Memoires 1957-1959

[p. 6]

Voor mijn grootvader Ir. Willem Oltmans^* en mijn grootmoeder Lucie Eleonore Oltmans,^** naar wie ik ben genoemd.

* Bij zijn leven directeur Joanna-Semarang Spoorweg Maatschappij op Java.

** Mijn grootmoeder was eerst gehuwd met Ir. H. van der Woude, medeoprichter van het ACF (Kinine) concern, en nadien met Ilia Graaf Poslavsky uit het oude Rusland.

[p. 7]

Inleiding

De meeste serieuze reacties op de eerste twee delen van deze memoires waren steeds verbazing en instemming over de openheid en eerlijkheid waarmee ik de eerste 32 jaar meedraaien in het leven heb beschreven. Memoires zijn nu eenmaal het verhaal van een leven, inbegrepen details en bijzonderheden ervan. Omdat deze herinneringen zijn gebaseerd op een minitieus bijgehouden dagboek ontstaat inderdaad een beschrijving van ‘de kosmos’ van één enkel individu. Het gaat hier om een mens, die naast een persoonlijk leven en vele intieme, soms homoseksuele contacten, ook 35 jaar lang journalist was, die internationaal opereerde.

Eerlijke memoires, zonder aanziens des persoons, maar waarbij toch waar het anderen betreft een mate van discretie wordt toegepast, ontwikkelen zich als ‘a giant screen in which the motions of personality may be viewed,’ schreef Paul Murray Kendall.^1. Misschien is dit nog meer mijn primaire doel, dan het beschrijven van de geschiedenis van de epoque die ik beleefde.

Daarom zijn mijn notities een duidelijke mengelmoes van aspecten, gebaseerd op een mozaïek van het werkelijke leven, soms verduidelijkt met koude of historische feiten, soms met emotionele en diep doorleefde gebeurtenissen, die gedachten en gevoelens van toen weergeven, omdat zij werkelijk hebben bestaan en werden opgeschreven. John Updike drukte schrijven eens als volgt uit: ‘We writers are really and basically servants of reality, aren't we?’^2.

Sommigen, waaronder mijn oudste broer, Hendrik Alexander (64), merkten bij het lezen van de beide eerste delen op: ‘Jij zet details in je boek, die ik nauwelijks binnenskamers aan zou snijden.’ Een opmerking als deze komt voort uit het feit, dat broer Hendrik de afgelopen veertig jaar in Kaapstad, Zuid-Afrika woonde en ik in New-York. In Amerika voltrok zich over de afgelopen halve eeuw de zogenaamde seksuele revolutie, waarbij nagenoeg alles kon en mocht. In extremis kan dit mede hebben geleid tot het ontstaan van de epidemie AIDS. Ik heb er, aanvankelijk nog getrouwd zijnde, midden in gezeten en zal er naar waarheid verslag van doen. Maar deze nogal ingrijpende verschuiving van wat op het intieme vlak aanvankelijk niet kon naar

1. ‘The Art of Biography’, W.W. Norton & Company, New York (1965), pag. 6.

2. U.S. News & World Report, 20 okt. 1986, pag. 67.

[p. 8]

wat de gewoonste zaak van de wereld zou worden, zoals dit vanuit de V.S. naar de rest van de wereld is uitgewaaierd, bevrijdde ook de levensverhalen van mensen van remmingen, van verouderde criteria en van veel valse schaamte. In het begin van deze eeuw wilde een biograaf van president Warren Harding (1865-1923) brieven, die de man aan een maîtresse had geschreven in zijn studie opnemen. Er diende een proces om te worden gevoerd. De rechter bepaalde, dat tot 2014 deze stukken onder tafel dienden te blijven.

T.S. Eliot heeft eens geschreven, dat ‘curiosity about the private life may be of three kinds: the useful, the harmless and the impertinent.’ Hij vervolgde, ‘The line between curiosity which is legitimate and that which is merely harmless, and that which is vulgarly impertinent, can never be precisely drawn.’^3. De vrouw van G.K. Chesterton wilde bijvoorbeeld, dat deze schrijver haar uit zijn memoires zou schrappen. Mevrouw Chesterton ging er blijkbaar vanuit, dat iedere mededeling over een overigens harmonieus huwelijk impertinent zou zijn. Dat we bij het naderen van de 21ste eeuw in een totaal andere wereld leven dan die der Victoriaanse stijl der koningin van Groot-Brittannië en Ierland en keizerin van India begrijpt volgens NRC-Handelsblad koningin Beatrix niet, die de herinneringen van haar vader, die er zeven jaren aan werkte, als hoofd van het Huis van Oranje probeert tegen te houden.^4. Nieuwsgierigheid naar de levensloop van prins Bernhard, zoals hij die zelf openbaar wenst te maken, is niet langer ‘impertinent’. Kennis te nemen van het leven van een belangwekkende man uit het vaderlandse ‘circuit’, past in de moderne ontwikkeling van de psycho-historie en het decoderen van de geschiedenis zoals deze was.

Ik ga er dan ook bij het voortzetten van deze herinneringen van uit, dat het verslag doen van mijn levenservaringen een nuttige bijdrage zal zijn tot het zich een oordeel vormen over het geheel. Daarbij staat de groei van de persoonlijkheid centraal.

januari 1987.

3. ‘Biography and Sexual Revolution’, The New York Times Book Review, Leon Edel, 24 nov. 1985.

4. NRC-Handelsblad, 27 febr. 1987.