Memoires 1976-1977

[p. 191]

New York

12 april 1977

Wendell Rawls heeft mij vanmorgen in The New York Times als ‘half showman’ gepresenteerd, het fabeltje van Cees van Drongelen is een eigen leven gaan leiden. Nu is ook Peter d'Hamecourt van het Algemeen Dagblad met deze onzin over de brug gekomen. ‘Nobody takes him very seriously’, voegt deze collega eraan toe, die ik verder absoluut niet ken of ooit iets mee te maken heb gehad. ‘You don't know where his facts end and his imagination begins’, aldus d'Hamecourt. Zo sta je dan bij het ontbijt in de meest gezaghebbende krant van de westerse wereld en natuurlijk heeft Rawls vergeten deze vernietigende kritiek voor iedere journalist aan de hand van voorbeelden toe te lichten.¹⁸⁵

Terwijl Rawls mij had bezworen ook met journalisten, hoofdredacteuren en collega's met wie ik al jarenlang samenwerk te zullen bellen, heeft hij dit kennelijk achterwege gelaten, zij worden althans in zijn pienter busuk-artikel¹⁸⁶ niet geciteerd. De Times haalt een andere niet nader genoemde collega uit Rotterdam aan, die mij een ‘stuntman in Dutch journalism’ noemt. ‘He has great skill in moving in on a small story and working on it until he builds it up into an exclusive big deal. He pumps up all his stories, and we think him not to be very reliable.’ Het zal je gezegd worden. En dat dan nog wel in The New York Times. Wat zou de smeerlap bedoelen? Was Nieuw-Guinea ‘a small story’? Is Oswalds bloodbrother in Dallas, graaf George de Mohrenschildt ‘a small story’? Godzijdank ligt mijn parcours, zoals het werkelijk is geweest, in mijn dagboek vast. Ze kunnen kletsen wat ze willen. Eens zal ik mijn verhaal vertellen.

185 The New York Times, 11 april 1977, zie bijlage 21.

186 Pienter Busuk = sluw (Indonesisch).

[p. 192]

De volgende ‘gezellige’ ontdekking was het bovenstaande bericht in New York Magazine wat het ook voorstelt, alsof ik niet op nbc wilde verschijnen omdat ze geen 1.500 dollar wilden betalen. Ik zegde nbc gewoon af na een leugenachtige presentatie, inzake mijn getuigenis voor het Congres, in een eerder programma dat ik zag.

Logeer voor een keer bij Ken Halpern, een vriend van Peter. Werkte een aantal uren in Francis Greenburger's kantoor en begon mijn reportage over George de Mohrenschildt te dicteren. Er was een typiste beloofd, maar dit was toch niet geregeld. Het werk begon weer met over en weer gebekvecht. Uiteindelijk bleek dat zo'n dame vijf dollar per uur verdient dus er

[p. 193]

stond 250 dollar voor één week op het spel. ‘Ja,’ zei Francis ‘dat is weinig geld, maar het gaat om het principe....’

13 april 1977

Meer De Mohrenschildt-dictee. Ned Chase van Putnam & Sons, die ik al twee jaar niet meer aan de telefoon kon krijgen, kwam nu opdraven voor een lunch met Greenburger en mij in een restaurant aan de 56th Street. Als ze pegels ruiken zijn ze direct van de partij. Ned stelde me vele vragen, gaf eigenlijk zelf al de antwoorden en zei na twintig minuten dat hij een beeld had van hoe mijn boek zou worden. Ik heb daarop gezegd dat hij kennelijk geen benul had waarover hij sprak. Hierop volgde een gespannen vijf minuten. Intussen deed Francis Greenburger het kennelijk in zijn broek, bang dat de deal niet door zou gaan. Chase stond op zijn strepen en benadrukte senior editor bij Putnam te zijn. Hij kon geen bedrag noemen, maar 100.000 dollar voor mijn manuscript behoorde tot de mogelijkheden. Eind goed al goed. We gingen plezierig uit elkaar met de toezegging dat ik nog deze week de eerste 100 pagina's zou inleveren. Dan komt er een vast contract. Bill Bast adviseerde vooral een advocaat het voorgestelde document van Putnam te laten doorlichten.

Brandde later, net als vroeger, twee kaarsen in St. Patricks. Ik verdeelde mijn gedachten tussen mam en Peter en was bijna in tranen.

Later zocht ik Peters vriend, de schilder Dui Seid, in het Chelsea hotel. Hij was er niet meer. Bij vertrek liep ik tegen een Chinese jongen aan, met lang golvend haar, Ching Ho Cheng, geboren op Hawaï. Hij heette ook Peter. We gingen terug naar boven en het was weer eens raak. Ik nam hem later mee naar Ken Halpern, die ik 50 dollar wilde geven als bijdrage voor het ontbijt. Maar hij zei: ‘No money will pass between us. You are our guest.’

Vervolgens had ik een gesprek met Hank Wittimore van Playboy Magazine. Ze overwogen een artikel over De Mohrenschildt en mijn ervaringen. De man had alle antipropaganda al gelezen, ik moest praten als Brugman om daar iets aan te doen. Hij wilde me een boek geven dat hij had geschreven over super cops, maar ik gaf het terug en zei liever geen boeken aan te nemen, die ik waarschijnlijk toch nooit zou lezen. Hank had nooit van de Club van Rome gehoord, noch van de Trilateral Commission van meneer Rockefeller. Je vraagt je dan altijd weer af waar Amerikaanse journalisten zich eigenlijk wèl mee bezighouden.

[p. 194]

Mijn boek over jfk vordert gestaag. Schrijven is toch echt my line. Ik wilde dat mijn ouders dat ooit zouden hebben kunnen lezen. Gisteren werkte ik non-stop van 08.30 tot 15.15 uur zonder op de klok te letten.

Ik sprak met Henk Kolb, die het artikel van Wendell Rawls in de Times ‘absoluut schandalig’ vond.¹⁸⁷ Hij noemde het van laag allooi. Ik moet John B. Oakes maar eens een briefje schrijven.¹⁸⁸

187 Henk Kolb was gpd-correspondent in Washington.

188 John B. Oakes kende ik. Hij was lid van de hoofdredactie van The New York Times.

15 april 1977

Gisteravond was ik in de Tom Snyder Talkshow van nbc televisie op Rockefeller Plaza in Studio 8. Zou New York Magazine moeten bellen dat er geen geld over de toonbank is gegaan. Dit programma wordt in de vroege nacht, direct na de Johnny Carson Show uitgezonden. Medewerkster Suzanne Goldman benadrukte dat ik er voordeel van zou hebben op de uitnodiging in te gaan. Ik werd bij Random House door een Lincoln Continental afgehaald en nam mijn vriendin Mora Henskens mee naar de studio.

Snyder, in een rood fluwelen pak met een open kraag en dikke lagen make-up op zijn gezicht - ik weiger altijd steevast geklieder op mijn snuit - bleek een temperamentvolle superstar. Toen een cameraploeg niet stil genoeg was, smeet hij een wandelstok in hun richting. Er piepte iets bij de studiolampen en ook daar wond hij zich onbedaarlijk over op. Televisie verandert sommige diva's in eersteklas zenuwpezen.

Snyder begon al meteen met aan enige van mijn ‘wilde uitspraken’ te refereren. Ik vroeg wat hij met ‘wild’ bedoelde. ‘Nou ja,’ aldus Snyder, ‘van de 100 mensen die in dit gebouw werken, hebben er zeker 30 tegen mij gezegd je beweringen wel erg gewaagd te vinden.’

‘Dat is dan geen recommandatie voor de mensen die in de nbc-toren op Rockefeller Plaza werken. Het enige wat ik heb gedaan, is mijn ervaringen exact weergeven. Het enige wat je inderdaad wild zou kunnen noemen zijn sommige van de toestanden in Amerika als de aanslag in Dallas.’ Dat was de toon waarop een televisiegesprek van een half uur werd ingezet. Wanneer er een reclamespot moest worden uitgezonden rende een juffrouw met een poederdoos naar Tom Snyder om toch vooral zijn fysionomie bij te werken. Walgelijk.

Bill Bast heeft me geïntroduceerd bij de literaire advocaat Ron Taft om een mogelijk contract van Putnam uit te kammen. Waar een boek publiceren in de vs op neerkomt, is dat je je

[p. 195]

manuscript via een literaire agent binnenbrengt die vijftien procent berekent en dat je daarop via je agent een contract van een uitgever krijgt aangeboden, die om te beginnen 12,5 procent of meer in royalties berekent. Vervolgens moet een literair advocaat onder de arm worden genomen om te kijken of de beide andere partijen je niet belazeren. Zelf ben je tien jaar lang in Dallas bezig geweest om te proberen te ontdekken welke rol de meest intieme vriend van de moordenaar van jfk kan hebben gespeeld. De man wordt uiteindelijk om zeep geholpen en wanneer je de bevindingen op schrift stelt ligt er een dijk rovers op de loer om een graantje mee te pikken. Barbara Applegate, mijn vriendin en lezingenmanager in Washington, drukte me op het hart bij het schrijven van het De Mohrenschildt-verhaal niet op sensatie uit te zijn en geen pot-boiler te produceren.

16 april 1977

Ben om 19.00 uur gaan slapen tot 06.30 uur. Wat was ik daar aan toe. Heb vandaag als een razende doorgewerkt. Er zijn nu 200 pagina's gereed. Ik schat dat het manuscript 250 bladzijden zal beslaan. De typiste zegt zeer met De Mohrenschildt te doen te hebben: ‘that poor, tortured man...’. Zo was het ook.

We hebben trouwens vijftig pagina's herschreven, wat nodig was. Ben ook even naar Man's Country, een vrij smerige sauna aan 15th Street gegaan, waar ik in een seksuele clinch ging met een rijzige neger. Ben er altijd weer verbaasd over waar ik toe in staat ben bij zo'n ‘ontmoeting’. In New Orleans zijn enkele dertigjarige heren, scoutmasters, gearresteerd omdat zij gedurende een periode van enkele jaren padvindertjes van acht tot vijftien jaar van de lokale Boy Scouts voor homoseksueel plezier aan hun vrienden hadden geleverd. De aanklacht tegen een vaandrig luidde dertien gevallen van unnatural carnal knowledge. Eigenlijk zou ik voor Putnam een boekje willen schrijven over het onderwerp of de toer die ik vandaag met de neger uithaalde wel of niet ‘onnatuurlijk’ is geweest. Wie bepaalt dit? De fantast die de Bijbel in elkaar flanste? Wie?

17 april 1977

Om 12.00 uur werd ik bij Random House¹⁸⁹ opgepikt door Sally Wood Evans, een producer voor de Spaanse televisie. We reden naar het Casa y Circulo Cultural de España waar een tvploeg onder leiding van Pedro Fernaud zat te wachten. De vragen waren achterlijk en het duurde niet lang.

189 Alwaar ook het kantoor van Francis Greenburger is gevestigd.

[p. 196]

Ik telefoneerde Carel Enkelaar om te ontdekken hoe het met de plannen stond over de film The Oltmans Story, waar ook Ton Neelissen al voor op Amerbos was geweest en waar de nodige drukte over werd gemaakt. Gerard Croiset had Enkelaar geadviseerd: ‘Go slow,’ want er gebeurt nog veel meer. Een paar dagen geleden vroeg hij nog om bij Tom Snyder vast de komende nos-film aan te kondigen. Nu leek het project al op een laag pitje te staan. Enkelaar ten voeten uit.

Ik wil mijn boek aan George de Mohrenschildt opdragen. Maar dat wordt hier door iedereen afgeraden. Waarom?

De moordenaar van Kitty Genovese - niet ver van mijn huis in Kew Gardens in 1964¹⁹⁰ - heeft op de Op-Ed pagina van The New York Times geschreven dat hij voor die daad terechtgesteld had behoren te worden. Winston Moseley, een neger, werd naar Attica gezonden, in welke gevangenis hij in 1971 de opstand meemaakte, waarbij vele doden en gewonden vielen. Hij meldt nu een ander mens te zijn geworden. ‘I am a man who wants to be an asset to society, not a liability to it.’¹⁹¹ Help het je geloven. Het kan waar zijn, maar het kan ook onwaar zijn. Moet de samenleving als proefkonijn dienen?

Ik blijf overtuigd dat psychohistorie of een gril of de toekomst zal zijn, of althans zeker zou moeten zijn. Newsweek wijdt een reportage aan de nieuwste ontwikkelingen, waarbij Bruce Mazlish van mit, Lloyd deMause, redacteur van The Journal of Psychohistory, en de psycho-analist David Abrahamsen, die zojuist een boek over Richard Nixon schreef, centraal staan. Dit Nixon-boek moet ik te pakken krijgen. Ik heb altijd gemeend dat psychiater Arnold Hutschnecker op het juiste spoor zat met zijn benadering van de studie van de psyche van wezenlijk belangrijke leiders als de president van Amerika. Wanneer men een dergelijke macht in de handen van een man legt, behoort men toch op zijn minst te weten hoe diens geest functioneert? De les die de wereld in het geval Adolf Hitler geleerd zou moeten hebben, lijkt het ene oor in en het andere uit te zijn gegaan. ‘By combining in-depth psychology, usually psycho-analysis, with historiography,’ aldus Newsweek¹⁹² ‘serious practitioners of this hybrid discipline attempt to connect the motives and personalities of major historical figures with larger social currents.’ Critici noemen deze stroming ‘voyeuristic pop psychology’. Sigmund Freud legde met zijn korte psychobiografie van Leonardo da Vinci in 1910 de eerste steen voor deze bena-

190 Tientallen mensen hoorden haar hulpgeroep; niemand stak een hand uit.

191 The New York Times, 16 april 1977.

192 Newsweek, 18 april 1977.

[p. 197]

dering.¹⁹³ Ik heb die studie in 1968 gelezen. Erik Erikson publiceerde een soortgelijke studie van Martin Luther, die ik heb overgeslagen, maar nadien verscheen in 1970 de 448 pagina's tellende analyse van Mahatma Gandhi, die ik heb uitgespeld. Erikson vormde de zogenaamde ‘Wellfleet Circle’ in zijn buitenhuis aan Cape Cod in 1966. Hieruit is een duidelijke psychohistorische beweging ontstaan met het gevolg dat thans reeds op 200 Amerikaanse campussen aan psychohistorie aandacht wordt besteed.

Gore Vidal heeft tegen Diane Johnson in de Times gezegd: ‘Almost all American male writers are alcoholic, and as a result of the alcohol they become less capable sexually as they get older. They also become confused about which is their penis, and which is their pen. Think of all those clones of Hemmingway, drinking and worrying - fortunately they write very little....’ Ergens mag ik die man helemaal niet.

Belde Penny Price van abc-televisie, want Carel Enkelaar had al aangegeven dat, indien abc belangstelling had, het nos-materiaal over de jfk-affaire - dat ik in de afgelopen jaren heb verzameld - in een film samen te vatten, hij bereid was als coproducent mee te gaan. Penny wilde in ieder geval de opname over Loran Hall hebben, maar dan zouden we een troef uit handen geven door een van de belangrijkste films af te staan.

193 Sigmund Freud, Leonardo Da Vinci and a Memory of His Childhood, W.W. Norton & Co., New York, 1964.

18 april 1977

De National Enquirer is verschenen. Ik kom er nauwelijks in voor. Wat ik knap vind, is dat ze Clifford Wilson hebben opgeduikeld, een jongeman die elf dagen de roommate van De Mohrenschildt is geweest in de psychiatrische kliniek, waar ze beiden waren opgenomen. Het is duidelijk dat George ook deze jongeman er van overtuigd heeft dat hij er zeker van was te zullen worden vermoord. Al in 1976 is een cia-agent bij De Mohrenschildt thuisgekomen; hij werd in de gaten gehouden. Het was dezelfde cia-man die Oswald geld zou hebben geboden om jfk te helpen vermoorden. Wilson zei dat George hem vertelde dat Lee Harvey dit had geweigerd. Dit kan, want George en Jeanne hebben het mij jaren geleden reeds op de band verteld; Oswald was een bewonderaar van jfk. George zou dagenlang in het ziekenhuis hebben liggen huilen. Hij ondernam verscheidene pogingen een einde aan zijn leven te maken.¹⁹⁴

194 Dit drama blijft me beroeren, ook nu ik het in 1992 teruglees. Ben dankbaar dat ik zijn verhaal alsnog kan vertellen.

[p. 198]

Ned Chase heeft het manuscript gelezen. We horen vandaag wat er gebeurt. Chase belde Francis om 11.30 uur. Hij vond dat er vooral na pagina 70 vaart in zat maar er moest nog het nodige aan gebeuren. Ik antwoordde dat ik het gevoel had dat Ned was dragging his feet en het boek afwees. ‘No, no,’ zei Francis, ‘but I would not like him to reject it because it is not in perfect shape.’ Intussen zeurde hij weer over de typkosten. Hij noemde als voorschot een bedrag van 75.000 dollar. Het wordt allengs minder. Ik telefoneerde met Peter in Londen. ‘Straks komen ze met 50.000, alles is hier mogelijk,’ vertelde ik hem.

Intussen arriveerde een big black guy uit Washington, een chief investigator van Robert Tanenbaum, die kwam kijken of er nog documenten waren op te halen. Ik verdomde het die zogenaamde waarheidsonderzoekers uit Washington nog iets af te staan. Hij zei vroeger voor moordzaken in New York City te hebben gewerkt. Gaf hem toch nog iets, zoals het toenmalige adres van Loran Hall.

Atlas World Press Review is nu ook verschenen. Het bevat mijn volledige verhaal dat eerder in Nieuwe Revu verscheen.¹⁹⁵

195 Zie bijlage 22.

19 april 1977

Wendell Rawls van The Philadelphia Inquirer heeft warempel de Pulitzer prijs voorjournalistiek gekregen. Als je zijn methoden niet aan den lijve hebt ondervonden, zou je blindelings aannemen met een capabele reporter te maken te hebben wanneer je zoiets leest.

Trouwens, het is onbegrijpelijk waarom de Enquirer niet veel en veel meer van het materiaal dat ik aandroeg heeft gebruikt. Ze moeten enkele tienduizenden dollars hebben uitgegeven om er achter te komen wat mijn ervaringen met De Mohrenschildt zijn geweest, uiteindelijk slechts resulterend in een paar regels.

[p. 199]

Vannacht in mijn slaap heb ik een titel bedacht: The russian count and the ex-marine. Greenburger liked it. Het blijft moeilijk in te denken dat George er niet meer is. Het houdt me voortdurend bezig en het is moeilijk me erop te concentreren.

Robert Tanenbaum zei vanmorgen: ‘You are famous now.’ Ik vroeg of mijn kosten om naar Washington te komen om te getuigen zouden worden vergoed. ‘Whatever is legally possible, we will pay you.’

Het nieuwste in Manhattan is dat er dognappers zijn opgedoken. Dames, die hun hond buiten bij een winkel vastbinden, zien bij hun terugkeer dat hun beest verdwenen is. Soms kunnen de eigenaars voor een biljet van 100 dollar hun beestje terugkopen - dat is wat eens met Keke bij Athenaeum in Amsterdam gebeurde - andere dieren verdwijnen voorgoed en worden via de handel verkocht, of de hemel mag weten wat er met ze gebeurt. Als ik weer thuis ben ga ik voor alles mijn hond uit de kennel bevrijden.

Carel Enkelaar blijft zich in stilzwijgen hullen over het gigantische project met Strengholt. abc televisie meldt Carel niet te pakken te kunnen krijgen om een eventuele samenwerking te bespreken. Intussen heeft Dan Rather een gesprek met Richard Sprague uitgezonden, dat ik heb gezien, waar zeker een minuut van de door mij opgenomen film met George de Mohrenschildt werd vertoond; ik hoorde mijn stem, maar ik werd niet genoemd, kreeg geen ‘credit’. Ik zal wel weer bonje in Hilversum moeten maken om ervoor te worden betaald. Ze maken je uit voor rotte vis, maar stelen wel je opnamen.

20 april 1977

Strengholt heeft zich dus aan onze afspraken onttrokken en Enkelaar krijgt het Oltmans-filmproject er in zijn eentje niet door bij de nos. De met zoveel fanfare aangekondigde Enkelaar-stunt betekende eigenlijk niets. Ik zou nooit meer iets met die figuren in Hilversum te maken moeten hebben. abc-televisie herhaalde dat alle pogingen Enkelaar aan de lijn te krijgen, blijven mislukken.

[p. 200]

Ik telefoneerde met David Jones van The New York Times om na te gaan wat er met mijn protestbrief was gebeurd inzake het geklets van Wendell Rawls. ‘What do you want?’ was zijn openingsvraag. Later heb ik zowel met John B. Oakes als Seymour Topping gesproken, maar het is duidelijk: zij beschermen het werk van hun reporter, die immers ook nog de Pulitzer prijs heeft gekregen?

Telefoneerde met Jan Buis van Bruna, die geïnteresseerd was een pocket over de jfk-affaire uit te geven, die over zes weken in de winkel kan liggen. ‘Ik houd niet van vluggertjes, maar deze keer...,’ was zijn reactie. Dat is weer eens een positief bericht.

Om 10.30 uur rapporteerde ik aan Francis Greenburger dat ik mijn boekje voor hem en Putnam als beëindigd beschouwde. Ik ga zo snel mogelijk naar huis. Voel me enorm opgelucht. Ik zei dat ik tegen 16.00 uur nog even langs zou komen. In de tussenliggende periode zou de typist, Hap, de laatste pagina's gereed maken. Liet mijn kop knippen en kwam eerder, al om 12.00 uur terug en zag tot mijn verbazing dat Hap met andere dingen bezig was. Greenburger, die de bui zag hangen, vluchtte zijn kamer in en sloot de deur. Het resultaat is dat het manuscript nog niet vandaag naar Ned Chase bij Putnam kon worden gezonden.

Bracht een bezoek aan advocaat Ron Taft, die 100 dollar per uur vraagt en dacht dat de kosten voor het doorlezen van het Putnam-contract niet de 2.000 dollar zou overschrijden. De fee hing voornamelijk af van hoeveel voorwerk Francis Greenburger zou doen. Zoals ik die man heb leren kennen, is hij liever lui dan moe.

Robert Keedick, mijn lezingenmanager, vertelde en passant dat de publiciteit rond de jfk-affaire de oorzaak was geweest dat enkele reeds geboekte afspraken door de betreffende comités waren afgezegd. Er waren wel enkele Colleges geweest, die om nadere inlichtingen hadden gevraagd. We zullen zien.

Het Amerikaanse Hoge Gerechtshof heeft met vijf tegen vier stemmen uitgesproken: ‘that the spanking of schoolchildren, no matter how severe, by teachers or other school officials, does not violate the Constitution's Eighth Amendment ban against cruel and unusual punishment.’ De opperrechters gaan ervan uit dat er ‘reasonable and not excessive force’ zal worden gebruikt om kinderen te disciplineren. Amerika anno 1977. Ze zijn hartstikke gek.

Zag in een krant dat Ronald, een vriend van Peter en mij uit Amsterdam - we hebben beiden seks met hem gehad - nu in

[p. 201]

Hollywood male erotica films maakt. Er worden topnotch young men voor gebruikt. We zijn allebei zeer op Ronald gesteld.

20 april 1977

Reis voor een keer met de klm naar huis. De klm-lounge op jfk is de akeligste vertrekhal die ik ooit heb gezien. Er staat slechts een rij machines, waar je rotzooi uit kunt halen.

Francis Greenburger zei tien kopieën van mijn manuscript te zullen maken en die aan tien verschillende uitgevers te zullen toezenden, vooral omdat Ned Chase nog steeds geen ‘ja’ heeft gezegd. ‘Chase had over een ander manuscript gezegd: “You'll have my reply in two hours” en ook daar hield hij zich niet aan’, aldus Greenburger.

Toen ik me tegenover Ron Taft beklaagde over de gang van zaken bij New Yorkse uitgevers zei hij: ‘Then you should know the television business.’ Hij zei dat ik niets kon uitrichten tegen het gebruik door cbs van mijn De Mohrenschildtinterview, want in een ander geval, wat voor de rechter was gekomen, werd aan de klager gevraagd aan te tonen welke schade hij had geleden. Dit kon hij niet. Zaak gesloten. Het prachtige, onovertroffen Amerika is tot op de bodem rot en bedorven, zoals George de Mohrenschildt mij altijd voorhield. Hij kon het weten als deelnemer van de oliewereld in Texas.