Logo DBNL
Memoires 1974-1975 (2005)

Memoires 1974-1975

(2005)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Amsterdam

21 februari 1975

Amerbos

Ik herinner me zo duidelijk de tijd dat mijn ouders me van Schiphol ophaalden wanneer ik uit Amerika kwam. Ze stonden op het terras van het oude vliegveld en wuifden. Wat zouden ze toch tegen elkaar hebben gezegd? Al die geheimen, mij betreffende, zijn meegegaan in dat kille lugubere graf. Ik viel boven Skinner in slaap en droomde van een infectie in mijn been, waar kleine groene rupsen uitkwamen. Iedere keer, wanneer ik met mijn vingers kneep waren het er meer.

Wanneer ik Skinner lees, zie ik hem voor me in zijn volle kwetsbaarheid: hoge leeftijd en de eeuwige dans tussen onze kerheid en twijfels enerzijds en weten en overtuiging anderzijds. Sommige mensen lijken niet alleen oud, bleek en gerimpeld van al het werk en onderzoek, maar zijn het ook. Skinner must be thinking himself to death.

Wat zal de hond straks blij zijn die gevangenis te kunnen verlaten en weer ‘mens’ te kunnen zijn.

Ik zie dat Joop van Tijn in Vrij Nederland een hoop onzin over Suharto, Pronk en de rest heeft geschreven. Zal ik reageren? Nee, niet de moeite waard.248 Gerard van het Reve is ook weer in de pen geklommen met een nieuw chef d'oeuvre. Ik had hem lief schijnt deze nieuwste ‘aderlating’ te heten. Reve plaatste in Vrij Nederland een ‘huwelijks’ advertentie: ‘Mislukt schrijver, oud, arm, riekend uit de mond, homofiel, rk, slecht gebit, zoekt leuk, lief speelkameraadje.’ Onder de heren en jongens die erop schreven was er een die het begin van een hartstochtelijke liefde was, die niet lang zou duren. Ik denk dat ik ook over een bijzondere relatie schrijf - naast die met een reeks van vrienden, homo's en hetero's - en ik ga er vanuit muziek van een andere toon te maken.

Er was een brief van mevrouw Hartini Sukarno. Zij is bereid naar Singapore te komen wanneer ik voor een ticket en een hotel zorg. Zij wil graag meewerken aan een gefilmd interview over het leven van Bung Karno. ‘Immers, ik ben de enige

vrouw, die hem nabij stond in droeve en gelukkige dagen nietwaar? En ik ben God heel dankbaar dat Hij mij gekozen heeft om hem bij te staan in zijn heel moeilijke (laatste) dagen. Mijn aandeel in het leven van Bapak is een heel klein druppeltje in een lang en moeilijk bestaan.’ Zij is 14 februari naar het graf van Bapak in Blitar gegaan. Ik denk dat zij daarbij aan onze komende ontmoeting heeft gedacht.249

De heer Tjeerd Bendien250 schreef me een roerende brief. Hij condoleerde met mams overlijden. ‘Maar ik had natuurlijk veel meer contact met je vader, die ik erg bewonderde om de manier waarop hij alles deed, ook voor onze fabriek. Hij was nooit bang om in het hol van de leeuw te gaan als we in de oorlog last hadden met de Duitsers. De meeste mensen, die je vroeger hebt ontmoet, zeggen je na een tijd niets meer. Je vader vergeet ik nooit’. Deze brief doet me zeer veel. De Bendiens waren half-Joden. In de oorlog liepen zij gevaar. Mijn vader heeft het Bendien Confectiebedrijf vrijwel ongeschonden door de oorlog geloodst, samen met een andere advocaat, de heer Kalff.

Professor Justus van der Kroeff van de University of Bridgeport, Connecticut schrijft,: ‘Please accept my apologies and regrets...’ Hij kletst. Hij veranderde zijn telefoonnummer en zegt te hebben gehoopt dat ik zijn kantoor zou hebben opgebeld. Dit heb ik gedaan, maar men weigerde zijn nummer te geven. Wie weet heeft professor Wertheim gelijk dat de man niet te vertrouwen is.

Ik heb het Studium Generale van de Erasmus Universiteit geadviseerd Richard Sprague voor een spreekbeurt uit te nodigen over de jfk-affaire. Wim Kamerman schrijft dat de belangstelling voor het onderwerp en de man ‘zeer gering’ was. Nederlandse jongeren anno 1975.

Wat ik eerst had moeten noemen is dat er een lief welkomstbriefje van Peter lag, met een bos tulpen in een vaas. Ook schreef dr. Anton Constandse de Zapruder-film door een lezing voor de Volksuniversiteit te hebben gemist. ‘Persoonlijk ben ik al lang overtuigd van de zwendel van de (opperrechter) Warren-kliek en de inmenging van de cia. Ik heb een bevestiging van mijn ongeloof gemist...’251

‘Openbare discussie over BVD ongewenst’
DEN HAAG, 15 febr.- Minister De Gaay Fortman (Binnenlandse Zaken) heeft meegedeeld niet in het openbaar te willen antwoorden op vragen over bepaalde werkwijzen van de bvd. Hij zegt dit in antwoord op vragen van de Tweede-Kamerleden Kolthoff en Roethof (PvdA). De Kamerleden hadden de minister gevraagd of het een gebruikelijke praktijk van de bvd is om verdachte personen via derden te laten bespioneren, in plaats van regelrecht contact met hen op te nemen.
Naar aanleiding van een artikel in Vrij Nederland vroegen zij de minister verder of het ministerie van Binnenlandse Zaken aan de bvd opdracht heeft gegeven om na te gaan en er achter te komen hoe de studenten in Amsterdam misleid worden en hoe ondemocratisch het asva-bestuur is samengesteld.
De minister beantwoordt deze vraag ontkennend en zegt dat het ondenkbaar is dat een dergelijke opdracht gegeven wordt.
Het is volgens hem wel mogelijk dat de Binnenlandse veiligheidsdienst aandacht schenkt aan bepaalde studenten of studentenacties. (anp)

Den Haag is geen haar beter dan Washington. Daar kan je een crook als Nixon tenminste nog vangen. Hier blijft iedereen van eeuwigheid tot zaligheid zitten ongeacht wat ze uitgevreten hebben. De Gaay Fortman speelt het smerige spel van de bvd bewust mee, en dat is dan een minister met ongewoon aanzien in het vaderland en een vertrouweling van het koninklijk huis. Intussen is prins Bernhard op 14 februari van zijn Mexicaanse avontuur op Soesterberg teruggekeerd, waar koningin Juliana hem afhaalde om te voorkomen dat hij uit de school zou klappen en misschien weer zou moeten worden afgeremd. Het verhaal is natuurlijk heel anders, zoals hij het presenteerde. Hij had helemaal niet om Mexicaanse olieleveranties gevraagd. Verder zou Henry Kissinger in Jeruzalem hebben gezegd dat prins Bernhard van de Sinaï-woestijn een natuurreservaat zou willen maken. Ga je gang maar. Overigens heeft prinses Christina zich verloofd met de 28-jarige Cubaan Jorge Guillermo, die in Havana werd geboren en Rooms-Katholiek is. Christina is 28 en doet ook afstand van haar rechten op de troon.

Professor Victor Urquidi bevestigt dat de Mexicaanse uitgever het contract voor Deel II van de Club van Rome-gesprekken niet tekent, omdat ik weiger de gewraakte passage over president Echeverria te verwijderen. Dan maar niet. Dat is dan mijn eerbetoon aan vermoorde Mexicaanse studenten.252



illustratie

Zag kans deze receptie ook nog te bezoeken.

Guruh Sukarno heeft me gezocht.253

De eerste die ik vandaag op straat ontmoette was Gerben Hellinga. Ik zei hem het niet slim te hebben gevonden om Luns op een dergelijke toon in zijn hemd proberen te zetten. André Spoor sprak hij slechts eenmaal op de gang. Soetenhorst zelfs helemaal nooit. ‘Men had mij toegezegd mijn bijdragen op dit soort zaken te zullen nalezen om me te waarschuwen, maar dat deden ze niet (...).’ Krachtig beleid bij die krant. Ik blijf Hellinga aardig vinden.

De Typhoon heeft mijn artikel Bemoeizucht kapitalistische landen op 4 februari 1975 gepubliceerd. Hierin laat ik dr. Jermen Gvishiani, maar ook Georgii Arbatov - van wie niemand in Holland in 1975 ooit heeft gehoord - aan het woord.254

22 februari 1975

Lieve brief van Casper van den Wall Bake uit Zuidwest-Afrika. Het is voor het eerst van zijn leven dat hij 's avonds tot de conclusie komt eigenlijk de gepasseerde dag niets geleerd te hebben. Hij legt zich toe op het lezen van boeken en zelfstudie. Hij leeft ook met mijn leven mee, en met Peter. Hij heeft nu ook een hond, Dusty. Hij blijft er op rekenen dat ik kom. Lieve en verstandige brief.

De Telegraaf komt met een zeskolomskop: luns gaat in de v.s. voor k.l.m. pleiten, Demonstratief via Nederland naar

New York. Zo wordt deze boef aan het Nederlandse publiek als supervaderlander verkocht. Prins Bernhard zei bij thuiskomst bescheiden dat hij waar het hem mogelijk was de landingsrechten voor de klm ter sprake had gebracht. Nu zal Luns wel even laten zien hoe hij het aanpakt. Hij gaat voor de navo naar Ford en Kissinger, maar laat gigantisch kabaal maken alsof hij in werkelijkheid voor de klm gaat vechten. In een hoofdartikel benadrukt De Telegraaf hoe Luns zich opnieuw ‘als volbloed Nederlander’ heeft doen gelden. Dat het volk erin trapt blijft een raadsel.

Het is niet in orde met Keke. Wat hebben ze in de kennel met hem gedaan? Zijn stoelgang is zeer dun. Hij lijkt broodmager.

24 februari 1975

Keke was vanmorgen echt ziek. Ik belde mevrouw Offereins woedend. ‘Misschien heeft hij een griepje. Geeft u hem rijstwater met bouillonblokjes.’

Het is of de dood van mam steeds verder afdrijft. Het pijnverzachtingsproces zet in. Toch blijven golven van verdriet met strijk en zet terugkomen. Dat heet het rouwproces.

Aurelio Peccei werkt intensief mee aan een eerste outline voor een boek over hem bij Editions Stock.255

25 februari 1975

De praatjes over Lee Harvey Oswald houden niet op. was oswald de echte oswald? vraagt de Volkskrant vanmorgen in een driekolomskop. J. Edgar Hoover zou al in 1960 een memo naar het State Department hebben gezonden dat mogelijk een bedrieger gebruik heeft gemaakt van Oswalds identiteitspapieren toen hij in de Sovjet-Unie woonde. De Warren Commissie zou deze informatie van de fbi niet hebben onderzocht. Het lijkt me niet meer dan andermaal een poging meer verwarring in de Dallas-zaak te brengen.

Was opnieuw bij een ontvangst bij ambassadeur Romanov voor een Russische vriendschapsdelegatie. De ambassadeur bevestigde dat als ik voor mijn boek naar de ussr ging een ontmoeting met partijleider Brezhnev tot de mogelijkheden zou behoren. Ik filosofeerde over dat boek. Opalev maakte als een razende aantekeningen. Morgen zou de ambassadeur met zijn vrouw en de militaire attaché de gast zijn van de nos. Men had op de boot van Bip van Lanschot de heer E.A. Schüttenhelm ontmoet, die een lunch zou aanbieden. Thomas Lepeltak, alias Stan Huy-

gens, van De Telegraaf liep ook vrolijk rond, ondanks het feit dat zijn krant de belachelijkste oorlogstaal ten aanzien van de Sovjet-Unie spuit.

26 februari 1975

Gerard Croiset belde om te zeggen dat mevrouw Enkelaar hem had meegedeeld dat Carel te druk was om mij te bellen. ‘Laat zien of je jezelf als journalist kunt overwinnen,’ aldus Gerard. Hoe belachelijk. Ik zal een briefje schrijven.

Cees Meijer heeft er een handje van sommige artikelen die over de jfk-moord gaan niet te plaatsen omdat ze hem te ongeloofwaardig voorkomen. Ook mijn jongste ervaringen in Dallas met De Mohrenschildt had hij ook nog maar even laten liggen. Jan van Beek van de gpd doet hetzelfde.

Francisco Paesa belde dat hij zijn partner en vriend, mijnheer Di Blasio, uit zijn organisatie had gesmeten want hij had ontdekt, dat Di Blasio voor de Israëlische geheime dienst werkte. Bovendien had Paesa ontdekt dat hij de zaak oplichtte. Dit was voor mij geen nieuws, want ik wantrouwde Di Blasio op het allereerste gezicht. Nu had Paesa mijn contacten in Moskou zelfs tegen Di Blasio gewaarschuwd. Wat moeten ze daar in godsnaam wel denken? We kunnen alles wat werd opgebouwd gevoegelijk afschrijven.

Eric, de zoon van Doris Lund, werd ernstig ziek op zijn zeventiende jaar. De jongen wist dat hij zou gaan sterven. De moeder beschrijft zijn laatste levenstijd in een boek dat op een pagina in de Times wordt geadverteerd. Lippincott is de uitgever. Wat een ongewoon verhaal.

Mobutu Sese Seko is een ‘authenticy campaign’ begonnen voor de grootste christelijke natie in Afrika met 9,6 miljoen rooms-katholieken en 6,5 miljoen protestanten. Alle door kerken gerunde scholen zijn nu in beslag genomen, want op de muren hangen portretten van de Paus in Rome terwijl Mobutu er hoort te hangen. ‘De kinderen van Zaïre behoren te weten dat Mobutu dag en nacht zijn leven opoffert voor hun geluk,’ aldus de regering. Je moet het lef maar hebben. Mobutu is natuurlijk de grootste oplichter tot dusverre in de geschiedenis van de Congo. Daarom wordt hij door Washington (Brussel en Den Haag) vrolijk gesteund en in het zadel gehouden.

27 februari 1975

Moest Keke weer naar Bosch en Duin brengen. Mevrouw Offereins zei: ‘U zou eens onverwachts moeten komen dan kunt u zien hoe hij zich hier thuisvoelt.’

Ik schreef een artikel voor de nrc over mijn Chinese vriend Liao Ho-shu, mede gebaseerd op het boek over Pekings Secret Service. Maar Rob Soetenhorst vond het slecht, dan maar niet. Ik denk dat het weer een kwestie van ‘niet aandurven’ is, te controversieel.

Amsterdam-Zürich-Wenen

Zie er tegen op de sovjets onder ogen te komen na wat Francisco Paesa en zijn contacten hebben geflikt. Ik moet nagaan hoe de schade kan worden beperkt.

Eigenlijk is me nu pas duidelijk hoe Richard Helms als directeur van de cia in 1972 alles in het werk stelde om te voorkomen dat het ministerie van Justitie er achter zou komen hoe de Watergate-inbreek-partij in elkaar zat. Seymour Hersh wijdt er een overzicht aan in de Times. Ieder detail dat over die zaak uitkomt, illustreert andermaal hoe verziekt het Amerikaanse systeem is geworden. Alles wordt aan elkaar gelogen en bedrogen totdat niemand door de bomen het bos meer kan zien. En de misdadigers knijpen er met staart tussen de benen tussenuit.

Victor Zorza, een soort Amerikaanse J.G. Heitink, schrijft vandaag een lang commentaar in de Tribune over William Safire's boek over Inside the Nixon White House en de rol van Henry Kissinger. Opnieuw constateer je dat de kritiek op Henry meedogenloos is. Hij zou de bureaucratie naar zijn hand zetten op een manier zoals nog nooit iemand in Washington heeft gedaan. Omdat Zorza de wereld slechts via een anti-rode bril ziet concludeert hij nota bene dat Washington steeds meer op het Kremlin begint te lijken.

Wenen, Imperial Hotel, Room 432

Liet een briefje achter voor dr. Gvishiani. Heldere hemel. Volle maan. Prachtige avond.

Dronk koffie in een café. Een jongen met prachtig lang blond haar zat gespannen naar een non te luisteren. Zijn gezicht stond helemaal op ontstentenis. Ik bestudeerde hen en vroeg me af welk verhaal die jongen zo hevig beroerde.

Een paar dagen geleden las ik nog hoe wolven in Alaska vanuit vliegtuigen worden uitgeroeid. Het bracht me op de gedachte wie gevaarlijker voor de planeet waren: wolven of mensen.256 Nu lees ik een onthutsende reportage in Newsweek over de staat van de dierenwereld anno 1975. Een paar olifanttanden levert in Hongkong 2.800 dollar op. In de Golf van St. Lawrence in

Canada worden babyzeehondjes doodgeranseld en ter plaatse gevild. Het villen begint voor de dieren dood zijn. De moeders worden weggedreven om het slachten der dieren niet te hinderen. In Indonesië worden de moeder-orang oetans uit de bomen geschoten, waar ze zich verschuilen, want dan vallen de jonge dieren vanzelf naar beneden, waarbij velen omkomen. De meeste soorten rinoceros en tijger zijn al uitgestorven. Tachtig jaar geleden waren er nog 40.000 Bengaalse tijgers in India. Nu met geluk nog 2.000. In het reservaat van Pingwu in China zijn maar 200 panda's over. De tapir, ocelot, wolf, jaguar, miereneter, armadil, arend en havik zijn vrijwel verdwenen. Zolang mensen schoenen wensen die van krokodil zijn gemaakt en luipaard-jassen willen dragen zal de fatale slachting voortduren. Een tand van een leeuw wordt ook in 1975 nog als gelukbrengend voorwerp aan de man gebracht. In Indonesië worden de laatste Sumatraanse tijgers door generaals afgeschoten, die ze met trots in hun zitkamer ten toon leggen. Ik heb zo'n tijgerhuid in Suharto's woonkamer aanschouwd. Een hoge militair wordt pas voor vol aangezien en bewijst zijn mannelijkheid, wanneer er een neergepafte tijger op de vloer ligt. Van een dergelijke reportage krijg ik een wee gevoel in mijn maag.257

28 februari 1975

Wenen

President Ford en Henry Kissinger hebben het Congres doen weten dat indien niet binnen de kortste keren een extra 222 miljoen dollar naar Cambodja worden gezonden het regime van verrader Lon Nol binnen enkele weken zal vallen.258 Een dag later verklaarden de minister van Defensie James Schlesinger en dezelfde Kissinger dat er misschien toch een vleugje hoop was Pnom Penh te redden.259 Ze kletsen maar wat in de ruimte en ondertussen wordt het koninkrijk Cambodja totaal vernield en vallen duizenden en duizenden doden voor niets als gevolg van een Washingtonse denkfout.

Nu heeft nrc Handelsblad een andere amateur in Indonesische zaken op dat land losgelaten: Bas Roodnat. Hij loopt op een blauwe maandag Indonesië binnen en verklaart dat vrijwel alle mensen die hij sprak hem verzekerden dat meneer Suharto wel degelijk de bedoeling heeft gehad de corruptie aan te pakken. De man is zelf misschien wel de belangrijkste corruptor van het

land. Roodnat legt de lezers uit hoe corruptie is ontstaan en dat in derdewereldlanden excessen op dit gebied onvermijdelijk zijn.260

Ontmoette dr. Gvishiani kort, maar had een uitvoerig gesprek met Victor Krylov. Hij vertelde het telegram van Francisco Paesa over zijn partner Di Blasio dermate pijnlijk te hebben gevonden dat hij niemand in verlegenheid had willen brengen door het iemand in Gvishiani's kantoor te tonen. Godzijdank, dan is die schade beperkt gebleven. Hij zei dat het ministerie van Elektronica zeer in Paesa geïnteresseerd bleef en men begreep eigenlijk niet waarom hij niet allang naar Moskou was teruggekeerd. Hij zei overtuigd te zijn dat Henry Kissinger van het politieke toneel zou verdwijnen en wat Ford betreft citeerde hij Lyndon Johnsons' beroemde uitspraak dat Ford ‘too dumb’ was, want ‘he can't run and chew gum at the same time.’

Anthony Lewis wijst er vanmorgen andermaal op dat Ford en Kissinger de kluit belazeren met hun aandrang in het Congres honderden miljoenen meer voor Cambodja uit te geven. Lewis (overgenomen in de Volkskrant) citeert Ford, die heeft gezegd: ‘Wanneer een regering en volk van een land dit gebied wensen te verdedigen tegen buitenlandse agressie of tegen buitenlandse invasie dan moeten de brave belastingbetalers in Amerika helpen. Dat een zo nette man als Gerald Ford,’ aldus Lewis, ‘zulke kolder accepteert van zijn adviseurs en nog herhaalt ook is ontmoedigend.’ Ford is helemaal geen nette man. Dat zijn de bakerpraatjes, die de ronde doen en door alle vooraanstaande commentatoren in de vs als Pavlov-hondjes worden herhaald. Ford is een rund en daarnaast een gepatenteerde leugenaar.261

De jfk Library in Waltham, Massachusett heeft dertien jaar nadat Ernest Hemmingway zelfmoord pleegde het voornaamste gedeelte van zijn schriftelijke nalatenschap bijeengebracht, volgens Robert Reinhold van de Times bestaande uit 15.000 pagina's.

Toen ik op Amerbos terug was en Bruna wilde bellen draaide ik uit macht der gewoonte mams nummer in Bilthoven.

1 maart 1975

Ben om 07.45 uur Keke in Bilthoven gaan halen. Hij was nu weer in prima conditie. Heb hem eerst een bad gegeven.

Carel Enkelaar heeft Gerard Croiset gevraagd of hij met een

kaart van West-Berlijn in handen zou kunnen zien waar de ontvoerders van Peter Lorenz zaten. ‘Ik heb geen kaart nodig, dat zie ik zo wel,’ had de paragnost geantwoord. Na veel over en weer getelefoneer werd besloten dat ik morgen naar West-Berlijn zal vertrekken. Ik drong aan dat Gerard mee zou gaan. Professor Michael Valente schrijft in de Times dat Amerikanen in het algemeen met een enige intelligentie met elkaar spreken over controversen: ‘Therefore it is disconcerting to find critics of homosexuality discoursing heatedly from a plateau of ignorance and bewilderment (...).’262 De critici zeggen: ‘Homosexuality is a poor substitute for heterosexuality in that it cannot produce offspring. And then leaping without benefit of logic from the obvious to the astounding, they declare with considerable emotion that homosexuality is an illness, a sin and a crime.’ Dan behandelt Valente de mythen die homo's omgeven. Zoals dat je mensen zou kunnen catalogiseren als homo's en hetero's op dezelfde manier als mensen met bruine of blauwe ogen. Je noemt mensen ook geen ‘slakkeneters’ want onder de juiste condities zou je iedereen kunnen programmeren om het eten van slakken smakelijk te vinden, of om homoseksuele handelingen als gewoon te beschouwen. ‘Homosexual acts will be seen as merely one sexual possibility among several open to every person, so long as he or she is not inhibited by contrary programming.’ Professor Valente zegt verder dat ‘species survival will depend far more upon other contingencies, like ecology, than upon procreation.’ Ik denk dat hij ge- lijk heeft.

2 maart 1975

Schiphol

Peter en ik keken gisteravond naar een film over de val van Stalingrad. Hij was er zeer van onder de indruk Toch denk ik dat hij, in 1945 geboren, anders naar de oorlog kijkt dan ik, uit 1925. We luisterden naar Radio Oranje tijdens de bezetting om iets van wat er in de wereld gebeurde op te vangen, inbegrepen de val van Stalingrad, voor Hitler het fatale keerpunt in de oorlog.

Garuda Indonesian Airlines

Tijdens de vlucht naar Frankfurt liep er iemand langs die zei ‘Dag meneer Oltmans.’ Ik had geen idee wie het was. ‘Dat is als die keer toen Moos met de Paus op stap was,’ zei Gerard Croiset, ‘en hem de vraag werd gesteld, wie heb je nou bij je?’

Frankfurt-West-Berlijn, panam,

Croiset spreekt non-stop over zijn boek. Hij wil er in tot uitdrukking brengen welke zijn filosofie is over de wil en de wens, zijn en buiten-zijn en hij herhaalt dat hij een oplossing zal vinden tot wat hij als het basisdilemma van zijn denken ziet. ‘Merkwaardig, zoals wij elkaar hebben leren kennen,’ zei hij. Hij heeft nu een nieuwe dame in huis263 en wanneer alles naar wens verloopt, trouwen ze over zes maanden. Geloof er niets van. Hij denkt dat Francisco Paesa zijn verplichtingen zal nakomen mits hij aan mij verdient: ‘en dat wordt een hele boel in Rusland,’ zei hij. ‘Hij moet je natuurlijk 40 percent geven maar bedeelt je slechts met 10.’ Terwijl we zaten te praten krabbelde hij de naam Hilterman op de krant. Hij wist niet waarom hij dit deed. ‘Waarschijnlijk lanceert hij binnenkort een aanval op je, maar dat is goed...’

James Reston schrijft dat Elliott Richardson nu ‘the most interesting figure on the American political scene’264 is. Dat zou wel eens waar kunnen zijn, maar dat is dan ook tegelijkertijd de garantie dat het politieke systeem zoals het in Washington werkt, hem niet in aanmerking voor de allerhoogste posities, minister van Buitenlandse Zaken of president zal laten komen. De werkelijk geschikte figuren worden automatische weggewerkt en de lichtgewichten, scharrelaars, politieke opportunisten en bedriegers blijven over. Meneer Richardson is veel en veel te ‘netjes’ voor de top in Washington. Ze zullen blij zijn dat hij naar Londen is vertrokken. Ik kreeg een Indonesian Observer te pakken in het vliegtuig, waarin men speculeerde dat Richardson de Kissinger zou opvolgen. Dat kan niet. Ik las ook dat de ultraconservatieven Edward Teller en Herman Kahn voor een symposium door professor Sumitro naar Jakarta werden gehaald. Dan weet je hoe laat het is. Die heren passen uitstekend bij het fascistische generaalsregime in Indonesië.265

Gerard Croiset praat eigenlijk alleen over zichzelf. Ik begrijp het wel want hij is altijd alleen. ‘Ik heb warmte nodig. Als ik gewerkt heb en ik kom beneden, dan is het huis leeg.’ Vandaar de nieuwe gezelschapsdame. Toch haalde hij een foto van zijn overleden vrouw Gerda uit zijn zak met een bontstola om.

‘Hoe zie jij wat het doel van mijn leven is geweest?’ Zonder enige aarzeling zei ik: ‘Naast wat u hebt gedaan voor uw gezin en kinderen beschouw ik uw belangrijkste nalatenschap de met liefde en moed bereikte verzachting van het immense lijden


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen


datums