Memoires 1974-1975

[Amsterdam (vervolg)]

[p. 179]

van zovele mensen. U slaagde erin van bitterheid en wanhoop weer iets liefs in de ogen van zovele mensen terug te brengen. Wat u in dit opzicht hebt volbracht is ontzagwekkend. U hebt niet à la het Leger des Heils warme dekens uitgedeeld, maar geestelijk de onbeschrijfelijke ellende van zovelen helpen verzachten, dat is nogal niet niets...’ Hij sprak opnieuw over een doorbraak in mijn leven, omdat ik zo lang geduldig was geweest, wat ik verder niet begreep.

We werden in West-Berlijn afgehaald door een bekende van Croiset, Horst Mandel, consul van Nicaragua. Hoe kom je aan zo iemand? In een Mercedes met CC-plaat naar een kast van een villa voor de lunch met mevrouw Mandel en zoonlief. De spanningen tussen de echtelieden was te snijden. Ik moest tweemaal op handslag (slap lullig handje) beloven hem niet in de media te betrekken. We bezochten eveneens het hoofdbureau van politie waar vele kaarten werden getoond en Lorenz het onderwerp van gesprek was. Gerard zat trouwens als een boer aan tafel. Dermate veel doperwtjes en worteltjes belandden op het tafellaken dat mevrouw Mandel er met een servet aan te pas moest komen om het bijeen te vegen. Dit doet me aan ambassadeur Romanov denken die ik vlak voor de ontvangst laatst een bediende een reprimande (in het Russisch) hoorde geven waarop een tafelkleed werd verwijderd. ‘Dat kleed heeft me duizend gulden gekost,’ aldus de ambassadeur ‘en de gasten doen toch niets anders dan knoeien.’

We reden naar de Kaiserdamm, afslag Suarez Straße, en stopten op nummer drie. Er was inderdaad een huis met een oranje pergola, zoals Croiset had ‘gezien’. Hij meende dat daar het brein achter de ontvoering woonde. Later liet hij stoppen bij een Friseur, Pestalozzistraße 54 en twijfelde eraan of het brein misschien daar woonde. ‘Het gaat om anarchisten, geen communisten,’ zei hij met beslistheid. De ons begeleidende politieambtenaren zeiden dat de ontvoeringsauto inderdaad hier vlakbij was gevonden. De heer Mandel vertelt samen met Peter Lorenz in de Rotary te hebben gezeten en ook bij hem thuis te hebben gegeten. Later tekende Croiset een doodlopende straat vlak bij de Berlijnse muur. Ik kreeg het nare gevoel dat het experiment eveneens doodlopend was. Bovendien vond ik Mandel een man die ik niet kon luchten of zien.

Tenslotte belandden we in het Hilton en Gerard benadrukte dat hoewel hij plenty money bij zich had ik alle onkosten die we maakten rustig bij de nos moest declareren. Omdat er geen tijd was geld bij de nos te halen betaal ikde in werkelijkheid alle uitgaven van het voorschot in Franse franken van Editions

[p. 180]

Stock voor het nog te schrijven boek met Aurelio Peccei. Ik ben en blijf een financier van de koude grond.

Belde vele malen Amerbos, omdat Keke alleen in huis is. Peter zou op hem passen, maar Peter is blijkbaar de hort op. Ben erg ongerust.

‘Astrophysics is like a marriage between astronomy - the science of the heavens - and physics - the science of the laboratory.’²⁶⁶

Eigenlijk is het nieuwe laboratorium voor Astrophysics the sky. Nu weet men dat er ‘neutron stars’ zijn ‘so dense that one cubic inch is eight billions of tons, and therefore with a gravitational pull so strong they slow time.’ Er zijn ‘conglomerations of gasses’ ontdekt, die zo groot zijn dat ‘it takes light 18.6 million years to cross it.’ Licht heeft een snelheid van 186.282 mijlen per seconde. In New Mexico wordt een radiotelescoop geplaatst honderdmaal krachtiger dan alle telescopen die tot dusverre in gebruik zijn. The sky is the limit; maar waar gaan we met onze breinen naartoe?

266 The New York Times, Walter Sullivan, 26 januari 1975.

3 maart 1975

West-Berlijn

Gisteravond kwam Gary Strindt van nbc ons in het Hilton opzoeken. Hij wist van parapsychologie kennelijk niets en onderstreepte een realist te zijn. Gerard begon vrijwel meteen ontzettend te gapen, zei dat hij moe was en wilde slapen. Het was eigenlijk hoogst onhebbelijk, maar dan heeft hij weer ‘gezien’ niets aan de man te hebben en knijpt er tussenuit. Carel Enkelaar belde een aantal malen en maakt zich zorgen hoe er nieuws uit de kosten was te halen. Kosten die voorlopig uit mijn zak zijn betaald. Hij vroeg ons een dag langer te blijven, maar aan gezien ik voor de zoveelste keer zonder renumeratie op reis ben, verdomde ik dit. We gaan terug.

In het vliegtuig naar Hamburg las ik een gesprek met Edward Albee. ‘I write to unclutter my mind,’ zei hij.²⁶⁷ Hij denkt dat omdat hij schrijver is zijn brein ‘cluttered up’ raakt. Alle ‘minds’ hebben de neiging verstopt te raken. ‘Have I become more optimistic?’ vraagt Albee zich af. ‘Taking the trouble to write at all is an act of affirmation.’ Croiset gluurde naar Albee's foto en zei: ‘Die man is een realistische fantast. Hij weet hoe hij zijn fantasie tot realiteit moet maken en schuift precies langs de waarheid heen.’

President Gerald Ford heeft op onbeschaamde wijze gewaarschuwd dat wanneer men te diep in de praktijken van de cia zou

267 The New York Times, 26 januari 1975.

[p. 181]

graven mogelijk moordaanslagen op buitenlandse regeringsleiders en coups in andere landen (Indonesië?) aan het licht zouden komen. Dat acht hij schadelijk voor de staatsveiligheid. Een dergelijke waarschuwing spreekt immers boekdelen? Ford weet precies waar de klepel hangt, hij is deel van de cia-complotten. Een kind kan de was doen, maar de Amerikaanse natie projecteert zich a clean and honest man!

Verrader maarschalk Lon Nol heeft de Amerikaanse ambassadeur in Pnom Penh, zijn ware opdrachtgever, aangeboden om op te lazeren. Dat hadden ze eerder moeten bedenken.

Prins Sihanouk, als een roepende in de woestijn, schrijft op de Op-Ed pagina van de Times²⁶⁸ het diep tragisch te vinden dat Ford, Kissinger, Schlesinger en ambassadeur John Gunther Dean in Pnom Penh het Amerikaanse volk en het Congres niet de realiteiten van Cambodja voorhouden. ‘I regret even more profoundly,’ aldus Sihanouk, ‘that the President ties the honor of the u.s. and the American people to a group like Lon Nol's, which is notoriously dictatorial, fascist, highly corrupt and unpopular.’ Hetzelfde geldt natuurlijk voor Suharto. Sihanouk heeft zo gelijk wanneer hij vervolgt: ‘Concerning the third world, the u.s. prefers to support the regimes that bow to the mighty dollar rather than regimes that do not flatter it and fleece it but that aspire only to be good and loyal friends of the United States.’ Sukarno zou die woorden kunnen hebben geschreven. Evenals het volgende: ‘We are prepared to forget what has happened between us since 1970²⁶⁹: the death, suffering, the misery and destruction. We pose only one condition to the u.s. We demand only that it no longer involve itself with the regime in Pnom Penh and let the Cambodians take care of their own affairs. That is in conformity with the spirit of the American Constitution.’ De dag dat de zogenaamde iggi-groep van rijke landen, onder voorzitterschap van Nederland (nota bene), de hulp van miljardendollars onder het achterste van Suharto uit zou trekken dondert het fascistische militaire regime in Jakarta onmiddellijk.

Daniel Schorr van cbs heeft bevestigd dat het overhoop schieten van buitenlandse politieke figuren op last van de cia en gesanctioneerd door de presidenten Johnson, Kennedy en Nixon aan het daglicht zouden komen wanneer men voort zou gaan met het onderzoek in het Congres. Tom Wicker onderstreept in de Times dat het Witte Huis de mededelingen van Schorr

268 The New York Times, 2 maart 1975.

269 In 1970 vond de cia-coup plaats die Lon Nol aan de bak hielp.

[p. 182]

niet heeft tegengesproken omdat ze waar zijn. Zij die normaal hun hersens gebruiken weten dit al heel lang.²⁷⁰

De Tribune meldt dat er op het Berlijnse stadhuis een crisissfeer heerst vanwege het onvermogen de ontvoerde kandidaat voor het burgemeesterschap, Lorenz, op te sporen. Kanselier Helmut Schmidt bemoeit zich met de affaire. Het is een eersteklas schandaal en rel. Jammer dat Croiset geen resultaat had.

Henry Brandon schrijft openlijk in de Times dat omdat Washington ‘vol’ was de Richardsons in Londen terecht zijn gekomen. Gezellig om, Richardson zijnde, zo'n artikel in je ochtendblad tegen te komen.

Bij thuiskomst was Peter in zijn werkkamer en Keke lag zoet in zijn mand bij hem. Hij was bijna steeds beneden geweest en had Kees Broos op bezoek gehad. De televisie was aan, dus kon hij de telefoon in mijn werkkamer niet horen.²⁷¹

We raakten in een onaangenaam gesprek, waarbij hij naar voren bracht dat ik totaal was veranderd na de dood van mam en dat de gevoelens tussen ons ook morsdood waren en dat hij onmogelijk langer op Amerbos kon blijven wonen. Hij had er al een jaar lang over in zijn dagboek geschreven dat we een dikke streep onder onze relatie moesten zetten. Wat je tijdens zo'n botsing allemaal tegen elkaar zegt is onvoorstelbaar. Hij begon een koffer te pakken en vol te proppen die hij eigenlijk niet dicht kon krijgen. ‘En ik wil jou niet als stok achter de deur hebben voor mijn studie,’ kreeg ik ook nog naar mijn hoofd geslingerd. Geen letter geeft de scène, die we hadden, weer. Ik bracht hem met een aantal koffers naar het cs. Later belde hij en was in Thermos, waar ik ook naartoe ben gegaan. We ontmoetten Ronald X.²⁷² en zijn lover Edward, met wie we later zijn gaan eten. We haalden alvast een koffer terug van het Centraal Station en dronken een glaasje wijn. Ik ging om 23.00 uur naar bed. Peter bleef in zijn tuinkamer.

270 The New York Times, 2 maart 1975.

271 Later heb ik ook in Peters kamer een toestel laten plaatsen.

272 Een beauty van een jongen, met een Amerikaanse moeder, die in de tachtiger jaren aan aids in New York zou overlijden.

4 maart 1975

Droomde dat ik in het huis in Bilthoven was met mam en tante Jetty terwijl een tornado toesloeg. Het dak vloog weg. Ik waarschuwde dat een boom zou omwaaien, maar er ging een hele rij bomen tegen de grond.

Henry Kissinger heeft de suggestie geopperd dat de veertien jaar van boycot en spanning met Cuba mogelijk doorbroken

[p. 183]

zou kunnen worden. Dat wordt geen eenvoudige zaak, maar het wordt wel de hoogste tijd.

Dewi Sukarno blijft een spelletje spelen met oud-minister en ambassadeur Pak Hanafi. Zij blijft een ontmoeting en de afspraak met hem te zullen bellen met doorzichtige smoesjes en belofte uitstellen. Dat is toch een misselijke houding van haar.²⁷³

Er zijn enkele telegrammen van mevrouw Hartini Sukarno dat zij nog geen ticket heeft ontvangen om naar Singapore te komen. Zij staat gereed op 10 maart naar mij toe te komen. Ik heb haar via Vernu Reizen een eersteklas vliegbiljet per klm laten zenden.

Jan Cremer heeft een Hollands Prentenboek geproduceerd met grafieken van landschappen en boerinnen. Uitgave Printshop. Opening tentoonstelling 8 maart.²⁷⁴

In Londen, British Museum, is een tentoonstelling geopend van 179 tekeningen van Michelangelo, 500 jaar na diens geboorte.²⁷⁵

De tekeningen zijn ‘in pen and ink or red and black chalk, and sometimes crowded together on what was then expensive paper,’ aldus Anthony Bailey. Er zijn ook schetsen van soldaten, die door de vijand werden verrast terwijl zij in de Arno aan het baden waren - ‘which gave him a chance to draw the unclothed male form in a state of some excitement’. ‘For Michelangelo,’ aldus Bailey, ‘the human form was the be-all and end-all.’ Michelangelo maakte vele krijttekeningen die hij dan weggaf aan mensen van wie hij hield: ‘like two young men Tomasso de Cavalieri and Andrea Quaratesi.’ Voor hem was de ideale menselijke vorm de mannelijke. ‘Much of the time he used a male figure as the basis for the female as in the study for the Libyan sibyl, where a subsidiary sketch shows the addition of a breast. These men with the physique of wrestlers seem to spring from his own wrestling with the problem of displaying Christian faith in classic, even pagan, form (...) these figures demonstrate the voluptuousness of male flesh. Even in many of Michelangelo's crucifixions, it is only the body that interests him: the cross on which the body hangs is merely drawn with a ruler. One might say that these somewhat lonely, splendid male forms create the impasse of perfection (...).’

Je hoeft weinig voorstellingsvermogen te hebben om te weten waar zijn seksuele voorkeur moet hebben gelegen.

273 Brief van Pak Hanafi d.d. 3 maart 1975.

274 Zie bijlage 48.

275 The New York Times, Anthony Bailey, 2 maart 1975, The master of the nude male body in action.

[p. 184]

5 maart 1975

Amerika is niet een natie van schapen, zoals William Lederer zijn bekend geworden boek noemde, maar een natie van criminelen. Punt. De Amerikaanse luchtbrug naar Pnom Penh is stopgezet nu de Rode Kmer het vliegveld onder raketvuur heeft liggen. Ford en Kissinger willen immers dat Lon Nol de hulp krijgt, die nodig is om zich te verweren! In naam der democratie! Ze zijn hartstikke gek in Washington, maar het heeft bitter weinig zin je erover op te winden.

Peter Lorenz is vrij en zegt, zoals Croiset zei, dat hij in een kelder was vastgehouden en twee spuitjes had gehad, ook door Croiset vermeld. Kanselier Schmidt spreekt over de volledige vernietiging van terreurbenden.

Loet Kilian belde. Hij zegt opnieuw 2.500 gulden nodig te hebben voor zijn vliegerij in Antwerpen. Ik aarzel en wil eerst met zijn instructeur spreken.

Had een plezierige dag met Peter. Hij zat rustig in zijn kamer beneden, ontspannen en wel. Ben in gedachten nog veel met mam bezig. Het blijft knagen. ‘Dat zal wel nooit meer veranderen,’ zei Peter.

6 maart 1975

In de Washington Post wordt er op gewezen dat president Ford geplande moorden op buitenlandse leiders door de cia, als op Patrice Lumumba in de Kongo, Fidel Castro op Cuba en Rafael Trujillo in de Dominicaanse Republiek, op het oog zou hebben gehad.²⁷⁶ Er zijn er nog wel een paar meer. jfk gaf toe dat de cia president Sukarno herhaaldelijk had proberen uit te schakelen en hij geneerde zich voor dit feit toen hij Bung Karno op het Witte Huis moest verwelkomen. Dat zijn dan onze fijne bondgenoten en meesters!

Prins Sihanouk wees er nog dezer dagen op: ‘Since 1970, the us has spent more than 7 billion dollars for the destruction of Cambodia and the genocide of the Cambodian people. But even if the us spends billions of dollars more, our national resistance will not die. It will end in victory.’²⁷⁷ Dat zijn moorden van een andere rangorde dan die van regeringsleiders. Het blijft allemaal door Washington geïnitieerde massaslachting. Met hun grote mond over Stalin en Hitler zijn ze zelf geen haar beter.

Bella Abzug van het Huis van Afgevaardigden schijnt thans twintig jaar door de cia bespioneerd te zijn, terwijl ook haar

276 Washington Post, William Greider en George Lardner, 6 maart 1975.

277 Pas in 1991 zou prins Sihanouk triomfantelijk terugkeren.

[p. 185]

post regelmatig door de spionagedienst werd geopend. De onwettigheid druipt ervan af. De New York Times zet de zaak met foto's op de voorpagina en wat helpt het? De smeerlapperij onder het gezag van de befaamde Commissie van 40 (met Kissinger aan het hoofd) gaat gewoon verder. Het is in Den Haag precies hetzelfde.²⁷⁸

Minister Max van der Stoel wil er niet van horen dat alleen in Nederland kernwapens zouden worden verwijderd en niet ook in de rest van West-Europa. In een rede voor het Europa Instituut heeft hij gezegd daar een stokje voor te zullen steken! Het heeft inderdaad geen enkele zin die rotdingen tussen Rottumeroog en Walcheren weg te halen want een zo'n ‘ei’ is voldoende Holland, België en een deel van West-Duitsland weg te vagen.

Reed met Peter in de stad en zei tegen hem: ‘Kijk wat daar loopt, een Yank.’

‘Die uitgezakte lul,’ zei Peter.

‘Ik ga even langzaam rijden om hem goed te kunnen zien.’ Het was nota bene Jan Cremer. We stopten. Zijn eerste opmerking gold Keke. Jan, de dierenvriend.

De heren Sydney van den Bergh en Tonie Knoppers hebben 115.000 handtekeningen bij William Seidman op het Witte Huis gedeponeerd, een assistent van meneer Ford, om te vragen de klm faciliteiten op de westkust te geven. Voor ik me tot zoiets zou lenen.

278 The New York Times, John Crewdson, 6 maart 1975.

7 maart 1975

Om 07.30 uur draaide ik de radio aan en hoorde als opfrisser bij het wakker worden dat president Ford had gezegd dat ‘menselijke gevoelens’ hem bewogen om Cambodja niet in de steek te laten. Ze zijn goed mesjoche daar. Dat er nog iemand in trapt. Dit soort presidentieel geklets in de ruimte ligt aan oneerlijk, verziekt en verkrampt denken ten grondslag. De hele wereld is in doodsgevaar met dergelijke figuren aan het roer. Ik moet met Aurelio Peccei ook deze zaken in ons boek aanroeren. Terwijl meneer Ford poseert als een man door warme menselijkheid bewogen, zegt de omslag van Newsweek deze week eigenlijk alles van wat Amerika in Azië totstandbrengt met een foto.²⁷⁹

Ik heb de instructeur van Loet in Antwerpen gebeld. Hij zei dat zijn leerling ‘zwakjes’ was wat vliegen betreft. De instructeurs hadden gerapporteerd dat du moment er iets verkeerd ging Loet

279 Zie bijlage 34.

[p. 186]

in elkaar klapte. Volgens hen had hij aanmoediging nodig en dat is natuurlijk een zwakke zaak. Hij had niet voldoende wilskracht, maar hij zou dit euvel met simulatievliegen misschien kunnen overwinnen en dat was ook minder kostbaar. ‘Ik trek hem er wel door,’ zei de chef-vliegerinstructeur Verstraelen. Vervolgens heb ik Loet zelf gebeld en hem behoorlijk op zijn donder gegeven, omdat hij dat kennelijk nodig had. Ik zei ook weinig zin te hebben hem nog meer geld te geven en niet te begrijpen waarom hij zo nodig ieder weekeinde terug naar Den Haag moest. ‘Je moet oefenen, oefenen en nog eens oefenen, man,’ riep ik hem toe. Maar hij zit waarschijnlijk met een bouderende Tieneke thuis die ook tevreden moet worden gesteld. Ik wil desnoods nog wel 1.500 geven maar geen 2.500 gulden. Ik ben er behoorlijk van streek van. ‘Ik haal het,’ waren zijn laatste woorden.

Peter en ik bezochten (kort) Cremers vernissage. Schilderijen van boerinnen met gekleurde vagina's en open benen (op hun rug). Het is natuurlijk een methode om opspraak te veroorzaken en centen binnen te halen, maar het stelt nul komma nul voor. Ik vroeg Jan hoe het met zijn moeder ging. Zij is nu 53 jaar en zit in een rolstoel als gevolg van een hersenbloeding. Ik vroeg of hij zijn dochtertje in België wel eens zag. Nee. Dan weet je weer genoeg.

Dewi Sukarno heeft eindelijk Pak Hanafi ontvangen. Ze hebben een paar uur gesproken. Hij was zeer tevreden. Ook dat heb ik door kunnen drukken. Hij vroeg om dit weekeinde naar Parijs te komen, maar dat gaat niet. Ik heb hem geadviseerd Dewi aan te bieden Kartika lessen Behasa Indonesia te geven.

8 maart 1975

Paniekdroom over mam. Weet niets meer.

De Rockefeller Commissie die de cia zogenaamd onder de loep neemt, gaat nu ook onderzoeken of de moord op president Kennedy een samenzwering van de cia kan zijn geweest.

De in de Watergate ploerterij veroordeelde Frank Sturgis en zijn makker E. Howard Hunt zouden door de politie in Dallas op de plaats van de schietpartij op JFK zijn gearresteerd. Er komt natuurlijk niets van, want ze hebben David Belin, de advocaat verbonden aan de zogenaamde Warren Commissie, weer uit de mottenballen gehaald om onder leiding van Gerald Ford de zaak de doofpot in te werken. Nelson Rockefeller zit voor aap.²⁸⁰

280 The New York Times, John Crewdson, 7 maart 1975.

[p. 187]

Ontmoette Klaas Jan Hindriks en de heer Ton Hens van Singapore Airlines om te proberen faciliteiten te krijgen wanneer we in Singapore gaan filmen. Max van der Stoel, een man die Klaas Jan in de wolken verheft en die in werkelijkheid een klassieke Haagse zeurpiet is, gaat misschien toch niet naar Saoedi-Arabië. Joop van Tijn heeft de ambassadeur van de Saoedi's opgebeld en gevraagd of joodse journalisten met de minister mee mochten en toen had je de poppen aan het dansen.

De sovjets schijnen twee films te laten circuleren om Alexander Solzhenitsyn verder in verlegenheid te brengen. Dat is a silly mistake.

Professor Wim Wertheim belde dat Renate Rubinstein hem na een bezoek aan China in kolom na kolom had aangevallen. Ik deed een beroep op hem deze dame compleet te negeren, omdat hij toch ook moet weten dat ze meestal niet weet waar ze het over heeft.

9 maart 1975

Twee assistenten van Robert Kennedy, Peter Edelman en Adam Walinsky, hebben verklaard dat Robert F. Kennedy hen had verzekerd een actieve rol te hebben gespeeld bij het tijdig terugdraaien van de plannen van de cia om Fidel Castro te vermoorden. rfk had juist gezegd: ‘I didn't start the Castro assassination attempt: I stopped it.’ rfk had ook over de maffia tegen zijn medewerkers gesproken, zoals nu bekend wordt en a mobster in Las Vegas had zelfs tegen rfk gezegd: ‘You can't touch me. I have got immunity.’ Toen senator Kennedy vroeg wie de gangster bedoelde, zei hij: ‘De cia.’ Het is natuurlijk langzamerhand ruimschoots bekend dat de maffia, de mobsters en de cia in de vs nauw met elkaar samen werken. Lekkere boel.²⁸¹ De geheime archieven van J. Edgard Hoover bestaande uit 6,5 miljoen dossiers over burgers in de vs, waaronder 883 over senatoren en 722 over leden van het Huis van Afgevaardigden, schijnen in de publiciteit te zullen komen. Althans, er is voor het eerst door de nieuwe attorney general, Edward Levi, toegegeven dat ze bestaan. Voor zijn dood had Hoover nog bepaalde dossiers ‘gezuiverd’ en vernietigd - daar had Joseph Luns ook een handje van - maar er schijnt veel bewaard te zijn gebleven. Hoover gebruikte het materiaal om politici en volksvertegenwoordigers, waaronder een aantal homoseksuelen, indien nodig te kunnen chanteren. Dat heeft onze nationale padvinderij, de bvd, van Hoover afgekeken.²⁸²

281 The New York Times, Seymour Hersh, 8 maart 1975.

282 Newsweek, 10 maart 1975, p. 30.

[p. 188]

Rustige dag met Peter. In de regen een wandeling naar Zunderdorp gemaakt. 's Avond kwamen Erik van der Leeden en Helga langs. Loet was ook dit weekeinde in Den Haag geweest en zou buitengewoon zenuwachtig zijn over het geld voor zijn vliegopleiding. Erik loopt warm voor Loets situatie wat ik apprecieer. Maar waarom kwam Loet niet naar mij toe toen hij hier was? Ik zei trouwens tegen Peter en Erik: ‘Het is sinds de dood van mijn moeder alsof ik van niemand meer houd.’

Bracht Keke naar de kennel in Bosch en Duin. Hij keek me zo verwijtend aan. Wat kon ik doen? Peter vindt, ik denk terecht, dat ik te veel menselijke gevoelens op het beestje projecteer. Bracht twee rozen naar het graf van mijn ouders. Hoorde mams stem: ‘Wees niet sentimenteel, wees flink.’

Telefoneerde Loet Kilian in Antwerpen. Erik van der Leeden was bij hem en zei dat er geen enkele reden was om hem op zijn donder te geven, want dat hij zijn best deed en alles onder controle was.²⁸³ Ik had Erik gevraagd om naar Loet te gaan en hem morele steun te geven en een prik in zijn achterste te geven om niet bij de pakken neer te gaan zitten en zich te snel te laten ontmoedigen. Typisch Erik, dat hij dit nu ook heeft gedaan.

283 Hij zou helaas voor zijn examen zakken.

11 maart 1975

Belde gisteren Gerard Croiset om hem over het onderzoek inzake Dallas en mogelijke betrokkenheid van de cia te vertellen. ‘Je mag me eerst wel eens feliciteren met mijn verjaardag,’ was het antwoord.

Gisteravond liet het nos Journaal zien dat president Gerald Ford het mandaat van de Rockefeller Commissie heeft uitgebreid en nu zullen ze ook de moorden op buitenlandse politici en regeringsleiders kunnen gaan onderzoeken. De werkelijke beerputten van inlichtingendiensten zullen wel nooit leeggeschept worden. Verder heeft George O'Toole, voormalige cia-medewerker en computerdeskundige, de uitspraken van Oswald tegen de pers door een leugendetector laten lopen. Hij is tot de slotsom gekomen dat Lee Harvey Oswald de waarheid sprak toen hij zei onschuldig te zijn.

Het nieuws uit Pnom Penh is hopeloos. De hoofdstad is omsingeld en staat op vallen. Dat loopt geheid verkeerd af. De Times drukt een foto van Lon Nol ‘in zijn paleis’ in Pnom Penh af. Dat is Sihanouks paleis, precies als Suharto, die denkt dat het Merdeka-paleis omdat hij een Putsch pleegde, nu van hem is.²⁸⁴ De Cambodjaanse ‘maarschalk’ heeft de pers binnen gevraagd

284 The New York Times, Sydney Schanberg, 9 maart 1975.

[p. 189]

om geruchten tegen te spreken dat hij op de vlucht was geslagen.²⁸⁵ Vervolgens heeft hij vandaag zijn kabinet gereorganiseerd door premier Long Boret te vragen andere ministers aan te stellen - alsof dat nu nog helpt. De chef-staf van het leger is er uitgesmeten en nota bene vervangen door generaal Saksut Sakhan, die minister van Defensie was, toen Sihanouk door de cia omver werd geworpen. Senator Hugh Scott heeft in Washington al gevraagd om het afzetten van Lon Nol. Ze denken daar nog altijd dat zij het voor het zeggen hebben in Zuidoost-Azië.²⁸⁶ Het is te bespottelijk om los te lopen.

Peter zwaaide me uit op weg naar Schiphol. Laat hem maar lekker genieten van mijn huisje nu ik op reis ben. Hij heeft een eigen sleutel om mijn werkkamer - met mijn dagboeken - af te sluiten.

Pas vanmorgen belde Hens van Singapore Airlines, dat ik geen faciliteiten en een goedkoop retour zou krijgen, dus heb ik voor de rekening van het ticket mijn handtekening gezet. Mijn gedachten gaan uit naar dat arme kleine hondje in de kennel.

Ik reis met Jolle Jolles, die op zijn jaarlijkse trip naar Indonesië is en eerst Thailand een beetje af gaat grazen. Na Bahrein praatte hij non-stop over allerlei vriendjes, maar ook over zijn kinderen en Lot Jolles. De jfk-zaak interesseert hem niet en het geval van de Chinese diplomaat Liao die naar Washington droste, kon hij zich helemaal niet maar herinneren.

Anthony Lewis citeert - sprekende over het misdadige gedoe van Washington in Cambodja uit Shakespeare's Henry V: ‘After the French defeat at Agincourt, when the Duke de Bourbon takes out his anger by killing defenseless English boys before he sweeps down on them, he shouts: “Shame, and eternal shame, nothing but shame!”’ Zo is het precies.²⁸⁷ Lewis wijst er op dat Gerald Ford, wanneer Cambodja reddeloos wordt verloren, het Congres de schuld gaat geven omdat de volksvertegenwoordiging ‘te lamlendig’ was er nog meer miljoenen dollars tegen aan te smijten.²⁸⁸ Ik minacht mijnheer Ford voor altijd.

285 The New York Times, David Andelman, 9 maart 1975.

286 The New York Times, John Finney, 11 maart 1975.

287 Hetzelfde geldt voor George Bush in 1991 in Irak.

288 The New York Times, 11 maart 1975.