

[p. 217]

In Hilversum lunchte ik met Carel Enkelaar. Harry Hagedorn wist te melden dat Croiset slechts George de Mohrenschildt zou hebben aangewezen, nadat Carel en ik in het Warren Rapport over George hadden gelezen. Zo komen de praatjes in de wereld, via de tweede man bij de nos-televisieprogrammadienst. Het is precies andersom geweest. Croiset beschreef een man die op De Mohrenschildt leek (in Utrecht) voordat iemand van ons het Warren Rapport kende of diens naam erin was tegengekomen. Vervolgens vertelde mevrouw Marguerite Oswald, de moeder van de beschuldigde moordenaar, aan de hand van Croisets beschrijving, dat haar zoon inderdaad een vriend had gehad als door Croiset ‘gezien’. Alleen langs die weg kwam ik op de naam De Mohrenschildt, die ik daarop aan Carel Enkelaar en Croiset doorgaf. Dit om te voorkomen dat onzinpraatjes van Hagedorn geschiedenis kunnen gaan maken. Carel vertelde me dat Gerard Croiset teleurgesteld was dat ik hem niet bij mijn contracten in Florida en met Bruna had betrokken. Wat hij in werkelijkheid bedoelde te zeggen was dat Croiset en hij in mijn honorarium van de National Enquirer en het voorschot van 7.500 gulden van Bruna wensten te delen. Ik lachte hem uit. ‘Geen sprake van, Carel. Croiset heeft sowieso gezegd er niets voor te willen hebben, terwijl de dagen en weken die ik in de vs aan De Mohrenschildt heb besteed niet zijn te vergelijken met wat jij of Gerard hebben gedaan. Ik ben een freelance journalist. Jij hebt een torenhoge gage van de nos. Waarom wil je van mijn inkomsten mee kruimelen? Je maakte mijn film weg, en daarna mijn foto. Wees gerust: ik heb in mijn boekje geen letter van de fameuze bandopnamen, die van de nos zijn, gebruikt.’

Enkelaar nam me mee naar de nos-kantine, wat hij nooit eerder heeft gedaan. Ik vond hem over de hele linie ingehouden, vreemd en naar. Hij was gisteren door een investigator uit Washington gebeld, die vragen over mij had gesteld. Hij had er een bandje van opgenomen en liet mij horen hoe hij had gezegd dat ik een controversiële figuur was, dat ik ad hoc voor de nos opdrachten uitvoerde en dat alle informatie die ik had aangedragen over de jaren, waar bleek te zijn geweest. Daarna was er geen geluid meer op de tape en de hemel mag weten wat er nog meer werd besproken. Wat me ook verwonderde is dat Enkelaar nu volhoudt mij nooit te hebben geadviseerd me naar de fbi te begeven om bescherming te vragen. Ik probeerde zijn geheugen op te frissen en bracht in herinnering dat, nadat ik De Mohrenschildt in Dallas in 1968 had bereikt, vooral hij, Carel Enkelaar, het was geweest, die erop had aangedrongen

[p. 218]

dat ik bescherming zou vragen en de zaak zou melden aan Robert Kennedy. Dit heb ik toen gedaan, zoals in mijn memoires weergegeven en daarop volgde een dag later een vreemd autoongeluk.

Ik ben trouwens altijd bezorgd geweest dat anderen, maar ook ikzelf, de dingen niet zouden herinneren zoals ze werkelijk waren geweest. Vandaar dit minutieus bijgehouden dagboek.

Ik vroeg Wibo van de Linde telefonisch of hij op televisie iets aan mijn De Mohrenschildt-jfk boekje wilde doen. Hij zei gewoon: ‘Nee.’ Hij was enthousiast over zijn eerste reis naar Indonesië. Bob Kroon was nu voor het eerst door president Suharto ontvangen. Ook op Kroon lag ik in 1966 elf jaar voor, met mijn gefilmde nos-interview in Suharto's privé-woning. Daar wil ik wel even op wijzen.

We reden naar Carels nieuwe huis, dat 375.000 gulden moet hebben gekost. Ook Liny deed aardig, maar anders aardig dan vroeger. ‘Enkelaar, je moet schulden maken, dan heb je recht op belastingaftrek,’ had de notaris geadviseerd.

13 mei 1977

Vier Amerikaanse interviews naar de Nieuwe Revu gebracht.

Er is een fikse rel ontstaan rond Hans Knoop, de hoofdredacteur van Accent. De fotograaf Guus de Jong heeft bij de rechter-commissaris onder ede verklaard, dat Knoop tegenover de recherche opzettelijk had gelogen over het tijdstip waarop bij Accent bekend was dat de van oorlogsmisdaden verdachte Pieter Menten zou worden gearresteerd. De Jong begrijpt niet hoe een door hem afgelegde verklaring tegenover de autoriteiten zomaar in de pers is terechtgekomen. Die hele Menten-affaire via Knoop en Accent stinkt.

De American Society for the Prevention of Cruelty to Animals heeft in New York City 111 jarenlang loslopende honden onder haar hoede genomen. Op dit moment lopen naar schatting 400.000 van die dieren in nyc los op straat. Wanneer de aspca zich daadwerkelijk terugtrekt, kunnen er in drie jaar negen miljoen honden langs de straten zwerven.

14 mei 1977

Ontmoette Oey Hong Lee van het Centre of Southeast Asian studies in Hull. Hij is nu 53 jaar. Aardige man maar wat saai en uninspiring. ‘China had een Kwomintang, maar er was ook een Mao Tse tung. Indonesië heeft nu een soortgelijke Kwomintang, maar er is geen Mao die ze kan verdrijven.’

Zou mam geweten hebben dat ik lief voor Keke zou zorgen?

[p. 219]

Denk van wel. De hond vertedert me constant. Vreemd. Zelden heb ik zoveel liefs ondervonden als van dit diertje. En hoe dikwijls zeg ik tegen mezelf als ik in deze werkkamer zit: ‘It's like paradise.’ Ik geniet er totaal van.

Er wordt al een week gedemonstreerd voor de sovjetambassade. Men probeerde 60.000 handtekeningen aan Romanov te overhandigen, die natuurlijk niet thuis was. Max van der Stoel, de kranige strijder voor mensenrechten, althans op plaatsen die hem bevallen, was natuurlijk wel bereid de zaak in handen te nemen. Niek Heizenberg van de ncrv liep ook met een spandoek: ‘Christus zegt: waarom vervolgt u mij?’ Wat moeten de leden van de sovjetambassade hier in godsnaam van denken?

Ben voor het eerst weer eens in het Vondelpark gaan kijken. Het was een mooie avond met frisse lucht. Er waren allerhande activiteiten.

15 mei 1977

Zit in de tuin met mijn typemachine in de zon. Indrawan Moerti Moerman kwam langs met zijn zoontje, Indrajanro, een schattig kereltje. Indrawan is basically okay.

Had een ‘blind date’ met Max Westerman (19) uit Bilthoven. Een jong, blond ventje, lang, met bijzondere ogen. Hij studeert rechten maar wil de journalistiek erbij doen. Hij gaf toe - want hij werkt als volontair bij De Telegraaf - dat ze inderdaad geen letter in deze krant over mij of de zaak-De Mohrenschildt hebben geschreven en noemt het ‘broodnijd’. Het gaat natuurlijk veel verder dan dat. Maar een jongen van negentien heeft natuurlijk nog geen inzicht in hoe smerig Den Haag werkelijk in elkaar zit, plus een Haags verlengstuk als De Telegraaf. We aten in Mei Wah. Ik zette hem later bij De Telegraaf af. Ik ben ook bij De Telegraaf begonnen maar kreeg vrij gauw door wat voor kliek dat eigenlijk was.

Wim Klinkenberg vertelde dat Henk Hofland, Rinus Ferdinandusse en Jan Blokker alle drie verstek lieten gaan bij een forum dat was georganiseerd op de School voor de journalistiek. Zegt alles. They don't give a damn about young people.

16 mei 1977

Gisteravond zag ik een Amerikaan in het Vondelpark, precies in de roos. Maar hij wilde niet. Juist toen ik naar huis wilde gaan liep ik tegen een blonde jongen aan, die aan het coc bleek te zijn verbonden. Hij studeerde organisatiepsychologie in Groningen. ‘Er zijn in onze vakgroep 250 studenten, maar niemand wil ons hebben omdat we te links zijn,’ zei hij. Zo'n zin

[p. 220]

alleen al is een drama op zichzelf. Hij had twee lovers, die allebei Rob heetten: een in Groningen en een in Amsterdam. Die zit nooit op een droogje. Hij ging mee en sliep hier, maar vanmorgen besefte ik andermaal dat ik toch het liefste alleen slaap. Ik had de Enquirer nog 357 dollar voor extra uitgaven gevraagd, maar hoofdredacteur Iain Calder schreef - in een overigens aardige brief - dat hij er niet toe bereid is.²¹³ Okay.

David Jones van The New York Times beantwoordt eindelijk mijn brieven waarin ik protesteer dat dat dit blad geweigerd heeft mijn kritiek op het geschrijf van Wendell Rawls te publiceren, maar zo gaat dit in New York. Jones haalt zelfs het feit dat hij een Pulitzer kreeg aan en zegt nu dat Rawls zich niet herinnert dat hij toegezegd had een aantal van mijn werkelijke contacten, waaronder Carel Enkelaar, te zullen bellen. De man gaat vierkant achter zijn reporter staan. Op die manier valt er niet tegen te knokken.²¹⁴

Robert Tanenbaum schrijft voor de zoveelste keer dat mijn kosten om voor zijn commissie te verschijnen, zullen worden vergoed voorzover de wet dit toelaat, maar ik heb nog steeds geen cent gezien.²¹⁵

213 Zie bijlage 26.

214 Zie bijlage 27.

215 Zie bijlage 28.

17 mei 1977

Als ik achter de vleugel ga zitten, loopt Keke altijd mee en gaat vlakbij me in Peters leren stoel liggen.

18 mei 1977

Vroeger zou ik op een mooie dag als deze naar Bilthoven zijn gereden om bij mam in de tuin te zitten. Godzijdank dat ik dit dikwijls heb gedaan. Nu zit ik in mijn eigen minituintje. De stadsbussen die voorbijrijden, stinken dermate onverdraaglijk dat ik er eigenlijk beter aan doe naar binnen te gaan. Wie doet er iets aan? Niemand. Ik ook niet.

Een vader begeleidde zijn zoon naar sauna Thermos. De zoon ging naar boven om seks te hebben. De vader wachtte beneden, kreeg een hartaanval en overleed. Lang nadat de ambulance hem had weggereden kwam de jongen opgelucht beneden. Bezocht tante Meta in het rusthuis. Zij vroeg of ik Keke uit de auto wilde halen. Zij en de andere dames, waren door mams hondje - dat ik bij tante op bed zette - vertederd.

[p. 221]

19 mei 1977

Tien jaar geleden zag ik Peter voor het eerst. Wat is er sedertdien niet allemaal gebeurd? Nog meer zal er de komende jaren gebeuren. Soms lijkt het of ik hem mijn hele leven heb gekend. Erik van der Leeden is vandaag jarig. Ik heb hem nu zolang niet meer gezien, ik ben hem haast vergeten.

Gisteravond ontmoette ik in het park André Douw, een pianist en componist. Hij trok me onmiddellijk erg aan en zei om te beginnen: ‘Laat je lul eens zien.’ Hij woont met zijn vriend samen. Daarom speelde het nummer zich in het bos af. Voelde me uiterst op mijn gemak met deze jongen.

Emile Fallaux uit New York is hier. Hij vertelde me een brief naar The New York Times te hebben geschreven uit protest tegen het artikel van Wendell Rawls.

De ambassadrice van Hongarije, Anna Bebrits, arriveerde om 12.45 uur op Amerbos. We dronken een glas sherry. Ik prepareerde een copieuze lunch. Zij had in 1974 een boek over de jfk-moord geschreven. Zij vertelde dat jfk aan Nikita Khrushchev had gevraagd om een Amerikaanse professor in een sovjetgevangenis vrij te laten. President Kennedy had eerst de cia gevraagd of de professor, zoals de sovjets beweerden, een cia-spion was geweest. De cia had dit glashard tegenover de president ontkend. De man werd door Khrushchev op jfk's verzoek losgelaten. Toen hij eenmaal hoog en droog terug in de vs was bleek hij wel degelijk een cia-spion te zijn geweest.²¹⁶

Mevrouw Bebrits vertelde ook tijdens een diner ter ere van admiraal Michiel de Ruyter naast Luns te hebben gezeten. ‘Most people know he has gone senile,’ aldus de ambassadrice.²¹⁷

Bij een andere gelegenheid vertelde zij Luns dat hij op de Hongaarse televisie was geweest. ‘I knew, he expected a case of Hungarian wine, so I told him I was aware he loved wines.’ Mr. J. Kneppelhout heeft inmiddels Johan Beelaerts van Blokland als ambassadeur in Boedapest vervangen. Omdat zij over ‘de heer Blokland’ sprak verbeterde ik haar en zei voluit: Beelaerts van Blokland. ‘Nee,’ zei ze, ‘His name is just “Blok-land”.’ Er was een tentoonstelling van Nederlandse schilderijen in Hongarije georganiseerd en een schilder had een doek ingezonden van een grote zwarte figuur, die een klein wit figuurtje omhelsde met de titel: Soviet diplomacy.’ Er schijnt bijna een diplomatiek incident uit voortgekomen te zijn.

216 Wat andermaal aantoont hoe de cia de president in de maling nam. Het ging om een hoogleraar van Yale, als ik me juist herinner.

217 Mevrouw Bebrits was vroeg met die mededeling in 1977: nu in 1992 weet iedereen dit.

[p. 222]

Anna Bebrits vertelde hoe zij dikwijls uitstekende betrekkingen met een bepaald persoon in Den Haag had opgebouwd, en hoe dan opeens een dergelijke relatie in rook op kon gaan. Zo werken de inlichtingendiensten nu eenmaal. Bij mij heeft nog nooit iemand zich durven te vervoegen met een dergelijk advies: ‘Laat u de Hongaarse ambassadrice liever schieten’, want ze weten blijkbaar een ding van mij uitstekend: ik zou ze uitlachen. Zij vertelde dat zelfs Aize de Visser van Bosch & Keuning had toegezegd haar met enige leden van de Nederlandse uitgeversorganisatie te zullen bezoeken, nadat ik hen met elkaar in contact had gebracht. Zij bestelde een uitgebreide lunch en legde een aantal boeken gereed, die in aanmerking konden komen om in Holland uitgegeven te worden. De dag tevoren zei Aize af. Zoiets vertelt hij mij ook niet.

Omdat we eindelijk eens alleen lunchten, was het de eerste keer dat ik werkelijk contact met haar had.

Later ontmoette ik in de sauna een aardige jongen. Ik zei tegen hem: ‘Your defenses against this disgusting world, remind me of de Nationale Garde van Liechtenstein. It would take a battleship or two om naar de kern door te dringen.’ Hij studeerde Engels en Duits. Af en toe loop je tegen iemand aan met wie je waarschijnlijk een intieme relatie zou kunnen opbouwen, zoals je af en toe nog ergens een verloren bloem ziet staan die heerlijk ruikt. Maar zoals bloemen ook weer snel verwelken, zo is de wereld langzamerhand in een dorre woestenij aan het veranderen, waarin eigenlijk niets moois meer groeit en bloeit. Alleen once or twice in a lifetime you run into een Roos van Jericho.

Wim Outman van Nijenrode is in Anaheim, Californië overleden. Kan dit waar zijn? Hij kwam nog eens naar een lezing van mij in Los Altos Hills. Hij was een Indische jongen. We hadden het bekende ‘stille kracht’-contact. Onbegrijpelijk.

Ambassadeur Romanov heeft professor Georgii Arbatov in Moskou getelegrafeerd om andermaal druk uit te oefenen dat hij akkoord gaat om een interviewboek te maken.

Ik heb het David Frost-interview met Richard Nixon nu gezien. Wat een ontstellende vertoning. De middelmatigheid van de man kan niet op, maar hier was ik dus in 1968 tijdens de voorverkiezing in New Hampshire al getuige van.

Max van der Stoel zal in Athene het grootkruis in de Orde van de Phoenix opgespeld krijgen, omdat hij zich met kracht heeft gekant tegen het Griekse kolonelsregime (in tegenstelling tot het Indonesische generaalsregime).

De Sovjet-Unie heeft Cosmos 908 opgelaten: wat doen ze toch met die honderden satellieten?

[p. 223]

22 mei 1977

Telefoneerde met broer Theo in Lugano. Ik zei bereid te zijn een van hun beide vliegtickets te betalen als zij weer eens naar Amerbos kwamen. Hij wist het nog niet.

Anna Bebrits liet zich ontvallen dat prins Bernhard een aardige indruk maakte tijdens een lunch, aangeboden door ambassadeur Romanov. Ik vroeg haar: recently? Zij schrok. No, long ago, wat ik niet geloofde. Ik weet dat Romanov en prins Bernhard uitstekende betrekkingen onderhouden. Toch is prins Bernhard nog altijd niet in Moskou geweest, ondanks herhaalde uitnodigingen.

Ik heb opnieuw een interview met dr. Carlos Rafael Rodriguez, vice-president van Cuba, aangevraagd. Ambassadeur Rafael Matorell antwoordt dat de aanvraag onderweg is om te worden behandeld.

Generaal Cor Knulst²¹⁸ bericht me dat hij contact voor mij heeft gelegd met professor John Ericson van de Universiteit van Edinburgh. Hij is een expert in soviet military affairs en kent blijkbaar ook vele hoge sovjetmilitairen. Ik ga er zeker naartoe, vooral als Cor dit aanbeveelt, die zelf jarenlang voor de militaire inlichtingendienst werkte.

Eugenio Montale (80), die in 1975 de Nobelprijs voor de Literatuur ontving, is van mening dat ‘het geschreven woord’ stervende is.²¹⁹ Dit geldt voor dichtkunst, romans en korte verhalen. Niemand leest meer werkelijk en serieus boeken. Hij denkt dat zelfs de schilderkunst en muziekkunst stervende zijn. ‘Today, everything has to become show, all must be entertainment.’

‘Once I liked Charlie Chaplin, but now I don't see films anymore. Television is a font of corruption. It disseminates greed, megalomania, the desire for material possession, for fame, for position - accelerating the pace of life abnormally, dangerously. Whereas before man grew like a plant, linked to natural rhythms, mass media upset the rhythm, contorting it perhaps beyond repair.’ Deze uitspraak is me uit het hart gegrepen. Het Amerikaanse tempo van instant coffee, to frozen chicken and vegetables tot en met de Concordes overspoelt de aarde als een epidemie van zinloze oppervlakkigheid en onzin. Waar Eugenio Montale met geen woord over rept is het effect van dit type van Normandische invasie op de geesten van de mensen, die de planeet bewonen. De uitkomst kan niet anders dan desastreus, zo niet fataal zijn.

218 Al enige tijd mijn vriend, zie vorige Memoires; oud-commandant van het Korea-bataljon; secretaris van de Militaire Willems Orde.

219 Newsweek, 23 mei 1977.

[p. 224]

Een documentaire over Indonesië is door Panoramiek van de nos uitgezonden. De eerste film sinds 1966, toen ik twee documentaires in Jakarta maakte. Toen was het de eerste keer dat meneer Suharto een televisie-interview gaf (aan mij). Nu heeft hij het opnieuw gedaan. Hij keek geen enkele keer in de camera, want deze generaal kan immers het daglicht niet verdragen.

23 mei 1977

Co Berkenbosch van De Telegraaf meldt dat Indrawan Moerti Moerman in Indonesië als freelance producer voor de nos optrad. De Panoramiek-reportage kan als mislukt worden beschouwd vanwege ‘het vlerkerige gedrag’ van medewerker Almar Tjepkema. De film was met subsidie van crm tot stand gekomen, maar volgens Berkenbosch was de nos voor 50.000 gulden de boot ingegaan. Dat schreef De Telegraaf in 1966 dito over mijn film. Ze zouden moeten leren de inflatie mee te rekenen.

Modibo Keita, de voormalige president van Mali, is overleden. Hij werd in 1968 via een coup afgezet, precies als Sukarno en Nkrumah, die vrienden van elkaar waren in de Organisatie van niet-gebonden landen. Ik herinner me een lunch in New York met Modibo Keita, een reus van een kerel. Negers uit Mali kunnen beautiful zijn.

Hough Whitlam, voormalige premier van Australië, heeft om een onderzoek gevraagd naar cia-activiteiten in zijn land. De huidige eerste minister, Malcolm Fraser, heeft dit afgewezen, omdat de man aan de macht zich iets dergelijks niet zou kunnen permitteren.

De hoofdredacteur van Foreign Affairs, James Chace, ontleedde in The New York Times²²⁰ het voornaamste dilemma van Jimmy Carters buitenlandse politiek die een dosis human rights kreeg geïnjecteerd, welke niet is te verwezenlijken. Washington ziet zichzelf als arbiter en handhaver van zogenaamde moral laws, die mogelijk de Amerikaanse mythologie van right or wrong beantwoorden, maar die in andere delen van de wereld kant noch wal raken, omdat daar totaal andere morele principes worden gehanteerd. Er bestaat niet zoiets als one moral law voor de hele planeet. Misschien zou die er moeten komen, maar in 1977 is dit allerminst een realiteit. Carter en het Witte Huis lijken in de veronderstelling te verkeren dat wat in Washington voor aanvaardbaar geldt in het menselijke verkeer, voor de rest van de wereld ook maar moet gelden.

220 The New York Times, Sunday Magazine, 22 mei 1977.

[p. 225]

Chase wijst terecht op de grenzen van de Amerikaanse militaire en economische macht en invloed wat betreft de mogelijkheden de mensen in de wereld Amerikaanse maatstaven op te leggen. ‘We also have to recognize the moral ambiguities that arise from our existence as an imperfect country in an unjust world (...). Experience should have taught us that we do not always completely understand our own motivations, and that we do not always understand the consequences that our actions will produce.’ Oké dat is een gedeelte van het ‘mensenrechtenverhaal’. De werkelijke harde noot, die gekraakt zal moeten worden, ook al lijkt het inzicht daarin nu nog heel ver weg, is hoe men de miljoenen en miljoenen minds in de wereld onder een noemer zal kunnen brengen. Met andere woorden: wanneer een orkest het podium betreedt laat de concertmeester de a horen en stemmen alle orkestleden hun instrumenten op die ene a af. Dit garandeert de zuiverheid van het ten gehore te brengen concertstuk. Zolang de teeming masses, waaruit de mensheid van onze wereld bestaat, niet enigermate hun minds op elkaar hebben afgestemd, zal het doen en laten van mensen een langgerekte kakofonie blijven. Dat is een aspect waar ook James Chace niet aan toe komt.

Amsterdam-Londen

Newsweek heeft weer eens een oorlogsverhaal op de omslag: arming for the 21st century. Daar zitten de kinderen die nu worden geboren mee opgescheept. Ik zal nooit lord Chalfonts waarschuwing vergeten, die me zei dat men niet van eeuwigheid tot zaligheid wapens zou kunnen blijven vervaardigen, die niet vroeg of laat ingezet zouden worden.

De vs hebben in hun supergeheime National Military Command Center (waar je slechts binnen kunt komen via een identification badge die met ultraviolet licht wordt doorgelicht) de beschikking over 1.054 intercontinentale raketten met atoomkoppen, 21 nucleaire onderzeeërs die over de wereld verspreid zijn en 90 B-52 bommenwerpers die dag en nacht gereed staan om de Sovjet-Unie plat te gooien met atoombommen. De duikboten hebben 336 raketten aan boord, die onmiddellijk op de ussr kunnen worden afgevuurd, terwijl er verder zes vliegdekschepen op verschillende plaatsen in de wereld zijn gestationeerd en in West-Duitsland staan nog eens vijf divisies gereed om direct te kunnen aanvallen. Er wordt op gewezen dat de vs in totaal 8.500 atoomkoppen hebben tegen Moskou 3.500. Je vraagt je af wie de sovjetwapens is gaan tellen. De cia? Fris verhaal. Pure waanzin, ten top gedreven.

[p. 226]

Mevrouw Meta Menten heeft een klacht ingediend tegen Hans Knoop van Accent. Terecht. Die man is een laaienlichter eerste klas. Er wordt ook in de pers gesproken over contacten tussen Pieter Menten en prins Bernhard, die ik goed voor mogelijk houd.

Londen, Savoy Hotel

De maître d'hôtel zette me voor de lunch in een zijkamer, want men behoort hier een das te dragen. Het zalmpje smaakte er niet minder om. Ik bedenk me weer hoe graag ik mijn ouders getrakteerd zou hebben op een reis naar Amerika. Met de huidige inkomsten had het gekund.

Peter kwam rechtstreeks naar kamer 752. We hebben definitieve plannen gemaakt om naar Amerika te gaan. Later ben ik nog een keer naar Carte Blanche gaan kijken in het Phoenix Theatre, een show die nu ten einde loopt. We dineerden als gewoonlijk in Bianchi's. Peter is het met me eens dat Philip Nasta, Frederick Ress en nu Edwin van Wijk hebben geprobeerd onze relatie te vulgariseren. Gelukkig weten hij en ik precies hoe het wel zit.

25 mei 1977

Ontmoette Aurelio Peccei vanmorgen bij Lewis Lisken, een advocaat waar hij zaken had te regelen aan 29 Tufton Street.

We maakten een tour d'horizon over een aantal onderwerpen. Eerst natuurlijk over de jfk-affaire en mijn jongste ervaringen. Hij had Jimmy Carter een memorandum gezonden, maar was niet zeker of deze het had gekregen. Ik adviseerde dat hij Walter Mondale zou kunnen benaderen als route naar Carter. Er is 3 juni een Club van Rome-ontmoeting in Washington dc. Mondale was ook uitgenodigd. Hij noemde Carter ‘our only chance and only hope’. Hij omschreef het bnp van de Sovjet-Unie als gelijk aan Spanje, waardoor de ussr in een zwakke positie bleef om te helpen en te leiden. ‘The Soviets can't share anything with anybody, not even know-how. It all depends on western imagination and initiatives. Western nations are now fighting inflation, by which some economies might go upwards again, but this occurs only temporarily. Soon afterwards they are to slump again. There is absolutely no one in the world with a vision and a long range perspective or analysis. Jimmy Carter might understand bits and pieces. But will he give the leadership which is needed now? The third world is in disarray. The spirit of Bandung and its initiatives are gone. Saudi Arabia let Algeria have 2 billion dollar’, maar Houari Boume-

[p. 227]

dhienne moest in ruil hiervoor zijn minister voor de olie-industrie vervangen. Ook eiste Ryad dat de controverse met Marokko werd stopgezet. ‘Wat stelt Algerije dus voor?’ vroeg Aurelio.

Peter belde voor ik ging slapen. Ik schreef zijn moeder dat het prima met hem was. Ik zei gisteren nog tegen mevrouw Hornkamp: ‘Peter is eigenlijk veel aardiger dan ik.’

‘Ja, hij is zachter dan u.’

Peter zei: ‘Je spreekt zo dikwijls over de dood, maar ik weet niet eens hoe je begraven wilt worden.’

‘Probeer maar of ik er op Den en Rust nog bij kan.’ Hij zei ook niet gecremeerd te willen worden.

26 mei 1977

Amerbos 205

Ben intensief bezig geweest om de index van het jfk-boekje te verzorgen. Er zijn nog altijd zogenaamde ‘professionals’, die boeken zonder namenindex laten verschijnen.

Playboy publiceerde een verhaal van elf pagina's over Freddie Prinze, die op jeugdige leeftijd - en op het toppunt van zijn succes - een revolver tegen zijn slaap plaatste en zichzelf doodschoot. Ik heb het gelezen, een typisch tijdsdrama uit de vs.

27 mei 1977

De sovjets hebben al weer een Cosmos-912 opgelaten. Waar dient dit toch voor?

Joop den Uyl laat briefkaarten met zijn portret in alle brievenbussen van Amsterdam deponeren.

[p. 228]

Peter belde laat in de avond om aan te kondigen dat Carte Blanche er 2 juli mee ophoudt.

Dick Sprague schreef een lange brief.²²¹ Er schijnt in het attachékoffertje van George de Mohrenschildt een afschuwelijk document te zijn gevonden. De sheriff van Palm Beach zou het stuk zijn tegengekomen. Het schijnt te zijn gelekt naar de kranten in Florida. Een vriendje van Dick, Jerry Policoff in New York, is in bezit gekomen van een kopie van dit document. Hij had er gedeelten van per telefoon aan Dick voorgelezen: ‘it makes me vomit,’ schrijft hij. George de Mohrenschildt zou het zelf hebben uitgetypt en ondertekend. Het bevat aanvallen op mij, de nos, Carel Enkelaar, Guus Jansen van Strengholt en de onschuldige Vladimir Kouznetsov in Brussel, die helemaal van toeten noch blazen wist toen hij volkomen onvoorbereid door mij met De Mohrenschildt werd geconfronteerd in het Metropole hotel. Iedereen krijgt ervan langs die hij via mij tussen Dallas en Brussel had ontmoet, waar ook Peter en Edwin in Londen bij zouden zijn.

‘He claims,’ aldus Sprague, ‘that he panicked at lunch that day in Belgium and went to Genta's place in Brussels. He claims that he got Genta to phone you about sending his luggage back. He contacted his family in the United States and his daughter Alexandra came to fetch him in order to rescue him from the big bad demons, Willem Oltmans, Carel Enkelaar, the nos and all the rest.²²² He accuses Enkelaar of stealing his traveler cheques. He accuses you from everything, from robbery to kidnapping, to homosexual attacks while driving in your car. And on and on.’

Dick Sprague adviseerde Policoff om dit curieuze document naar Robert Tanenbaum van de Congrescommissie door te sturen. Is het mogelijk dat George dergelijke onzin - behalve onder dwang - kon produceren? Of wie zou de werkelijke tekstschrijver hebben kunnen zijn? De Mohrenschildt belde David Russell immers hiermee onderstrepend hoe bevriend hijmet Mij was.²²³

Dick belde uiteindelijk rechtstreeks naar Tanenbaum, die hem vertelde reeds van dit document kennis te hebben genomen. Er werd momenteel onderzocht of de handtekening authentiek was. Dick had aangeraden ook de typemachines van Alexandra Tilton, Ed Epstein van Readers Digest en de heer Genta in Brussel onder de loep te nemen.

221 d.d. 18 mei 1977.

222 Ik neem aan dat Gerard Croiset ook tot die “boze demonen” behoorde.

223 Dit was na zijn terugkeer uit Brussel in Florida.

[p. 229]

Vervolgens noemt Dick Sprague een aantal punten in de Dallas-affaire waar ik van doordrongen moet zijn:²²⁴

‘1) Try to understand where all of our media stand and how and why they are controlled and by who in the pcg and why they have treated you the way they have. (Chapter 9.)

2) Try to understand who the Power Control Group are and why they are doing what they are doing now, today to you, to Enkelaar, to the nos, to the Select Committee in Washington and to anyone who gets in their way as you have. (Chapters 2, 11, 12, 13 and 14 and my new article which will become 15.) 3) Study the techniques and weapons of the pcg. Read the two documents I enclose, written by Bob Cutler in the death of George de Mohrenschildt. Also Chapter 10. Try to understand, and believe Willem, that George was programmed, when he entered the psychiatric clinic, and reprogrammed either in Brussels or Palm Beach, to say and to do all the things he told you, and finally to shoot himself. This is the most important. You must come to believe, that anything he told you before August or September 1976 was probably true. Anything he told you after entering that hospital was probably part of a post hypnotic suggestion program.’

Dick benadrukt dat ik zijn boek moet lezen. ‘You will find, it will save your ass in the long run.’

Ik belde Carel Enkelaar, die nogal laconiek op het stuk van De Mohrenschildt reageerde. ‘Waarom zou ik getekende traveler cheques stelen?’ Ik las hem gedeelten van Dicks brief per telefoon voor, welke hij opnam op tape. ‘Spreek maar door, ik ga even een borrel inschenken,’ zei hij.

Vanmorgen belde ik Gerard Croiset. Die vond de brief ‘fantastisch, man!’ Hij voorspelde: ‘Eind augustus gebeurt er weer wat.’²²⁵

Richard Thieuliette logeert hier. We hebben een lange autorit in de tr-6 gemaakt, met de top down. Keke mee natuurlijk. We dineerden in La Belle Epoque. Hij zat vanavond zo lief in bed, ik ben blij hem een paar dagen hier te hebben. Hij gaat binnenkort met zijn vriend Raoul naar Kashmir.

224 Alles was gebaseerd op een manuscript dat hij me had toegezonden en dat ik ergens moet hebben, maar nooit echt heb gelezen.

225 Met deze voorspelling zou Croiset grandioos gelijk krijgen.

28 mei 1977

Richard is weer even snel verdwenen als hij onverwachts Amerbos binnenkwam. Hij bleef alle drie de nachten thuis, ging nergens naartoe en bleef werkelijk helemaal samen met mij. Het

[p. 230]

was heerlijk. Hij maaide het gras. Het was nodig om weer eens tijd samen door te brengen. Hij las een boek over de mystiek van het boeddhisme. Hij is per trein in een couchette naar Parijs teruggereisd. Toen ik hem naar het station bracht, zagen we een jongen die geen Ahnung had dat we hem met onze ogen verslonden. Een van de pleasures of life blijft kijken naar beautiful people.

Nam tante Yuut Mennega,²²⁶ haar dochter Hetty Sterry en kleinzoon Russell mee naar Lage Vuursche. Het bracht me even helemaal terug in de familiesfeer van vroeger. Gezellig, vertrouwd en uniek.

Ben tegen Stephan Schoor aangelopen. Hij waarschuwde dat Guus Jansen en Strengholt crooks waren. Hij wist verder te vertellen dat Carel Enkelaar de foto van George de Mohrenschildt helemaal niet kwijt was ‘maar zeg niet dat je dit weet’. Het is een feit dat Carel heel anders over me spreekt tegen derden dan hij tegenover mij voorgeeft te doen. Ik heb het altijd gevoeld en geweten, maar nu werd het andermaal bevestigd. Na Jan van Beek van de gpd, een andere ‘vriend’ van Enkelaar, zegt nu Stephan Schoor hetzelfde. Ik gaf mijn kant van het verhaal hoe het was gegaan. ‘Ik ben blij dat ik het nu ook eens van jou hoor,’ aldus Schoor.

Floris kwam tegen 22.00 uur. Hij is negentien en ziet er onaangeraakt en gezond uit. We gingen spoedig naar boven en hij bleef voor de nacht. Hij maakt een zachte indruk, vooral als hij spreekt maar ik heb hem ook van een andere kant leren kennen. Hij is aardig.

226 De zuster van mijn vader.

29 mei 1977

Floris is pas om 16.00 uur vertrokken. Ik liet hem Henry Millers artikel over the world is one big cosmic mistake in Playboy lezen. Hij concludeerde: ‘Wat moet ik ermee?’ Hemeltje, als je zo'n attitude hebt op negentienjarige leeftijd, hoe moet het verder? Ik ben eigenlijk niet in jonge jongens geïnteresseerd. Op welke leeftijd begint de aantrekkingskracht? Als ze nog erg jeugdig zijn geeft me dit een gevoel van misbruik maken. Hij had tot dusverre een lover gehad, een 42-jarige Engelsman. Dit bewees volgens hem dat hij in oudere mannen was geïnteresseerd.

Ik ben het zeer met Miller eens, wanneer hij schrijft: ‘Civilized man has immunized himself against everything but his own destructive, murderous impulses (...). In the lives of Popes one

[p. 231]

will stumble on every manner of vice, corruption, torture and immorality - practiced by the Holy Fathers themselves (...). The simplest definition I can think of for this so-called civilized behavior is - insanity.’ En hij herinnert zich een scène uit Fellini's Satyricon: ‘Where the wealthy man leaves his fortune to his friends on condition that they devour his corpse.’ Wat ik nooit begrijp van schrijvers als Miller - of Van het Reve - is dat er voor hen een zekere stoerheid in verborgen schijnt te liggen om schunnige woorden en taal te gebruiken. Een enkele keer kan je er inderdaad niet omheen, maar voor hen is het, lijkt me, een teken van ‘durven’. Ik heb dit niet, verre van dat. In People and the Pursuit of Truth, Vol. 3, No. 1, May 1977 ontvouwt Dick Sprague zijn theorie over een Power Control Group in de vs.

A new study of the political assassinations in the us (‘The Taking of America 1-2-3’)* describes a group of individuals in the United States and labels them ‘The Power Control Group,’ or pcg. A precise definition of the group is:
‘The pcg is that group of individuals or organizations that knowingly participated in one or more of the assassination conspiracies or related murders or attempted murders, plus all the individuals who knowingly participated in or are still participating in the cover-ups of those conspiracies or murders.’
The pcg therefore would include any people in the cia, fbi, Justice Department, Secret Service, local police departments or sheriffs' officers in Los Angeles, Memphis, Dallas, New Orleans, or Florida, judges, district attorneys, state attorneys general, other federal government agencies, the House, the Senate, the White House, the Congress, or the Department of Defense, plus any people in the media under the influence of any of the above, who participated in or who are participating in (1) the coverups or (2) the cover-ups of the coverups. There are clear indications that people in every one of the above organizations or collections of persons belong to the Power Control Group; in other words, they are seeking actively to cover up the assassinations, or to continue the cover-ups of the assassinations.

De man zou wel eens gelijk kunnen hebben. Het ontstaan van het Select Committee on Investigations in het Huis van Afgevaardigden schildert Sprague als een soort onverhoedse aanval op de pcg. Hij herinnert aan eerdere pogingen vanuit het Congres om de moord op jfk te onderzoeken. Aangevuld met eigen initiatieven van de senatoren Howard Baker en Lowell Weicker.

It became imperative for the pcg to eliminate either the entire Committee and the staff, or to gain control of it and to get rid of Richard A. Sprague and his senior staff people who were loyal to him. It was no longer possible to turn the investigations around and bury the information that had been gathered, as the pcg had been able to do with six prior Congressional investigations. In each of the six, five Senate investigations and one House investigation of the jfk assassination, the pcg had controlled the results, disbanded the staffs, and buried the evidence, with none of it showing up in the reports or being passed on to the

[p. 232]

succeeding committees. The six groups were:
1. 1968: Senate subcommittee under Senator Ed Long of Missouri conducted a jfk investigation. Bernard Fensterwald, Jr. was in charge of a six-person team.
2. 1974: Ervin Committee investigated the jfk case during the Watergate period. Samuel Dash headed a team of four including Terry Lenzner, Barry Schochet and Wayne Bishop.
3. 1975: Church Committee - a six-person team reported to fao Schwartz iii, including Bob Kelley, Dan Dwyer, Ed Greissing, Paul Wallach, Pat Shea, and David Aaron.
4. 1975: Schweiker-Hart subcommittee under the Church Committee. A team headed by David Marsten, included Troy Gustafson, Gaetan Fonzi, and Elliott Maxwell.
5. 1975: Pike Committee in House - staff people not known at this writing.
6. 1976: Senate Intelligence Committee under Daniel Inouye - staff people not known.
In addition, both Howard Baker and Lowell Weicker conducted their own investigations of the jfk case during the Watergate period.

Hij noemt een aantal strategieën van de pcg om Richard Sprague en de onderzoekscommissie uit het Congres in een kwaad daglicht te stellen. Ik neem ze over want Dick makes sense.

Faced with a tougher and larger nut to crack, with the new committee and Sprague and his large, loyal staff, the pcg had to devise a different strategy. They opened up with a number of parallel tactics. They were:
1. Attack Dick Sprague - try to discredit him - dig up dirt and print it.
2. Use the media - tv, newspapers, radio, magazines, etc., to spread pcg propaganda - control the sources of all stories about the Select Committee.
3. Use pcg congressmen to provide biased, distorted quotes in the media.
4. Try to discredit the entire committee by making it appear disorganized and unmanageable.
5. Control the voting and the lobbying against the continuation of the committee in January and February.
6. A massive letter and telegram campaign to influence members of the House to vote against the committee.
7. Exaggeration and emphasis placed on the size of the budget requested by Sprague, coupled with deemphasis on the reasons for the budget, and blackout of the Committee's year end report.
8. Continual pounding away that there is no new evidence, coupled with a demand that the committee justify its existence by producing new evidence.
9. Splitting the committee up, attempting to create dissention. Creating a fake battle between Henry Gonzalez and Dick Sprague or between Gonzalez and Downing.
10. Hamstringing the staff so they could not receive salaries, could not travel, did not have subpoena power, could not make long distance telephone calls, blocked access to the key files at the fbi, Justice Department, cia and Secret Service.
11. Tried to insert their own man at the head of the staff.
12. Brainwashed Rep. Henry Gonzalez, and made him believe Sprague and others were agents.
13. Sacrificed Rep. Henry Gonzalez as chairman when it became obvious they could not succeed with him as their controlled chairman.
14. Leaking stories seeming to make the committee's efforts unnecessary: ‘Castro did it’ stories. Justice Dept. report on the King case, etc.

[p. 233]

Vervolgens preciseert hij hoe de pcg de ‘vrije’ Amerikaanse media in haar greep heeft. Oud nieuws, maar hij gaat gedetailleerd te werk. Van Jeremiah O'Leary, de Washington-reporter die vrijwel onmiddellijk naar het Washington Hilton kwam om mij uit te horen - en aanvankelijk niets zou schrijven - werd een jaar later vastgesteld bindingen te hebben met de cia. Zoals trouwens bleek dat dozijnen en soms zeer vooraanstaande Amerikaanse journalisten op de loonlijsten van de cia stonden. Het voor mij saillantste voorbeeld blijft altijd de zogenaamd respectabele C.L. Sulzberger van The New York Times. Sprague gaat er uitvoerig op in.

Na plausibele verklaringen te hebben gegeven waarom Richard Sprague en de democraat uit Texas, Henry Gonzales, werden gedumpt als voornaamste aanzwengelaars van een gedegen en betrouwbaar onderzoek naar Dallas - en na de pcg-activiteiten in de media te hebben gepreciseerd - concludeert Dick Sprague het volgende:

The pcg's next tactic was to convince a majority of the House that the Committee had had it because of the feuding as portrayed in the press. They hoped (1) to eliminate the Committee altogether, or (2) at least knock out the jfk investigation or (3) to force Sprague to resign. After all, the King conspiracy can always be blamed on good old J. Edgar Hoover, if it comes down to that. There is no particular spill-over from the King case into jfk, rfk or Wallace, provided ‘Frenchy-Raoul’ can be kept out of the limelight. It might then have been possible for pcg Congressmen to propose dropping the jfk case or postponing it in favor of continuing just the King case with a reduced budget. Prior to March 31, a House floor vote could have been proposed or a vote in the Rules Committee to limit the investigations and the authority of the Select Committee in this way. The rules under which the Select Committee would operate were not passed by the Committee due to the conflict between Henry Gonzalez and the rest of the members. So the proposal could have included restrictive rules. The pcg media could have boosted this idea and so could the pcg loyalists in the House. Jim Wright appeared to be the new leader of the opposition to kill the Select Committee. The ground was being laid every day for a negative vote on continuation, by hinting that the Committee must come up with a bombshell or that it would die.

En tenslotte preciseert Dick Sprague aan de hand van een namenlijst vertegenwoordigers uit het Congres en ook figuren uit de mediawereld als potentiële pcg-leden. Ik denk dat hij er beter aan gedaan zou hebben om vermoedens uit te spreken dat deze heren, zo niet behorend tot de pcg, op zijn minst een dergelijke groep met haar geschrijf en televisieprogramma's in de kaart heeft gespeeld.

[p. 234]

Jeremiah O'Leary of the ‘Washington Star’ was on the cia's list of reporters exposed the year before.
George Lardner Jr. had been in David Ferrie's apartment on the morning he was murdered until 4 a.m. Lardner was a pcg member then, in 1967, working as a reporter for the ‘Washington Post’ and is still with the ‘Post’.
David Burnham at the ‘New York Times’, one of several reporters in Harrison Salisbury's and Harding Bancroft Jr.'s stable of pcg workers. Burnham was available for cover-up and brainwashing duty, and was called upon to carry the brunt of the Times' attack.
There were, of course, others. As in 1967 and at other times during the decade of media cover-ups, the major tv, radio, wire service, magazine and newspaper media acted as a cover-up unit:
Ben Bradlee, the pcg chieftain at the ‘Washington Post’, made sure that ‘Newsweek’ did their hatchet jobs.
Time Inc., cbs with Eric Sevaried, Dick Salant and Leslie Midgeley,
nbc with David Brinkley, and
abc with Bob Clark and Howard K. Smith, all went on the attack.
The overall continuing theme was that the committee would die out soon.

Sprague's amice, Bob Cutler, heeft over het einde van George de Mohrenschildt hoogst opmerkelijke details gepresenteerd. Ik wilde dat ik ze in mijn Bruna-boekje had kunnen opnemen. Cutler constateert bijvoorbeeld dat sedert de dag dat George in Brussel verdween en op 20 maart 1977 met zijn dochter Alexandra, Mrs Nancy Tilton, haar tante en pleegmoeder bezocht, er een hiaat is gebleven in wat De Mohrenschildt precies heeft uitgevoerd na zijn vlucht in België.

Op 27 maart bleek Edward Jay Epstein van Readers Digest hem te hebben gevonden, waarschijnlijk na een telefoontje van De Mohrenschildt, die wist dat hij 4.000 dollar kon binnenhalen door een interview te geven. Kennelijk vond Epstein De Mohrenschildt eveneens belangwekkend genoeg als een bij Dallas betrokken figuur, al was het maar wegens zijn bijzondere relatie tot Lee Harvey Oswald. Op 29 maart ontmoetten zij elkaar 's ochtends en 's middags, althans dit was de bedoeling. Zij gingen tegen het middaguur uit elkaar. Epstein logeerde in de The Breakers, het hotel waar ik ook in die spannende tijden wel eens heb gelogeerd. Om 15.00 uur zou het gesprek worden voortgezet. George kwam niet opdagen. Toen Epstein vervolgens het huis van Alexandra Tilton belde, kreeg hij te horen dat De Mohrenschildt zichzelf zou hebben doodgeschoten.

Alexandra vertelde later aan de pers dat haar vader ‘terrified’ voor mij was geweest. Cutler constateert dat George en ik tien jaar zeer persoonlijke vrienden waren geweest. Hij schrijft dat George mij, na uit de psychiatrische inrichting te zijn ontsnapt, zou hebben opgebeld. Dit is anders. George schijnt de laatste week van december 1976 vrij te zijn gekomen. Volkomen toevallig had ik in die periode een lecture engagement in Dallas. Daarvoor reisde ik begin 1977 naar Texas en nam natuurlijk

[p. 235]

contact op met De Mohrenschildt. Het is een feit dat George zich verplicht voelde Lee Harvey Oswald te beschrijven, zoals hij hem had gekend. Om die reden stelde hij de reportage I am a patsy, I am a patsy samen²²⁷. Cutler zegt dat dit manuscript de reden tot echtscheiding met zijn vrouw zou zijn geweest. Zoals ik hen heb gekend, is dit inderdaad de druppel geweest die de emmer deed overlopen, ook al moet rekening worden gehouden met de mogelijkheid dat Jeanne de Mohrenschildt op het standpunt stond dat haar man zich hiermee teveel blootgaf. Wanneer George en Lee inderdaad de mogelijkheid van een aanslag op jfk bespraken en wanneer Lee - mede door toedoen van De Mohrenschildt als diens babysitter (zoals Jim Garrison schreef) - als fall-guy voor de moord op jfk werd voorgesorteerd, dan zou het een mogelijkheid zijn dat George, die zonder meer oprecht op Lee gesteld was geraakt, meende een rekening te moeten vereffenen met betrekking tot zijn vermoorde vriend. Wist De Mohrenschildt misschien niet van tevoren dat Oswald geëlimineerd zou worden? Voelde De Mohrenschildt dat de pcg, om die term hier te gebruiken, hem en Oswald had verraden?

Sirhan Sirhan, die rfk doodschoot, is immers ook niet uit de weggeruimd? Had George wroeging over dit verraad tegenover Oswald? Zoals ik Jeanne kende, moet zij hem hebben voorgehouden: ‘Door het alsnog voor Lee op te nemen breng je slechts jezelf meer in gevaar. Je kunt er je vriend nauwelijks meer mee helpen.’ Maar George de Mohrenschildt was een man van eer. Hij voelde zich mede schuldig en verantwoordelijk voor de dood van Oswald. Hij nam het zichzelf zeer kwalijk dat hij zich door de Warren Commissie in de luren had laten leggen en het reeds bij die gelegenheid niet duidelijker en onomwonden voor zijn vriend had opgenomen. Dat was de sleutel tot De Mohrenschildts voortdurend zoeken naar een mogelijkheid, zonder zichzelf onnodig in gevaar te brengen, om Oswald van iedere blaam te helpen zuiveren. George wist dat Oswald als ‘lokaas’ had gediend. Hij voelde zich mede verantwoordelijk voor het feit dat zijn vriend was bedrogen door de samenzweerders. Had hij Oswald gestrikt door de verzekering dat hem niets zou overkomen? Oswalds moeder, Mrs Marguerite Oswald, heeft me vele malen van hetzelfde proberen te overtuigen. Zij bezocht, met Marina, haar zoon in de gevangenis in Dallas. Lee stelde haar en zijn vrouw volkomen gerust dat hij jfk niet had vermoord en dat zij zich geen zorgen behoefden

227 Dit document is in 2007 te vinden in de appendix van het rapport op www.history matters.com/archive/jfk/hsca/reportvols/vol12/pdf/HSCA_Vol12_deMohren.pdf.

[p. 236]

te maken. De vraag is: raakte George de dag van zijn ontboezemingen met Edward Jay Epstein de kluts kwijt en schoot hij zichzelf dood? Of. wilde de pcg-groep verder geen risico nemen en ruimde men De Mohrenschildt zonder meer uit de weg?

Opmerkelijk is dat Alexandra Tilton later getuigde dat zij met haar vader een rustig gesprek had gevoerd rond lunchtijd in de keuken van de villa. Kennelijk wees niets op een aanstaande zelfmoord. Martin Nolan schreef in de Boston Globe²²⁸ dat nadat George van hotel The Breakers was teruggekeerd, zij een volkomen normaal gesprek voerden. Alexandra was om 14.45 uur gaan winkelen. Later maakte sheriff Richard Wille bekend dat George om 15:45 uur zichzelf met een schot in de mond zou hebben doodgeschoten. Wille noemde het 99 procent zeker dat het zelfmoord was.

Later getuigde Alexandra (nota bene) dat zij om 14.35 uur thuis was gekomen en dat een dienstbode vertelde ‘iets te hebben gehoord in de kamer waar haar vader verbleef’. Omdat Alexandra haar favoriete soap The Doctors niet wilde missen, had zij een videorecorder aangezet toen zij de deur uitging. Na onderzoek bleek dat het schot dat De Mohrenschildt dodelijk trof drie seconden na 14.21 uur was afgegaan. Bob Cutler herinnert er aan dat er sedertdien nooit meer door de plaatselijke politie over het eerder genoemde doodsmoment van 15.45 uur is gesproken. Cutler vraagt zich vervolgens af of het mogelijk kan zijn geweest dat terwijl Alexandra uit was, ‘iemand’ het huis is binnengekomen om De Mohrenschildt te vermoorden. Het is immers kinderwerk voor inlichtingendiensten of de maffia om het te doen lijken alsof iemand zelfmoord pleegde. Zoiets is voor beroepsmoordenaars een standaardprocedure.

Cutler gaat vervolgens uitvoerig in op de chemotherapeutische behandeling die George de Mohrenschildt de laatste maanden van 1976 in het ziekenhuis heeft ondergaan en wat dit voor effect op diens persoonlijkheid en psyche kan hebben gehad. Hij onderstreept bovendien dat Gaetan Fonzi, de door Robert Tanenbaum naar Florida gezonden onderzoeker, de ochtend van 29 maart 1977 om 11.50 uur bij Alexandra Tilton aanbelde op 1780 South Ocean Avenue in Manalapan om haar vader te kunnen ondervragen.²²⁹ George was op dat moment nog met Epstein in The Breakers Hotel aan het spreken. Bij thuiskomst moet Alexandra hem tijdens het gesprek in de keuken hebben

228 Boston Globe, 1 april 1977.

229 Dit gebeurde nadat ik Tanenbaum vanuit Hollywood had gebeld dat De Mohrenschildt om zijn auto had gevraagd en bij zijn dochter in Florida logeerde.

[p. 237]

verteld dat de Commissie in Washington hem wilde horen. Kan dit de escalatie in het brein van De Mohrenschildt hebben veroorzaakt zodat hij het niet meer zag zitten en zich van het leven beroofde? Ik blijf overtuigd dat De Mohrenschildt is vermoord voor hij zijn interview met Epstein kon voltooien en voor hij ook maar een woord tegenover Gaetan Fonzi kon uiten, omdat de pcg - om die term over te nemen - niet langer zeker was van wat er mogelijk over de moord op jfk via een, ondanks een psychiatrische behandeling om het tegenovergestelde te bereiken, in de war geraakte George de Mohrenschildt uiteindelijk naar buiten zou kunnen komen.²³⁰

Ik probeer advocaat Mark Lane voor de presentatie van mijn jfk-boekje naar Nederland te halen. Denk dat dit lukt.

Theresa Berganza zingt Lieder eines fahrenden Geselle, waar ik koude rillingen van krijg.

230 Daarom vind ik jfk van Oliver Stone een flop, omdat hij aan het belang van De Mohrenschildt totaal voorbijgaat. Ik zou later de rol van De Mohrenschildt in deze film spelen (ben drie seconden in beeld).

30 mei 1977

Sprak gisteravond nog laat met Mark Lane. Hij zei: ‘I was able to work it out to come to Holland. I would like to do anything to help you.’ Hij wil graag zien welk materiaal er nog van De Mohrenschildt over is bij de nos.

‘Sleep disorders are the biological bride-maids of depression,’ aldus een artikel in de Times. Heerlijke zin. ‘It is not me, you see, it is my bio-chemistry.’ Om te onthouden.

Ik zie dat Vladimir Toropygin van het blad Aurora²³¹ in Leningrad is ontslagen vanwege het publiceren van een gedicht van Nina Koroleva dat het lot van de vrouw van de tsaar beklaagt na de revolutie van 1917. Tsaar Nicholas ii en zijn gezin zijn op 16 juli 1918 nabij Yekaterinburg door Bolsjewieken vermoord. David Shipler meldde in The New York Times, dat er nog altijd geruchten gaan dat alleen de tsaar en diens zoontje werden doodgeschoten en dat de tsarina Alexandra en haar dochters naar Perm werden gebracht. Toropygin en diens collega Andrei Ostrovsky werd duidelijk gemaakt dat zij nooit meer een poot in de literaire wereld van de Sovjet-Unie aan de grond zouden krijgen.

Telefoneerde Aurelio Peccei. Hij zal a.s. woensdag in Morges, Zwitzerland aanwezig zijn om een opvolger voor prins Bernhard voor het Wereld Natuur Fonds te kiezen. Hij denkt dat het Maurice Strong zal worden ‘because he is the greatest money catcher in the world, and that is what they need’.

231 Zie Memoires 1975.

[p. 238]

Ontmoette - na een zalig nummer in Thermos - Julius Vischjager in het Americain. Hij zat 70 minuten onzin te praten. Hij had gehoord dat mijn komende jfk-boekje ‘niet waar’ was. Ik antwoordde dat tot dusverre alleen de heer Heitink van De Telegraaf inzage had gehad, dus dat de roddels alleen vandaar konden komen. Julius is nuts.

Jan van Beek van de gpd geeft nu mijn De Mohrenschildt-verslag voor Bruna ook uit. ‘Ik vind het openhartig en uitstekend’. Hij vond dat het boekje door de laatste twintig pagina's aan kracht verloor. ‘Daar zal je op worden aangevallen.’

‘Dat komt, omdat ze hier super Hollands denken. Ik wil helemaal niet aan kracht winnen of verliezen,’ antwoordde ik. ‘Ik heb naar waarheid een reportage geschreven en daarin ook een aantal schuinsmarcheerders in de journalistiek als Cees van Drongelen en Wendell Rawls bij de kloten gepakt. Waarom niet? Ik zit niet in jouw circuit van “iedereen kent iedereen” en maar liever bek houden. Het is waar en het staat er.’

Van Beek: ‘Zo breng je je goede naam in het geding.’

‘I couldn't care less. That is not my problem that people have brains that malfunction.’

31 mei 1977

Via Peters amice, Hans Loonis, conciërge in het American Hotel - en freelance fotograaf - krijg ik een telefoontje van Dimitri Adams uit Hollywood. Hij zei van plan te zijn geweest de heer C.J. Brandt, directeur van De Telegraaf, te gaan bezoeken om mij te vinden. Het verkeerde adres dus. Hij vroeg mij om veiligheidsredenen tegen niemand te zeggen dat hij me had benaderd. ‘You are going to be very important in the project, I will tell you of what I already hear of you.’ Ik vond dat hij heel vreemd deed. Ik ga Croiset bellen. Hij zei immers dat er nieuwe ontwikkelingen zouden komen?

Croiset reageerde met: ‘Nou zie je wel. Breng die man eerst maar hier.’

Dimitri Adams zei bovendien dat George de Mohrenschildt precies wist wat er in Dallas was gebeurd. Jeanne wist van niets.²³² ‘That's why George had to disappear. They are saying in Washington, that you are a communist and a homosexual. You must not go back to the United States until the whole affair has come out.’ Het klonk een beetje als een bedreiging. Het herinnerde me aan Glenn Bryan Smith, de zogenaamde advocaat uit Florida, die in 1967 naar Huis ter Heide kwam. Er

232 Dat zou inderdaad wel eens waar kunnen zijn, zoals George tegen zijn vrouw aan keek.

[p. 239]

is dus inderdaad iets nieuws aan de gang. Ik informeerde Carel Enkelaar.

Telefoneerde met Dick Sprague in Amerika. Hij zal zijn uiterste best doen om mij een kopie van de in Palm Beach gevonden brief van De Mohrenschildt te bezorgen, waarin ik als een monster wordt voorgesteld. Ik zei dit stuk op mijn komende persconferentie aan collega's te willen geven. Hij lachte. ‘You caused them perhaps more trouble than the other way around,’ aldus Dick Sprague.

‘What do you mean?’

‘Well, the cia will do everything possible to discredit you.’

Lang gesprek met Peter in Londen. Hij was in high spirits. Altijd als hij naar het strand is geweest. Ik weet nog goed hoe ik hem in 1967 en 1968 voor het eerst een beach addict maakte. Ik zei niet te kunnen vertellen wat er nu weer was gebeurd. Hij antwoordde: ‘Zeg dan ook echt niets en wacht tot ik op Amerbos ben. Die veiligheid van jou....’

Ik ontmoette Dimitri Adams om 21.00 uur bij het krantenstalletje van het American Hotel. Loonis dribbelde ook rond. De man schreef op een papiertje wie hij was.

Hij begon met de aankondiging dat de ontmoeting in het American een afleidingsmanoeuvre was omdat hij door de cia in de gaten werd gehouden. Hij beschikte over een suite in het Marriott Hotel aan de overkant. Hij droeg een somber zwart pak, was klein en breed gebouwd en leek te salueren alvorens mij een hand te geven. Hij stelde zich voor als generaal Donald Donaldson.

[p. 240]

Eenmaal in zijn suite beland, bleek hij generaal Dico Dimitrov te zijn. Ik begreep er geen moer meer van. Hij vroeg me te gaan zitten en te luisteren. Dit deed ik tot 23.00 uur, toen was de maat vol. Dimitri Adams reisde onder het mom een producer uit Hollywood te zijn naar Amsterdam. Hij had een bureau, dicco, op 99 Park Avenue in New York. Hij wilde een film maken The Escape, want tsaar Nicholas ii zou een ‘deal’ hebben gemaakt met Lenin over diens ontsnapping naar het Westen, mede na een ingrijpen van koning George v. De tsaar zou al die jaren in het geheim in België hebben gewoond waar hij in 1952 was overleden. Dico vertelde een bezoek te hebben gebracht aan de toenmalige president John F. Kennedy met het verzoek om zijn broer Robert, de minister van Justitie, opdracht te geven de geheime Romanov dossiers in Washington open te stellen. Dit was gebeurd. Zijn analyse werd bevestigd. Intussen zou hij Aristoteles Onassis bereid hebben gevonden zijn filmproject te helpen financieren. Kosten: vijftien miljoen dollar. Hij gaf me een kopie van het plan voor de film en overzichten van kosten. Ik kreeg een totaal budgetoverzicht.

Dico was een Bulgaarse verzetsstrijder die tweemaal ter dood was veroordeeld. Vandaar zijn oorspronkelijke naam generaal Dimiter Dimitrov. Toen de Russen Oost-Europe binnenvielen nam hij opnieuw de wapens op voor de onafhankelijkheid van Bulgarije, maar legde deze af, vluchtte naar Turkije en werd door de cia overgevlogen naar Washington.²³³ Hij werdingezet voor de militaire inlichtingendienst van het Pentagon als specialist voor Oost-Europa. Hij kreeg een Amerikaanse naam, Donald Donaldson. Het decreet hiertoe werd nog door Roosevelt bekrachtigd. Hij meende dat president Harry Truman Oost-Europa had verraden en in de steek gelaten.

‘My friends in Washington at the Pentagon know I am talking to you at this moment. You are my hero, because apparently you did not realize the dangers involved in what you were doing. You had the courage to say everything you knew and you were right. George was a link in the jfk assassination. But, also, De Mohrenschildt did not tell you all. I know who gave the order to kill John F. Kennedy. George knew it too. Jacqueline Kennedy knows it. Gerald Ford, at the time, did not know. But now Ford knows it also. Former president Ford is aware that there were five bullets at Dealey Plaza. There is a nurse, who is still alive, who can testify to this fact.’

Hij liet een lange lijst rechtse mensen in de Amerikaanse poli-

233 Ik kreeg dit later door kolonel L. Fletcher Prouty bevestigd.

[p. 241]

tiek zien, waar zijn naam ook op voorkwam. Hij zei dat hij de koningin zou kunnen ontmoeten op ieder moment dat hij dat wilde. Hij was naar Nederland gekomen om twee mensen te zien, prins Bernhard en mij. Hij wil de prins om geldelijke steun vragen, ik denk voor zijn filmproject. Hij overweegt ook Frits Philips te benaderen. Hij kwam met zinnen aanzetten als: ‘You are my hero and my brother. I don't need you. You don't need me. But let us cooperate. I admire you for what you have done. Now, I have met you and I am satisfied.’ Hij onderstreepte steeds: ‘Don't go to America until your present book is out.’ Hij vroeg vooral om hem tegenover niemand te identificeren. Hij was hier in het geheim.

1 juni 1977

Toen ik gisteravond om 23.10 uur thuiskwam heb ik Carel Enkelaar verteld dat ik de bezoeker uit Amerika had ontmoet en hem later zou informeren. Carel belde tegen middernacht terug. Ik zei alleen dat de Amerikaanse tegenpartij van de cia, Pentagon Intelligence, in het geding was. Dat was eigenlijk al te veel, maar hij werd er kennelijk nog nieuwsgieriger door.

Ik moet deze man nog eens op mijn gemak de revue laten passeren. Wat me bijvoorbeeld verbaasde, was hoe betrekkelijk goed hij over mij was ingelicht en kennelijk veel wist. Hij zei me al twee maanden geleden via een zekere Lammers in Eindhoven een boodschap te hebben laten geven om vooral erg voorzichtig te zijn. Ik heb die waarschuwing nooit gekregen, waarop hij zei: ‘Oh, then he is out.’ Trouwens Dick Sprague vertelde Bob Aglow van de nos in New York eveneens gevraagd te hebben mij te waarschuwen over het document dat in De Mohrenschildts attachékoffertje werd gevonden, een boodschap die ik ook niet heb gekregen.²³⁴

‘Nu zullen ze jou gaan chanteren,’ aldus Dimitrov.

‘Met wat?’ vroeg ik. ‘They have nothing with which they could bribe me.’

‘You have to prove three things,’ verklaarde Dimitrov zich, ‘a) that you are not a Russian agent, b) that you do not use drugs, c) that you did not kidnap George de Mohrenschildt, and that you did not have a homosexual relationship with him.’ Welja, ook dat nog.

Ontmoette Carel Enkelaar opnieuw in de nos-kantine rond het middaguur. Toen ik zei dat deze generaal mij en nog een Nederlander was komen bezoeken, flapte hij er meteen uit: ‘Prins Bernhard.’

234 Zie voor meer details bijlage 29: Death Investigation.

[p. 242]

Zonder hem te veel en detail in te lichten, gaf ik aan dat indien Donald Donaldson inderdaad door het Pentagon was gestuurd, we wel eens een machtige bondgenoot erbij gekregen konden hebben om de Dallas-affaire te ontrafelen. Hij bezwoer me de zaak geheim te zullen houden, maar ik betwijfel het. Croiset had voorgesteld er dit keer ook professor W.H.C. Tenhaeff bij te halen.

Carel was hiertegen. Hij betwijfelde zelfs of we er Croiset bij moesten betrekken. Ik sta hier echter op. Ik kon geen nee tegen hem zeggen, maar dacht er het mijne van.

Ik herinner me dat Donaldson ook zei, dat hij bij zijn aanvraag tot een gesprek met prins Bernhard, er op zou wijzen dat de cia er buiten gelaten diende te worden. Hij zou binnen willen komen door zich volledig te beroepen op zijn epauletten en hij wees daarbij op zijn schouders. Hij zei dat koningin Juliana heel goed wist dat de voormalige tsaar in België had gewoond. Het koningshuis was de Russische familie financieel te hulp gekomen. Ik vroeg me af of daarom de De Mohrenschildts, de Poslavsky's en zoveel Russische adellijke emigranten naar België uitgeweken waren?

Waar ik toch wel een beetje bang voor ben, is dat monsieur Dimiter Dimitrov lichtelijk getikt is. Hij liet me een stuk lezen, uit een envelop met het woord Confidential²³⁵ erop, wat over de film ging, maar waar eigenlijk niets van enig belang in stond. In tegenstelling tot wat in de papieren stond die hij me eerder gaf, bleek het project over de tsaar 50 miljoen dollar te zullen gaan kosten, waarvan Onassis reeds 20 miljoen had voorgeschoten. Hij kwam verder met een document op de proppen dat hij blijkbaar naar de voormalige commissie van senator Frank Church had gezonden in verband met het jfk-onderzoek. Er zat een wit envelopje aan het document gehecht en hij verklaarde dat daar de naam in zat van de man, die de moord op jfk had bevolen.²³⁶

Een voormalige president van cbs, Sig Mickelson, heeft tegen The New York Times gezegd dat deze televisiemaatschappij op instructie van de voorzitter van de Raad van Bestuur, William Paley, samen heeft gewerkt met de cia. In 1954, bijvoorbeeld, werd Mickelson bij Paley geroepen en trof twee cia-agenten in diens kantoor. Daarna bleek dat Austin Goodrich, die voor cbs in Stockholm was geaccrediteerd, ook voor de cia werkte. Dit is een feit dat aan het licht is gekomen. Kun je nagaan wat er allemaal gebeurt waar geen haan verder naar kraait.

235 De envelop zit in mijn dagboek.

236 Later stond hij toe het in gedeelten te mogen kopiëren.

[p. 243]

Kingman Brewster, de voormalige president van Yale, is zijn functie als ambassadeur in Londen begonnen.

David Frost zal zijn televisiegesprekken met Richard Nixon in boekvorm uitgeven. Maar waar The New York Times en Newsweek op wijzen, is dat Nixon zegt dat Henry Kissinger ‘misgivings’ kreeg over de militaire invasie van Cambodja in 1970. In ieder geval, nadat de Nationale Garde op, tegen die militaire inmenging, demonstrerende studenten aan de Kent University had geschoten en vier jonge mensen had neergemaaid. Kissinger moet bij Nixon zijn binnengelopen met de woorden: ‘I am not sure, that we should have gone into this Cambodian thing, and perhaps now has come the time when we should get out a little sooner.’²³⁷

Ik ben zelf sedert 1956 ter plekke met Indonesië en Zuidoost-Azië bezig geweest. Ik wist dat het afzetten van prins Norodom Sihanouk door de cia en het vervangen van het wettige Cambodjaanse staatshoofd door een verrader in de klasse van Suharto, ‘maarschalk’ Lon Nol, een fatale misgreep was en dat het uitbreiden van de oorlog in Vietnam tot het koninkrijk Cambodja pure waanzin was.²³⁸ Alleen al die interventie is voldoende om zowel Nixon als Kissinger voor eeuwig naar de schroothoop van de geschiedenis te verwijzen. Maar nee, Kissinger kreeg er nog de Nobelprijs voor de vrede overheen ook.

Nog laat vanavond belde generaal Donaldson. Hij vroeg: ‘How is my brother?’ en eindigde met ‘God bless you.’ Hij zei ook nog informatie voor me te hebben die ik op mijn komende persconferentie zou kunnen lanceren. Morgenavond moest ik beslist zijn gast zijn voor het diner in het Marriott Hotel. De man staat geregistreerd in zijn hotel als de heer Adams.

237 The New York Times, 9 mei 1977.

238 Waar Sukarno nog enkele weken voor zijn dood in 1970 schande over sprak.

2 juni 1977

Time heeft een omslagverhaal over The President's Boys, namelijk William Hamilton Jordan en Lester Powell Jr.. Jordan is de presidentiële assistent en Powell de persman voor Jimmy Carter. Ze schijnen alle regels met voeten te treden. ‘They relish politics more for the pleasure than the power, more for the gambol than the glory. They are almost indecently at ease in the White House,’ aldus Time. Het artikel vervolgt: ‘Their knowledge of Foreign Affairs is practically nil. They have scarcely begun to grapple with the complexities of such major domestic issues as energy.’ Wanneer je zo'n verhaal leest, rijzen je de haren eigenlijk te berge. Hoe kan er ooit iets van

[p. 244]

Amerika en het leiderschap terechtkomen wanneer er dermate met de pet naar wordt gegooid? Amerikanen schijnen te denken dat het er allemaal niet toe doet, omdat ze toch het rijkste en machtigste land ter wereld zijn. Het is een ramp wat hier gebeurt. Geen wonder dat ze de risee van de wereld zijn.²³⁹

Ik nam generaal Donaldson vanavond mee naar La Belle Epoque voor het diner. Hij droeg weer zijn donkere pak. Bij de ontmoeting tikt hij aan een denkbeeldige generaalspet. Hij geeft je een ontstellend slappe hand voor een militair. Ik verloor een paar maal eigenlijk alle geduld, omdat hij om te beginnen hypernerveus is en exhaustingly repetitive. Hij lacht nauwelijks en lijkt helemaal geen gevoel voor humor te hebben. Zijn openingsopmerking was: ‘There is something new. “They” are now saying that you are a double agent. What is worse in this world, Willem, when they call you cia and kgb at the same time? I also like to warn you, that someone will come from Washington to embarrass you, when you present your new jfk book at a press conference in The Hague. Are you prepared for this?’

Hij adviseerde nu als volgt: wacht twee maanden met je boek; werk met mij samen, implicerend dat hij, Donald Donaldson mij aanvullende informaties zou verstrekken, en laat je boek dan gelijktijdig in Holland en de vs uitkomen. ‘Then “they” won't do anything anymore. Or, you might have another automobile accident.’ Ik zei dat ik me geen flikker van wie ook aantrok, dat mijn boekje als gepland zou uitkomen en dat ik over dat zogenaamde gevaar van naar de vs terug te keren reeds eerder in 1967 van Glenn Bryan Smith (in het bijzijn van Carel Enkelaar) had gehoord. ‘Then you must first go incognito to America,’ hield hij vol.

Dico was dermate uitzonderlijk exact over mij geïnformeerd, dat ik van de ene verbazing in de andere viel. Hij liet mij een hoofdartikel uit The Washington Post zien dat ik zelf niet kende, waarin mijn getuigenis in het Congres als ‘vague’ werd omschreven, wat natuurlijk onzin is. Bij een glaasje Muscadet dat ik hem aanbood, vervolgde hij: ‘You see, Mark Lane talked a lot. Jim Garrison was on the right track. But you were the first one, who hit the mark. You were productive. You hit the crux of Dallas right there. So, when I read this, I said to myself, I want to meet this man (...). I did not come to you in Holland to give information to you or to get information. However, I did ask my people in Washington about the role of Gerald

239 Time magazine, 6 juni 1977.

[p. 245]

Ford, and I was told, “we will not have him exposed now. He is ours.”’ Ik viel hem in de rede en zei het met die benadering helemaal niet eens te zijn. Hoe eerder Ford met de billen bloot kon komen hoe beter. Ik weet al heel lang dat hij de zaak belazerd heeft. ‘Ford will eventually have to testify,’ antwoordde Donaldson, ‘but not now.’ Hij vertelde dat hij oud-president Ford persoonlijk had ontmoet, nadat senator Frank Church hem over Donaldson had geïnformeerd. Ik vroeg me af of het waar was.

3 juni 1977

Time wijdde een artikel aan mensenrechten in Azië en men slaat Indonesië gemakshalve weer over. Het verhaal werd geschreven door Ralph Graves. Zal dit asshole maar weer een briefje schrijven. Er blijft geen andere optie over.

Cor Knulst zendt me een gedenkwaardige brief. Ik had gelezen dat minister van Defensie Bram Stemerdink een onderzoek had gelast naar corruptie bij de aankoop van 2.600 jeeps bij Leyland voor het Nederlandse leger. Hij geeft me een openhartig overzicht. Nederland heeft een generaal per 1.000 manschappen. Theoretisch zouden er 60 generaals zijn, niet inbegrepen de 30 gepensioneerde generaals.²⁴⁰

Jhr. John Loudon van Shell, en niet Maurice Strong, zoals Aurelio Peccei voor mogelijk hield, is gekozen tot president van het internationale hoofdbestuur van het World Wildlife Fund. Hij volgt daarmee prins Bernhard op, die niet meer herkiesbaar was. Het toont aan hoe invloedrijk de prins nog altijd is in die organisatie, want Loudon is een intieme vriend van hem.

Dimiter Donaldson gaf me een formulier om in te kunnen tekenen voor de financiering van zijn film over de Russische tsaar.²⁴¹

Ik denk niet dat het aantal mensen dat zou willen investeren in dit project voor het oprapen ligt.

Het ‘nieuwtje’ van vriend Donaldson gisteravond was trouwens, dat toen George de Mohrenschildt 29 maart 1977 thuiskwam na zijn gesprek met Edward Jay Epstein in hotel The Breakers, twee heren op hem wachtten. Zij vroegen hem het document te tekenen dat later in zijn attachékoffertje werd gevonden en beloofden hem in Mexico in veiligheid te zullen brengen als hij zou tekenen. Vervolgens werd hij vermoord. George de Mohrenschildt is volgens Donaldson zonder meer de verbindingsman tussen ‘they’ in Washington - door Dick Sprague omschreven als de Power Control Group - en de sa-

240 De brief is in mijn dagboek.

241 Zie bijlage 30.

[p. 246]

menzwering in Dallas geweest. Hij vertelde verder dat ik met mijn onthullingen aanvankelijk het comité van Robert Tanenbaum had gered, ‘Daarna,’ aldus Donaldson: ‘they stabbed you in the back, and now you have to defend yourself against all kinds of accusations including cia and kgb.’

Enkelaars secretaresse zegt dat de National Enquirer inderdaad wanhopige boodschappen zond om mij te vinden toen ik eind maart ‘zoek was’. Ze schijnen werkelijk hemel en aarde te hebben bewogen. En toch zouden ze niet begrijpen dat George de Mohrenschildt een sleutelfiguur in de dood van jfk was. Riet van de Poppe blijft een onvervangbare dame in het leven van Enkelaar. Bovendien werken ze al heel lang samen wat ik als een positieve kant van Carel zie. De Enquirer zoekt me op dit moment blijkbaar opnieuw.

4 juni 1977

Bruna heeft een keurig persbericht rondgestuurd over mijn persconferentie op 14 juni in Nieuwspoort.

Anton Constandse schrijft over de hopeloze situatie en intriges rond de redactie van De Nieuwe Linie. Ik ben altijd gesteld op hem gebleven.²⁴²

Belde vanmorgen mijn oude vriend John van Haagen in Rotterdam. Greet, zijn vrouw, vertelde dat hij op 9 mei een hartinfarct heeft gehad van pure ergernis over de toestanden bij de Graan en Elevator Maatschappij, waar hij in de centrale als machinist de computers bedient. Het moet zeer, zeer ernstig zijn geweest.

Bernard Scott van de National Enquirer belde reeds enige malen. Hij wilde een verslaggever sturen om me uitgerekend in het Marriott Hotel te ontmoeten.

Gerard Croiset ‘zag’ geen reden om ‘die mijnheer’ (Donald Donaldson) te wantrouwen. Maar dat zegt Gerard van Carel Enkelaar ook.

William Sprott, de advocaat van Alexandra Tilton, is bezig om mijn regenjas die De Mohrenschildt per ongeluk aantrok en meenam, te achterhalen.²⁴³

Ik heb David Gillespie van de Amerikaanse ambassade geschreven: ‘Wie zwijgt stemt toe; ik kreeg geen antwoord van je, ik zal je eigenaardige gedrag volgende week op mijn persconferentie aan de orde stellen.’ Ik wist dat Gillespie allesbehalve positieve ‘inlichtingen’ over mij had verstrekt op navraag in

242 Zie bijlage 31.

243 In George's regenjas vond ik toen bij toeval zijn aantekeningen over de film van Mark Lane.

[p. 247]

de affaire-De Mohrenschildt. Ik vroeg hem waarom hij dit had gedaan en op grond waarvan. Wanneer je zulke mensen recht voor de raap een vraag stelt, zitten ze altijd met de mond vol tanden.

Spendeerde een uur met John Bell van de National Enquirer. Het amuseerde me dat we in hetzelfde hotel met elkaar spraken als waar mijn deep throat²⁴⁴ logeert. Hij was kennelijk gekomen om uit te zoeken of onze samenwerking uiteindelijk de naam zou opleveren van de persoon, die de moord op jfk had bevolen. Dat is waar Donaldson ook over spreekt. Hij stelt zich althans op alsof hij dit weet. Bell bracht de volgende vragen naar voren. Waar staat The New York Times in de jfk-affaire? Is het blad ertegen dat de waarheid bekend wordt, want ze hebben alles gedaan om jouw getuigenis in diskrediet te brengen. Je zou ze voor tien miljoen dollar een proces moeten aandoen. Waarom hebben ze je nooit in een kwaad daglicht gesteld voor de kwestie-De Mohrenschildt in het geding was? Ze hebben je gevoel van eigenwaarde en je geloofwaardigheid in twijfel getrokken. Je zou moeten terugknokken.

Nog een proces voeren? Tegen Time en The New York Times tegelijk? Ze schrijven deze schandalige dingen juist omdat ze verdomd goed beseffen dat ze niet zijn te pakken. Bij de bestaande libel laws in de vs ben je nergens wanneer je zou proberen er wat tegen te doen. Bell benadrukte dat ik van de Times zou moeten verlangen dat zij bewezen dat ik een onbetrouwbare journalist was. Je moet zeggen: ‘Eerst is mijn getuige uit de weggeruimd en nu proberen jullie mij in een kwaad daglicht te plaatsen. Waar ik tegen in opstand kom is de onrechtvaardigheid van dit alles.’ Bell benadrukte: ‘In plaats van dat de Times jou een medaille uitreikt, proberen ze je te chanteren.’ Het was allemaal waar maar zo zitten de vs nu eenmaal in elkaar. Bovendien was het duidelijk dat in de redeneringen van Bell de haat en nijd tussen de Enquirer en de Times meespeelden.

Toen ik na een krabcocktail in La Belle Epoque - om op verhaal te komen - wilde wegrijden en wachtte voor de stoplichten bij het Leidsebosje, stormde Dico Adams, alias Donald Donaldson, alias Dimiter Dimitrov op de auto af. Buiten adem stelde hij voor met elkaar te spreken over wat in het Park Hotel gebeurde.

‘Look, Willem, the cia is capable of bugging the Kremlin and vice versa, the Soviets are aware of much that is said in Wash-

244 Bob Woodward en Carl Bernstein beschikten over een geheimzinnige informant (deep throat) bij het ontrafelen van Watergate.

[p. 248]

ington. John Kennedy was even warned by the Kremlin that he would be killed, because sometimes, intelligence services cooperate. The cia is presently in a deep low. They are very much on guard. You have contributed to this low - although you were not involved yourself - by not 99 percent but 100 percent. You yourself cannot even imagine how much you have helped. What you brought forward was indirectly destructive to the group of traitors within the cia.’ Ik luisterde naar (en schreef op) wat Donaldson te berde bracht, maar neem alles van iedereen langzamerhand met een korreltje zout.²⁴⁵ Hij vertelde dat prins Bernhard in de Lockheed-zaak gewoon gechanteerd was ‘because of one single letter.’ Hij vervolgde: ‘They picked that one out and did not speak of other correspondence. It has always been his intention to put money, he received, in the World Wildlife Fund. What “our people”²⁴⁶ regretted, was that prince Bernhard did not say a single word to defend himself.’

Een ander gezichtspunt, waar ik inderdaad niet eerder aan heb gedacht was: ‘Do you really think, that James McCord, with 30 years of cia experience, could not break into the Watergate Building without being caught? I can go in any time anywhere I want. Watergate had only one doorman. Watergate was pure treason. McCord and thus Richard Nixon were betrayed from within.’

Ook Donaldson was van mening dat ik The New York Times in rechten zou moeten aanspreken voor wat ze, mede geïnspireerd door collega's Cees van Drongelen en Peter d'Hamecourt²⁴⁷, aan beledigende en schadelijke ‘informatie’ hadden aangeboden. ‘Promise me you will defend yourself,’ aldus Donaldson, ‘because the Times is the American Pravda. Even if you cannot win.’

Donald Donaldson zei verder dat onze communicatie vandaag veel beter was geweest. Ik suggereerde intussen dat hij rijst beter met een lepel kon eten - en zag hem knoeien met de ketjap - waarop hij antwoordde: ‘I eat like a Bulgarian peasant.’ Hij had zich vandaag eenzaam gevoeld. Hij had een bezoek aan een Russische prins in, ik geloof dat hij zei, Harderwijk gebracht. Koningin Juliana had deze prins financieel geholpen. Hij was geparenteerd aan de tsaar en bewonderde de Russische

245 In 1992 vraag ik me in goed gemoed af of de man niet eigenlijk gelijk kan hebben gehad.

246 Waarmee hij Pentagon Intelligence bedoelde.

247 In 1992 zag ik een tv-gesprek van Sonja Barend met buitenlandse correspondenten, waaronder d'Hamecourt. Ik keek ernaar in Johannesburg en dacht: daar heb je de schurk met zijn schijnheilige praatjes.

[p. 249]

koninklijke familie. Het herinnerde me aan de tante van De Mohrenschildt, die hem vanuit Polen in Dallas was komen opzoeken. Ook zij was een bewonderaarster van de tsaar gebleven. Donaldson adviseerde mijn komende persconferentie in Den Haag te beginnen met de mededeling: ‘They killed my witness (...).’ Ik reageerde negatief op de suggestie, maar misschien is het toch een methode. Ik schreef Robert Tanenbaum in Washington ook hierover. Donaldson vond het verder uitstekend, wanneer ik bekendmaakte dat een verpleegster kon getuigen dat er vijf kogels uit het lichaam van jfk waren gehaald. Wellicht kon hij me de naam van deze getuige nog voor de persontmoeting bezorgen. Hij zei dat zijn vrienden hem hadden afgeraden mij te benaderen, maar hij had hen er van overtuigd dat ik hem niet in de openbaarheid zou brengen. Ik vertelde hem ook voor het eerst over Gerard Croiset. ‘God bless him’, was zijn antwoord, toen ik Gerards advies noemde generaal Donaldson te vertrouwen. Hij was bereid het boek van Jack Harrison Pollack Croiset, the Clairvoyant²⁴⁸ te lezen. ‘Don't tell him anything as yet. I might want to meet him.’

Nog laat heerlijk in het Vondelpark gerotzooid. Er waren een aantal ‘rommelaars’ die in aanmerking kwamen. Het was de moeite waard. Soms moet je pottenkijkers gewoon aanmanen door te lopen wanneer je met een jongen bezig bent en ze stom staan te gapen. Ik geniet altijd van de prachtige bomen, de nachthemel en de eeuwigheid out there. Een voordeel van de H-bom is misschien wel dat ‘men’ is gaan nadenken over een ongeneeslijk automatisme, de voortplanting.

Luisterde nog naar Jeu de cartes van Stravinsky.

248 Jack Harrison Pollack, Croiset, the clairvoyant, Doubleday, New York, 1964. Zie ook Memoires 1964.

5 juni 1977

Donald Donaldson zei misschien naar mijn persconferentie te zullen komen. ‘This is my week,’ liet hij zich ontvallen. Hij had officieel een ontmoeting met prins Bernhard aangevraagd. Hij verwachtte dat zkh contact met de cia zou opnemen om uit te zoeken wat hij kwam doen. Ik dacht, waarom de cia als deze man van Pentagon Intelligence is. Hij nodigde me uit hem Jim of Bill te noemen in plaats van generaal Donaldson. Ik koos Jim. Wat ik een rare zaak vind, is die zogenaamd ‘link’ van zijn voorgenomen project over de tsaar en John F. Kennedy. Ik vraag me af wat voor ‘werk’ deze man echt doet. Het herinnert me te veel aan de Werner Verrips-story.²⁴⁹

249 Zie Memoires 1961-1964.

[p. 250]

Toen ik gisteravond Keke even liet wandelen bij Amerbos viel hij een andere, veel grotere hond aan. Mijn hond is nu ruim zevntien jaar oud. Hij blijft een vechtersbaas. De eigenaar van de andere hond verklaarde dat hij Keke een volgende keer dood zou schoppen. Hij herhaalde dit en voegde eraan toe: ‘Dan laat ik die hond een spuitje geven.’

‘Blaast u maar rustig stoom af,’ zei ik ‘dat heeft u blijkbaar nodig.’ Was de mans agressie tegen de hond gericht of tegen mij? Hij zei Keke te willen vermoorden, maar je vraagt je af of hij indirect mij psychisch wilde aanvallen. Ik haal mijn schouders op over zulke loslopende idioten. Men is zich niet bewust van zijn eigen diepe frustraties en reageert het dan maar af op wat anders, mijn hond. Wat zou ik gedaan hebben als het andersom was geweest? Ik denk niet dat ik over doodschoppen van het dier zou hebben gesproken maar ik zou de man op dreigende toon hebben toegevoegd dat hij de boosdoener aan de lijn moest houden of dat ik hem anders bij de politie zou aangeven. Op de snelweg naar Amsterdam haalde ik een donkerblauwe Ford in, aa-65, met Guillermo en Christina achterin, kennelijk op weg naar Schiphol. Guillermo las een boek en de prinses zat zowat op zijn schoot. Zij reden 125 kilometer per uur. Ik ben ze voorbijgeschoten. Ik had in Soest een bezoek gebracht aan Stephan en Monique Schoor. Stephan vertelde dat Enkelaar ‘mijn’ foto van De Mohrenschildt niet alleen gegapt heeft, maar die nog heeft laten kopiëren en vergroten ook. Schoor had de vergroting gezien. Wat betekent dit? Kan ik dan die foto niet via de politie laten terugvorderen? Aangifte van diefstal doen? Nu hebben èn Jan van Beek èn Stephan Schoor me hetzelfde meegedeeld. Ze zijn het met me eens dat ik ben bestolen.

Schoor werkte vroeger op Soestdijk. Hij vroeg of ik Ted Vernède²⁵⁰ wilde ontmoeten. Ik voel hier niets voor, wetende dat Vernède het nodig vond Casper van den Wall Bake tegen mij te waarschuwen.²⁵¹ Stephan vroeg zich verder af waarom het was dat Vernède bijna ontplofte als mijn naam voorzichtig werd genoemd. ‘Ach je weet toch dat ik al jarenlang vanuit Den Haag word gesaboteerd aan de hand van leugens van Luns en de hemel mag weten van wie nog meer.’

‘De heer Thomas Lepeltak, alias Stan Huygens, van De Telegraaf heeft anders wel degelijk entree bij de prins op Soestdijk,’ vervolgde Schoor.

‘Dat zegt dan ook helaas alles over het niveau van de contacten

250 De privé-secretaris van prins Bernhard.

251 Met zijn broer Vic Vernède zat ik op Nijenrode.

[p. 251]

van de prins, maar daar hebben we via Lockheed ook al veel over gehoord. Ze hebben het op Soestdijk nooit begrepen en ze zullen het ook wel altijd fout blijven doen.’

Belde met Croiset. Hij herhaalde dat ik mijn nieuwe ‘bron’ serieus kon nemen en kon vertrouwen. Dit had hij ook tegen Carel Enkelaar gezegd. We spraken weer over de inkomsten die ik uit de jfk-affaire had gehad. ‘Het gaat mij niet om het geld, het gaat me om de geste,’ zei hij.

‘Ik weet precies wat mijn eigendom is en wat niet,’ antwoordde ik.

‘Ik heb altijd gezegd dat jij strikt eerlijk was,’ aldus Gerard.

6 juni 1977

Stephan Schoor vertelde dat prins Bernhard driejaar geleden al had gemerkt - voor het Lockheed-schandaal in de openbaarheid kwam - dat mensen zich tegenover hem anders opstelden. Ook in het milieu rond Nelson Rockefeller werd toen al laatdunkend over Bernhard gesproken, wat als resultaat had gehad dat hij, in tegenstelling tot vroeger, steeds minder naar de vs reisde.

Ontmoette vanmorgen Jan Pronk, de minister voor Ontwikkelingshulp, in Den Haag. Hij was door een radiopraatje wat verlaat. Hij zei niet te hebben geweten dat ik het interview wilde publiceren, maar het was in orde als hij het eerst kon lezen.

Ik vroeg hem waarom het kabinet-Den Uyl altijd weer over Chili leuterde en over de schending van de mensenrechten aldaar, en over de honderdduizenden doden in Indonesië als gevolg van het door Suharto aangerichte bloedbad als het graf zweeg. Tot mijn stomme verbazing antwoordde Pronk: ‘Ik geloof niet dat u dit zo kan stellen. Landen zijn niet zomaar te vergelijken. We moeten ieder land op eigen waarden beoordelen,’ en meer van dergelijk geklets in de ruimte. Een afgeslacht lijk is een afgeslacht lijk, of dat in Chili een kopje kleiner werd gemaakt of in Indonesië.

Pronk vindt Chili een fascistische politiestaat en Indonesië niet. ‘Dat zou in Jakarta ook niet mogelijk zijn, want ondanks Suharto zitten er in de Indonesische regering nog altijd oprechte democraten,’ aldus Pronk. Het geklets van Pronk was dermate overweldigend, ik wil er geen woord meer over vuil maken. Bij vertrek sprak ik nog even over mijn jongste ervaringen in de jfk-affaire, maar ik kreeg de indruk dat hij dit een griezelig onderwerp vond. Tenslotte zei ik dat hij beslist Andrew Young zou moeten ontmoeten. ‘Dat zou ik zeer op prijs stellen.

[p. 252]

Young heeft onlangs een uitstekende rede voor ecosoc gehouden.’

Ik ontmoette onmiddellijk hierna Mark van Heuven²⁵² van de Amerikaanse ambassade in de Posthoorn. Ik lanceerde de gedachte dat zijn ambassade een ontmoeting Pronk-Young zou regelen. Vervolgens beklaagde ik mij over de ongunstige informaties die diplomaat David Gillespie aan buitenstaanders verstrekt over mijn positie als journalist. Het is duidelijk waar de bron van die leugens ligt. Intussen gaat het gedonder nu al sedert 1956 onverminderd door. Hij zei er nota van genomen te hebben en schreef alles op.

Liep bij Han Hansen van de Volkskrant binnen, die als een razende gedeelten uit een lijvig Kamerrapport zat over te tikken. Ik lichtte hem in over de komst van Mark Lane en mijn komende Bruna-boekje en bood een exclusief verhaal aan. Hij ging er niet op in. Ze kunnen bij die krant nooit zeggen dat ik niet pogingen heb ondernomen behoorlijke betrekkingen met ze te hebben.

De dag werd weer eens besloten met een emotionele ontmoeting met Donald Donaldson. Na een paar uur praten, ook over het kolonelsregime in Griekenland, merkte ik dat ik sinds onze ontmoeting eigenlijk voortdurend op mijn qui-vive was geweest. Dit veroorzaakte een uitbarsting bij Donald: ‘Okay, if you feel it is better we don't see each other anymore, okay.’ Ik vroeg hem zich niet zo op te winden en legde uit dat ik als journalist het nodige had meegemaakt aan intriges en spionageactiviteiten. Ik noemde het feit hoe Sukarno een vervalst telegram van de Britse ambassadeur had voorgeschoteld gekregen dat tot allerlei misverstanden en rampen had geleid. ‘Ah, Sukarno!’ riep hij uit. ‘I am a freedom fighter! Warner Bros and others want to bribe me for millions, if I make the picture.’ Ik viel hem in de rede: ‘You really are not the sole freedom fighter in the world. Sukarno was already a true freedom fighter before you were even born.’ Hij liet dit onderwerp vallen. Donaldson herhaalt me te dikwijls dat hij al generaal was op zijn twintigste en iedere keer brengt hij opnieuw te berde dat hij tweemaal tot de strop werd veroordeeld. Hij lijkt dan veel te emotioneel en raakt haast zijn zelfbeheersing kwijt. John Bell van de Enquirer ging ook, toen we zaten te praten, achter een deur kijken of er niemand meeluisterde. Donaldson wilde laatst ook weg uit de coffeeshop van het Park Hotel, omdat een oudere man aan een tafeltje naast ons plaatsnam.

252 De zoon van een voormalig oogarts uit Utrecht. Ik speelde met zijn moeder in het New Haven Symphony Orkest in Yale in 1948.

[p. 253]

Ik geloof langzamerhand wel dat generaal Donald Donaldson de man is die hij zegt dat hij is. Hij lijkt inderdaad met Pentagon Intelligence verbonden te zijn. Hij is een uitgesproken anticommunist en wenste dat Ronald Reagan de verkiezingen had gewonnen. Maar anderzijds is er menig steekje aan hem los. Ben behoorlijk lang bij hem gebleven want hij schijnt een klankbord voor zijn theorieën nodig te hebben.

7 juni 1977

Ik ben gisteren allerminst aan Bung Karno's geboortedag voorbijgegaan.

Vannacht om 01.15 uur belde John Bell uit Engeland of er nog nieuws te melden was.

Mijn jfk-boekje is eigenlijk zeer onvolledig. Ik heb bijvoorbeeld geen melding gemaakt van het feit dat toen ik 15 oktober 1967 George en Jeanne de Mohrenschildt voor het eerst in Dallas op film zette, een gast vanaf de eerste etage van hun huis het gesprek volgde. Ze zeiden dat hij een collega van George was, maar later heb ik me afgevraagd wie die mysterieuze man was. Eigenlijk zou men Jeanne de Mohrenschildt om een verklaring over die persoon moeten vragen.

Donaldson zei gisteren dat toen hij over mij in de New York Post las, hij een naar gevoel in zijn maagstreek had gekregen en er niet van had kunnen slapen. Ik vond het pathetisch gepraat en gaf te kennen dat ik niet bij iedere ontmoeting waarbij ik als brother word aangesproken, als een hond reageer die als een allemansvriend meteen kwispelstaart.

Rosalynn Carter reist in Latijns-Amerika. Time omschrijft haar als ‘The President's Closest Emissary.’ Rosalynn zegt zelf gewoon: ‘I think I am the person closest to the president of the United-States, and if I can help him understand the countries of the world, then that's what I intend to do.’ Zij maakt een trip van dertien dagen die veel stof doet opwaaien. Uit Lima, Peru meldde Associated Press dat mevrouw Carter met president Francisco Morales Bermudez wapenleveranties had besproken. Dit is natuurlijk te gek om los te lopen. De analyse van psychiater Arnold Hutschnecker is in de roos geweest.

Vervelende ontmoeting met Gerard Croiset. Hij bracht opnieuw mijn verdiensten in de jfk-affaire ter sprake. ‘Je bent toch op televisie geweest in Amerika?’

‘Ja, daar is mij eenmaal door abc 300 dollar voor beloofd. Ik heb 175 gekregen.’ En hij begon voor de zoveelste maal te zeggen dat we vroeger afspraken alle inkomsten met z'n drieën te zullen delen. ‘Wil je dat ik die 175 dollar met jullie deel?’ Ik

[p. 254]

vertelde daarop dat zowel Van Beek als Schoor me hadden verzekerd dat Carel Enkelaar de foto van De Mohrenschildt wel degelijk in zijn bezit had en dat ik overwoog de recherche in te schakelen.

Gerard pakte de telefoon en belde Riet van de Poppe. Binnen enkele minuten belde Enkelaar zelf terug. Croiset vertelde dat Van Beek (gpd) en Schoor mij hadden verzekerd dat hij precies wist waar de George de Mohrenschildt-foto was.

‘Zijn ze gek geworden,’ antwoordde Enkelaar.

‘Dat dacht ik wel,’ aldus de paragnost. ‘Ik heb Willem gezegd naar zijn vrienden te luisteren en hen te geloven in plaats van Van Beek en Schoor.’ Daarop kreeg ik een telefoontje. ‘Het is een grap van ze, of ze zijn gek,’ aldus Carel. ‘Ik wil er niet eens meer over spreken.’

‘En de film dan?’ vroeg ik.

‘Dat is een andere zaak.’

‘Wil je zeggen dat Stephan Schoor de foto van George de Mohrenschildt niet in Buurse heeft gezien?’

‘Ja dat kon best,’ maar dat was dan in de periode gebeurd dat de vermiste foto terecht was geweest. Croiset zei vervolgens dat hij er ook niet meer over wilde praten. Prompt daarop zei hij: ‘Krijg ik je jfk-boekje?’ Ik dacht: nu krijg je het nooit. De Telegraaf heeft een misselijk stukje over hoe Enkelaar met een gevolg van cronies, waaronder Jan de Troye, Karel Das van Cinecentrum, Klaas Jan Hindriks en Frits Pengel van de Surinaamse televisie, in het dure nos-vliegtuig naar Eelde is gevlogen in verband met de treinkaping. Ze staan er fraai op. Ben geen liefhebber van De Telegraaf, maar ik vrees dat de sfeer die wordt aangegeven waar is.

Het Witte Huis is ontstelt over een artikel in The New York Times, geschreven door James Wooten, dat volgens perschef Jody Powell ‘totally inaccurate and unfair’ is. Carter werd in de Times beschreven als ‘a brutal recluse and under the influence of controversial Admiral Hyman Rickover’. Ik lees die krant al dertig jaar. Ze is voor mij nummer een in de wereld.²⁵³ Maar er schijnt geen verslaggeving mogelijk te zijn zonder dit soort derailleringen. Wat de Times betreft kan ik ervan meepraten.

Penny Hedinah, mijn vriendin in Jakarta, en Casper Bake in Apoera in Suriname, sturen de twee eerste brieven voor mijn 52ste verjaardag. Ik heb haar al elf jaar niet meer gezien of gesproken. Ze blijft dierbaar. Casper is een trouwe makker. Hij stuurt foto's van hem aan het strand en als constructie-arbeider

253 In Amsterdam had ik 20 jaar lang een abonnement op deze krant, tot het te duur werd om over te laten komen.

[p. 255]

bij de spoorlijnwerkzaamheden. Hij blijft hoogst aantrekkelijk, in alle opzichten.

Opperrechter Earl Warren wijst er in zijn memoires op, die voor zijn dood in 1974 gereedkwamen, dat hij altijd overtuigd is gebleven van het feit dat jfk door a loner Lee Harvey Oswald werd vermoord. Hoe is dit mogelijk? Hoe werkte het brein van de top-rechtsgeleerde in het belangrijkste land ter wereld? Of althans het machtigste land?

Aanvullende notities over het gesprek met Donald Donaldson. Hij begon opnieuw over prins Bernhard, die nooit had verwacht door zijn vrienden te zullen worden verraden. ‘Zijn motieven waren gericht op het algemeen nut. Hij heeft over de hele wereld zakenlieden aan elkaar voorgesteld. Hij had contacten met 300 belangrijke bedrijven. Hij heeft fout gehandeld, maar wat hem is aangedaan, had hij niet verdiend,’ aldus mijn deep throat.

Voortdurend hamert Donaldson op de verregaande controverse tussen de militaire inlichtingendiensten, gedirigeerd vanuit het Pentagon en de cia. Omdat hij aan de kant van het Pentagon staat, vertelt hij me steeds meer over de cia. Ik bracht het befaamde Tonkin-incident naar voren, waarbij de cia Lyndon Johnson opzettelijk misleidde om hem zover te krijgen dat hij Noord-Vietnam zou bombarderen. ‘Wanneer Johnson niet uit eigen beweging zou zijn afgetreden door zich niet herkiesbaar te stellen, zou hem iets dergelijks zijn overkomen als Richard Nixon in Watergate ervoer,’ aldus ‘Jim’ Donaldson.

‘Johnson was totally disgusted with what had happened around him. He felt the pressures immediately after the killing of jfk. He signed the decrees to escalate the war in Vietnam, as the cia wanted,’ aldus Donaldson. ‘The problem with this country of ours, is that its laws are 200 years old. The powers of the presidency are based on realities which existed 200 years ago. Even in the Soviet-Union they adapted laws to a changing situation. Did you know that jfk lost 20 pounds during the Cuban crisis? The cia tried to mislead the President. They did not succeed. The Bay of Pigs operation was foiled by traitors.’²⁵⁴

I asked him if he had seen David Frost interviewing Nixon. ‘Yes. Frost played with Nixons balls for everyone in the street to see. Frost should have respected the former President and taken his rank into account. This Frost is a Communist.’ Hij

254 De cia wilde dat jfk de luchtmacht zou inzetten om gelande troepen bij de Varkensbaai te ondersteunen. Kennedy besloot dit op het laatste moment niet te doen omdat het een oorlogshandeling zou zijn geweest.

[p. 256]

vertelde dat 90 procent van de Oost-Europese nazi's zich bij de communisten hadden aangesloten. ‘First they were cousins. Now they are brothers.’ Hij meende dat Pieter Menten een van hen was.

Vanavond belde ik Croiset om hem te zeggen dat ik tot op mijn botten voelde dat Enkelaar mij bedroog inzake de foto van De Mohrenschildt. ‘Het heeft me de hele dag beziggehouden en ik was er beroerd van.’

‘Ik ook,’ aldus Croiset. ‘Wat helpt het je als je maatregelen neemt. Je zult weer alleen komen te staan. Schoor en Van Beek zullen je laten vallen. Bel Schoor maar.’

Stephan Schoor had een telefoontje van Enkelaar gekregen om zich over ‘een overspannen telefoontje van Oltmans’ te beklagen. Schoor bevestigde tegenover Enkelaar dat hij mij inderdaad had meegedeeld de foto van George met pasen 1976 in Buurse te hebben gezien. Enkelaar: ‘Dat is zakelijk interessant, want misschien wil dat zeggen dat de vermiste foto in Buurse is. Maar bel in godsnaam Oltmans op voor hij weer met een overspannen publicatie komt.’ Tegen mij zei Schoor: ‘Ik kan mij niet permitteren anders dan de waarheid te zeggen; ik bevestig je dit allemaal nog eens.’ Hij zegde toe het in een brief te zullen vastleggen.²⁵⁵

Ik deelde Schoor mee dat Croiset mij had voorspeld dat ze me in de steek zouden laten ten voordele van Enkelaar. ‘Schoor is een manager. Heb je me ooit met hem zien praten? Dat doe ik niet graag,’ had Croiset gezegd. Dit verraste Schoor. Hij zei ‘de hele parapsychologische boel’, waar hij zich de laatste tijd nogal voor heeft ingezet, over boord te zullen gooien. Ik ben zelf echt razend over alles.

255 Zie bijlage 32.

8 juni 1977

Donaldson om 08.30 uur: ‘I planned to call you ten minutes ago. Telepathy begins to work between us.’ Ik ben er nog altijd niet achter wie deze man precies is, laat staan dat ik hem brother zou kunnen noemen, zoals hij mij steeds noemt.

Jacob Gillespie ontkent dat ooit iemand op de Amerikaanse ambassade in Den Haag negatief over mij heeft gespreken. ‘It is not our role or our policy to badmouth anyone.’ Geloof er geen woord van.²⁵⁶

Emile Fallaux zendt een verklaring voor het niet nakomen van zijn afspraak met mij.

256 Brief d.d. 7 juni 1977.

[p. 257]

9 juni 1977

Gisteravond had ik weer een ontmoeting met Donaldson in het Marriott. Toen hij over de jfk-moord sprak als ‘my baby’, bekritiseerde ik hem en noemde hem een geëxalteerde egocentrist. Hij explodeerde. ‘Don't criticize me,’ riep hij woedend. Ik zag hem nu eens in zijn ware gedaante. Ik had al steeds vermoed dat hij in werkelijkheid zo was. Ik legde hem uit dat ik slechts een mening ventileerde, zoals tussen brothers mogelijk moet zijn. Hij kalmeerde.

Bip van Lanschot had hem meegedeeld dat prins Bernhard hem niet kon ontvangen, want de prins maakte zich gereed voor een reis naar Afrika. Bovendien diende zkh uitermate voorzichtig te zijn wie hij ontving, volgend op het Lockheedschandaal. Hij noemde dit een ‘ernstige wending,’ want de etiquette tussen generaals vereiste dat zij elkaar binnen 48 uur na een verzoek om een ontmoeting ook daadwerkelijk zouden ontvangen. Hij vermoedde dat de cia de prins zou kunnen hebben geadviseerd Donaldson niet te begroeten. Ik geloof meer en meer tegen een bullshiteer in de klasse van Werner Verrips te zijn aangelopen. Hij vertelde voortdurend met zijn achterban in Washington telefonisch in contact te zijn. Hij gaf me een artikel uit De Telegraaf waarin stond dat als jfk nog in leven zou zijn geweest, hij 60 jaar zou zijn geworden.

Ik ontmoette J.G. Heitink in het Hilton. Hij zei mijn jfk-boek in een ruk tot 's nachts 04.00 uur te hebben uitgelezen. Ik vroeg hem niet waarom hij er dan geen letter over in De Telegraaf zette. Ik zei wel dat het me was opgevallen dat ze bij zijn krant gedaan hadden of de George de Mohrenschildt-affaire niet had plaatsgevonden. We spraken over prins Bernhard. Hij

[p. 258]

stelde de vraag: ‘Maar wie was dan Victor Baarn?’ Dit had ik ook bij ‘Jim’ Donaldson naar voren gebracht. Hij wist dit evenmin en Heitink zegde toe J. Olde Kalter naar mijn persconferentie te zullen sturen.

Esquire²⁵⁷ heeft een omslagverhaal over jfk gepubliceerd, geschreven door Tom Wicker. Ook hij benadrukt dat Kennedy de oorlog in Zuidoost-Azië niet zou hebben opgevoerd, zoals Johnson heeft gedaan. Wicker geeft aan dat Kennedy met de herbenoeming van Allan Dulles (cia) en J. Edgar Hoover (fbi) een ‘verantwoordelijke indruk’ wilde maken maar in werkelijkheid waren dit rampzalige aanstellingen. ‘The fbi, as near as can be told, was even practicing its arts of intimidation and blackmail on Kennedy himself,’ schrijft Wicker. Hij openbaart dat de cia maffiafiguren als Sam Giancana en John Rosselli inschakelde om Fidel Castro te laten vermoorden en hoe een vriendin van deze schurken ook een ‘bijzit’ van Kennedy was. Deze Judith Campbell Exner had zowel op het Witte Huis als in het buitenverblijf te Palm Beach intieme betrekkingen met jfk beleefd. De spionagediensten gebruikten deze informatie om Kennedy te chanteren.

Intussen gaat de fameuze Wendell Rawls - met zijn Pulitzerprijs - onverstoord verder om de commissie in Washington die de daders van de moorden op Kennedy en King probeert te achterhalen, in een ongunstig daglicht te plaatsen. Hij rapporteerde²⁵⁸ dat de commissie nu acht maanden bezig was en ‘vruchteloos werk’ had gedaan. Na aanvankelijk sensationele mededelingen dat men de kern van Dallas op het spoor was, is men in het slop geraakt en dreigt de onderneming een mislukking te worden. George de Mohrenschildt, die werd vermoord nog voordat onderzoeker Gaetan Fonzi hem in Palm Beach te spreken kon krijgen, komt uiteraard in de reportage van Rawls niet voor.

De fameuze commentator Victor Zorza is van mening dat het Westen beducht behoort te zijn voor een mogelijke opkomst van Russisch nazidom. Alexander Yanov, een Russische journalist en politiek wetenschapper die naar het Westen is uitgeweken, houdt een dergelijke ontwikkeling voor mogelijk. ‘If and when Russian Nazism becomes an accomplished fact and begins to march to power, it may prove too late (for the west) to influence the process.’ Yanov baseert zijn mening op het ontstaan van een ‘New Class’ in de ussr voornamelijk bestaande uit geprivilegieerde communisten. Djilas en Trotsky

257 Esquire, mei 1977.

258 The New York Times, 5 juni 1977.

[p. 259]

interpreteerden die trend als een ‘unwelcome parasitic growth.’ Yanov denkt dat men deze ontwikkeling zou moeten gebruiken om naar een evolutionaire ombuiging van het sovjetsysteem naar iets meer acceptabele vorm van samenleving toe te werken.²⁵⁹

259 The New York Herald Tribune, 9 juni 1977.

10 juni 1977

Zal voor mijn 52ste verjaardag rozen op het graf van mijn ouders brengen.

Gisteravond bracht ik met Dico Dimitrov door in kamer 427 van het Marriott. Hij had een tafel vol paperassen gereed staan. Het werd een interessante ervaring. Hij liet me een rapport lezen over hoe hij het dagboek van tsaar Nicholas II had gevonden, verborgen achter iconen in een klooster in Bulgarije. De Kennedy's hadden het bij de Romanov-documentatie in Washington achter slot en grendel laten opbergen. Hij herhaalde deze aangelegenheid met president Kennedy te hebben besproken, die in 1961 bij diens ontmoeting met Nikita Khrushchev in Wenen hier een balletje over had opgegooid. Ook vertelde hij opnieuw dat de kgb de Amerikaanse president voor een complot had gewaarschuwd en hoe jfk zelf tegen Dico Dimitrov had gezegd te weten wie hem wilde laten vermoorden. Ook Theodore Sorensen zou op de hoogte zijn om wie het gaat.

Ik haalde bij Bruna in Utrecht de eerste exemplaren van mijn jfk-boekje op. Ben er heel dankbaar voor. Ik bracht lieve roosjes op het graf, stond lang in gebed verzonken. Keke was bij me en liep rond te snuffelen.

Dimitrov belde om te zeggen dat hij niet had kunnen slapen uit angst dat ik hem bij mijn komende persconferentie zou noemen. ‘Geen sprake van,’ stelde ik hem gerust.

De familie Van Dijk belde.²⁶⁰ Mejuffrouw Büdringh Boekhoudt liet dit jaar verstek gaan. Mams zuster zond twee verjaardagskaarten: één geadresseerd aan mij, de ander aan ‘de oude heer Keke, gesigneerd Lucky’, tante Jetty's collie. Ben vanavond thuisgebleven. Geen Vondelpark op mijn verjaardag. Veel gelezen en kranten geknipt.

In Time²⁶¹ verklaarde Richard Bissell, voormalige chef geheime operaties van de cia, alsof het de gewoonste zaak van de wereld was, hoe het Witte Huis al jarenlang opdrachten gaf mensen te laten vermoorden. ‘A president typically says he wants to get rid of somebody,’ aldus Bissell tegen interviewer Bill Moyers

260 Bij wie ik in de oorlogsjaren in Baarn in huis was.

261 Time magazine, 13 juni 1977.

[p. 260]

voor cbs-televisie. Moyers heeft eveneens langdurig met Fidel Castro in Cuba gesproken. Na het mislukken van de invasie aan de Varkensbaai op Cuba zouden John en Robert Kennedy een geheim leger van de cia in Florida hebben opgericht, bestaande uit 2.000 Cubanen en 600 cia-stafofficieren. Het doel van dit legertje was om Fidel Castro te vermoorden en de Cubaanse economie te vernietigen. De politie in Florida, de fbi en de Coast Guard deden allemaal of hun neus bloedde. Deze terreurgroep, met zijn illegale activiteiten, werd door niemand aan banden gelegd. Dit legertje was onder meer verantwoordelijk voor het opblazen van een Cubaans verkeersvliegtuig waarbij 73 mensen om het leven kwamen.

Dit is ook een thema van Donald Donaldson die er steeds weer op wijst dat de vs nu over twee gewapende strijdkrachten beschikken: het Pentagon met het officiële leger dat onder controle staat van het Congres, en het privé-leger van Amerikaanse presidenten, de cia, dat onder directe controle van het Witte Huis opereert. Donaldson lijkt hier fel tegen te zijn en stelt het voor alsof er een ‘stille oorlog’ tussen beide legers aan de gang is. Het zou wel eens waar kunnen zijn.

11 juni 1977

De Ambonese gijzeling is door een militaire actie beëindigd, waarbij zes kapers en twee gijzelaars om het leven zijn gekomen. Er zijn ook gewonden. Het was een verkeerde beslissing. Geduld is een schone zaak. Dit soort acties zal tot meer geweld leiden. Croiset zei een paar dagen geleden tegen Enkelaar: ‘Volgens mijn paranormale vermogen zal de actie in de nacht van dinsdag op woensdag om 04.00 uur worden uitgevoerd.’ Hij zat er naast. Ik denk dat er te weinig aandacht wordt besteed aan de keren dat Gerard miskleunt.

Ik speel eigenlijk met de gedachte opnieuw een persconferentie in Washington te geven, ditmaal over generaal Donald Donaldson. Hij raadde me opnieuw aan onder een andere naam naar de vs te reizen. ‘Beware, they might put you in an institution under a false drug charge, like they have done with George de Mohrenschildt.’

Langzamerhand ben ik overtuigd dat Dimiter Dimitrov echt stapel mesjogge is. Hij vertelde van Roosevelt de rang van guerrilla warfare general te hebben gekregen. Hij werd op 7 mei 1924 in Metkovetz, Bulgarije geboren als Dimiter Adamov Dimitrov. Dit boerengat schijnt in de buurt van Lom te liggen. In 1944 was hij als 20-jarige generaal in The Army of National Liberation in Bulgarije. Deze organisatie was antinazi en anti-

[p. 261]

communist. Hij onderhield in die tijd contacten met Griekse guerrillaleiders en Britse troepen, die in Griekenland de bevrijdingsbeweging te hulp waren gekomen. Later is die taak overgenomen door de Amerikanen. In juli 1944 ontvingen de Bulgaarse vrijheidsstrijders onder leiding van Ivan Bagrianoff een geheime boodschap van Roosevelt: ‘denounce the Nazis and join the west.’ Door de overname van Bulgarije door het sovjetblok kwam Dimiter Dimitrov tenslotte terecht bij een ‘special forces unit’ onder commando van generaal James van Fleet. In principe geloof ik deze oorlogsverhalen wel, maar waar staat de man, die zogenaamd naar Amsterdam is gereisd om mij te ontmoeten, op dit moment?

Op 8 juni werd Cosmos-915 gelanceerd door Moskou, op 10 juni Cosmos-916. Waar zijn ze toch mee bezig?

12 juni 1977

Peter arriveerde op Schiphol. Later gingen we naar de housewarming van de nieuwe villa van de Enkelaars in Hilversum. De typisch Hilversumse roddelkliek was present, van De Troye tot en met Schüttenhelm. De voormalige tros-baas Leeman zei: ‘Zeg maar Louis.’ Tussen neus en lippen door noemde hij Baaij van de tros ‘een schoft’. ‘Wibo kan ook niet tegen hem op,’ aldus Louis.

De aanwezigheid van Croiset was een verademing. Hij meende dat we de familie Kennedy zo ver zouden moeten zien te krijgen dat ze zouden gaan meewerken en ‘dat zij met hun papieren op tafel komen’. Hij herhaalde dat in september nieuwe opzienbarende dingen zouden gebeuren.²⁶² Ik kon rustig naar Amerika gaan met Peter volgens Croiset, maar tegen die tijd vraag ik het hem opnieuw, vooral met het oog op Peters veiligheid. Peter en ik zijn het gezelschap om 15.40 uur ontvlucht.

262 Croiset zou gelijk krijgen.

13 juni 1977

Peter kwam vannacht na zijn uitje in de stad piemelnaakt onze slaapkamer binnensluipen. Ik dacht dat ik droomde maar hij was er werkelijk weer eens.

We dineerden gisteravond gezellig, ook met Theo Cammann, in La Belle Epoque, waarna ik naar het Marriott ging om Donaldson te ontmoeten. De kamer stonk en was benauwd. Hij hield de ramen dicht vanwege het verkeerskabaal. Hij zei dat het hem een fortuin had gekost om naar prins Bernhard toe te gaan en een lobby te ontwikkelen om van pb financiële steun te

[p. 262]

krijgen voor zijn filmproject, ‘but Bernhard is still listening to the wrong advisors, the same guys that actually stabbed him in the back.’

‘It's an old story and he probably will never change,’ zei ik. Anthony Sampson²⁶³ heeft een pagina gewijd aan: the shah, the prince and the slush funds. Je zult er zo op staan! Afschuwelijk. Er worden details gegeven over hoe de prins, verbonden aan Fokker, in contact kwam met Tom Jones van Northrop, op zoek naar een Amerikaanse partner voor Fokker. De prins slaagde erin om Northrop 20 procent van de Fokkeraandelen te laten aankopen. De heren werden prompt persoonlijke vrienden. Maar wat dan allemaal volgt is dermate derderangs en gebaseerd op goedkoop en twijfelachtig zakelijk gedrag, dat je je afvraagt hoe een dergelijke reportage op de rest van de koninklijke familie - of de Europese chic - moet overkomen. Bernhard was een soort veredelde commis voyageur toen hij aan Juliana werd voorgesteld. Eigenlijk had hij bij zijn roeping moeten blijven. Donaldson had het verhaal met ergernis gelezen en reeds in de prullenmand van de badkamer gekieperd, waar ik het weer netjes uit heb gevist.

Ik heb Jimmy Carter een brief (aangetekend) geschreven en hem meegedeeld dat ik een nieuwe getuige in de jfk-zaak heb gevonden en bereid ben hem als enige de naam van de man, die op dit moment nog niet in de publiciteit wil treden, te openbaren. Om te voorkomen dat deze getuige - als George de Mohrenschildt - vroegtijdig uit de weg zal worden geruimd, wil ik u, mijnheer Carter, hierover inlichten.

Gerard Croiset noemde deze stap ‘hoog spel’. ‘Ga je hem een brief zenden,’ vroeg hij.

‘Nee, ik ga zelf naar Washington.’

‘Wat ben je toch dom,’ aldus Croiset. Hij adviseerde op de persconferentie morgen duidelijk te maken dat ik de mij bekende nieuwe gegevens reeds op twee afzonderlijke plaatsen had gedeponeerd.

Later belde Dico (Jim) Donaldson op om te zeggen dat hij pagina 47 van mijn jfk-boekje had bereikt. ‘You have a mission. You did a job as no other us journalist.’ Toen ik hem het boekje gaf en vertelde wat mijn strategie voor de persontmoeting was, zei hij: ‘You are a genius. That is excellent tactics.’ Broer Theo belde uit Lugano. Hij was op pagina 70 and loved the book.

Ik had Henk Hofland in een paar regels geschreven dat ik zijn

263 The London Observer, 12 juni 1977.

[p. 263]

opmerkingen tijdens een televisiediscussie over het kapingsdrama prima had gevonden. Hij belde. Hij moest er een artikel over schrijven. Ik adviseerde dit niet te doen en een paar weken te wachten en dan de zaak op een rijtje te zetten. Ik denk er echter nooit aan dat vaste medewerkers als Hofland, of ze willen of niet, op gezette tijden hun artikelen moeten ophoesten.

Gerard Croiset had kennelijk nog eens over alles nagedacht en belde met de mededeling: ‘Jij gaat wereldgeschiedenis maken.’ Hij vroeg of ik mijn reis naar Amerika zelf zou betalen. Ik dacht: misschien begrijp je nu waarom ik mijn inkomsten niet met jullie deel?

Francis Greenburger²⁶⁴ heeft een brief geschreven. Hij sloot zeven afwijzingen in van uitgevers uit New York, die geen belangstelling hadden mijn jfk-boekje uit te geven. Hij doet nu net alsof hij me nooit heeft aangemoedigd een us-editie te maken en dit bovendien snel te doen. Draaipot.

264 Brief d.d. 8 juni 1977.

14 juni 1977

Toen ik gisteren een telegram naar Robert Tanenbaum in Washington zond, begreep de telefoniste wie ik was. Zij zei: ‘Mijnheer, gaat u in godsnaam niet naar Amerika. Het zijn een stelletje moordenaars daar. U hebt een mooi gezicht. Het zou zonde zijn als er een kogel in kwam. Als u mijn man was, zou ik u aan een stoel vastbinden.’ En bij het ophangen: ‘Ik zal een gebedje voor u doen.’

Mark Lane kwam vanmorgen om 09.10 uur door de douane op Schiphol. We reden snel naar Den Haag. Het klikt meteen tussen ons. Hij had declassified materiaal bij zich over welk scenario de cia volgde ten aanzien van het in diskrediet brengen journalisten.

Toen de persontmoeting om 11.10 uur in Nieuwspoort begon, zag ik in een oogopslag dat het een lightweight ontmoeting zou worden. De nrc was er bijvoorbeeld niet, ondanks mijn beroep op André Spoor iemand af te vaardigen. Die man stelt me altijd weer teleur. Er was zes man van Bruna - bladvulling - en mijn studentenvrienden uit Gouda, zoals Aart van de Want, Wim IJzeref en anderen uit Groningen. Een actief ventje van Trouw stelde een serie vragen. Iemand van de avro maakte een radio-interview. Er gebeurde wel wat, maar er stond bijvoorbeeld later niets op het anp-net. Mark van Heuven van de Amerikaanse ambassade zond een juffrouw. Carel Enkelaar en Jan van Beek waren wel van de partij. Jan Buis van Bruna sprak

[p. 264]

dermate kort, dat hij me overviel toen hij het woord aan mij gaf. Generaal en mevrouw Knulst waren ook gekomen. Anne vroeg waarom een krant als The New York Times het soort verhalen publiceerde als die van Wendell Rawls. Vervolgens hield Mark Lane een soort voordracht over wat er werkelijk in Washington speelde. Tegen mij zei Mark Lane, dat hij verwachtte dat Jimmy Carter mijn boodschap aan een lagere functionaris van het departement van Justitie zou doorgeven. ‘Carter promised during his election campaign to Coretta King that he would pursue the King investigation. When he got to the White House,’ said Mark, ‘Carter did nothing.’ Jimmy Carter distantieerde zich van deze zaken.

Er volgde een lunch voor tien personen in het House of Lords. Jan Buis zei dat boekwinkels al op 4.000 exemplaren hadden ingetekend. Jan van Beek voegde me wat fluisterend toe - tussen jou en mij - dat prinses Irene hem gisteravond had opgebeld. ‘De positie van Karel Hugo is een probleem geworden tussen die twee,’ aldus Jan.

Lang telefoongesprek met Peter. Ik vertelde hem dat mijn ‘nieuwe getuige’ in de jfk-affaire natuurlijk generaal Donald Donaldson was en dat ik hem dit zelf niet kon vertellen.

‘Dat is gemeen,’ aldus Peter in Londen.

‘Wat wil je? Hoe moet ik dan reageren als een generaal uit de vs komt met dit soort informaties? Natuurlijk moet ik ermee voor de draad komen, wat hij verder ook beweert.’ Ik geloof dat veel zal afhangen van hoe Jimmy Carter reageert. Doet hij niets, dan moet ik misschien inderdaad dit geheim bewaren.

15 juni 1977

Newsweek komt met een reportage over de nieuwe baas van de cia admiraal Stansfield Turner, die al meteen in conflict is gekomen met de minister van Defensie Harold Brown: ‘whether the cia or the Pentagon should control two defense agencies responsible for us spy satellites, spy planes and other electronic surveillance.’ Hier heb je weer de aloude controverse tussen het Amerikaanse defensieapparaat dat verantwoording moet afleggen aan het Congres en de geheime en clandestiene militaire activiteiten van de cia onder verantwoordelijkheid van het Witte Huis. Het is een onhoudbare situatie. De vraag is: laat Jimmy Carter alle inlichtingendiensten herorganiseren en zal hij daarbij admiraal Turner de leiding geven?

Mijn lezingenmanager in New York, Robert Keedick, meldt dat Wendell Rawls in de The New York Times schreef, dat Loran Hall geweigerd had om door de commissie van Robert Ta-

[p. 265]

nenbaum in Washington te worden gehoord. Ik seinde Rawls dat ik Halls bekentenis op film had, die bij de nos kon worden opgevraagd. Mark Lane denkt trouwens dat deze commissie de laatste kans is om Dallas te ontwarren. Wanneer ze falen is het afgelopen.

Uiteindelijk ben ik gisteravond toch nog in het nos Journaal geweest met mijn nieuwe jfk-boekje. In vertelde dit aan Peter, die reageerde met: ‘Dan heeft mijn moeder in Tilburg het gezien.’

Oltmans: Kennedy door cia vermoord
door Louis Sinner
den haag - De Nederlandse journalist Willem Oltmans die al tientallen jaren overal op de wereld aanwezig is als er dingen gebeuren die men graag in de schaduw der geschiedenis laat, plaatste gistermorgen onder grote belangstelling een nieuwe ‘tijdbom’. Een reportage over de Kennedy-moordenaars - uitgegeven door Bruna, Utrecht.
Hij vertelde dat hij onmiddellijk na de bijeenkomst naar de Verenigde Staten zou gaan om daar te wachten op een uitnodiging van president Carter. Hij had Carter maandag een brief geschreven om hem te melden dat hij hem de naam kon noemen van een hooggeplaatste Amerikaan die kan getuigen wie in 1963 opdracht gaf om Kennedy te vermoorden.
Enkele maanden geleden werd Oltmans al gehoord door een commissie uit het Huis van Afgevaardigden in Amerika (Tweede Kamer). Hij noemde toen ook de naam van een belangrijke getuige - George Graaf de Mohrenschildt. De graaf bleek verdwenen, maar op 27 maart van dit jaar dook de graaf weer op in Amerika. Oltmans waarschuwde onmiddellijk de voorzitter van de commissie. Twee dagen later werd de graaf dood gevonden.
‘Zelfmoord’, heette het officieel; maar kort daarvoor had de Amerikaanse pers al een lijst gepubliceerd van alle mensen die zich sinds de moord op Kennedy in 1963 met deze zaak hadden bemoeid en die na korte of langere tijd op geheimzinnige wijze stierven.
Het nu verschenen boek handelt vooral over graaf De Mohrenschildt, die een zeer goede vriend was van Lee Oswald die nog steeds officieel als de moordenaar van Kennedy te boek staat.
MACHTSSTRIJD
Oltmans gisteren: ‘Er is thans een hevige machtsstrijd gaande tussen de cia en het Amerikaanse leger. Carter heeft beloofd dat hij de stal zal uitmesten. Ik kan hem de oplossing geven, maar ik geef die alleen maar aan hem, want er zijn al genoeg doden gevallen.’
Het nieuwe boek van Oltmans draait vooral om de gestorven graaf - het laat zich lezen als een ouderwetse schelmenroman, maar het griezelige is dat deze ‘schelmenroman’ een brok bewijsbare geschiedenis bevat van de grootste wereldmacht die de mensheid ooit heeft gekend.
De graaf was een oliebaron en Lee Oswald was een mislukte marinier - en toch waren zij vrienden, die weer contact hadden met de Kennedy's.
Na 14 jaar onderzoek meent Oltmans dat Kennedy is vermoord door de cia (Amerikaanse veiligheidsdienst), omdat Kennedy niet wilde meewerken aan de beruchte actie van de cia om de premier van Cuba, Fidel Castro, te vermoorden.

[p. 266]

Het zijn gelukkig niet allemaal boeven bij het Algemeen Dagblad. Vriend Louis Sinner kwam met een behoorlijk stukje vanmorgen. De Volkskrant sprak over ‘zeepbellen’.²⁶⁵ Trouw maakt er ook wel wat van. Direct bij het begin van de persconferentie vroeg Nel Slis, die Associated Press in Den Haag vertegenwoordigt, hoe je de naam Mark Lane spelde. ‘You are not serious’ heb ik haar toegevoegd.

Lane vroeg de aanwezige journalisten wie van hen Peter d'Hamecourt van het Algemeen Dagblad kende. Vijf handen van de misschien zeventig aanwezige personen gingen de lucht in. Vervolgens vroeg Mark wie van de aanwezigen hem als een topjournalist beschouwde. Er ging één hand de hoogte in. Mark wilde weten hoe het mogelijk was geweest dat de eerste de beste journalist in Rotterdam, een zo belangrijke bijdrage tot het verdacht maken van mijn werk als journalist had kunnen leveren, bij de meest gezaghebbende courant in de vs. Jan van Beek vertelde Lane dat d'Hamecourt een misdaadverslaggever bij het Algemeen Dagblad was geweest, die dermate amicaal met gangsters omging dat ze hem die post moesten ontnemen. Zo hoor je nog eens wat. Mark vertelde verder dat de Times onlangs een hoofdartikel had gepubliceerd, waarin Wendell Rawls nog verder werd geprezen. Hij is pas afgelopen januari van de Philadelphia Inquirer naar The New York Times overgestapt, een soort bliksemcarrière naar de Pulitzer-prijs toe. Tijdens Rawls' fameuze interview met mij per telefoon in Palm Beach kwam hij inderdaad helemaal niet als een Times man bij me over.

Mark Lane vertelde - en hij documenteerde wat hij zei aan de hand van papieren die hij via de Freedom of Information Act in handen had gekregen²⁶⁶ - dat hij pas drie weken geleden er-achter was gekomen hoe de cia erin was geslaagd een exemplaar van zijn boek Rush to Judgement te pakken te krijgen voor het werd rondgezonden om besproken te worden. Het gevolg was geweest dat vrijwel alle recensies regel voor regel dezelfde passages afdrukten, waarin zijn geloofwaardigheid in twijfel werd getrokken. In mijn jfk-bemoeiingen zie je hoe media als de Volkskrant, de avro en het Algemeen Dagblad voortdurend benadrukken dat ik feit en fictie door elkaar zou halen. Om van De Telegraaf maar niet te spreken, die kranten op de markt brengt, die aan alles wat ik doe of zeg principieel voorbijgaan.

265 Student Aart van de Want schreef later een protestbrief naar die krant te hebben gestuurd in verband met hun voorstelling van zaken waar hijzelf bij was geweest.

266 Die wet werd aanvankelijk door president Ford tegengehouden met een veto, maar door het Congres toch bekrachtigd.

[p. 267]

Hoop er ooit nog eens achter te komen hoe die sabotage hier werkelijk tot stand is gekomen. Anders ontdekken ze dat nog wel in de volgende eeuw.

Vanmiddag nam ik Mark Lane mee naar Gerard Croiset. We arriveerden om 14.30 uur en spraken een half uur met elkaar. Gerard was rustig en zeker van zichzelf. Hij herhaalde dat er pas beweging in zou komen indien men de Kennedy's zover zou kunnen krijgen opening van zaken te geven. Dit kon nog wel even duren²⁶⁷, want er zouden eerst meer bij Dallas betrokken personen van het toneel moeten verdwijnen. ‘Maar de moord op jfk komt zeker uit,’ meende de paragnost. Hij was hier zeer positief over. Op vragen van Lane identificeerde Croiset twee medeplichtigen aan de moord in Dallas: een krantenmagnaat in New Orleans of Detroit en een staalmagnaat, die drie uur vliegen van New York woont of werkt. Mark zei dat hij nagenoeg iedere week met Jim Garrison sprak en het met hem zou opnemen. Hij maakte ook aantekeningen. Gerard liet hem de zaal zien waar praktijk werd gehouden en dochter Nanny Croiset bezig was. Het was kindermatinee. Een vader en moeder waren uit Enschede met een klein jongetje gekomen om raad te vragen. ‘Er zit een propje in zijn aorta, maar er mag niet worden geopereerd,’ aldus Croiset. ‘Misschien over twee of drie jaar.’ Het kind begon prompt te huilen. Gerard zei tegen de ouders: ‘Gaat u even mee?’ Het kind mocht kennelijk niet horen wat voor advies er zou worden gegeven. Ik streek over zijn bolletje.

Ik stopte met Mark Lane bij Lage Vuursche om wat te gebruiken en tegen 16.00 uur waren we bij de nos. Enkelaar wachtte ons op. Een televisieploeg was gereed. Carel organiseerde een ontvangst voor Lane. Er waren echter maar twee journalisten, een van de Gooi- en Eemlander en een van de Evangelische Omroep. Geleidelijk verschenen opgetrommelde mensen als Ed van Westerlo, Richard Schoonhoven, Jan Buis van Bruna en tenslotte kwam ook nos-voorzitter Erik Jurgens nog even binnenlopen. Tegen mij zei hij: ‘Als je nog eens Eric met een c schrijft, schrijf ik Willem met een sch.’ Ik vind Jurgens nog steeds een sympathieke en betrouwbare man.²⁶⁸

We toonden Lane mijn interview met Loran Hall en Carel gaf hem een transcript van het gesprek. Bovendien zegde Enkelaar toe Lane 1.000 dollar te zullen zenden voor diens onderzoek en voegde mij toe ‘dat versterkt jouw positie eveneens’. Tenslot-

267 Hij zei letterlijk ‘misschien nog wel vijf jaar.’

268 Eigenlijk schreef ik ‘een aantrekkelijke man’, maar dit kan verkeerd worden uitgelegd, want ik bedoelde het natuurlijk niet in seksuele zin.

[p. 268]

te gaf Lane een interview van een half uur aan de nos, dat uitstekend was.

Pas om 19.45 uur verlieten we het pand en reden regelrecht naar Amerbos omdat Keke moest eten. Mark liet hem uit om een hoop te doen en ik belde intussen Dico Dimitrov. De man was woedend, want hij zei al anderhalf uur in de gang van het Marriott op mij te hebben zitten wachten. Ik was doodmoe en had geen zin in gebekvecht. Ik zegde toe om 21.15 uur bij hem te zijn en hing op. Mark wilde nog de aantekeningen van De Mohrenschildt over zijn film Executive Action zien. Ik bracht hem vervolgens naar het American Hotel waar hij als gast van Bruna logeerde.

Toen ik de kamer van Jim betrad was hij een telefoongesprek aan het beëindigen, naar zijn zeggen met zijn vrouw. Hij eindigde met: ‘Love to you, to Adam, to mother.’ Daarop zei hij mij niet alleen zakelijke problemen te hebben, maar ook met zijn vrouw waren er moeilijkheden. Vervolgens kondigde hij aan mij ‘nieuwe geheimen’ te willen geven teneinde mijn positie te versterken. ‘Your book proves there was a conspiracy. I do not agree with everything you write, especially concerning Russia. Your story is incomplete, but they killed your witness. But your story is as pure as a diamond. What you must say is that you kept one card up, because you wanted George himself to say what he had to say. He was ready to talk so you waited for him to do so. But George got in touch with the wrong people. He wanted immunity. If he got that, he was ready to disclose what he knew about the assassination. His wife and his lawyer, Patrick Russell, were against this, because they did not trust the immunity bit. What he was going to say, was your closed card all along. You must take position, that you wanted him to tell his own story.’

Donaldson vertelde dat hij een button bij zich droeg, waardoor het Pentagon in Washington binnen 20 minuten op de hoogte zou zijn, indien hij in moeilijkheden was. De Amerikaanse luchtmacht zou dan een toestel zenden om hem op te halen.

15 juni 1977

Policoff maakte in de New Times van 10 juni inderdaad melding van het zogenaamde door De Mohrenschildt opgestelde stuk dat in zijn attachékoffertje in Palm Beach werd gevonden.

[p. 269]

De Mohrenschildt's last word
We've obtained a document in which George de Mohrenschildt, who died March 29 after allegedly telling Dutch journalist Willem Oltmans that he'd been part of a conspiracy to kill President Kennedy, casts doubt on his role. De Mohrenschildt told Oltmans (according to Oltmans) that, as part of a plot involving the fbi, the cia, H.L. Hunt and other Texas oilmen, he had been the middleman who ordered Lee Harvey Oswald to shoot the president. In a signed statement dated March 11, De Mohrenschildt describes a trip to Holland with Oltmans to discuss ‘eventual tv appearances.’ Irritatedly, he writes of meeting a Dutch publisher seeking a ‘sensational’ book on Oswald ‘and my influence on him.’ ‘How sensational?’ he asks himself. He suspects Oltmans of drugging him and claims that Oltmans is attempting ‘to bully me into admitting things I did not do.’
Angry and ‘disgusted,’ De Mohrenschildt writes that he took refuge with a friend. ‘I am afraid that my wife's lawyer, Pat Russell Jr. of Dallas, collaborated with Oltmans,’ he writes. Russell, who is representing Oltmans in an unrelated libel action against Time Inc., is the custodian of De Mohrenschildt's supposedly sensational manuscript, ‘I'm a Patsy, I'm a Patsy’. Russell had at first hyped in contents; he no longer does. He says with a laugh, ‘I'll make it more colorful if you want to publish it.’
- Jerry Policoff

Ik heb Robert Tanenbaum in Washington een telegram gezonden dat, omdat zijn Commissie kennelijk niet bij machte was mijn getuige De Mohrenschildt behoorlijk te beschermen, ik mededelingen over een nieuwe getuige op 21 juni op een persconferentie in Washington zou doen.

Enkelaar zegt mij 750 gulden toe voor het uitzenden van een fragment van mijn interviewfilm met De Mohrenschildt door cbs. Wanneer ik de vertoning ervan in Amerika niet bij toeval zelf had gezien, zou er geen haan naar hebben gekraaid. En dan zijn ze prompt op hun teentjes getrapt.²⁶⁹

269 Zie brief van 14 juni 1977, bijlage 33.

16 juni 1977

Er is al een paar maal door de Australische televisie gebeld. Het schijnt dat kolonel L. Fletcher Prouty mijn plek hier heeft doorgegeven.

Krijg een curieus boekje toegezonden met een persbericht welke aanvangt met: ‘Supplementing Mr Oltmans' invaluable work....’ Jacques Zwart uit Erlangen in West-Duitsland deed een duit in het zakje met een eigen onderzoek naar het Warren Rapport, dat hij door Paris in Amsterdam liet drukken onder de titel Invitation to hairsplitting. Hij blijft me ook maar bellen.

Donald Donaldson schijnt vandaag in Rotterdam te zijn.

In Athene heeft een krant bekendgemaakt dat vierenzestig cia-agenten in de stad opereren, die met naam en toenaam werden genoemd.

[p. 270]

17 juni 1977

Donald Donaldson belde vanuit Londen. ‘I always travel secretly,’ zei hij. Ik vertelde dat ik een paar afspraken voor hem had gemaakt. Hij belde terug, want hij wilde meer weten. Hij gaf toe: ‘My phone is safe, yours is not.’ Ik begin de man steeds verdachter te vinden. Het lijkt me essentieel dat Gerard Croiset hem in levende lijve ziet. Hij wil Donaldson wel ontmoeten.

Ben in Rotterdam mijn vriend John van Haagen gaan opzoeken en bracht hem het jfk-boek. Het hele gezin Van Haagen was aanwezig. Ik vind vooral John Paul (19) boven de andere uitsteken. Hij is bovendien even aantrekkelijk als zijn vader was, toen ik hem voor het eerst ontmoette. De tweeling, Rob en Rien, die de oudsten zijn, zijn uit dienst en allebei vrachtwagenchauffeur geworden. Het zijn best gespierde voetbalgosers. Greet van Haagen benadrukte dat ze allemaal nog thuis wonen en eigenlijk ook nog niet het huis uit willen. John zag er uitstekend uit. Hij had door zijn hartaanval ontdekt, hoeveel het gezin van hem hield. Hij sprak uitvoerig en lang over vakbondswerkzaamheden en arbeidsonderhandelingen in de haven. Deed ook een exemplaar van mijn boekje bij Henk Hofland in de Botticellistraat in de bus.

18 juni 1977

Wanneer je nauwkeurig de vogels bestudeert wanneer ze op boterhammen afstormen, zie je altijd weer hoe de grotere, sterkere dieren de kleinere wegpikken om hun eigen gulzigheid eerst te bevredigen. Ik moest aan mam denken, die een zwak had voor de haan van de buren in Bilthoven; die werd juist door haar zuster verdreven.

Donaldson waarschuwde mij, vooral niet met Philip Agee²⁷⁰ om te gaan. Maar Agee kan mij misschien helpen om erachter te komen wie deze vreemde snoeshaan uit Washington precies is. Ben begonnen mijn jfk-boekje op tape te zetten voor mijn vroegere Nijenrode-kameraad Gert Meijers²⁷¹.

270 De gedroste, voormalige cia-agent.

271 Gert kan na een hersenbloeding niet meer lezen en is hulpbehoevend geworden.

19 juni 1977

Gerard Croiset is gereed Dimiter Dimitrov te ontmoeten.

Mark Lane en Dick Gregory hebben Code Name ‘Zorro’ geschreven, over de moord op Martin Luther King.²⁷² Thomas Powers probeert ze natuurlijk weer in The New York Times de

272 Marc Lane & Dick Gregory, Code Name ‘Zorro’: The murder of Martin Luther King Jr., Prentice-Hall, New Jersey, 1977.

[p. 271]

grond in te boren. ‘The assassination buffs are never going to give up, that we - and I mean all of us - are never going to know the truth about the assassinations of John F. Kennedy and Martin Luther King,’ aldus deze recensent, die zelf bezig is aan een boek over de cia.²⁷³ Powers noemt het boek ‘a sober effort (...) but there are no answers, only doubts, discrepancies, misleading documents, troubling lacunae, mixed or hidden motives, official malfeasance and human passions of a mean and naked kind. It is, in short, a book perfectly representative of its genre.’ Waarom vallen schrijvers en journalisten steeds weer collega's aan, die pogingen ondernemen de daders van de ernstigste misdrijven op te sporen?

Harvey Shapiro²⁷⁴ ontmoette Jimmy Carter in de Oval Office op het Witte Huis. ‘The president was reciting Dylan Thomas, “Hands have no tears to flow”, unsmiling, his eyes inward turned as I hadn't seen them on the television screen. This text was deep inside his head (...).’ Carter vertelde nog steeds veel te lezen en Dylan Thomas in de vijftiger jaren te hebben ontdekt. Hij las toen het gedicht ‘A Refusal to Mourn the Death by Fire of a Child in London’. Carter: ‘I didn't understand the poem when I read it, but the last line said, “After the first death there is no other.” I thought about it for a while and I went back and read the poem again. I couldn't understand it still, so then I went back up to my little desk in the front and I diagrammed all the sentences and I finally understood what Dylan Thomas was saying. After that night my three sons and I would take a poem by Dylan Thomas and try to study and learn it and argue about it.’ Verderop zegt Carter: ‘It is hard to relate Dylan Thomas' poems to practical government.’ De president gebruikt ook Reinhold Niebuhrs uitspraak: ‘The sad duty of politics is to establish justice in a sinful world.’ Hij heeft Niebuhr altijd willen ontmoeten en gecorrespondeerd met diens weduwe.

De president probeert ook op het Witte Huis tijd te vinden om te lezen ‘but right now I have got a file with thick transcripts of the Nixon-Kissinger-Mao-Chou conversations.’ Wanneer je zo'n gesprek met Jimmy Carter in je eigen dagelijkse dosis input tegenkomt, roept dit een aantal vragen op. Hoe vergelijken zich de minds van Carter en zijn voorganger Richard Nixon met elkaar? Hoe is het mogelijk een gemene deler te vinden tussen een brein dat de woorden ‘Hands have no tears to flow’ probeert de doorgronden en collega-presidenten in andere de-

273 The New York Times, 19 juni 1977.

274 Dichter en redacteur van de The New York Times.

[p. 272]

len van de wereld, waar een dichter, die het lot van een vermoorde tsarina probeert te verwoorden, onmiddellijk permanent in de ban wordt gedaan.²⁷⁵

Het amuseert me dat The New York Times²⁷⁶ een omslagverhaal in de Magazine Section heeft gepubliceerd over The Pursuit of Reason, An Experiment in Primate Communication, waarbij Francine Patterson in Stanford University te zien is met de gorilla Koko. Ik ben als verslaggever voor het Zaanse De Typhoon de Times voor geweest. ‘In the fetal state,’ aldus schrijver Harold Hayes, ‘the gorilla resembles man more closely than any other species. The size of the brain in relation to the body then is the same, roughly as man's, and at birth, it is identical in shape as well as size. Thereafter, the comparative relationships invert in the extreme. The gorilla's body grows three times the size of man's, man's brain grows three times the size of the gorilla's, the adult gorilla's face and bulk grotesquely caricaturing man's.’

Toen Koko me bij de hand nam en met de andere klauw naar haar achterste wees, besefte ik niet dat ‘the molecular structure of the gorilla's blood protein is extremely close to man's, however, and its chromosome distributions are compatible.’ Hayes voegt eraan toe: ‘It is therefore theoretically possible to cross a gorilla with a human, although this is a coupling too hideous to contemplate even in the abstract.’²⁷⁷

Er zijn voornamelijk gorilla's in leven gebleven in Zaïre, Kameroen en Rwanda. Francine is erin geslaagd via gebarentaal Koko een vocabulaire van driehonderd woorden bij te brengen. Ik heb dit zelf waargenomen. Apen missen de fysiologische middelen om een stemgeluid voort te brengen. Jacob Bronowski postuleerde al dat mensen, voor zij via woorden met elkaar gingen communiceren, eveneens gebarentaal kunnen hebben gebruikt. ‘The hand is the cutting edge of the mind,’ aldus Bronowski. De vraag wordt nu bestudeerd of gorilla's, wanneer zij eenmaal toegang tot woorden en taalgebruik hebben via gebarentaal, zij ook hun verstand zullen gaan gebruiken.

Uit studies met vijf chimpansees, Washoe in Oklahoma, Sarah in de University of California, Lana in Yerkes, Lucy in Oklahoma en Nim aan de Columbia University, is gebleken dat de dieren in staat zijn een gesprek van een half uur vol te houden. ‘They have demonstrated,’ aldus Hayes, ‘that they can com-

275 The New York Times, 19 juni 1977.

276 The New York Times, 12 juni 1977, section 6.

277 Kort voor het schrijven van deze passage in 1992, werd een lever van een baviaan in een mens geplaatst.

[p. 273]

bine learned words in order to describe new situations or objects, to perceive difference and sameness, to understand “if-then” concepts, to describe their moods, to lie, to select and use words in syntactical order, to express desire, to anticipate future events, to seek signed communication with others of their species, and in one extraordinary sequence to force the truth from a lying human.’

Dit laatste is natuurlijk frappant en wordt in een bijgevoegd kader nader verduidelijkt.

LANA IN PURSUIT OF TRUTH
Tim had entered the anteroom with a bowl of monkey chow. Lana had asked that it be loaded into the machine; however, the conditions of the test called for Tim not to comply, to load cabbage instead, and to declare that chow (which she had requested) was in the machine. Although Lana might have asked the machine to vend ‘chow,’ she did not - appropriate to the fact that cabbage, and not monkey chow, was in the vender. She said:
Lana: Please machine give piece of cabbage. You (Tim) put chow in machine? (5 times)
Tim: (lying) Chow in machine. (In response to each of the five requests.)
Lana: Chow in machine?
Tim: (Still lying) Yes.
Lana: No chow in machine (which was true).
Tim: What in machine? (Repeated once.)
Lana: Cabbage in machine (which was true).
Tim: Yes, cabbage in machine.
Lana: You move cabbage out of machine.
Tim: Yes. (Whereupon he removed the cabbage and put in the monkey chow.)
Lana: Please machine give piece of chow. (Repeatedly until all was obtained.)
- From Language Learning By a Chimpanzee: The Lana Project, edited by Duane M. Rumbaugh

20 juni 1977

Heb Hamilton Jordon, de assistent van Jimmy Carter, een aangetekende expresse gezonden. Ik maakte opnieuw duidelijk dat, na het vermoorden van George de Mohrenschildt, ik mijn nieuwe getuige in de jfk-zaak niet eveneens wilde blootstellen aan een mogelijk vroegtijdige dood en vroeg of ik om die reden de gegevens aan de president zelf zou kunnen overhandigen.

Mr. F.J. Burger van Meyburg en Co.²⁷⁸ zegt dat ik belastingpapieren heb ontvangen ‘als proefboringen’, ‘omdat u door de erfenis van uw moeder in het fiscale licht bent komen te staan.’ Bracht twintig wilde roosjes op het graf van mijn ouders. Het plaatsen van de bloemen, wat ik mam zo dikwijls had zien doen, maakte me triest. Keke, alsof hij het begreep, bleef rustig staan wachten.

278 De belastingconsulent van mijn moeder en grootmoeder, die ik had overgenomen.

[p. 274]

De heer Luns is ‘ernstig bezorgd’ dat de pvda ernaar streeft de defensie-uitgaven terug te brengen tot drie procent van het nationaal inkomen. Dit verkondigde hij voor een bijeenkomst van de jovd, de jongerenafdeling van de vvd. De man is ingehuurd om de oorlogsindustrie en de cia aan de gang te houden.

Ik stapte uit in Lage Vuursche en werd aangesproken door een zekere heer Keizer²⁷⁹, die zei een jachtvriend van ambassadeur Romanov te zijn. Hij deed overdreven aardig alsof hij mijn journalistieke werk bewonderde. Hij zei mij thuis in Hilversum te willen ontvangen. Ik herinner me de man uit persberichten. We zullen zien wat dit weer is.

Gerard Croiset wilde zich niet wagen aan een uitspraak of ik iets van het Witte Huis zou horen.

279 Later bleek het Dirk Keijer te zijn, een zakenman met negotie op de Sovjet-Unie.

21 juni 1977

Ik bid voor mam.²⁸⁰

Brief van Casper. We gaan elkaar in augustus op de Antillen ontmoeten. Hij heeft een aapje. Vreemd, en toch zegt het veel van hem, de schat. De verscheidenheid van mijn vriendje is eindeloos.

Mark Lane heeft met Francis Greenburger over mijn manuscript inzake De Mohrenschildt gesproken. Greenburger seint dat het 3.000 dollar zal kosten om alles te herschrijven. Er moeten zowel een advocaat als een ghostwriter aan te pas komen. De advocaat moet bekijken of we niet gepakt kunnen worden. Het moet gebeuren.

Dico Dimitrov belde gisteren vanuit Ierland, waar hij ‘familieproblemen’ moest oplossen. Hij komt misschien donderdag terug. Ik informeerde Croiset, die onmiddellijk antwoordde: ‘Ja, maar nu is vorige week al die advocaat, Mark Lane, hier geweest om advies te vragen.’ Aha, mijnheer bedoelde dat hij ‘gratis’ de heren ontving. Ik drukte die onzin meteen de kop in en zei dat Mark helemaal niet gekomen was om er beter van te worden - een term die de voormalige kruidenier uit Twente uitstekend moet hebben begrepen - maar dat het in zijn belang was dat een serieuze man als Mark Lane zich op de hoogte kon stellen van Croisets paranormale begaafdheid. ‘Ik bracht Lane uit beleefdheid bij je. Hij heeft geen enkele vraag gesteld,’ zei ik. ‘Door je aan hem voor te stellen, wilde ik slechts bereiken dat jouw werk meer internationale bekendheid krijgt.’

280 Het is haar geboortedag.

[p. 275]

Om 12.00 uur kwam Mark X. van de Australische televisie naar de studio.²⁸¹ Via een line-up met Bill Richards in Melbourne werd een gesprek van anderhalf uur verward geklets tot stand gebracht, over De Mohrenschildt, Indonesië, de cia en zelfs professor Guy Pauker²⁸², de fameuze Indonesië-specialist van de denktank van de cia, de Rand Corporation. Er zouden twee Australische korvetten hebben meegedaan aan de cia-coup in Indonesië in 1958. Weet ik veel. Stan van Houke, vroeger bij Nieuwe Revu, zat in de regelkamer. Leo Jacobs maakte vlug een gesprekje over het jfk-boekje voor zijn eigen programma.

Het is die afschuwelijke juffrouw, Anita Bryant, toch gelukt. Dade County heeft uiteindelijk met een meerderheid van 2 tegen 1 besloten ‘an ordinance law outlawing discrimination against homosexuals’ te verwerpen. Mevrouw Bryant, de sinaasappelreclamekoningin, riep naar journalisten - samen met haar man Bob Green: ‘This is what heterosexuals do, fellows!’²⁸³ Bob en Anita voerden hun campagne in de naam van Gods wetten. Sergeant Leonard Matlivich, een homoleider in Miami, een oorlogsheld uit Vietnam, zei stormachtige ontwikkelingen te verwachten. ‘Some gays are going to have to be prepared to make sacrifices - even die,’ voorspelde hij.

De Bill of Rights beschermt minderheden tegen tirannie door de meerderheid in de vs. Maar de Amerikaanse grondwet biedt geen enkele bescherming voor mensen, die zijn aangetrokken tot partners van hetzelfde geslacht. ‘Much of Western opposition to homosexuality is based on Judeo-Christian teachings,’ aldus Time. En dan te bedenken dat volgens de jongste onderzoekingen 80 procent van alle Amerikaanse volwassenen afwijkende seksuele activiteiten hebben bedreven. Zo'n sinaasappelmevrouw is een pest. Alles kan in Amerika.

Wendell Rawls meldde dat een professor van Cornell University, Robert Blakey, is gekozen om Richard Sprague op te volgen als voornaamste advocaat van het House Select Committee on Assassinations.²⁸⁴

281 De studio van stad Radio Amsterdam.

282 Zie Memoires 1953-1957, toen ik Pauker in Indonesië aan president Sukarno voorstelde, niet wetende dat hij een aan de cia verbonden professor was.

283 Time, 20 juni 1977.

284 The New York Times, 20 juni 1977.

22 juni 1977

Ontmoette de nieuwe ambassadeur van India in Den Haag, de heer Baipaj. Herkende hem meteen, want hij behoorde eens tot de Indiase delegatie bij de vn. Dat was begin jaren zestig.

[p. 276]

Hij herinnerde zich mijn speciale vriend, ambassadeur Sukardjo Wirjopranoto. Ik gaf te kennen dat ik naar New Delhi zou willen gaan om opnieuw mevrouw Indira Gandhi te ontmoeten, vooral nu zij privé-burger is en misschien meer tijd zou hebben. ‘I don't think that the new Government would look with approval upon such a move,’ zei hij tot mijn niet geringe verbazing. ‘Of course, the Government acts graciously towards her, but let her first fall into a proper perspective.’ Ik herinnerde hem er aan dat het in andere delen van de wereld nogal verbazing had gewekt, hoe de machthebbers in Peking zich hadden opgesteld ten aanzien van de weduwe van Mao, ‘especially because they call Chinese civilization the oldest in the world.’

‘That's a Western myth,’ antwoordde de ambassadeur.

‘It sounds to me then, as if the new Indian Government is repeating the same mistakes versus the media as the previous one. I thought the new Government stood for freedom of the press.’ Hij vergoelijkte zijn eerdere opmerking door te zeggen dat er nog steeds ‘hard feelings’ heersten tussen het vorige regime en de huidige regering. ‘They forcibly circumcised a 17-year old boy under her Government. She didn't do it herself, of course, but such actions by the police were possible. Her son, Sanjay, is a bum. She gave him too much power.’ Ik zei in januari nog wel eens terug te zullen komen.²⁸⁵

Op weg naar huis merkte ik dat ik vanaf Schiphol werd gevolgd door een kleine Fiat met twee personen. Bij het Rijksmuseum liet ik een lifter uitstappen en vanuit de Fiat werd geroepen: ‘Stop politie!’ Ik dacht: ze kunnen me nog meer vertellen, barst. Maar bij de Weteringschans kwamen ze langszij en schreeuwden opnieuw: ‘Stop politie.’ Ik dacht dat politieauto's lichtsignalen gaven. De man vroeg om een legitimatie. Ik zei: ‘straks.’ Daarop trok hij een pistool en richtte dit op mij. Ik kon het niet geloven. De tweede man trok eveneens een wapen. Zij lieten hun legitimatie zien waaruit bleek dat zij tot het ministerie van Financiën behoorden. Ze leken me allebei behoorlijk opgewonden. Toen ze mijn Amerikaanse rijbewijs zagen - ik denk dat ze over hun toeren raakten vanwege mijn nummerplaten uit New York - draaiden ze bij. Hun toon veranderde. Ze schenen drugssmokkelaars te zoeken, want er was een Chinees vermoord. Mijn tr-6 was natuurlijk sneller geweest dan hun Fiatje en ze hadden minstens twintig verkeersovertredingen van me genoteerd tussen Schiphol en de Wete-

285 Ik vond de man verder blijkbaar zo vervelend, dat ik zelfs zijn naam niet compleet noteerde.

[p. 277]

ringschans. Nadat de bui was overgedreven, zeiden ze te weten dat ik probeerde erachter te komen wie jfk had vermoord, wat ze prima werk schenen te vinden.

In de late avond ben ik maar weer eens zo'n drie uurtjes naar het Vondelpark gegaan. Wat zich daar afspeelt, laat zich niet eenvoudig beschrijven. Ik deed aanvankelijk niets en ging nergens op in en voelde me een observer. Tegen 01.45 uur liep ik tegen een magere jongen, met lang blond haar en een ringetje in zijn oor aan. Hij trok zichzelf af. Vrijwel direct hierna zag ik een krullenbol in een leren jack met donker haar, groter dan ik, en een zalige bek. We zijn het beruchtste bosje ingegaan en kwamen in een fantastische scène terecht tegen een boom, waarbij we allebei als beesten te keer gingen. Een drom nichten had zich om ons heen geschaard. Ik voelde overal handen aan mijn lijf, waardoor ik eerst dreigde af te knappen en mijn erectie scheen te verliezen. Maar goed, het werd een volledig nummer. Het is werkelijk niet te beschrijven.

23 juni 1977

Peter belde uit Londen dat de New York Herald Tribune van 21 juni - een week na mijn persconferentie in Den Haag - een bericht had dat ik over een nieuwe getuige in de jfk-zaak had gesproken. United Press schijnt dit, zeer verlaat, alsnog te hebben gecirculeerd. Het staat ook in Newsweek.

Vanmorgen had ik op Amerbos een afvaardiging van de ptt. Ik heb eindelijk voldoende kabaal veroorzaakt in reactie op het geklier van de afluisteraars van de bvd, om een einde gemaakt te krijgen aan de duidelijk sabotage van mijn telefoon. Ze wilden mij de indruk wekken dat niet de bvd maar mogelijk de cia of zelfs de kgb zich vergrepen had aan mijn telefoonlijn. Dit leek me te absurd om waar te zijn. Ze bleven uitgebreid zitten voor een kopje koffie.

Vanmiddag hadden Gerard Croiset en ik een afspraak met Dimiter Dimitrov in het Hilton Hotel. Ik charterde Gijs Hanekroot om van een afstand (onzichtbaar) foto's te maken van de ontmoeting. Om dit te vergemakkelijken gingen we in de tuin zitten.

Croiset: ‘In principe weet ik zeker dat de mens de materie kan beïnvloeden. Zowel in San Francisco als in Santa Barbara heb ik, zonder dit bewust te willen, meetapparatuur in werking gesteld, welk feit met een computer werd geregistreerd.’

Hij vertelde bericht uit Japan te hebben ontvangen, dat de poging van hem en collega-paragnost W. Tholen om de disharmonie bij een gevaarlijk kruispunt te ontwrichten, was ge-

[p. 278]

slaagd. Er hadden 50 procent minder ongevallen plaatsgehad. Ook in Nederland schijnt iets dergelijks bij een kruispunt nabij Leimuiden te zijn gelukt. Het aantal ongelukken op die plek was een half jaar na de aanwezigheid van beide heren zelfs tot nul teruggebracht. ‘Een mens kan positieve invloed uitoefenen op zowel levende stof als op zogenaamde dode materie,’ zei Gerard. ‘Een daarop geoefend medium zou ongeacht de afstand - tussen object en medium - een van te voren vastgesteld object kunnen beïnvloeden, hetzij met een positief idee, hetzij met een negatief idee. Omdat ik positief ben ingesteld, is het mij niet mogelijk om geweldverwekkende experimenten te volvoeren met een experimenteel eindresultaat. Ik kan alleen positieve doelen dienen; niets wat disharmonieert of ontwricht. Ik heb meerdere malen met stoelenproeven bewezen, dat tijd en ruimt overbrugd kunnen worden.’

Naar aanleiding van de jongste berichten dat de correspondent van de Los Angeles Times in Moskou, Robert C. Toth, vorig weekeinde werd uitgewezen, vroeg ik Croiset in welke mate parapsychologie voor militaire doeleinden zou kunnen worden gebruikt. Toth had vlak voor zijn persona non grata-verklaring een afspraak gehad met Valery Petjukov, een sovjetgeleerde op het gebied van helderziendheid. ‘Ik weet zeker,’ aldus Gerard ‘dat de proeven die ik heb gedaan, op den duur voor militaire doeleinden zullen worden gebruikt. Omdat ik a priori “nee” zeg tegen alle vormen van geweld, zouden dergelijke proeven in mijn geval bij voorbaat gedoemd zijn te mislukken. Ik ben er echter van overtuigd, dat er mensen zullen zijn die wel degelijk als medium willen dienen voor het geweld. Deze gevoelige mensen, zouden met telepathie codes naar daartoe ingestelde elektronische apparatuur kunnen overseinen.’

Croiset houdt het eveneens voor mogelijk dat paranormaal begaafde mensen op afstand gerichte elektronische apparatuur zouden kunnen ontregelen. ‘Is dit niet een uiterst gevaarlijke situatie?’ vroeg ik.

‘Ik zou een atoombom, die op scherp staat, in werking kunnen zetten,’ aldus Croiset. Hij zei dat het eveneens mogelijk was computers van vliegtuigen of onderzeeboten te beïnvloeden. ‘Je vertelt het alsof je via het omdraaien van een knop een atoomexplosie zou kunnen ontketenen,’ zei ik.

‘Helemaal niet. Het enige wat kan is zeer fijn afgestelde apparatuur beïnvloeden. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor toestellen, die metingen in het heelal verrichten. weet je dat ruimtevaarders psychische proeven vanaf de maan hebben verricht? In al deze sectoren zijn de Russen veel verder dan wij. Het is echter

[p. 279]

de grote vraag of ze van deze kennis ook gebruik zullen maken. Momenteel gebeurt dit nog slechts in het experimentele stadium. Trouwens een medium is niet altijd geïnspireerd om zulk werk te doen. Dikwijls laat hij het afweten door allerlei bijkomende omstandigheden.’

‘Zou men op die manier ook staatslieden kunnen beïnvloeden?’

‘Dan moet je wel met gevoelige heren te maken hebben,’ meende Croiset.

Tenslotte vroeg ik hem welke indruk hij van Peter had gekregen tijdens de housewarming bij de Enkelaars. ‘Zo, zo,’ zei hij. Ik vertelde dat wanneer mijn jfk-boekje hier en in de vs behoorlijk zou gaan lopen, ik Peter van dat geld wilde laten studeren. ‘Al zou je hem het geld geven om zijn psychologiestudie voort te zetten,’ zei Gerard, ‘dan doet hij het toch niet.’ ‘Je bent er wel meer naast geweest,’ antwoordde ik.

‘Laten we het hopen,’ was zijn antwoord.²⁸⁶

Om 16.20 uur liep ik het Hilton in om te zien of er misschien een boodschap van Dico Dimitrov was. Inderdaad, hij had gebeld. Hij was nog in Calais na problemen te hebben gehad bij het oversteken vanuit Dover op de terugweg uit Ierland. We spraken af elkaar nu in Holiday Inn te Utrecht te ontmoeten. Wetende dat Gerard het als een gunst beschouwde zich voor generaal Donald Donaldson beschikbaar te stellen en dat hij in de tuin zitten bij het Hilton tijdverlies zou vinden, probeerde ik hem tegelijkertijd te paaien door aantekeningen te maken en hem toe te zeggen dat ik opnieuw een interview met hem wilde maken. Dit was ook echt mijn bedoeling. Hij naaide, boerenslim als hij is, verschillende recente paranormale successen in de tekst. Ik reed naar Amerbos en ben meteen begonnen ons gesprek uit de machine te ranselen.

286 Deze keer kreeg Croiset 100 procent gelijk. Peter zou in de toneelwereld blijven en nooit meer gaan studeren.

24 juni 1977

Parijs

Bracht Keke naar de kennel en reed rechtstreeks naar Parijs. Deponeerde eerst bij Bruna de banden van het door mij op tape gezette jfk-boekje bestemd voor Gert Meijer van Nijenrode. Bruna zal het bezorgen.

Dit was mijn vaders geboortedag.²⁸⁷

287 Eveneens de verjaardag van mijn Yale-vriend Frederick Heath en mijn Indonesische vriend Sumarto.

[p. 280]

Dewi Sukarno was weer een en al charme. Ik had haar lange tijd niet gezien of gesproken. Zij had van de George de Mohrenschildt-escapade gelezen en zei: ‘You are a troublemaker.’ Zocht Richard Thieuliette op, die later met zijn vriend Raoul naar Nice vertrok.

Bedankte Carel Enkelaar dat het hem toch was gelukt mijn persconferentie en jfk-boekje op het Journaal te krijgen. ‘Je hebt mijn hart gewonnen,’ zette ik op de ansichtkaart.

Het is oneindig veel gezelliger in Parijs samen met Peter. Ik weet dat hij er precies zo over denkt.

Op Parijse terrasjes raak je nooit uitgekeken. Ik heb op reis toch sterk behoefte aan gezelschap. Thuis heb ik mijn bureau - waar mijn vader en grootvader aan hebben gezeten - mijn boeken, mijn vleugel, mijn platen, en ook mijn koelkast, en niet te vergeten mijn levensgrote bed. Kocht Lettres autour d'un Jardin van Rainer Maria Rilke. Hij is mijn reisgenoot.

‘Une lettre ne parle pas vraiment...,’ schreef hij 1 april 1924 vanuit het Château de Muzot-sur-Sierre. Het is misschien waar. Wat is het verschil met gesproken brieven op cassettes eigenlijk?

Van zijn tijdgenoten lijkt hij Paul Valéry het meest te bewonderen. Op 11 juni 1924 leest hij Incidences van André Gide, mijn dierbaarste vriend van vroeger. ‘Mon triste isolement qui n'est consolé que de quelques livres (...). La solitude était pendant toute ma vie, et dès l'enfance, l'éducatrice la plus insistante qui m'avait enseigné cette intime attention (...). Justement Madame de Noailles m'écrit de n'aimer que la “profonde fidélité”!’

25 juni 1977

Hôtel de Vendôme

Wanneer ik bij het ontbijt plompverloren in Rilke een zin lees dat zijn tuin op ‘un hôpital de fleurs’ lijkt, moet ik eerst beter wakker worden.

Een sovjetfysicus, dr. Mikhail Stern, die onlangs naar het Westen uitweek, heeft bevestigd dat in de Sovjet-Unie geheime parapsychologische onderzoeken plaatsvinden. Precies zoals Croiset zei, worden proeven met telekinese gedaan (‘transmission of motion without any evident use of physical energy’). In Novosibirsk bevindt zich een geheim laboratorium voor dergelijke onderzoeken waaronder helderziendheid (‘the ability to see distant or future events without physical intervention’) en ‘extrasensory perception’. In Moskou zou een dergelijk onderzoekscentrum voor de kgb werken. De bevindingen krijgen

[p. 281]

toepassing bij spionage-activiteiten, hersenspoeling, opsporing, toezicht, dus als vorm van wapens in het algemeen.²⁸⁸

Sedert 1975 zijn in India 10.568.770 personen gesteriliseerd, waarbij 207 mensen om het leven zijn gekomen. Is het de prijs waard? De ambassadeur in Den Haag lijkt van mening te zijn dat dat niet het geval is. Ik las intussen dat de trompetkraanvogel een comeback aan het maken is. Er werden ergens 128 exemplaren geteld.

Lees in Cahiers d'André Gide (1945-1951).²⁸⁹ Op 20 mei 1946 bezoekt Jef Last, mijn oude vriend, hem weer. Hij vertelt Gide over de bezettingstijd in Holland. Hij zou tien keer ontsnapt zijn om geëxecuteerd te worden. Lijkt me veel. De beide vrienden spelen die avond een partijtje schaak.

Wanneer Gide op een vliegtuig naar Londen wacht en tot tweemaal toe wegens mist niet kan vertrekken, merkt hij op: ‘Je me sens entre parenthèses....’ Ik zou eigenlijk Corydon nog eens moeten lezen of anders l'Immoraliste wel, waar ik me op Nijenrode in verdiepte in plaats van lessen boekhouden van de heer Koster (die overigens bij ons thuis cello kwam spelen) te volgen.

Het allerheerlijkste in Correspondance d'Esprit met Gide vind ik, wanneer hem wordt gevraagd ‘Lequel de vos livres, s'il ne devait en rester qu'un seul, choisiriez-vous?’ en hij even nadenkt om dan te zeggen: ‘Je crois que ce serait mon Journal’. Ik weet het wel heel zeker dat de kern van mijn ‘er zijn’, mijn dagboek is. Alles wat ik heb geschreven ben ik. Maar een dagboek betreft een totaal-ik en heeft daarom als weergave van wie men was, wie men is, de meest authentieke waarde.

Het was prettig in de sauna. Sinds mijn 53ste jaar begon, heb ik vijf maal seks gehad. Ik moet maar eens aan dr. C.C. Delprat vragen of dat teveel is op mijn leeftijd. Er liepen oergezonde ventjes rond. Een nummer verloopt in zo'n geval op buitengewoon natuurlijke wijze. Zulke types zoeken elkaar op. Maar er tippelt in zo'n sauna ook veel mislukt spul, dat ook probeert aan zijn trekken te komen. Ook als ik op een terrasje zit, vraag ik me altijd weer af hoeveel mensen je in je leven misloopt. Je ziet ze niet op tijd, ze komen te laat of niet op je ‘radar’. Soms merken ze jou op, maar de priemende blikken missen hun doel. Je loopt op die manier langs andere mensen heen met wie je hele geschiedeinssen zou kunnen beleven zoals met Peter, Micheline, noem maar op. De gemankeerde ontmoetingen in een leven zijn eindeloos.

288 New York Herald Tribune, 20 juni 1977, door Flora Lewis.

289 Maria van Rysselberghe, Les Cahiers de la Petite Dame IV (1945-1951), Cahiers André Gide 7, Éditions Gallimard, 1977.

[p. 282]

Zag Salò or the 120 Days of Sodom van Pier Paolo Pasolini. Vol-maakt ontoelaatbare shit. Het maken van zulke films is een misdaad. Ik herinner me dat Genia Makarova, mijn tolk in de ussr, eens tegen me zei dat men in de Sovjet-Unie een dergelijke productie niet zou toestaan ‘omdat mensen, die de neiging tot waanzin reeds in zich dragen, door dergelijke cinemaproducten alleen maar nog gekker zouden worden, met de kans to go around the bend.’ Dat lijkt me een juist standpunt. Onbegrijpelijk dat de kuddes altijd weer voor dergelijke rotzooi te hoop lopen. Je ziet bij Pasolini hoe een jong meisje een zilveren theelepeltje krijgt aangereikt om de kak van iemand mee op te eten. Je zult natuurlijk nooit iets dergelijks zien ten oosten van de Elbe.

26 juni 1977

In november wordt in Den Haag het 100-jarig bestaan van de hbs te Semarang gevierd. Wat zou vader daar graag bij zijn geweest. De nieuwe ambassadeur in Jakarta Paul Renardel de Lavalette, kennelijk een Indische jongen, deed in 1935 eindexamen in Semarang. Harisanto's zwager²⁹⁰ generaal Ashari, heeft ook op die hbs gezeten, evenals sultan Hamengku Buwono en vele andere bekend geworden Indonesiërs. Mijn vaders kamergenoot in die dagen was immers de latere gouverneur van Zuid-Kalimantan (Borneo), Pak Milono, die ik in 1957 tijdens een bezoek van president Sukarno aan dit gebied ontmoette?²⁹¹ Vader zat voor de Eerste Wereldoorlog in Semarang op school. Het weer blijft koud en deprimerend.

Ik zie dat B. Lulofs een rotstukje over mijn jfk-boekje in De Telegraaf heeft geschreven. Hoe kan het ook anders? Telegraaf-journalistiek betekent hetze aanwakkeren wanneer ze de pik op je hebben. Hij vermeldt natuurlijk niet dat De Mohrenschildt werd vermoord voor hij kon bevestigen wat ik over hem had verteld. ‘Broodnijd,’ zei Max Westerman, die zelf in dat wespennest werkzaam is. J.G. Heitink valt minister Jan Pronk aan, omdat hij nu door Moskou zou worden gesteund. Afgezien van het feit dat men in de Sovjet-Unie absoluut niet weet wie Pronk is, wordt Pronk op die manier weer eens in een extra rood kader gepresenteerd. Ik begrijp niet hoe mensen als Heitink en Lulofs in staat zijn zelfs maar de schijn van ‘journalist zijn’ kunnen ophouden. In werkelijkheid zijn zij ordinaire propagandisten voor een schandaalblad, ingehuurd om bij voorkeur roddel te verspreiden.

290 Harisanto is mijn liefste Indonesische vriend sinds ik in 1959 in New York woonde. Ook hij woonde in Semarang en had op die hbs gezeten.

291 Zie Memoires 1953-1957.

[p. 283]

Pieter Menten eist 10 miljoen gulden van Wibo van de Linde, Ed van Kan en Ad Horvers voor hun televisie-uitzendingen over Mentens optreden in Oost-Polen in 1941.

27 juni 1977

Peter Osnos trekt na drie jaar in Moskou te hebben gewoond een aantal conclusies.²⁹² Ik vind het een verademing dat hij, zoals ik in mijn ussr-boekje heb proberen te doen, nu eens niet met een waslijst komt van wat er allemaal verkeerd is aan de sovjetsamenleving. Zoals hij zegt: ‘I would like to suggest something of what I think is wrong with us. We recognize a great deal in the United States that is evil - crime, racism, poverty, injustice - and yet we don't conclude from such glaring faults that we are all bad. It is by the same token a mistake to conclude that because there is so much in the Soviet-Union that we find repugnant - the lack of free expression²⁹³, the selfrighteousness and hypocrisy of the ideology - that the whole system is rotten.’ Ik ga hier wat uitvoerig op in, want ik ben sinds mijn eerste reis naar Moskou in 1971 tot soortgelijke conclusies gekomen.

Al twintig jaar geleden schreef professor Harold Berman The Devil and Soviet Russia. Zijn these was dat ‘we have become so fixated on the evils of Communism that we are not prepared for its achievements.’ Berman karakteriseerde de ussr als ‘a working totalitarianism (...) it is a system that gives promise of achieving the very goals it has set for itself: economic security, political power and technological progress by the very means it proclaims: absolute subservience to party discipline and the party line.’ Osnos concludeert net als ik: ‘The professor was right.’²⁹⁴

Andere waardevolle passages waren: ‘We have so deeply ingrained an aversion to godless Bolshevism going back for as long as the Communists have been around, that we seem incapable of accenting that the Russians can do anything positive, except for the occasional talent or goodwill of individuals (...). Is it not conceivable that the same Soviet leadership that so severely restricts free expression at home and seeks ever greater influence abroad might genuinely want to improve its peoples lives, might genuinely want a measure of mutually beneficial cooperation with the West, might genuinely be committed to preventing a nuclear holocaust?’

292 Meer dan een halve pagina, Herald Tribune, 27 juni 1977.

293 Zoals het maken van Pasolini-films (of vertonen ervan).

294 Professor of Law aan Harvard Law School, specilalist op gebied van sovjetrecht.

[p. 284]

Ik denk er precies zo over. Ik zou de hoofdredacteuren van de Brabantpers, Karel van het Reve en alle andere Hollandse fervente anticommunisten die hun mond vol hebben over de Sovjet-Unie, dit artikel moeten toesturen.

Lady Baden-Powel (88) is overleden. Ik herinner me haar van het defilé tijdens de Jamboree in Vogelenzang in 1937. De Baden-Powells zaten naast koningin Wilhelmina.

Brandde twee kaarsen in een Poolse kerk. Ik reed door de bossen van Rambouillet met de kap neer en geniet van de buitenlucht en de bomen. Passeerde het Château Sauvage. In Parijs zelf verga je van de benzinestank.

Bertrand Le Gendre schrijft in Le Monde over een homomanifestatie in Parijs, als protest tegen Anita Bryant in Miami. Hij zag drie borden die werden meegedragen: ‘Le ghetto c'est foutu, les homos sont dans la rue’; ‘Plutocratie, moralité, virilité, j'en ai marre’ en tenslotte ‘Une femme sans homme, c'est comme un poisson sans bicyclette....’

Ik lees Léautauds Lettres à ma mère.²⁹⁵ Op 28 oktober 1901 constateert hij in een brief aan Maman hoeveel pijn zij hem deed en dat zij hem nauwelijks omhelsde bij vertrek naar Parijs. Eine alte Geschichte aber immer wieder neu.

Op 30 oktober 1901 bedankt de zoon zijn moeder voor haar ‘lettre si affectueuse...’. Hij ondertekent een brief aan haar met ‘mille baisers, comme d'un enfant’ maar is dan reeds 29 jaar oud. Verlatingsangst is een mijnenveld van onbegrepen en niet uitgesproken gevoelens, die er meestal wel degelijk zijn bij moeders, al denken kinderen van niet. Ze ervaren die ‘stille barrière’ aan emoties en niet begrepen ‘agape’ of ‘caritas’²⁹⁶ die zo vernietigend kan zijn, als een gebrek aan affectie. In werkelijkheid zijn het meestal vormen van onmacht bij het overdragen van de belangrijkste gevoelens die een mens kan hebben.

295 Paul Léautaud, Lettres à ma mère, Mercure de France, Parijs, 1956.

296 Zoals de Amerikaanse psycholoog Rollo May dit omschreef als ‘the love which is devoted to the welfare of the other, the prototype of which is the love of God for man’ (from: Love and Will).

28 juni 1977

Om 08.00 uur belde de verzorgster van Kartika, Mrs Azuma, dat Dewi niet met me kon lunchen en of ik om 19.00 uur naar Avenue Montaigne wilde komen. Dat kan niet want ik ga naar huis.

Na Jimmy Carters mislukte poging Theodore Sorensen het dirty tricks departement van het Witte Huis te laten runnen, de

[p. 285]

cia dus, schijnt zijn vroegere vriendje op de Annapolis Navy Academy, admiraal Stansfield Turner - die nu vier maanden directeur van de cia is - zich tot een bijzondere vertrouweling van de president te hebben ontwikkeld. ‘Carter trusts him. He knows Turner is being honest and that he is loyal,’ schrijft Lee Lescaze in de Herald Tribune.²⁹⁷

Reed in vier uur van Parijs naar Utrecht en ging eerst Keke uit de kennel in Bosch en Duin halen. Hij had een ontstoken oog, waar ik nijdig over was. Doe ik hem daarvoor bij een dierenarts in de kost? Ben eerst met hem naar de kliniek gegaan.

Er lag een brief van Jan van Beek, hoofdredacteur van de gpd, dat hij mij op advies van zijn correspondent in Washington, Henk Kolb, mijn gesprek met professor Eugene Rostov weer terug stuurde. ‘Volgens Henk gaat het hier om een uiterst rechts groepje²⁹⁸ dat niet opzichzelfstaand behandeld kan worden.’ Rostov diende in een groter kader te worden gepresenteerd, aldus Van Beek en indien ik hierover een suggestie wilde doen was dit welkom.

Naar mijn mening is een der taken van een buitenlandse correspondent om zodanig weer te geven wat er in het land waar hij gestationeerd is aan de hand is, dat de lezer overzee enigermate inzicht krijgt in, niet alleen wat er actueel in het buitenland gebeurt, maar ook wat in het algemeen aan toekomstige ontwikkelingen verwacht mag worden. Ik had geconstateerd dat het Committee on the Present Danger in Washington - door correspondent Henk Kolb van de gpd afgedaan als een ‘uiterst rechts groepje’, dus als weinig betekenend - wel degelijk een veelbetekenende lobby was, die mogelijk politieke furore zou gaan maken. Er zaten figuren in als Paul Nitze, Max Kampelman, admiraal Elmo Zumwalt, Richard Pipes, Richard V. Allen, Eugene Rostov en andere rechtse politieke notabelen. Richard V. Allen kende ik enigermate, en ik had ook kennisgemaakt met Eugene Rostov, broer van de mij reeds sedert 1960 bekende Walt Rostov²⁹⁹ en later zou ik ook Paul Nitze en admiraal Zumwalt uitstekend leren kennen. Ronald Reagan en George Bush waren in nauw contact met deze heren. Iedereen weet wat er tijdens de regering Jimmy Carter juist door rechts met succes werd ondernomen om de macht in de vs en de wereld met succes te kunnen overnemen. Maar meneer Kolb dacht het in 1977 beter te weten. Wat de gpd betreft ging mijn werk -

297 New York Herald Tribune, 27 juni 1977.

298 Brief d.d. 27 juni 1977.

299 President John F. Kennedy's, en later Lyndon Johnsons, adviseur voor nationale veiligheid.

[p. 286]

als gevolg van zijn onkunde - opnieuw de prullenmand in. Later had ik meer succes met de correspondent van de Volkskrant in Washington, Jan van Wieringen, die met me mee ging naar persconferenties van het Committee on the Present Danger. Jan begreep dan ook aanzienlijk beter wat er in Washington speelde dan deze quasi establishment-meeloper Henk Kolb.

28 juni 1977 (vervolg)

Probeerde Hamilton Jordon op het Witte Huis te bellen. Zijn secretaresse wilde weten waar het over ging, want hij kreeg iedere dag honderden brieven. Zij noteerde mijn nummer.³⁰⁰

Eindelijk is er weer eens een reactie uit het kantoor van dr. Jermen Gvishiani in Moskou. Ik had gevraagd of het mogelijk was een Club van Rome-bijeenkomst aldaar bij te wonen.

Het zegt toch alles over Amerikaanse uitgevers dat Judith Exner, jfk's vriendin en bekende van de maffiabazen in Chicago die Fidel Castro moesten helpen vermoorden, haar boek My Story naar vijftig uitgevers zond, die het allemaal retourneerden.³⁰¹ Nu is haar verhaal dan eindelijk toch verschenen, wat een vervolg is op haar getuigenis in 1976 over verhoren door de Senaat, die haar dubieuze rol van boodschapster voor jfk

300 Hij belde natuurlijk niet terug.

301 Newsweek magazine, 4 juli 1977.

[p. 287]

naar maffiamoordenaars in de publiciteit brachten. Mijn George de Mohrenschildt-verhaal werd door tien uitgevers geweigerd. Misschien hadden we toch door moeten zetten.

29 juni 1977

Amerbos

Kekes ogen zijn weer prima. Zaten ze dicht van verdriet? Het arme beest moet altijd weer terug naar de kennel.

We hebben helemaal geen zomer. Het is voor de zoveelste keer hopeloos weer.

Ik telefoneerde met Anthony Lewis van The New York Times. Hij zei meteen dat hij snel weg moest. ‘And another thing, you will find me very unreceptive about the assassination of jfk....’

‘Also unreceptive about the untimely death of George de Mohrenschildt?’ vroeg ik.

‘Well, accidents happen you know!’ Ik zei hem toch te zullen bezoeken in Boston. Het zegt alles van hoe de minds van zelfs de meest respectabele reporters werken, ook al bewonderde ik deze journalist enigermate.

Robert Tanenbaum belde uit Washington. Hij zei benieuwd te zijn naar de nieuwe informatie die ik had aangekondigd. Toen ik het onderwerp ‘bescherming’ aansneed, zei hij dat ‘some protection’ door zijn commissie voor mij mogelijk was. Ik bedoelde natuurlijk bescherming van Donald Donaldson zodat de man niet à la De Mohrenschildt overhoop zou worden geschoten.³⁰²

Ik zond Iain Calder van de National Enquirer ook een exact overzicht van wat er zoal was voorgevallen.

Belde voor een tweede keer Hamilton Jordan, maar hij was in een bespreking.

302 Dit zou nog in 1977 gebeuren, althans volgens kolonel L. Fletcher Prouty.

30 juni 1977

Mijnheer Dico Dimitrov schijnt Carel Enkelaar te hebben gebeld. ‘Hij stak een heel lang verhaal af,’ aldus Carel. Enkelaar had twee telexen naar Parijs gezonden, die ik niet heb ontvangen.

Ronald Gase belde om te zeggen dat iemand in De Gooi en Eemlander mijn jfk-boekje had afgekraakt en een andere figuur had mijn boek Europa omschreven als een verhaal ‘van een Henk van der Meijden’ - ik dus - ‘onder regeringsleiders.’

[p. 288]

1 juli 1977

Rotweer en veel wind.

Ik droomde van Erik van der Leeden. Ik zag hem met Helga op een tentoonstelling in Engeland. Hij zag er erg goed uit. Hij huilde op mijn schouder en zei een zeer moeilijke tijd te hebben gehad. Bij het opstaan vroeg ik me af of ik hem zou benaderen. Ik dacht aan Loet Kilian en dit herinnerde me er aan dat wanneer mijn initiatieven in de richting van vrienden ophouden, ik vanzelf weinig of niets meer van ze hoor. Waarom moet er toch altijd een soort challenge in het geding zijn? Met vriendinnen dito. Hoe vaak heeft het er met Peter niet om gespannen of we onze vriendschap zouden voortzetten? In 1975 dachten we zelfs dat er een einde aan was gekomen. Soms leek het er inderdaad op. Toen hij tijdelijk op de Mauritskade woonde en Frederick Ress uit Minneapolis bij hem introk, zag ik hem maandenlang niet, terwijl we toch beiden in Amsterdam waren.

Donald Donaldson schijnt naar Parijs te zijn vertrokken ‘to see a very important, American filmmaker.’

Heb Erik van der Leeden geschreven. Waarom wil ik hem opeens na deze droom dicht tegen me aandrukken? Is het soms een reactie op het waardeloze geklier in de bosjes van het Vondelpark? Het houdt me erg bezig. Dit allemaal vanwege een droom, maar een krachtige droom.

De brieven tussen Léautaud en diens moeder doen me even denken aan de relatie tussen Richard Thieuliette en zijn moeder. Ik reed naar Lage Vuursche voor het avondeten en herinnerde me mams woorden: ‘Wat zijn de bloemen hier toch altijd even mooi.’ Ik zou eigenlijk alsnog brieven aan mam moeten schrijven. Ik ben naar het graf van mijn ouders geweest. Keke snuffelde overal rond. Toen ik heel triest weg wilde wandelen, kwam het lieve beest kwispelstaartend naar me toe. Altijd weer die troost van mams hond.

Ik word van Léautauds brieven toch een beetje misselijk. Wat zijn tante of grootmoeder gezegd of gedaan mag hebben, mag van enig belang zijn om de schrijver beter te begrijpen, maar du moment dat de zaak zich naar ordinaire roddels beweegt, keer ik me ervan af.

Om 23.00 uur belde Dimiter Dimitrov een halfuur lang vanuit Parijs. Hij zei dat hij een ontmoeting had gehad met een vertegenwoordiger van Aristoteles Onassis. De zaak was voor hem nu een ‘matter of life and death’ geworden. Kon ik misschien naar Parijs komen? Hij bood voor een tweede keer een vliegticket aan. Ik piekerde er niet over en wees hem erop dat ik

[p. 289]

voor niets in Utrecht op hem had gewacht en voor niets mijn eigen vertrek naar Parijs had uitgesteld. Ja, maar hij had problemen met zijn vrouw, de baby en zijn schoonouders gehad.

2 juli 1977

Ik heb de vier ballades van Chopin van blad met de taperecorder meegelezen. Ik zou ze alle vier willen instuderen. Vooral de eerste ballade zou ik uit mijn hoofd willen leren.

Eindelijk ontmoette ik Philip Agee op het terras van het American Hotel. Een nogal nerveuze man, met misschien een slow brain? Hij had nooit van Dimiter Dimitrov of Donald Donaldson gehoord. Hij adviseerde een vast adres van de man los te peuteren om na te kunnen gaan of hij serieus bezig was. Agee weet nog niet waar hij zich zal vestigen nu hij uit Engeland wordt gegooid - onder druk van de cia. Misschien wordt het Amsterdam. Hij had trouwens funny eyes. Ik beschouw hem allesbehalve als special.

Gerard Croiset is terug uit Japan. De stoelenproef die hij er uitvoerde, was voor tachtig procent geslaagd. Ik stelde opnieuw een ontmoeting met Donald Donaldson voor in Holiday Inn. ‘Laat die mijnheer ook maar wat doen,’ aldus Gerard. ‘Om 11.00 uur in de Willem de Zwijgerstraat.’

Bjorn Borg heeft Wimbledon gewonnen van Jimmy Conners. Hij lijkt me overigens ‘een kreng’, maar hij ziet er sexy uit.

Ben nog laat naar het Vondelpark gegaan. Nooit eerder waren er zoveel queers op pad, velen in leer. De jongens die belangstelling voor me toonden, deden me walgen. Wat zou het prettig geweest zijn om een hele gewone jongen tegen te komen, een type om mee naar huis te nemen, een glaasje wijn te drinken, samen naar muziek te luisteren en dan te slapen in elkaars armen, waarbij seks geen ‘moetje’ hoefde te zijn. Trouwens, ik ben het langzamerhand verleerd om met een vriendje samen te slapen, zoals me duidelijk werd toen Richard Thieuliette hier laatst logeerde.

Vanavond was op televisie te zien hoe vijf miserabele zeehondjes in de Waddenzee werden uitgezet. Wat een drama.

3 juli 1977

Gerard Croiset belde. Hij gaat akkoord met de tekst van het interview maar wil een wijziging. Ik zou een gesprek met hem voor Playboy willen maken, maar dan wordt er weer gezegd: ‘Niet bekend genoeg.’ Bekendheid en beruchtheid gaan voor op de boodschap en inhoud.

Henk Hofland zei vanmorgen mijn jfk-reportage voor Bruna

[p. 290]

‘een prima boekje te vinden. Je weet, ik heb mijn bedenkingen over die zaak, maar aan de andere kant: waar rook is, is vuur,’ zei hij. Ik dacht, maar zei dit niet: ‘Waarom schrijf je er dan niet eens over?’ Hij verdomt het om mijn werk te becommentariëren, ook wanneer hij het okay vindt. In plaats daarvan stelde ik voor dat we elkaar weer eens moesten spreken.

Studeer Chopins eerste ballade.

Haalde Peter en Edwin van Wijk van Schiphol. Ze zagen er happy en gezond uit. Peters homecoming is niet te beschrijven. Hij vertelde bijvoorbeeld in het parkje bij Charingcross Road de Price sisters te hebben ontmoet, 80 en 75 jaar. Typisch Peter - hij heeft de dames uitgenodigd te komen dineren. Indrawan Murti Murman kwam langs, maar Peter blijft koel tegenover die jongen: ‘Ik probeer aardig te zijn,’ zei hij, ‘maar je weet, voor mij straalt hij so much evil uit....’

Ik vertelde hem van de droom over Erik van der Leeden. Een andere droom deed hem uitroepen: ‘Dat is wat Freud Traumdeutung noemde!’ Die droom was dat ik in een museum op een doos was gaan zitten. Een vrouwelijke conservator die langskwam, waarschuwde me dat er een kostbare vaas in die doos zat. Wat symbolisch! Peter noemde een vaas een fallussymbool. Omdat de droom was gevolgd op de droom over Erik, zei hij: ‘You want to be screwed by Erik, baby. I hope if you wrote him about that dream that Erik will come to you. I hope he read Freud.’

We hebben in La Belle Epoque gegeten. Ze zijn duidelijk verliefd. ‘The other day, we had a very intense conversation,’ vertelde Edwin. ‘Then we had sex and again a very intense conversation. Next, we had a second time sex and it was 6 am....’ Ze zijn niet meer naar bed gegaan en in de stad gaan wandelen.

Donald Donaldson was in Holiday Inn en belde op. Of de ontmoeting met Croiset aldaar kon plaatsvinden. ‘I am constantly bugged, you know,’ zei hij. Ik begreep niet wat dat er mee te maken had. Wie weet is hij toch getikt. Hij lijkt aan het einde van zijn Latijn te zijn en een wedloop tegen de tijd te rennen. Het is te hopen dat Gerard Croiset orde in zijn chaos kan brengen. Hij herhaalde weer dat we partners en broeders waren. De tijd die hij nu in Holland had besteed, was rampzalig voor hem geweest. ‘All that happened here to me was meeting you....’ Edwin blijft me zorgen baren. Hij vertelde bijvoorbeeld dat een Griekse jongen, Dino, op Peter tippelde. Edwin had hem bedreigd. ‘I know a black guy who will turn this Dino for 200 pounds into a corpse (...).’ Ik zei tegen hem: ‘Edwin, je bent

[p. 291]

hier niet in Zuid-Afrika,’ maar dit is een kant van Edwin, die me de richels geeft.

De wilde, gele bloemetjes uit de tuin, die ik bij mams portret op de vleugel heb gezet, gaan 's avonds slapen. Peter merkte het direct op, ook de bougainville die ik kocht. Vanavond laat wandelde ik nog even met Keke. Wanneer ik dan van de kant van Amerbos naar mijn huisje kijk, is het werkelijk een paradijsje voor me. Wat ik ook van mam heb gekregen. Wat kan je meer in de wereld wensen dan deze kamers, de vleugel, de platen en boeken en alle herinneringen aan vroeger?

4 juli 1977

Heb andermaal Jimmy Carter geschreven dat ik er de voorkeur aan gaf, de nieuwe, mij bekend geworden informatie - het verhaal van Donaldson - aan hem te vertellen in plaats van opnieuw de publiciteit te betreden, vooral met het oog op de veiligheid van alle betrokkenen.

Minister Jan Pronk zendt het gelezen gesprek retour.

abc-televisie is bezig een film over de jfk-moord te maken en laat John Pleshette nu Lee Harvey Oswald spelen. Ook de scène op Dealy Plaza wordt opnieuw geschoten met Don Gazzaway, die jfk speelt, en Christine Rose, die Jackie uitbeeldt.

Cruise Missile
Because of the wonders it can perform, the cruise missile will be one of the main points of contention at the salt talks. The Air Force's cruise (left) is 14 ft. long and 26 in. in diameter. The Navy model, the Tomahawk, is longer (21 ft.) and more slender. Tipped with a 200-kiloton nuclear warhead, the long-range version can fly at 550 m.p.h. to targets more than 1,500 miles from its launch platform on a B-1 or B52 bomber. What sets the missile apart from forerunners like the Nazi buzz bombs of World War II is its terrain contour matching guidance system, which allows the cruise to follow the lay of the land at treetop height and strike within 100 ft. of its target.

[p. 292]

In Washington zijn bijzonderheden uitgelekt over de nieuwe generatie ‘neutron tactical nuclear weapons’. Dit zou er op wijzen dat de bonzen in het Pentagon hun inzichten inzake het gebruik van atoomwapens zouden hebben herzien. Neutronenwapens zouden meer acceptabel zijn om op het slagveld in te zetten. Een projectiel met een neutronenkop bestemd voor een stuk veldartillerie verspreidt ‘maar’ ‘3.000 rad in measure of radiation. Personnel will become incapacitated within five minutes of exposure and for physically demanding tasks will remain incapacitated until death (...) in one or two days,’ aldus Walter Pincus.³⁰³ Zolang er in die geest wordt gedacht en gesproken, zijn we in doodsgevaar.

Vanmorgen bezocht ik met Donald Donaldson Gerard Croiset thuis in Utrecht. De paragnost begon een tekening te maken van België met Brussel en Luik erop en vroeg de generaal of hij iets met dit ‘beeld’ te maken had. Na enig heen en weer praten zei Donaldson dat de voormalige Russische tsaar in de omgeving van Brussel had gewoond. Zijn film over de tsaar zou er zeker komen maar pas over drie jaar. Croiset waarschuwde op te passen voor een lange man, die gewoon was met veel gebaren te spreken en die secretaris van een groep was.

Wat de fondsenwerving voor zijn film betrof moest hij vooral de Onassis-contacten intensiveren, evenals contacten met de Slavenburgs Bank en hij moest iemand in de vs vinden, een grootindustrieel, die wel geld zou willen geven. Hij had onlangs een krant in het buitenland gekocht. De man, die uiteindelijk geld zou geven was 1,76 meter lang, ongeveer 58-62 jaar oud en werkelijk een gentleman die weinig spreekt, vroeger in het leger heeft gediend en een kantoor heeft in een gebouw van 24 verdiepingen. Croiset beschreef een station en een beeldengroep in de omgeving van dit kantoor. Ik luister altijd weer met stomme verbazing naar deze uitspraken over ‘beelden’ die Gerard dan krijgt.

Dimiter Dimitrov vertelde ons dat hij wist dat er een opdracht was uitgegaan om Jimmy Carter te vermoorden, die werd onderschept. Carter was ervan op de hoogte. Croiset zei een aanslag te verwachten in de lente van 1978 in de buurt van een grote circustent? ‘Madison Square Garden in New York?’ vroeg ik. Geen antwoord. In april 1975 waren er soortgelijke opdrachten uitgegaan om de sjah van Iran en de koning van Saudi-Arabië te vermoorden. Hij, Dimitrov, had een boodschap naar de sjah gezonden via Ierland. Hij had een familielid

303 New York Herald Tribune, 1 juli 1977.

[p. 293]

dat was getrouwd met het hoofd van de Ierse geheime dienst, zodoende. De koning werd inderdaad vermoord, al gebeurde het een maand te vroeg. Maar de sjah bleef in leven.

's Middags reed ik met Peter en Edwin naar Marken. Ik was er eigenlijk nog nooit geweest. Later naar het Gooi en avondeten in Lage Vuursche. Het was allemaal heel plezierig.

's Avonds ontmoette ik Dimitrov nog één uur in het Hilton hotel, waar hij nu logeert.

5 juli 1977

Zeezicht

Ik belde Gerard Croiset die het bezoek van Donald Donaldson als ‘positief’ had ervaren. Hij handhaaft het standpunt deze generaal, of wat hij ook verder mag zijn, serieus te nemen.

Heb opnieuw een expresse naar Jimmy Carter gezonden. Ik doe het uiterste om de gegevens van Donaldson op het Witte Huis te deponeren, maar anders moet het maar weer via de media worden gespeeld.

Carl Sagan, Professor of Astronomy and Space Sciences aan de Cornell University heeft The Dragons of Eden, Speculations on the evolution of human intelligence, geschreven.³⁰⁴ Sagan gaat ervan uit dat ‘a better understanding of the nature and evolution of human intelligence might help us to deal intelligently with our unknown and perilous future.’³⁰⁵ Dat is precies wat ik al enige tijd denk, namelijk dat het op de eerste plaats gaat om minimaal enige kennis over wat ons hoofd - en de ‘chip’ daarin verborgen - in werkelijkheid is en vertegenwoordigt, te meer omdat wat zich in die drieënhalve pond protoplasma afspeelt, bepalend zal zijn voor niet alleen eigen toekomst maar voor alles wat is en leeft. Of, zoals ik dit al eens heb geschreven: we zijn in onze huidige staat vergelijkbaar met iemand die aan de stuurknuppel van een Concorde zit en keine Ahnung heeft hoe het instrumentarium werkt.

Sagan begint met een passage uit Darwins The Descent of Man: ‘For my own part, I would as soon be descended from that heroic little monkey, who bereaved his dreaded enemy in order to save the life of his keeper, or from that old baboo (ik denk aan Koko in Stanford University), who, descending from the mountains, carried away in triumph his young comrade from a crowd of astonished dogs - as from a savage who delights to

304 Carl Sagan, The Dragons of Eden: Speculations on the evolution of human intelligence, Random House, New York, 1977. Ik heb het toen gekocht maar nooit echt gelezen.

305 The New York Times, 29 mei 1977, door Richard Restak.

[p. 294]

torture his enemies, offers up bloody sacrifices, practices infanticide without remorse, treats his wives like slaves, knows no decency, and is haunted by the grossest superstitions.’

Zo is de geschiedenis van ons allemaal inderdaad begonnen. En dan schrijft Carl Sagan: ‘Most organisms on earth depend on their genetic information, which is “prewired” into their nervous systems, to a much greater extent than they do on their extra genetic information, which is acquired during their lifetimes. For human beings, and indeed for all mammals, it is the other way around. While our behavior is still significantly controlled by our genetic inheritance, we have, through our brains, a much richer opportunity to blaze new behavioral and cultural pathways on short time scales. We have made a kind of bargain with nature: our children will be difficult to raise, but their capacity for new learning will greatly enhance the chances of survival of the human species.’

Ook al deel ik sir Julian Huxleys opvatting³⁰⁶ dat de hersens geen verklaring geven voor mind, geloof ik toch dat voor 99,9 procent van de mensheid, bij wie de soep in hun hoofd een soort terra incognita is, de moderne ontwikkelingen in de wereld onaanvaardbaar zijn. ‘The brain alone is not responsible for mind even though it is a necessary organ for its manifestation,’ aldus Sir Julian. ‘Indeed, an isolated brain is a piece of nonsense, as meaningless as an isolated individual.’ Okay. Mind is brain plus, en dat plus probeer ik zo nauwkeurig mogelijk in deze dagboeken weer te geven en te verwoorden in de hoop dat hierdoor het bestuderen en ontleden van de mind beter zal worden begrepen.

Andrew Young, Carters nieuwe ambassadeur bij de vn, zegt in een interview met Peter Range voor Playboy: ‘Being a member nation to the United Nations is like an individual going to a psychiatrist. We take the problems we get emotional over to the un. By getting our emotions out there, it enables us to take rational actions.’ Je kunt zien dat de man, die in de black movement opgroeide, een nieuwkomer is bij de wereldlobby in New York. Was het maar waar! Wat ik sinds 1957 op het vn-hoofdkwartier heb gezien en beleefd, is een spel van pure machtspolitiek, economisch en militair. Was de volkerenorganisatie maar een psychiatrische kliniek of een instituut voor psychotherapie. Het is juist een slagveld van totaal niet geharmoniseerde minds, die - om de afgevaardigden te vergelijken met leden van een gigantisch symfonieorkest - nooit verder komen dan het stem-

306 Zie ook mijn gesprek met Julian Huxley, Grenzen aan de Groei, Deel I, Bruna, 1973.

[p. 295]

men van hun instrumenten en het geluid dat deze kakofonie voortbrengt.

De regering in Moskou heeft de Amerikaanse ambassadeur Malcolm Toom gisteren verhinderd een toespraakje op de sovjettelevisie te houden ter gelegenheid van de Amerikaanse Fourth of July-viering. Hij weigerde een passage te schrappen over mensenrechten, zoals door de regering-Carter bepleit. We zijn nog heel ver verwijderd van werkelijke detente.

De moordenaar van Robert Kennedy, Sirhan, blijft zeggen zich er niets van te kunnen herinneren rfk te hebben doodgeschoten. Hij zou in een blackout hebben gehandeld. De 32-jarige Sirhan, die op 5 juni 1968 de moord in Los Angeles pleegde, wordt nog altijd ondervraagd. Een complete farce. Wat Sirhan wel zeker weet, is dat hij geen deel uit maakte van een complot....

6 juli 1977

Vanmorgen was het helemaal niet goed met Keke. We stonden met zijn drieën om hem heen. Hij verroerde zich niet en haalde onregelmatig adem. Het beestje is ook al zeventien jaar oud. We legden hem in zijn mand en later, toen we thuis kwamen, was hij stukken beter. Ik had voor kip gezorgd, waar hij altijd opgewonden van wordt. Hij at als een wolf, maar gaf later weer veel over.

Peter is met Ruud van der Linde van De Telegraaf foto's gaan maken. Het is prachtig weer. Ook heeft Privé hem over zijn werk in de Londense toneelwereld geïnterviewd. Peter en Edwin maakten samen een rondvaart. Ik prepareerde het avondeten. Samen met Ton Kors en zijn vriend Ronald werd het een gezellige avond. Ik geloof dat Peter langzamerhand werkelijk van Edwin is gaan houden Ik vraag me af hoe deze situatie zich verhoudt tot zijn gevoelens voor Frederick Ress in Minneapolis. Ze kwamen trouwens met schitterende rozen voor mij thuis. Maar ik zou er de voorkeur aan hebben gegeven meer gelegenheid te hebben om met Peter samen te zijn en met elkaar te praten.

Een brief, gedateerd 2 juni, van het Select Committee on Assassinations in Washington arriveerde (per boot) vandaag. Budget Officer Thomas Howarth meldt dat de commissie inderdaad besloot mijn kosten in verband met mijn getuigenverklaring te willen vergoeden à raison van 76 dollar voor een retourticket New York - Washington, terwijl ze natuurlijk heel goed wisten dat ik uit Amsterdam was gekomen, om niet van alle andere kosten zoals hotels en maaltijden te spreken.

[p. 296]

7 juli 1977

Bracht Peter bij zijn moesje en zussen. Hij kocht mooie bloemen. Ik zette hem alleen af om ze verder van elkaar te laten genieten. Hij verheugt zich er altijd zo intens op om thuis te zijn en zijn moeder te zien. Ik was in tranen bij mijn afscheid met Peter. Hij en Edwin gingen gisteren nog laat de stad in en nu moest ik hem weer missen.

‘Je wist toch dat ik Theo Cammann nog wilde zien,’ zei Peter. ‘Ja, wat jij wilt gebeurt altijd, maar ik wil soms ook wel eens wat.’

‘Daar heb ik niet aan gedacht,’ zei hij heel ontwapenend. ‘Dat is nu juist wat me zo dikwijls miserabel maakt.’ Mijn tranen maakten hem heel stil.

Motorrijders kunnen me zeer opwinden.

Het schijnt dat Suharto de populaire pro-Bung Karno-burgemeester van Jakarta eruit heeft getrapt. Ik begrijp nooit hoe je in de mind van Sukarno deze Suharto hebt kunnen dienen. In ieder geval zou ik er veel voor over hebben om nu Ali Sadikin te kunnen interviewen.

Jimmy Carter heeft met reporters bij het zwembad van het Witte Huis zitten praten.³⁰⁷ De ontmoeting was als back-ground-gesprek bedoeld, zoals Henry Kissinger als deep back-grounder dit instrument om de pers subtiel te manipuleren in praktijk bracht. Er is een levendige discussie ontstaan of dit acceptabel is. Intussen verschijnen allerlei berichten over wat Carter lanceerde onder labels als ‘een hoge regeringswoordvoerder’ of het afgezaagde ‘vanuit hoge regeringskringen werd dit of dat beweerd’.

Fredrick Ress belde uit Minneapolis omdat hij kennelijk nog op Peter wacht.

307 The New York Times, 7 juli 1977, door Laura Foreman.

8 juli 1977

Bezocht Gerard Croiset. Hij was van mening dat wanneer Dimiter Dimitrov, alias Donald Donaldson, wat hij te zeggen had niet anders presenteerde, niemand hem au sérieux zou nemen. ‘Men’ zou slechts de schouders ophalen en zijn boodschap naar het rijk der fabelen verwijzen. ‘Hij weet veel, maar zijn aanpak is fout.’ Dat vind ik al heel lang en ik heb hem dit voorgehouden. Maar zoals Frieda Westerman al zei: ‘It is difficult to teach an old dog new tricks.’ Mijn vraag is nu: Heeft Croiset deze mening bij mij ‘afgetapt’ of is het wat hij zelf denkt?

[p. 297]

Voelde me zeldzaam ontspannen. Zonder Carel Enkelaar en zijn oneerlijkheid zouden Croiset en ik trouwens nooit gelazer hebben gehad. Gerard zei zich ‘voor een paar maanden’ van Enkelaar te hebben gedistantieerd. ‘Vroeger waren we vrienden. Onze relatie is zo langzamerhand helemaal zakelijk geworden en dat wil ik niet.’ Ik vermoedde al dat het mis was tussen die twee. Ik zei van mening te zijn dat Croiset dit zijn vriend zelf diende te zeggen. Gerard wilde het via Liny Enkelaar spelen. Peter zei dat zijn moeder had verteld mij op televisie te hebben gezien. Zij had vochtige ogen gekregen bij die mededeling, zoals mam dit vroeger kon hebben en ook mejuffrouw Büringh Boekhoudt soms heeft wanneer zij emotioneel tegenover mij haar gevoelens en gedachten ontvouwt. Ik haalde hem weer bij zijn moeder af. Zij nam Keke meteen op haar arm, hij heeft tenslotte eens bij haar gelogeerd. Bij vertrek raadde zij Peter aan om van zijn voorgenomen vakantie met Edwin in Griekenland veel te genieten. ‘Peter is een verwende kraai.’ Waarop zijn moeder reageerde: ‘Maar hij is het waard, Willem.’ Ik begrijp wel dat zij bedoelde dat hij in dit opzicht niet te verpesten is. En zo is het. Peter en Edwin zijn nu weer in Londen om vandaar naar Griekenland te gaan. Het is stil in huis nu Peter weer weg is

Dimiter Dimitrov belde uit Parijs om te zeggen dat Gerard Croiset gelijk had gekregen. Zijn lobby rond Aristoteles Onassis voor meer fondsen voor zijn film was enigszins succesvol geweest. Hij wil dringend 100.000 dollar lenen. Hij is zelfs bereid om er 150.000 dollar voor terug te betalen. Hij belde een tweede keer uit Parijs om te benadrukken dat wat hij heeft mee te delen als onderpand voor leningen gebruikt zou kunnen worden; naar zijn mening althans.

Vandaag bezocht ik Dirk en Inge Keijer aan de Utrechtsestraatweg in Hilversum. Zij wonen in een fantastisch huis met een groot zwembad in het souterrain. Hij had alles zelf getekend en laten bouwen zoals hij het wilde hebben. Hij vertelde de haven van Monnickendam te zijn binnen gevaren met de sovjetvlag in top, omdat ambassadeur Alexandr Romanov aan boord was. Hij noemt de ambassadeur ‘Rom’ en schijnt uiterst goede maatjes met hem te zijn. Als gevolg van dit ‘incident’ werd hij prompt geroyeerd als lid van de koninklijke jachtclub.³⁰⁸

Dico Donaldson belde een derde keer. Hij lijkt steeds gekker te worden. Wat als alles verzonnen is? Zoals over de hem be-

308 Dat was de eerste ontmoeting met de man die, zoals in Suriname en Zuid-Afrika later zou blijken, een nieuwe Werner Verrips-rol in mijn leven zou gaan spelen. Pas in 1992 zou ik dit beseffen.

[p. 298]

kende man die de opdracht gaf jfk te vermoorden, of de kwestie dat er een aanslag op Carter was beraamd? Hij vertelde dat hij geld had geleend van zijn schoonvader, een bankier in Ierland, die nu het geld terugvroeg omdat hij met pensioen ging. ‘They think I will come home to settle everything, but I feel like going into hiding,’ zei hij. Hij laat zich dan tevens ontvallen: ‘May be, we were meant to meet, because you have magnetism and can make people do things.’

Ik weet eigenlijk niet wat ik met deze man aan moet. Het lijkt of hij er op rekent dat ik hem uit de penarie zal halen.

Keke at niet vanmiddag, ook al liep hij steeds naar zijn bakje. Hij deed weer erg vreemd. Zijn rechtervoorpootje leek te beven. Ik legde hem in zijn mand. Misschien leeft hij niet lang meer. Door dit beestje was ik sinds 1974 nooit echt alleen. Ik zal hem verschrikkelijk missen. Van alles was Keke het liefste dat mijn ouders me nalieten. Het gaf me een kans iets voor hen te doen na hun dood. Ik deed mijn uiterste best lief te zijn, extra lief.

02.15 uur

Ben even gaan kijken. Godzijdank is Keke okay. Hij haalt rustig adem.

9 juli 1977

Peter en Edwin zijn op een Grieks eiland.

Ik droomde van mam. Ik bestudeerde haar gelaatstrekken. Zij zag mij direct van verre. Ik was trots op haar, want zij zag er geweldig uit.

Broer Theo en Nellie arriveerden om 12.15 uur. De sfeer was wat geforceerd; het ijs diende te worden gebroken. Ik serveerde de lunch. Zij gingen vanmiddag slapen. Ik nam een sauna in Thermos. Wanneer ik de conversatie van deze dag de revue laat passeren, blijkt dat er geen belangstelling voor Keke werd getoond, noch een woord van appreciatie voor het feit dat ik nog steeds een zorgzame baas voor mams hondje ben. Ik gaf Theo de beide albums met jfk-knipsels. Hij keek in eentje en liet de andere liggen. Trouwens, Peter heeft ook geen letter van mijn jfk-boekje gelezen. Theo zei dat de Molukse vlag roodwit was. Ik sprak over rood, groen en zwart, zoals die bij de trein die werd gekaapt werd opgehangen. Weddenschap voor 1.000 gulden.

Toen Theo mijn werkkamer binnenkwam was het eerste wat hij zei een nare opmerking over Peters foto. Hij begreep ook niet, waarom ik Peter in het jfk-boekje had genoemd. Nog

[p. 299]

minder begreep hij dat ik in mijn reportage bepaalde collega's had bekritiseerd. Dat hoorde in een ander boek thuis. Hij herhaalde wat Jan van Beek had gezegd. Ik zei dat, omdat iedereen zo redeneerde, die heren hun gang bleven gaan ‘to get away with murder’. Maar het is een feit dat vermelden in een boek er überhaupt weinig aan verandert, noch dat ze het niet opnieuw zouden doen.

Theo ging een Elseviers halen. Nellie maakte van zijn afwezigheid gebruik om te verduidelijken dat zij het zich niet konden permitteren, nu zij geen eigen auto meer hadden, Keke alleen in hun huis achter te laten, omdat hij alles bij elkaar zou blaffen. Maar Theo schreef mij zinnen als ‘if you want to keep the dog alive’ en ‘my house is no dog pension’.³⁰⁹ Theo maakte ook weer cynische opmerkingen over de waarde van mijn dagboeken of de noodzaak mijn huis, vanwege de dagboeken, extra te beveiligen.³¹⁰

Wanneer ik zo'n bezoek van mijn broer en schoonzus goed naga, word ik toch naar van de ervaring. Maar dat vind ik de laatste tijd van bijna alle contacten.

John Bell van de Enquirer stopte in Amsterdam, op verzoek van hoofdredacteur Iain Calder. Hij was op weg van Frankfurt naar New Castle. We spraken kort in mijn slaapkamer. Ik zei tegen het einde van de maand in Washington te zullen zijn. Indien Carter de namen niet in ontvangst wil nemen, ben ik bereid mijn nieuwe verhaal voor 10.000 dollar exclusief aan de National Enquirer te verkopen en voor 40.000 dollar meer, indien ze ditmaal alle gegevens zouden publiceren. Hij leek me vrij opgewonden over deze nieuwe ontwikkeling.

309 De nonchalance tegenover de hond trof me het meest.

310 Ik meld dit omdat tegen het eind van de jaren 80 de verhouding met broer Theo helaas steeds slechter is geworden. Dit was de aanloop al.

10 juli 1977

Toen ik vanmorgen beneden kwam, zat Theo in de knipselboeken te lezen, die hij gisteren weglegde. Hij had ook reeds de tekst van mijn lezing in Groningen bestudeerd. Dan was het gisteren slechts het verkeerde moment.

Na zo'n bezoek valt er altijd een doodse stilte in huis. Such is life. Na het ontbijt vertrokken ze in een uitstekende sfeer.

Mark Lane bevestigt ene April Ferguson te hebben gevonden, die het manuscript van mijn jfk-boekje gaat herschrijven. Een aanbetaling van 1.500 dollar is noodzakelijk. Het zou 16 juli gereed kunnen zijn en het heeft me dan 3.000 dollar gekost.

Dimiter Dimitrov belde om 11.00 uur vanuit Duinkerken. Ik

[p. 300]

had hem verteld Dirk Keijer te hebben ontmoet, duidelijk een welvarende zakenman. Nu denkt hij dat deze mijnheer wel even een cheque van 100.000 dollar voor hem zal uitschrijven. Hij leeft in een droomwereld. ‘I still feel by intuition,’ zei hij, ‘that you and I are meant to cooperate and work together. That's why we had to meet.’ Ik vertelde dat een Amerikaanse journalist me had bezocht. Zijn antwoord: ‘You should not sell your current story under a million dollars....’

De sovjets zijn geërgerd over het feit dat de Pool Zbigniew Brzezinski Carters voornaamste buitenlandadviseur is. In de Observer³¹¹ zegt de man het (griezelige) volgende: ‘I once said to him (Jimmy Carter) - in fact it was on the plane back from London - that I think he has some of the qualities of Machiavelli's Prince. I mean these qualities in the good sense and not in the negative “Machiavellian” sense.’ Dan citeert hij Machiavelli's theorie van twee menselijke kwaliteiten: ‘The virtue of a statesman and fortuna, being in step with the hidden mysteries of life.’ Ja, ja, Carter is herboren in de Heer! Noem dat maar in step met het mysterie. Trouwens deze episode toont aan wat een slijmjurk Brzezinski is jegens zijn baas. Het staat op zijn gezicht geschreven. De sovjets schijnen zich vooral op te winden over het nieuwe neutronenwapen van het Westen.

Intussen blijft Rosalynn Carter hoogst actief in militaire en staatszaken, precies zoals psychiater Arnold Hutschnecker voorspelde dat zij zou doen. Na haar bezoek aan Quito, Ecuador, heeft zij zich bemoeit met de verkoop door Israël van 24 Kfir, supersonic, single seat gevechtsvliegtuigen. Cyrus Vance, de minister van Buitenlandse Zaken en het Pentagon hadden (en hebben) hier bezwaar tegen omdat er in het Israëlische toestel General Electric J-79 motoren zitten. De Amerikaanse politiek wil nu eenmaal niet nog meer ‘sophisticated weaponry’ naar Latijns-Amerika overhevelen. Maar omdat buurland Peru de modernste Sukhai-20 gevechtsvliegtuigen van de ussr kreeg, wilde Ecuador niet achterblijven en Rosalynn vond kennelijk dat dit de spuigaten uitliep en zou de zaken wel even regelen. Zij behaalde nul op rekest, want Vance en het Pentagon bleven ‘nee’ zeggen. Voor Ecuador geen probleem verder, want dan kopen zij het Franse Dassault-Breguet F-1 gevechtsvliegtuig.³¹²

Vervolgens heeft de nieuwe cia-directeur, Jimmy's vriend admiraal Stansfield Turner, voorstellen gedaan om alle Amerikaanse inlichtingendiensten onder een spionagetsaar bijeen te

311 The London Observer, 10 juli 1977.

312 The New York Times, 6 juli 1977, door David Weinraub.

[p. 301]

voegen. Het is duidelijk waarom. De admiraal begrijpt uitstekend dat er momenteel niet alleen langs elkaar heen wordt gewerkt, maar dat de oncontroleerbare cia - voor het Congres niet te grijpen vanwege de supergeheimhouding zogenaamd in het landsbelang - voortdurend activiteiten in strijd met de grondwet en alle bestaande regels en wetten uitvoert, tot geheime oorlogen toe, die tegen iedere prijs onder controle dienen te worden gebracht. Tom Wicker schrijft over the secrecy war in de Times³¹³, maar legt eigenlijk niet duidelijk uit wat hier werkelijk speelt. Hij vertelt dat zeventig procent van het nationale budget bestemd voor geheime operaties, inderdaad naar het Pentagon gaat. Hiervan wordt het nodige opgesoupeerd door spionagevluchten over de ussr: ‘the most expensive and possibly the most useful of all.’ Turner wil alle beschikbare gelden onder de hoede van een nieuwe spionagetsaar brengen, waarmee hij duidelijk streeft naar het onder controle brengen van de cia want wanneer dat apparaat bij de tsaar haar fondsen moet gaan halen, wordt tegelijkertijd een einde gemaakt aan de oncontroleerbare, illegale, en soms met moord gepaard gaande, praktijken van de cia die tenslotte op naam van de vs komen te staan. Tom Wicker lijkt de kant te kiezen van de krachten in Washington die tegen een dergelijke benoeming zijn. Hij spreekt over ‘een monopolie aan geheime macht’ voor een dergelijke figuur. Als de verkeerde man voor deze positie zou worden aangewezen, kan dit tot dictatoriale wanpraktijken leiden. Maar wat Wicker op geen enkele manier verduidelijkt, is hoe gevaarlijk de huidige situatie - en het voortduren ervan - genoemd moet worden. Het Pentagon blijft op deze manier permanent opereren naast een oncontroleerbaar, paramilitair nevenapparaat, de cia, dat haar eigen gang gaat en vrijwel niemand - en zeker het Congres niet - in haar activiteiten kent.³¹⁴ Bezocht mams vriendin, tante Meta de Vries, in het verzorgingshuis. Het gaat slecht met haar. Zij vond dat het hoedje dat ik op had me goed stond.³¹⁵ Een dame naast haar hield hardop allemaal verhalen. Het is onmogelijk je gezond verstand in een dergelijke omgeving te bewaren. Haar armen waren vol blauwe plekken en leken stokjes te zijn geworden. Verschrikkelijk allemaal. Human vegetables.

313 The New York Times, 8 juli 1977.

314 Dat was o.a. mijn bezwaar tegen de jfk-film van Oliver Stone in 1992: hij miste totaal de kern van de controverse Pentagon-cia gedurende een periode van meer dan 40 jaar.

315 Had natuurlijk niets op mijn hoofd.

[p. 302]

11 juli 1977

Ik heb dr. Arnold Hutschnecker in New York geschreven dat hij volkomen gelijk kreeg in zijn analyse van het optreden van Rosalynn Carter als presidentsvrouw.

Wicher de Marees van Swinderen heeft het jfk-boekje gelezen ‘hetgeen ik bijzonder goed vond en interessant’. Hij heeft voor Peter en mij reserveringen in de bekende Camelback Inn te Phoenix gemaakt voor augustus.

Om 23.00 uur belde Dimiter Dimitrov weer uit Londen. Hij wilde 100.000 dollar lenen met zijn bezittingen als onderpand en zou 150.000 terugbetalen. ‘What bas to be done is to find a friend, who will ask no questions and will do it because he is a friend,’ was letterlijk zijn pleidooi. De man is bezig mesjogge te worden.

Ik moet toch eens naar dat klooster op de berg Athos toe. Griekse vaders hebben een klacht ingediend, dat de aldaar gevestigde monniken opnieuw een twintigtal jonge Griekse jongens naar de berg zouden hebben gelokt. Het klooster bestaat nu 1.010 jaar en huistvest 1.000 monniken verspreid over een twintigtal kloosters en geïsoleerde hermitages.

Ben nog laat een lange wandeling naar Zunderdorp en omgeving gaan maken. Een eend vloog verschrikt op uit het riet. Het boerenland rook zalig.

12 juli 1977

Mark Lane bevestigt dat mevrouw April Ferguson akkoord gaat met 2.500 dollar. Ik heb er dus toch 500 dollar van afgepingeld.

Heb een fiets gekocht, zoals Peter adviseerde, om beweging te hebben, want ik zit altijd maar in een auto. Ik kan me niet meer herinneren hoe lang ik geen pedalen onder mijn voeten heb gevoeld. Heb 40 minuten gefietst - in de zon.

13 juli 1977

Norman Cousins, de hoofdredacteur van de Saturday Review, nam al in 1962 het initiatief om burgers van de vs en de Sovjet-Unie informeel bijeen te brengen en van gedachten te laten wisselen. Deze ontmoetingen kregen de naam van Dartmouth Conferences, omdat ze in Dartmouth College werden gehouden.³¹⁶ De jongste ontmoeting is in Jurmala, Litouwen geweest. De sovjetdelegatie werd geleid door professor Arbatov. Van Amerikaanse zijde waren aanwezig David Rockefeller, Joseph

316 In contrast tot de Bilderberg-conferenties van prins Bernhard die ook in die jaren van start gingen en waar mensen uit de Atlantische wereld aan deelnamen.

[p. 303]

Sisco, voormalig onderminister van Buitenlandse Zaken en Helmut Sonnenfeldt, voormalig adviseur van Henry Kissinger. De Amerikanen waren van mening, dat wat de Sovjets zeiden, weinig verschilde van wat er tien jaar geleden werd gezegd. Terwijl van sovjetzijde werd gesproken over nostalgie naar de buitenlandse politiek van Nixon en Ford, die tenminste voorspelbaar was geweest. Carter en Brzezinski maken er een potje van waar geen pijl op valt te trekken. Malcolm Brown sprak over ‘een kille stemming’ tijdens de pourparlers.³¹⁷

Herbert Scoville, onderdirecteur van de cia, die eerst voor het Special Weapons Project van het Pentagon werkte, wijst op de catastrofale ontwikkeling met het ontwerpen van het nieuwe ‘brainchild’ van de wapenindustrie, de neutronenbom.³¹⁸ ‘It will kill people, while preserving buildings, tanks and artillery. Ze zouden geloofwaardiger zijn, omdat standaard atoombommen niet gauw zullen worden ingezet, aangezien beide partijen elkaar rigoureus zouden vernietigen (balance of terror), terwijl het neutronenwapen “hanteerbaarder” is en eerder zal worden ingezet voor aanvallen en afweer. Het geheim van de neutronenbom is “the low yield”. Scoville: ‘Neutrons, except in massive, super-lethal exposures do not kill or incapacitate rapidly. Those receiving even ten times a lethal dose, about 5.000 rads, could still continue to fight effectively for about half an hour and only (!) die a day or so later. However, those receiving just a lethal dose of about 500 rads could continue to function for several hours and would not die for weeks or a month....’

Ik vind het denkwerk achter zulk geklets compleet krankzinnig. Met geen woord spreekt Scoville natuurlijk over ‘hoe’ een mens die door doses rads wordt getroffen om het leven zal komen.³¹⁹ Scoville vervolgt over de 500 radoptie: ‘This is scarcely ideal for the battlefield where one would like to be sure that a soldier is out of action (...). Civilians in the vicinity of the conflict will become lingering casualties with homes in tact but bodily functions in ruins....’ Ik vind zelf het spreken over dit soort opties pathologisch. Ik moet bij Scoville aantekenen dat hij, met dit geklets, nog heilig is vergeleken bij Edward Teller³²⁰, die op dezelfde Op-Ed-pagina van The New York Times een partijtje meeblaast.

Teller wijst er op dat van Genghis Khan tot Hirosjima oorlogen

317 The New York Times, 13 juli 1977.

318 The New York Times, 12 juli 1977.

319 Men hoeft slechts te denken aan wat er gebeurde bij de explosie in de kernreactor bij Tsjernobyl in de ussr.

320 Zie Grenzen aan de Groei, Deel I, Bruna, 1973.

[p. 304]

beperkte vernietigingsmogelijkheden hadden. ‘Nuclear weapons are different, primarily because they can become effective in a time so short that rational thought has little chance to compete with wartime urgencies.’ Zijn uitgangspunt is: ‘American military preparation has the paramount purpose of preventing war.’ Wat de neutronenbom nu bereikt is dat ‘we have an explosive which is relatively small and the territory effected is also small (...). Yet, the effect of such weapons is sufficiently powerful, that, coupled with appropriate guidance, it can be used as a potent defense’. Hij stelt voor, kennelijk gecharmeerd van de nieuwe mogelijkheden: ‘We should announce a policy according to which we shall rigorously refrain from a first-use of nuclear weapons of any kind, including the neutron bomb, except within territory invaded by enemy forces.’ Eigenlijk zou spreken over atoomwapens al verboden moeten zijn, wanneer ‘men’ niet uit zichzelf inziet dat dit borderline poppycock is.

Bezocht de familie Van Dijk in Baarn. Vrienden van hen uit Epe hadden hen het verhaal van Lulofs in De Telegraaf over mijn jfk-boekje toegezonden met de vraag: ‘Waarom houden jullie contact met die vent?’ Ze gaven een antwoord dat met de jaren zwakker lijkt te worden. Het echtpaar had mijn ouders uitstekend gekend en mede met het oog op hen hielden ze mij een hand boven het hoofd. Slap argument. Ze brengen het blijkbaar niet meer op om te zeggen dat ze me van haver tot gort kennen en om die reden niet met me breken. Het toont voor de zoveelste maal hoe de campagne, om via De Telegraaf mij in een ongunstig daglicht te zetten, uitstekend slaagt. Ik liet mijn jfk-boekje bij hen achter.

14 juli 1977

Opnieuw naar Baarn, nu om mejuffrouw Büringh Boekhoudt te bezoeken. Zij maakt het uitstekend, maar zei veel last van nek- en rugklachten te hebben. Ik vind haar altijd modern in haar denken, wat zeer opvalt. Zij had voor André van der Louw gestemd, want hij scheen haar ‘een nette vent, die misschien niet tegen de gehaaide politici was opgewassen....’

Zij had prinses Beatrix geschreven om haar medeleven met het Lockheed-drama te betuigen. De prinses had geantwoord er inderdaad hoogst naar van te zijn. ‘De kinderen schijnen onderling te hebben afgesproken om ieder op hun beurt bij de ouders te komen om ze op te peppen,’ vertelde Aunty³²¹ ‘Prins Bernhard is niet dom,’ antwoordde zij, toen ik de me-

321 In de jaren dat Aunty de prinses begeleidde had zij een kamer op Soestdijk. Zij was beslist een ooggetuige van belang.

[p. 305]

ving verkondigde dat hij nonchalant en stupide bezig was geweest. ‘Hij is eerder intelligent, zelfs listig. Dat weet ik pertinent zeker. Maar ik denk dat hij er steeds van uitging dat hem niets kon gebeuren.’ Zij zei met aperte kennis van zaken over ‘Soestdijk’, wat Gerard Croiset eerder via zijn fameuze paranormale beelden had ‘gezien’.

Mejuffrouw Boekhoudt begreep overigens niet dat de mensen Beatrix dikwijls zo bekakt vonden. ‘Ik herinner mij dat zij toen zij vijftien jaar oud was reeds de opmerking kon maken: “wat is die man vervelend, hij liet zich al drie keer voorstellen...”.’ Ik kreeg een cadeautje, een etui voor mijn rijbewijs. Omdat ik zag dat zij met een breiwerk bezig was, vroeg ik haar of zij misschien nieuwe bruine manchetten voor mijn leren jack uit Amerika wilde breien. Om 22.00 uur belde zij op dat zij vergeten had de maten te vragen.

Vanavond zou ik een etentje geven voor Cor en Anne Knulst, de ambassadrice van Hongarije Anna Bebrits en Jan en Babette Cremer. Om 15.00 uur belde Jan dat hij me al dagenlang had proberen te bereiken. Hij kon niet komen want hij moest naar België. Het leek me een smoesje en dat zei ik ook. ‘Ja, maar waar moet ik met een generaal over praten?’ Ik was woedend, noemde hem een lul en smeet de hoorn op de haak. Cor Knulst verheugde zich erop Cremer te ontmoeten. Ik wist zeker dat de combinatie van mijn dinergasten uitstekend was. Een half uurtje later belde Jan weer. Hij had besloten toch te komen. Anna Bebrits belde of zij een lange jurk aan moest. ‘Oh, no, it's informal,’ zei ik. Maar Anne Knulst kwam uiteindelijk wel in een lang gewaad. Bespottelijk, maar dat schijnen Haagse gewoonten te zijn. Cor had in de Encyclopedia Britannica Hongarije doorgenomen en zelfs aantekeningen gemaakt over bepaalde onderwerpen, die hij met Anna Bebrits wilde bespreken.

De avond werd een succès fou. Ik kreeg veertig roosjes en Jan en Babette brachten zo'n enorme bos bloemen mee dat die over twee grote vazen diende te worden verdeeld. Mevrouw Bebrits vertrok om 22.00 uur, ik denk om haar chauffeur te plezieren. De anderen vertrokken pas na middernacht. Jan belde later spontaan om te zeggen hoe hij de avond had gewaardeerd. Cor raakte zeer op zijn praatstoel. Het boterde, zoals ik wel had verwacht, prima tussen hem en Jan. Cor sprak over de eed die prins Bernhard had afgelegd. Als officier en drager van de Militaire Willemsorde kon wat Bernhard gedaan had, absoluut niet door de beugel. Hij zei dat wanneer een opperofficier met Kerstmis een geschenk kreeg, dit volgens de regels zichtbaar op zijn bureau diende te worden neergezet. Dat wil zeggen, in de

[p. 306]

kazerne Het was niet toegestaan dit mee naar huis te nemen. Kun je nagaan hoe het gedrag van prins Bernhard in strijd met de voorschriften is geweest. Cor vond dat de hele Nederlandse officiersstand dankzij het optreden van de prins ‘een opdonder had gekregen’. Jan opperde: ‘Wanneer hij maar had toegegeven wat hij op zijn kerfstok had....’

‘En dan wat,’ reageerde Knulst, ‘wat zou de volgende vraag zijn geweest?’

Jan benadrukte, volmaakt overbodig eigenlijk, dat hij slechts de lagere school had gevolgd en niet in het onderwerp van neutronenbommen was geïnteresseerd. ‘I like to do what I do. I paint. I write. And, I travel.’ Hij had een toneelstuk ieder jaar opnieuw aan een televisiemaatschappij verkocht. Er werd veel vergaderd, liefst in Londen of ergens anders, maar er gebeurde verder niets.

Dimiter Dimitrov belde uit Engeland. Hij blijft hopen dat ik hem op een dag zal bellen om te zeggen dat ik 100.000 dollar voor hem heb gevonden. Hij wist dat admiraal Stanfield Turner van de cia de pensionering heeft geëist van de hele top van de afdeling illegale operaties. Bovendien heeft hij zijn eerste plaatsvervanger, Henry Knoche (52), gedwongen met pensioen te gaan. De woordvoerder van het Witte Huis, Jody Powell, verklaarde dat de admiraal zijn plannen van tevoren met Jimmy Carter had besproken. Het is duidelijk wat gebeurt: de regering-Carter blijft proberen de cia onder controle te brengen, wat noch jfk, noch lbj is gelukt. Dimitrov vond dit aftreden daarom opmerkelijk, omdat volgens hem de heer Knoche de supervisie had over alle moordaanslagen, inbegrepen Dallas. ‘He was in the wrong group,’ zei hij, ‘but now, Carter is of course a real target.’ Dimitrov dacht ook dat mijn kansen door Carter te worden ontvangen inmiddels waren gestegen, want het aftreden van Knoche bewees dat Carter en admiraal Turner nu wisten hoe de vork in de steel zat. ‘I don't know whether you ever realized, how much you hit the band of the trigger-boys, but I hope you will go on trying to unknit this matter,’ aldus mijn nog altijd even mysterieuze vriend-generaal.

Hij vertelde het Marriott Hotel in Amsterdam reeds 10.000 gulden te hebben betaald voor zijn langdurig verblijf maar hij was nog een bedrag schuldig van 7.000 gulden van een openstaande rekening. Hij vroeg of ik Jan Willem van Lith, assistent-manager wilde bellen. ‘He knows I am a general. He knows I will meet my obligations.’ Hij was het met me eens dat hij wellicht beroemd zou worden indien ik hem in de publiciteit bracht. Dit zou zijn redding kunnen worden, ook financieel.

[p. 307]

Peter en Edwin schreven lange brieven vanuit hun Griekse eiland Spetses. Ze vinden het allebei een paradijs. Na tien maanden optreden in het hartje van Londen in Carte Blanche, komen ze helemaal bij. Hij herinnert zich het bezoekje aan zijn moeder ‘and the number of times she had tears in her eyes’. Hun verblijf op Amerbos was totally enjoyable. Hij zond Frederick Ress een telegram half augustus bij hem te zullen zijn en dat zijn gevoelens voor hem niet waren veranderd. En dan is er Edwin. Hoe zal dit aflopen?

15 juli 1977

Wat me opviel, is dat de heer J. van Dijk,³²² toen ik de opmerking maakte dat prins Bernhard misschien minder schuldig was dan men vermoedde, antwoordde: ‘En wie was dan Victor Baarn? Bovendien is niet geconstateerd dat de prins ooit enig geld in het Wereld Natuur Fonds deponeerde, terwijl hij zogenaamd al dat geld met dat oogmerk binnenhaalde....’ Mejuffrouw Büringh Boekhoudt, ook au courant met de prins persoonlijk en de koninklijke familie in het algemeen, betwijfelde eveneens dat hij onschuldig was. Terwijl generaal Cor Knulst, zelf drager van de Militaire Willemsorde, hem zonder meer als zeer schuldig, ook jegens de officiersstand, beschouwde.

Bezocht vanavond mijn oude vriendin, Pauline Quarles van Ufford, de dochter van mevrouw De Ramaix³²³, die met haar dochter Deliane in een klein huisje in Nieuw Vennep woont. Het kasteel, Château Bouillon, ten zuiden van Brussel moet worden verkocht vinden de kinderen, maar hun moeder blijft er wonen, ondanks de aanleg van een snelweg gedeeltelijk over het terrein. Pauline is nu gescheiden van Willem Quarles³²⁴, die een nieuwe liefde vond bij een jongen die de groenteafdeling runde bij Albert Heijn in Apeldoorn.

322 Hij had alle vier de prinsessen op de Nieuw Baarnse School en jarenlang Soestdijkcontacten, ook met de ouders.

323 Zie Memoires 1925-1953.

324 Hij was de broer van ambassadeur Leopold Quarles van Ufford.

16 juli 1977

Mark Lane regelt verder de bewerking van de Amerikaanse editie van mijn jfk-boekje, waarvoor ik de eerste 1.500 dollar naar April Ferguson heb gezonden. Lane sprak met Robert Tanenbaum, die ‘most anxious’ blijft om me weer te spreken over de nieuwe gegevens aangedragen door Dimiter Dimitrov.³²⁵

Aart van de Want vertelde dat geen enkele boekwinkel in

325 Zie bijlage 34.

[p. 308]

Gouda mijn jfk-boekje voorradig heeft. De Goudse Courant had de Volkskrant nageaapt en geschreven dat het een boekje over Willem Oltmans - niet de moord op jfk of de moordenaars - was.

Het Pentagon hoopt in 1979 de neutronenwapens in Europa in stelling te kunnen brengen. Het probleem met Amerikanen blijft dat zij sinds mensenheugenis geen oorlog of invasie van buitenaf op eigen grondgebied hebben gehad. Amerikanen hebben elders in de wereld veel platgegooid. Ze hebben er geen benul van wat oorlog in eigen huis betekent. Amerikanen denken in termen van verderf elders. Jimmy Carter noemde het neutronenwapen ‘a horrifying prospect’ en meende: ‘I do think it should be one of our options’ maar hij moet nog ‘a complete analysis’ maken. ‘I think this would give us some flexibility.’³²⁶

326 The New York Times, 12 juli 1977, door Bernard Weinraub.

17 juli 1977

Vanmorgen reed ik naar Heiloo om Cees Berkhouwer (vvd) weer eens te ontmoeten. Dirk Keijer had me verteld dat hij ‘belangen’ in een computerfirma had en dat Berkhouwer een mogelijke invalshoek zou kunnen zijn voor het bevorderen van handelscontacten met de Sovjet-Unie. We zaten in de tuin, Cees in zwembroek. ‘Wat heb je op je hart?’

Ik lichtte hem in hoe ik via Aurelio Peccei en de Club van Rome in Moskou terecht was gekomen, hoe ik de heer van Doeveren van de bvd dit allemaal was gaan vertellen, hoe ik via dr. Jermen Gvishiani moeite had gedaan om Philips daar van de grond te krijgen en dat ik voorstander was van een toenemende handel met Moskou. Hij ging naar binnen, haalde Tweede Kamerpapier en vroeg: ‘Hoe spel je Gvishiani?’ Ik vervolgde dat ik Dirk Keijer had ontmoet, die zich eveneens inzette voor zaken doen met Moskou. ‘Die Keijer is nogal een fantast,’ meende Berkhouwer. Ik vertelde dat ambassadeur Alexandr Romanov intussen wel de voorzitter van de Unieraad van de Opperste Sovjet Alexei Chitikov meenam naar de woning van Keijer in Hilversum. Na deze gedachten, als met Keijer besproken, te hebben gepland, wijdde ik over de zaak-George de Mohrenschildt uit, waar hij kennelijk niets over had gehoord of gelezen. Bij mijn vertrek liep hij mee naar het hek en zei: ‘Nou kind, tot een volgende keer....’ Mijn klomp brak bij die uitspraak. Schreef Dirk Keijer een briefje over dit bezoek.

De Haagse post³²⁷ publiceert een omslagartikel over De Telegraaf

327 Haagse Post, 23 juli 1977.

[p. 309]

geschreven door Nico Polak, een collega waar ik altijd bij voorbaat een vraagteken bij plaats. Hij noemt De Telegraaf, na het verdwijnen van Het Vrije Volk naar Rotterdam, het Algemeen Handelsblad naar de nrc en de Tijd naar een weekblad, de ‘nationale eenheidskrant’. Polak noemt intriges tijdens de oorlog: ‘toen de rechtse Ordedienst onder opperbevel van prins Bernhard zich, uit angst voor de linkse illegale pers sterk maakte voor een na de oorlog uit te geven militaire eenheidskrant.’ Is dat de hoek waaruit De Telegraaf is voortgekomen na 1945? Dat ben ik me nooit bewust geweest.

Ook was het eerder niet zo duidelijk dat mr. dr. I.G. (Gerrie) van Maasdijk³²⁸ aanvankelijk in de dagen van Hitler de correspondent van De Telegraaf in Berlijn was, om later na de oorlog in de Telegraaf-top wederom op te duiken, als amice van prins Bernhard en prinses Juliana. Polak spreekt van ‘diens wonderlijke intrigantenrol in de Greet Hofmans-affaire’. Ik ontmoette Van Maasdijk in die dagen³²⁹ en hield de indruk over dat hij eerder strikt achter koningin Juliana stond dan achter prins Bernhard. Pas nu begrijp ik dat hij een zoon is van de vooraanstaande bankier Henri van Maasdijk en dat Gerries broer in de oorlog ‘fout’ moet zijn geweest. De bank van de vader hield zich bezig met het beheren van erfenissen van rijke en adellijke Haagse families. Helemaal zuiver op de graad was de bankiersfamilie Van Maasdijk blijkbaar niet. Allerlei ‘figuren’ als Romme, De Quay, Einthoven, de voormalige gouverneur-generaal Van Limburg Stirum en zelfs Hendrik Colijn moeten zaken met Van Maasdijk hebben gedaan. Het is eigenlijk een buitengewoon onfris verhaal dat overigens grondig gedocumenteerd lijkt.

Bij het overlezen van dit stuk in 1992 in Johannesburg valt me het volgende op. Het artikel spreekt van nauwe verbindingen ‘ver voor de Tweede Wereldoorlog’ tussen inlichtingendiensten van multinationals en de rechtse machtscentra binnen de rooms-katholieke wereld en hun gezamenlijke strijd tegen de internationale communistische dreiging. De rol van sir Henry Deterding - en van Shell - bij De Telegraaf wordt uitgespeld. Dit verhaal roept mijn eigen jarenlange gevecht met deze krant in herinnering, gestart bij mijn ontmoeting met president Sukarno in Rome in 1956. De confrontatie met Luns is daarna begonnen. De inlichtingendiensten werden ingeschakeld. Het gevolg is geweest dat ik tot op de dag van vandaag nog steeds compleet persona non grata ben

328 Wicher de Marees van Swinderen gaf mij in 1948 diens boek Kengetal 3-5-39.

329 Zie Memoires 1953-1957.

[p. 310]

voor depagina's van De Telegraaf, behalve wanneer er zich een gelegenheid voordoet mij als mens en journalist in een ongunstig licht te presenteren. Wiens gramschap ik me op de hals heb gehaald en met welk recht men heeft gemeend deze lastercampagne 35 jaar lang te moeten continueren, zal ik wel nooit (bij mijn leven) te weten komen. Het was in ieder geval buitengewoon gemeen en onrechtmatig. Mark Lane toonde op mijn persconferentie over mijn jfk-boekje in 1977 de stukken, die waren achterhaald aan de hand van de Freedom of Information Act, waaruit bleek hoe de cia en de inlichtingendiensten zich hadden uitgesloofd bepaalde journalisten in een kwaad daglicht te stellen en zodoende hun carrières en goede naam voorgoed te beschadigen. Ik weet dat ‘men’ met mij in Den Haag hetzelfde heeft gedaan. Vandaar dat ik een proces ben begonnen tegen de Staat met behulp van de vakbond.³³⁰

(wordt vervolgd)

330 Dit is niet het moment hier verder op in te gaan.