Laatste wapenfeiten

[p. 112]

Nieuwe olieoorlog?

De voorpagina van nrc Handelsblad ging gisteren over makelaars die het woningaanbod manipuleren. Over een duurder treinkaartje. De bruid van Kollum. Militair verdacht van doden Irakees. NautaDutilh in dochters van de Italiaanse Parmalat. Minima vannacht acht graden. Foto van het Amsterdamse huis van de toekomst Tot zover ons aller Madurodamse Gazette, (nrc Handelsblad), voorpagina, 3 januari 2004.

In de wereldpers lezen we vervolgens over de hervatting van een nieuwe koude oorlog tussen Amerika en Rusland. De oorzaak: de jacht op en de verdediging van energiebronnen. Sinds oktober hoort men gekrakeel over de arrestatie in Moskou van Mikhail Khodorkovsky, Rusland's multimiljardair en voornaamste gangster. Hij runde Yukos, een machtig Russisch oliebedrijf, en stond op het punt een meerderheidsaandeel aan Exxon Mobil in Amerika over te doen. Analisten in de petroleumindustrie waren het er over eens, dat als Putin niet zou hebben ingegrepen, ‘it would have ceded substantial control over strategic Russian resources to a foreign company, and an American one at that’, aldus The New York Times heden.

Vooral de Amerikanen schreeuwden moord en brand, want hun oliespel via handlanger Khodorkovsky, die sindsdien achter tralies zit, viel in duigen. Putin gedroeg zich als een dictator, meende Washington. Alsof heren van enron in Texas niet geboeid werden afgevoerd, of de topman van Parmelat in Italië de vorige week niet de nor in draaide wegens ongeoorloofde ‘business practices’. Putin heeft in februari 2003 de voornaamste zakenlieden bij zich ontboden en hen op het hart gedrukt, dat het doel van zijn regering was ‘to create a civilized partnership between business and the state’.

Khodorkovsky, die publiekelijk de zijde van Bush koos in het conflict met Irak, voelde zich rijk en machtig genoeg zijn eigen weg te gaan. Hij liep tegen de lamp. Hij huurde de Amerikaanse advocaat John Pappalardo, die bezig is 45.000 pagina's bewijsstukken van overtreden van de wet door te ploegen, om de verdediging ter hand te nemen. Wordt Khodorkovsky veroordeeld,

[p. 113]

blijft hij tien jaar achter tralies. Diens plannen om Russische strategische mineralen voor een appel en een ei in Amerikaanse handen te spelen ten gunste van nog meer miljarden op Khodorkovsky's bankrekening werden effectief getorpedeerd.

Intussen zien we vandaag zich een volgende acte in het drama Georgië afspelen, waar de Amerikanen jarenlang hun kaarten zetten op Eduard Shevardnadze, om hun oliebelangen in het gebied van de Kaukasus en Russsich Azië veilig te stellen. Jonathan Steel spreekt in The Guardian over een nieuwe vorm van koude oorlog, waarbij Georgië nu al na Israël de voornaamste ontvanger van Amerikaanse ‘hulp’ in de wereld is. De vs hebben miljarden in Georgië gepompt voor burgerlijke organisaties, politieke partijen, media en kiesbureaus.

Shevardnadze sloot vorig jaar nog een langetermijndeal met het Russsiche Gazprom, waar Washington woedend over was. De Amerikaanse ambassadeur, Richard Miles, beklaagde zich bij Shevardnadze, dat Washington bij zulke contracten eerst geraadpleegd diende te worden. Nu wint vandaag de jonge ultranationalist Mikhail Saakashvili de verkiezingen. Amerikanen houden hun hart vast hoe het dubbeltje gaat rollen. Komt er burgeroorlog? Moeten ze ingrijpen, zo dicht bij Moskou?

Eigenlijk hebben zij er natuurlijk geen flikker mee te maken, waarmee ik maar wil zeggen, dat Washington langzamerhand de hele wereld als achtertuin beschouwt, waar alleen zij de dienst uit kunnen maken. Wie weet wordt deze keer generaal Schwarzkopf er maar weer eens op uitgestuurd om orde op zaken te stellen, wat in Amerikaans jargon betekent, een nieuwe militaire invasie om energiebronnen, die anderen toebehoren, in te pikken. Zou Balkenende begrijpen wat er in Georgië aan de hand is?

4-1-2004

In augustus 2008 komen de vs en Rusland fel tegenover elkaar te staan door de bemoeienissen van Bush na de Russische inval in Georgië. Het komt niet tot Amerikaans militair ingrijpen maar de dreiging heeft sterk in de lucht gehangen.