Prozawerken in Maastrichtsch dialect

[p. 234]

Woordenlijst.

A.

Aajtgood	-	haardafval,
abel	-	witvisch, alver,
Abra(ha)mslook	-	plaats in de oude vestingwerken, waar in 1763 een kruitmagazijn in de lucht vloog en een groot gat (look) in den grond werd geslagen, aldus genoemd naar den artillerist Abraham van Citters, die de ontploffing veroorzaakte,
achkentig	-	1. achthoekig, 2. ruw, onbeschaafd,
achteroet (z.n.)	-	achteruitgang van een huis,
achtrein	-	aanstonds,
addie	-	vaarwel (Ak.: adië),
akkeleveere	-	opknappen,
akkermeer	-	1. landbouwersmerrie, 2. oude knol,
alievig (bv. n.)	-	geweldig, in sterke mate aanhoudend,
allebenör	-	(Fr. à la bonne heure) komaan, zoo mag ik het!
allewijl (bw.)	-	tegenwoordig, thans,
allegaassie	-	koude drukte, herrie,
alloh	-	1. (Fr. allons), nu, vooruit! 2, om kort te gaan,
alvas	-	bereids,
ambèteere (ziech)	-	zich ergeren, zich vervelen,
ambras	-	(Fr. embarras) 1. drukte, ophef, 2. verlegenheid,
amfi (m.)	-	amphitheater in schouwburg,
ammezaassie	-	vermaak,
ampassant	-	(Fr.: en passant) meteen, intusschen (zie ook: impassant),
annik	-	jonge kauw,
aofgaank	-	1. ontlasting, 2, diarrhee,
aofrape	-	snel en oppervlakkig doen, afdraaien,
aomere ( mv.)	-	houtskool,
aomezeik	-	mier, (Ak.: Omeseeck, Seichamse, HD.: Ameise),
aongemaak mèt	-	1. behept met, 2. lijdende aan,
aonspenner	-	jongmaatje,
aordigheid	-	lust, liefhebberij,
aos (m.)	-	1. aas in kaartspel, 2. kwast in hout,
appelekouw	-	abrikoos (Ak. en Kl.: Aplekus),
appelepröl	-	hutspot van appelen en aardappelen,
apprensie (van	-	Fr.: apparence) kans op, waarschijnlijkheid van,
askörref	-	aschmand,
		door d'n - valle = zakken voor een examen,
Asselegoonsdag	-	Aschwoensdag,

[p. 235]

asseraoj	-	haardasch, (Mndl.: asscherade),
avvenseere	-	(Fr.: avancer) vooruitkomen, vorderen,
Awwestiene (m.)	-	de Augustijnen (- kerk of - klooster),

B.

babbeleer		-	suikerballetje (Vla: babbelaar),
badraof		-	(oorspr.) 1. kolenkoopman, 2. los werkman,
batraof			(thans) 3. straatjongen,
bagazje		-	1. reisgoed, 2. gepeupel, tuig (Ak.: Bagasch, Gesindel),
baj (z.n.)		-	(Fr.: bai = bruinkleurig, van paarden) paard (kindertaal),
bak (mv. baGGe)		-	jong varken, big, (Mndl.: baecke, Eng.: bacon),
bakske		-	maatje (jenever),
bal in:	'n - sjöppe	-	den boel opscheppen,
bal in:	'n - sloon	-	den boel opscheppen,
balenger		-	straatslijper, baliekluiver,
bangesjieter		-	bloodaard (Kl.: Bangeschesser),
baoj		-	1. baai, 2. bode, 3. gemeente-veldwachter,
baojmaos		-	1. inham in de Maas bij Maastricht, waar men voorheen de paarden liet baden, 2. groote plas,
baor		-	1. draagbaar’ lijkbaar, 2. boor, 3. breede platte kom,
baorebinde (ww.)		-	buurpraatjes houden (Ak.: baarebenge),
Bassing (vr.)		-	(Fr.: bassin) havenkom der Z.-Willemsvaart te Maastricht,
bats (vklw. betske)		-	bil (Ak.: Batz, Kl.: Batze = ‘Oberschenkel’),
bavvie		-	1. gelaat, 2. mond,
bedoen (ziech)		-	zich bevuilen,
beer		-	1. beer, 2. bier,
			gei klei - = geen kleinigheid, niet gering,
begaoje		-	1. bevuilen, 2. toetakelen, (Mndl.: begaeden), ziech - = overdadig eten en drinken,
begrepder
	uit: begrept geer	-	begrijpt gij,
behej (ger.)		-	aanstellerige drukte (Ak.: Behei),
beije (ziech)		-	bidden,
beijs		-	(Fr.: bise) scherpe Noordewind,
beijweeg		-	1. bidweg, 2. bedevaart,
beitele		-	volksspel, waarbij met een in een stuk lood gevatte beitel naar een levende gans geworpen werd,
beje		-	betten,
bekkerkes-aovend		-	Zaterdagavond (vrije avond voor de bakkers)
bel! (tw.) (ger.)		-	wel!
belke		-	1. balletje, 2. belletje, 3. danspartijtje,

[p. 236]

belkesbuimke		-	foksia,
belump		-	1. sluw overleg, 2. beleid,
belzjemien		-	balsamine (plant),
bemmele		-	luiden (v.d. klok),
ben (mv. van band)		-	banden,
bendsje		-	1. bandje, 2. boordje,
benk (mv. v. baank)		-	banken,
benkelek (bv. n.)		-	1. angstig, vreesachtig, 2. zeer groot (Ak.: bänklich ),
benkelek (bw.)		-	geweldig, buiten mate,
berlijn		-	balein,
Berreb		-	Barbara (Ak.: Bärb),
berreb (vr.)		-	barbeel,
berrebke		-	baansijs,
Berreg		-	St. Pietersberg bij Maastricht,
besteke (iem.)		-	iemand geschenken geven bij zijn naamfeest
			(Kl.: besteche),
betik		-	(Fr.: boutique) winkel,
beuk (mv. v. book)		-	boeken,
beuke		-	schreeuwen, schreien,
beuketig		-	huilerig,
beurstele		-	afschuieren,
			ziech - = elkaar afranselen,
beutremke		-	boterhammetje,
	(vklw. v. botram )
bezeens		-	bekijk,
bezej (ger.)		-	bezinning, bewustzijn,
beziebele		-	bedotten,
biste		-	ben je,
blankèt		-	(Fr. blanquette) soort vleeschkers,
bleeke (bv. n.)		-	blikken,
bloozer		-	glasblazer,
bóbbel		-	plat-rond jeneverfleschje (Ak.: Bubel),
bóbbeleer		-	drinkebroer,
boe		-	waar,
boenao		-	waarna,
boenetou		-	waarheen,
boengeert		-	boonestaak,
boenkere		-	bonzen,
boer zèt tene kej op		-	kinderspel (lett.: boer zet je kei op),
boeveur		-	1. waarvoor, 2. waarom.
boezjeere (ziech)		-	(Fr.: bouger) bewegen, zich verroeren,
bök (mv. b. bok)		-	bokken,
bökkemekörref		-	1. platte bokkingmand, 2. strooien hoofddeksel der marktvrouwen te Maastricht,
bómmele		-	bengelen (Ak.: bommele),
bonie		-	voordeel, winst,
bookent		-	boekweit,
bookeskook		-	boekweitekoek (Ak.: Bockeskoch),

[p. 237]

bool	-	1. voos, 2. bol,
bössel	-	1. bos, 2. goedige vrouw (Ak.: Bössel),
bössele	-	met moeite dragen (Ak.: bössele, ‘herumarbeiten’).
bot (in: door de -)	-	1. in den regel, 2. gemiddeld,
böttele	-	1. woest door elkaar loopen (Ak.: böttele), 2. loshakken, 3. hard slaan (bij vechtpartij),
bózjee	-	bocht, gespuis.
breed	-	bord, plank (HD.: Brett),
breevefaktör	-	brievenbesteller,
bregang	-	(Fr.: brigand) bandiet,
brekske (vklw. v. brak)	-	(Fr. baraque) 1. tent, 2. bouwvallig gebouw),
brets	-	dartelheid, overmoed,
bretsig	-	overmoedig, uitgelaten,
breuj	-	vleeschnat van gekookte hammen, rolladen enz., (HD.: Brühe),
breujling	-	vet varken (Ak.: Bröileng),
brómmel	-	1. braambes (Ak. Kl.: Brommel, HD-.: Brombeere), 2. geitendrek,
brónk	-	processie bij gelegenheid v.h. patroonfeest der parochie (Ak.: Bronk), (vgl. mndl.: bronc, bronken),
bubbele	-	beven, bibberen,
bugel	-	buidel, tasch, zak (Kl.: Büggel),
buroo (m.)	-	het hoofdbureau van politie.

D.

dabbe	-	wroeten (Ak.: dabbe),
dabbele	-	wroeten (Ak.: dabbe),
daol (vklw. däölke)	-	kauw (Kl.: Döllche, HD.: Dohle),
de	-	voor een w.w.-vorm = 2e pers. enk. je, b.v.
		de wèts = je weet,
deginnige	-	degeen (Kl.: dejinnige),
deh	-	daar, ziedaar,
Deke	-	buurtschap onder St. Pieter-Maastricht,
dèks	-	1. dikwijls (Ak.: dëck), 2. wellicht, soms,
dempe	-	dampen, zwaar rooken (tabak),
deun	1.	deun, 2. hagedoorn,
deur (m.)	-	stier,
deure	-	doorn,
diGGele	-	met bikkels spelen,
dóf (z.n.)	-	duw, stomp,
dölleper	-	dorpel, drempel (Ak.: Dölper),
dommestieke	-	(Fr.: domestiques) dienstboden,
dompetig	-	bedompt,
donderbieske	-	zeer klein insect, dat 's zomers bij dreigend onweer verschijnt,
doog (of: deeg)	-	1 e, 2e en 3e pers. enk. verl. tijd van doen = deed,

[p. 238]

doorhoole	-	1. belasteren,
		2. afdraaien (een volksliedje b.v.),
doorsloon	-	doordraven,
doortrèkke	-	belasteren, kwaad spreken van,
dop	-	werptol (Ak.: Dop),
draaf	-	bostel (afvalproduct v. brouwerijen),
dräöj (mv. v. draod)	-	draden,
Drees (d'n)	-	Maagdendries (plein te Maastricht),
drej (ger.)	-	1. draai, 2. rondje,
drejbreed	-	draaibord,
drek	-	1. grond, aarde, 2. straatvuil,
drekmaan	-	vuilnisman (Kl.: Dreckmann),
droeve (mv. v. drouf)	-	1. druiven, 2. duigen (van een vat),
dröpke	-	borrel (Ak. Kl.: Dröppche),
duvelssterrek	-	katoenfluweel, manchester,
duvelsvleis	-	paddestoelen, duivelsbrood.

E.

eekstrouf	-	eksteroog,
eiges, eigens	-	eigenhandig, zelf,
eike springe	-	volksspel met kermis,
emmekes make	-	figuren maken als eene M., zwaaiend loopen (Kl.: M'cher maache),
ensele	-	zeuren, ziech - = kibbelen,
entans	-	nochtans,
errek	-	(Fr.: arche), boog der Maasbrug (Ak.: Erk),
ertentèller	-	schraper (Ak.: Eetzezäller = Knauser),
es	-	1. evenals, 2. als, wanneer,
espres (met of zonder ‘veur’)	-	opzettelijk (Ak.: espress),
esse, in: ziech in - hawe	-	zich in acht nemen (voor),
este	-	als je,
etginnige	-	hetgeen,
- etig	-	uitgang van vele bijvoegelijke naamwoorden, waardoor de beteekenis meestal ongunstig wordt,
euvensje (vklw. v. ove of hove)	-	oventje,
euverduvele	-	overdonderen (Kl. üvverdüvvele),
euverkruus (bw.)	-	kruiselings,
euverleze	-	door gebeden bezweren (Ak.: överleäse),
euverluiperke	-	haasje-over,
evels	-	evenwel,
evermenneke	-	kabouter,
eweeg - eweg (bijw.)	-	weg (Mndl.: ewech, Eng.: away),

F.

fèl	-	1. fel, 2. hevig, 3. verwaand,
		ziech - make = zich verwaand aanstellen,

[p. 239]

fiezele	-	motregenen,
fiks (z.n.)	-	keeshond,
fisternölle	-	oorspronkelijk: een gezelschapsspel, waarbij met een ring naar een haak in den muur moest geworpen worden, thans: moeilijk knutselwerk verrichten (Ak. Kl.: fisternölle),
fitsele	-	knutselen, peuteren,
fitseleer	-	knutselaar,
fitsfetske	-	onbenulligheid (HD.: Fitzfädchen),
fletse	-	met eene weeke zelfstandigheid smijten,
flitsboer	-	kinderspel (soort krijgertje),
flous	-	1. wollige bol, pompon (Kl.: Flaus),
		2. uitvlucht, verdichtsel,
fluitert	-	- witte smeerkaas (Kl.: Fläutekees),
foetele	-	oneerlijk spelen (Ak. Kl.: futele),
		ziech weg - = heimelijk de plaat poetsen,
fom	-	kluit uit kolengruis en leem of turf (Ak.: Fomme),
frikkedel	-	(Fr.: fricadelle) balletje gehakt.

G.

neet
gaar
gein					niet
			-	in het geheel		(HD.: gar),
neet					geen
gaaroet
gein
gaasbies					-	zwarte haardkrekel,
gabie					-	mond (volkstaal),
gajem					-	wasem, waterdamp,
gaodsblok					-	goedbloed,
gaodsdeerelek					-	vervaarlijk,
gaoj					-	gading,
gardsjampieter
(ook alleen: gard)			-	(Fr.: garde-champêtre) veldwachter, jachtopziener,
gats (bv. n.))			-	1. garstig (Ak.: jatz), 2. onbeduidend,
				get gats = niet veel zaaks,
gats (z.n.)			-	steeg (HD.: Gasse, A.: Jatz, Kl.: Gatz),
gebiere			-	doen alsof (Mndl.: gebaren) (Ak.: jebiere),
				nörreges nao - = over iets niet spreken,
				zich van den domme houden,
geelhaor			-	nekpees bij rund of kalf (Kl.: Gäälhor),
geelverref			-	geelzucht (Ak.: jeel Färf, Kl.: Gäälvärv),
geer			-	gij,
geere			-	gaarne,
geert			-	1. gard, roede, 2. vischhengel, 3. lange magere
				vrouw,
geiste			-	ga je,
geit			-	3e pers. enkele. v. goon = gaat,
geitebóch			-	geitendrek,

[p. 240]

geje	-	onkruid wieden, (HD.: gäten, jäten),
gejiemer	-	gejammer,
gejs (mv. v. gaajs	-	ganzen,
gekeeks	-	geschreeuw,
gekós	-	1. gekend, 2. gekund,
gelleps	-	welig (Ak.: jelbsch),
gemeus	-	moesgroente (Ak.: Jemöss, HD.: Gemüse),
geng (mv. v. gaank)	-	gangen, aon de - = aan het werk,
gepeerzde kop	-	preskop,
gepiep	-	tot pijpjes gesteven,
gereemsel	-	geraamte (Ak.: Jeräms, Kl.: Gerämsch),
gereifeld	-	met een strookje papier beplakt,
geröstig	-	rustig,
ges	-	gist,
gesjeigeld	-	1. van eene scheiding voorzien (hoofdhaar), 2. van elkander gescheiden (gordijnen),
gesjier	-	1. gerei, gereedschap (Ak.: Jeschier, Kl.: Geschirr), 2. de kaken,
geslungs	-	ingewanden van geslachte dieren (HD. Geschlinge, Kl.: Geschlünks),
gespele	-	haastig loopen,
gespriekelek	-	spraakzaam,
gestiedig	-	gestadig, voortdurend,
get	-	iets (Ak.: jet),
getik	-	1. halfwijs, ‘half gaar’, 2. gestolen (van tikke, zie aldaar),
getske (vklw. v. gats)	-	steegje,
gevöchelte (ook: gevlöchel)	-	gevogelte, vooral pluimvee,
geujer (mv. v. good)	-	landgoederen,
giegplant	-	jichtkruid,
Gienzeijer	-	bewoner v.h. Zuid-Oost gedeelte van Belg. Limburg, van ‘gene zijde’,
giepe	-	met gretige oogen kijken,
gierebok	-	vrek, schraper,
gif	-	toorn, woede (Ak.: Jëf),
giftig	-	boos, toornig (Ak.: jëftij, Kl.: geftig),
gleujetig	-	gloeiend (Ak.: jleuetij),
glitsetig	-	glibberig,
göthierke	-	(lett. gootheertje) werkman belast met het reinigen der rioolkokers,
gótsj (vklw. gutsjke)	-	dun, slap twijgje (Ak.: Jutsch, Kl.: Gutsch),
gótsje	-	gutsen (Ak.: jusche),
goudsmeed	-	1. goudsmid. 2. goudtor,
govie	-	1. grondel (Lat.: gobio), 2. kleine jongen, 3. scheldnaam voor politie-agent,
Graadsje	-	Gerardus,
grameer	-	(Fr.: grand'mère) grootmoeder,

[p. 241]

grampeer	-	(Fr.: grand-père) grootvader,
greeve	-	bedienen (v.h. publiek in een winkel),
Gressje (o.)	-	het Grachtje (steeg te Maastricht),
grien (Pl.L.)	-	groen,
grieniezer	-	nurks (Ak.: Jriniser),
griezele (mv.)	-	zeer kleine stukjes (Ak.: Jrisele),
grijne	-	grijnzen, (HD.: greinen),
gröb	-	greppel,
grondsuker	-	1. soort meikever, 2. persoon, die met voorovergebogen hoofd loopt,
groos (ook: grous)	-	graszode, (Mndl.: groese, Gothisch: grôse),
grossje (ook: karosj)	-	kroeskarper,
grouze	-	blazen (van katten),
gruiske	-	serpeling (visch),
grummel	-	kruimel (Ak.: Jrömmel, Kl.: Grümmel),
gruuts (bv. n.)	-	trotsch,
gruuts (z.n.)	-	hoogmoed, trots,

H.

haafsjeid (z.n.)	-	helft (Ak.: Haufscheid, Kl.: Halvscheid),
Haarder Gaank	-	bidweg-octaaf naar Borgharen bij Maastricht,
hadder (uit: had geer)	-	hadt gij,
hagenaadsje	-	kijflustige vrouw,
hallefing	-	pachter (voor de helft der opbrengst) (Ak. Kl.: Halfer),
hallefingse	-	pachtersvrouw (Ak. Kl.: Halfersche),
han (mv. v. hand)	-	handen,
häöf (mv. v. hoof)	-	1. tuinen, 2. landhoeven,
hapsjaar	-	(Fr.: happe-chair) schraper,
hèdde (1e en 3e pers. enkelv. verl. tijd van heite)	-	heette,
heele (1e en 3e pers. meerv. verl. tijd van hawe)	-	hielden,
heer (pers. vnw.)	-	hij,
heer (bijw.) (ger.)	-	heen,
heere (m. z.n.)	-	voorruimte in woonhuis, ruimte vóór de toonbank in een winkel (Lat.: area, Ak.: Eere = Hausflur, Mndl.: eere = dorschvloer, vloer),
hejs (vr.) (ger.)	-	handschoen,
hèlt (3e pers. enkelv. tegenw. tijd v. hawe)	-	houdt,
hemfelke	-	kleine handvol (Kl.: Hämfelche),
hemke	-	hammetje, varkensboutje
		(Ak. Kl.: Hämmche),
herdis	-	hagedis,
herkriege, ziech -	-	op zijn verhaal komen, zijne krachten terugkrijgen (Ak.: sich erkrije),

[p. 242]

herrense kies		-	Limburgsche kaas (uit het land van Herve in Belgisch Limburg),
heuj (mv. v. hood)		-	hoeden,
heulenteere		-	vlierstruik, vlierhout (oud-HD.: Holantar, Ak.: Hölleter),
heure (z.n.)		-	hoorn,
hiemel		-	1. hemel, 2. baldakijn in processie,
hiemel-en-eerd		-	hutspot van appelen en aardappelen (Kl.: Himmel un äd),
hink (3e pers. enkelv. tegenw. tijd v. hange)		-	hangt,
hink (ger.) (3e pers. enkelv. tegenw. tijd v. hinke)		-	hinkt,
hittentrid		-	manke trippelgang,
höbder (uit: höbt geer)		-	hebt gij,
hodju		-	1. roep van den voerman tot aansporing van zijn paard, 2. paard,
hödsje		-	kleine kop kool,
hoejerpot		-	vuurtest,
hoeke (mv.)		-	hurken (Ak. Kl.: Hucke),
	vklw. huukskes
höllabah (tw.)		-	(uit Fr.: hé là-bas) hé daar,
hon (mv. v. hond)		-	honden (zie ook: hun),
hoore (z.n.)		-	1. hoorn (stofnaam),
			2. mannetjesduif, doffer,
hoove		-	behoeven (Ak.: hôve),
hóp		-	hop (vogel)
			stinke wie 'n - = ondraaglijk stinken,
hospes		-	kastelein,
houf		-	1. huif, 2. lap op een schoen, 3. grap, mop,
hove		-	oven,
			de hoves = de aardewerk-ovens,
hudder (ook: huurdder, uit: huurt geer)		-	hoort gij?, begrepen?,
huid		-	hoofd,
			'n huid moos = een kop kool,
			'n huid sókker = een brood suiker,
huidvleis		-	hoofdkaas,
huif		-	knikker (Ak.: Hüf),
huijwagel		-	langpootige bastaardspin,
huiske		-	1. huisje, 2. W.C. (Ak. Kl.: Hüsche),
humme		-	hemd,
humperok		-	borstrok,
hun (z.n.)		-	honden (zie ook: hon),
	(mv. v. hond)
hunneke (vklw. v. hond)		-	hondje,
huurste		-	hoor je,

[p. 243]

I.

ie	-	eer, vooraleer, voordat,
iel	-	aal, paling,
iemeujetig	-	wee-zoet,
ierste	-	eerste,
		enen - leugeneer = een aarts-leugenaar,
ieste	-	voordat je,
ievelskepke	-	neepjeskapje (zie ook: nievelskepke),
Iezere Juffrouw (de)	-	folterwerktuig in den vorm eener vrouw, dat, naar het volksgeloof aanneemt, te Maastricht zou bestaan hebben in een der kelders van de gebouwen der Duitsche Orde (Balie Biesen),
iksaol	-	okzaal, zangkoor,
imbeel	-	verbeelding, hoogmoed,
impassant	-	(Fr.: en passant) meteen, intusschen (zie ook: ampassant),
in, dat (of: tot)	-	terwijl, op het oogenblik, dat,
Ingelsen Hoof (d'n)	-	het (in Engelschen stijl aangelegde) stadspark te Maastricht,
innige	-	sommige,
inser	-	eens,
intsige	-	eenige, enkele,

J.

Jaan	-	Jan,
		doen, of me van St. Jaan kump = ziech van den domme houden,
Jäöjstraot	-	Jodenstraat te Maastricht,
jaot (uit: jao het)	-	beleefdheidsvorm voor: ja,
jatse	-	hard loopen,
jenke	-	huilen (van kinderen),
jenketig	-	huilerig, miezerig,
joechele	-	1. hinniken, 2. luidruchtig lachen (Ak.: juchele),
Joezes (tw.)	-	uitroep van verbazing,
jónke	-	janken, huilen (van honden) (Ak.: junke),
jummig (tw.)	-	uitroep van verbazing, hé! (Ak.: jömmig),
junkerke	-	duizendschoon,
juudsje	-	1. joodje, 2. pos (vischsoort),

K.

kaanjel	-	dakgoot (Ak.: Kandel, Mndl.: caniel, canel, = waterloop),
kaanjelenteere	-	tappelings,
kabaw	-	levenslust, moed,
kabóts	-	kabuiskool,
kabriejoele	-	cabrioolen, dwaze streken,

[p. 244]

kadóts (vklw. kadutske)		-	ouderwetsche vrouwenmuts,
kahot (ook: kehot)		-	rolletje pasmunt (Ak.: Kahott),
kajee		-	(Fr.: cahier) schoolschrift,
	(klemt. op de eerste)
kakjonge		-	nestjongen (Ak.: kack, ‘nicht flügge’ (von Vögeln),
kalbas		-	groote handtasch,
kallefsboog		-	kalfsrollade,
kamer		-	ijzeren pot, waarin buskruit wordt gestampt, dat tot ontploffing wordt gebracht (vreugdeschoten bij processies en andere feesten ten plattelande),
kanneklits		-	1. uit leem gebakken knikker,
			2. zeer klein en mager persoon,
kaolpötter		-	mijnwerker (die de ‘kaol’ - steenkool - uit den ‘pöt’ - de mijnschacht - haalt),
käöre		-	1. keuren, 2. liefkoozen, streelen (Ak. Kl.: köre),
kaosselebal		-	kaatsbal,
kapper (vklw. kepperke)		-	O.-I. kers,
karkol		-	(Fr.: caracole) eetbare veldslak,
kartósj		-	(Fr.: cartouche) kardoes, schietpatroon,
kasjót (ook: kesjot)		-	(Fr.: cachot) gevangeniscel,
kaske (o.)		-	(Fr. casque) helm,
kasserol		-	(Fr.: casserolle) stoofpan,
kattekieze (mv.)		-	kaasjeskruid (Kl.: Katzekies),
kattenaat		-	(Fr.: cotonnade) katoenlinnen,
kattesjaol		-	bewaarschool voor zeer kleine kinderen,
kaveere		-	alleen in de uitdrukking: dat kaveer iech tiech = dat verzeker ik je, (Ak.: kavire),
kaver (mv. v. kaaf)		-	kalveren,
kazele		-	onzin praten, kletsen,
kebunsje		-	dun en sterk soort touw,
keek		-	gil, schreeuw,
keeke		-	gillen, schreeuwen (Ak.: Keäke),
keekele (ziech)		-	met elkaar twisten,
keekepruimke (veroud.)		-	soort kleine blauwe pruim,
keeketig		-	schreeuwerig, kakelbont,
keel (1. vr.; 2. m.)		-	1. keel, 2. kiel,
keen		-	pit, kern (Ak.: Keën),
keere		-	met een bezem schoonvegen,
keerke (vklw. v. kaar)		-	karretje,
			iemand op ze - kroepe = iemand afranselen,
kejfke (vklw. v. kaaf)		-	kalfje,
kejfkevèt		-	kinderspel, waarbij de een den ander op den rug draagt,
kejzjem (ger.)		-	(van Fr.: quinzaine) 1. arbeidstijd van 14 dagen, 2. arbeidsloon over 14 dagen,

[p. 245]

kelleger		-	alles kwijt (door het spel),
kèllever		-	kervel,
kemp		-	hennepzaad (Mndl.: kennep, kemp),
kempes kaaf		-	eenjarig kalf (Ak.: Kempesch Kauf),
kenaar (de)		-	het kanaal van Maastricht naar Luik,
kenkee		-	(Fr.: quinquet) ouderwetsche olie- of petroleumlamp,
	(klemt. op de eerste)
kerlejong		-	(Fr.: carillon) klokkenspel,
	(ook: kerrelejong )
kerrep		-	karper,
keske (vklw. v. kas)		-	kastje,
ketse		-	rennen (Mndl.: ketsen = heen en weer loopen, jagen),
kevintsje		-	(Fr.: couvent) hofje,
kiebele		-	uitspuwen, teruggeven,
kiebeling		-	kibbeling (kopdeelen v.d. kabeljauw),
kiekhoos		-	kinkhoest (Ak.: Kichhoss),
kiekoet		-	uitstalkast,
kietsj		-	voorjaarsvlieg, door visschers bij voorkeur als aas gebruikt,
kiksjozerije		-	(uit Fr.: quelque chose) kleine voorwerpen, snuisterijen (Ak.: Kickschoserei),
kindder (uit: kint geer)		-	1. kent gij, 2. kunt gij,
kinderazje		-	kinderwerk, kinderachtigheid,
kink		-	pink (Lat.: quinque = 5, de vijfde vinger)
			(Ak.: Kënkes ),
kinnes höbbe		-	verloofd zijn,
kinskörref		-	luiermand,
kinste (uit: kins tiech)		-	1. ken je, 2. kun je,
kipaars		-	huidaandoening door loopen of rijden (Ak.: Kipasch, Kl.: Kippaarsch),
kitsj		-	1. klokhuis v. vruchten (Ak.: Ketsch),
			2. adamsappel,
klabaats (tw.)		-	uitroep bij een zwaren slag of val, (Ak.: Klaberdatsch),
klabberdoeske		-	kroegje van twijfelachtig allooi,
kladzjoer (vr.)		-	koordje aan het eind eener zweep,
klassjeneere		-	(Fr.: collationner) redeneeren, praten,
klats		-	1. slag, 2. kleine hoeveelheid (groenten, vloeistoffen enz.),
klatspapier		-	dun-zacht wikkelpapier,
klatspapèrre (bv.n.)		-	uit ‘klatspapier’ bestaande,
Klavarie		-	Calvariënberg (hospitaal te Maastricht),
klawwe		-	1. krabben, 2. wegkapen (Ak.: klaue, Kl.: kläue),
kleddere		-	klauteren, klimmen (HD. klettern),
kleijaazj		-	kleeding (Ak.: Klejasch),
kleie		-	zemelen (HD.: Kleie),

[p. 246]

kleisper	-	tenger, schraal (van kinderen),
kletse	-	smijten,
klie	-	klaver (Kl.: Klie),
kliemerig	-	kleverig,
klik	-	1. club, gezelschap (Kl.: Klick),
		2. vóórslag (71/2 minuut vóór of na ieder heel of half uur),
klits	-	1. kleine knikker, 2. klein en mager persoon,
klómmel	-	prul, lor (Ak.: Klomel),
klómmeleer	-	onhandig werkman, prutser,
klöt (mv. v. klot)	-	kluiten, bonken,
klóts	-	1. klos (bij het biljartspel), 2. houten lichaam
		van een werptol, 3. ronde muts zonder klep,
klouwe	-	kluwen,
kluteklaos	-	sul (Ak.: Klüte Kloes),
knab	-	1. 21/2 cents-stuk, 2. suikerballetje, 3. homp, brok,
		de knabbe aofstoete = 1. het grove werk
		doen, 2. aan iemand de ruwe manieren afleeren,
knaktuut	-	in de verbinding: aw - = leelijk oud wijf.
knawele	-	kauwen, knauwen,
knoej	-	1. knoei, 2. geniepige slag of stoot,
knoevele (ww.)	-	knuffelen,
knoevele (z.n. mv.)	-	knuisten (Ak.: Knuvele),
knookekerrelejong	-	zeer mager persoon of dier,
knóppe	-	op den kop tikken (fig.),
		ze - = geld verdienen,
knóppers	-	opstoppers (Ak.: knuppe, ‘stossen’),
knópsjinkele	-	bij het loopen de enkels tegen elkaar slaan,
knótsj	-	knoei, vuiligheid,
knouzig	-	prettig,
knuddeleer	-	knoeier, prutser (Ak.: knudele, ‘unordentlich arbeiten’),
knuip (mv. v. knoup)	-	knoopen,
knupperke	-	gezond en stevig kind of kleine vrouw (Ak.
		Kl.: Knüppche, ‘Kerngesunde kleine Person’)
koechele	-	heimelek lachen,
koekepiep	-	kiekeboe (Ak.: Kuckepiep),
koelek (bv.n.)	-	met ‘valle’ of ‘weurde’ = flauw vallen,
koelek (bw.)	-	1. kwalijk, 2. nauwelijks,
koelekop	-	kikkervischje, dikkop (HD.: Kaulkopf, Ak.: Kulekop),
koerezel	-	pedel in R.K. kerken,
koesjtiech	-	koest! (Kl.: kuschtig),
koetsjke	-	klein soort uil,
kókkele	-	gichelen (Ak.: kuckele),

[p. 247]

kókkelenhaon		-	haan (i.d. kindertaal) (HD.: Gockelhahn),
kókkelevie		-	kuifleeuwerik (Ak.: Kuckelevie),
kókkepel		-	vlinder (i.d. kindertaal),
kókkerel		-	drijftol,
kókkerelle (ww.)		-	met een drijftol spelen,
koleer		-	(Fr.: colère) woede,
kölle		-	foppen, bedriegen (Ak. Kl.: kölle),
köllazje		-	bedrog,
komfleksie		-	gestel, constitutie,
kommel		-	1. sneep (visch), 2. plons van een kei in het water,
kommers		-	(Fr.: commerce) nering, handel,
	(klemt. op de laatste)
kommissie		-	(Fr.: commission) boodschap,
	(ook: kemissie)
Kómpe (de)		-	de Kommen (voormalig oefenterrein te Maastricht),
kompeer		-	(Fr.: compère) makker, ‘broeder’,
kompenij		-	(Fr.: compagnie) 1. afdeeling soldaten,
			2. gezelschap, club,
kompleet (bw.)		-	als het ware,
kónkelebol		-	buiteling (Ak.: Kokelebotsch, Kl.: Kuckelenbaum),
	(ook -boum of -bonk)
kónkernol		-	kornoelje, aw - = oud wijf,
konste		-	kun je,
kóntermarsj		-	(Fr.: contre-marche) hoogteplank eener traptrede,
koojdrek		-	koemest,
kookepan		-	braadpan,
kookmeeg		-	keukenmeiden,
	(mv. v. kookmaog)
köp (mv. v. kop)		-	koppen, hoofden (HD.: Köpfe),
köppe( ww.)		-	den kop afslaan (Ak.: köppe),
koppel (vklw. köppelke)		-	paar, paartje,
korpendu		-	(Fr.: court-pendu) fijne winterappel met korten steel,
kós (1e, 2e en 3e pers. enkelv. verl. tijd van kinne)		-	1. kende, 2. kon,
kösteek		-	kussensloop (Ak.: Kössezeck),
koul (vr.)		-	1. kuil, 2. kolenmijn (Ak.: Kull, Kohlengrube),
kouselebindel		-	kouseband,
kouw		-	kooi, (Ak.: Kau),
krak		-	oude knol (Ak. Kl.: Krack),
krammerin (den uitgang in uit te spreken als in het Fr.)		-	(Fr.: crin marin) snoer van paardenhaar aan een vischhengel,

[p. 248]

kräöje (altijd in: ziech - aon)		-	zich vergrijpen aan,
kraol (vklw. kräölke)		-	jonge koorzanger. in kerken (Kl.: Krol),
kreeg (mv. v. kraag)		-	1. kragen, 2. boordjes,
krempelek		-	karig, bekrompen (vgl. Ak.: krempele, ‘einschrumpfen’),
krenkde		-	ziekte (Ak. Kl.: Krängde),
krekebuimke		-	kroosjesboompje,
krets		-	schurft (Ak. Kl.: Krätz),
kretse		-	1. krabben, krassen, 2. een moeizamen weg afleggen (Ak. Kl.: Kratze, ‘laufen’),
kreutsjeltig		-	korzelig, lastig,
kridzjele (ww.)		-	ritselen,
krie (bv. n.)		-	1. inhalig, overdreven zuinig, 2. nauwelijks toereikend,
krie (bw.)		-	nauwelijks,
kriet (m.)		-	1. krijt. 2. huilbui,
kriete		-	huilen, schreien,
krieter		-	huilebalk,
krissie		-	drop (HD.: Lakritz),
kristelier		-	1. Catechismus-onderwijs, 2. Catechismusboekje, (Ak.: Krëstelier, Kl.: Kristelehr), oetzien wie ene versjäörde - = verfomfaaid, ook zeer vervallen uitzien,
kréddel		-	kleine, misvormde persoon (Ak.: Krodel),
kroepoet		-	varkensbloed met azijn en kruiden toebereid tot een soort bloedworst, die echter niet in darmen wordt gestopt, maar in een kom bewaard,
kroetwès		-	1. kamillen, donderkruid, 2. bengel, guit,
			(Ak.: Krutwesch),
kroezele		-	haarkrullen, kroeshaar,
krollebol		-	in deeg gebakken geheele appel
			(Ak.: Kallemol),
krónsel		-	kruisbes (Kl.: Kronzel),
kroukaar		-	kruiwagen,
kruijtsel (ook: kruizer)		-	vogel- en keverziekte (vgl. Mndl.: crausel = schurft),
kruperhinneke		-	krielkippetje,
kubbelke		-	groepje, troepje,
	(vklw. v. kóbbel)
kuikele		-	buitelen,
kuime		-	kreunen, zuchten (Ak.: kümme, Kl.: kühme),
kukekriemer		-	koopman in pluimvee,
kuleraab		-	koolraap (Kl.: Kulerav),
	(ook: kuulderaab )
kumpke (vklw. v. kómp)		-	kommetje,
kuusj		-	varken (Ak.: Küsch),

[p. 249]

kwakbol	-	kwabaal, soort aal met dikken kop,
kwake	-	hard schreeuwen,
kwebsj	-	ziekelijk-week (van menschen),
		rottend-week (van vruchten),
kweeker	-	keep, boschvink,
kweert	-	eeltknobbel (Ak.: Kweet),
kwiezenjèr	-	(Fr.: cuisinière) fornuis,

L.

labbedie	-	lummel,
labberente (alleen in: in of oet te -)	-	in of uit de verlegenheid,
lachmerret	-	scherts,
lampersen haon	-	haan op hooge pooten (Lombardijsche haan)
		(Ak.: Lämpeschen Hahn),
lanteerensje	-	1. lantaarntje, 2. lampion,
lanteeriemenneke	-	lantaarnaansteker,
lassee	-	(Fr.: lacet) lint, band,
latej	-	raamkozijn binnenshuis,
laveje	-	1. rondslenteren, 2. zwaaiend loopen (Ak.: laveie), 3. uitvoerig verhalen,
lawweleer	-	laurier,
lèdder	-	ladder,
leefenis	-	liefdedienst,
leerelap	-	stuk zeemleer,
leewieke	-	de vleugels breken (van een vogel, die als lokvogel moet dienen),
leis (z.n.) (ger.)	-	leest,
lek m'n tes!	-	ga heen!
lemeerse kruije	-	laxeerkruiden,
lemmere	-	1. langzaam-berekenend spelen (biljart, knikkers), 2. saai-slepende muziek spelen (Kl.: lämmere),
lès (z.n.)	-	1. les, 2. lisch,
lès (bw.)	-	laatst, onlangs,
lèssje	-	ongewogen, in 't ruwe geschatte partijtje (aardappels),
levetig	-	levend,
liber	-	(Lat.: liber, Fr.: libre) vrij,
Liebe	-	Elisabeth
		'n stom - = een domme gans,
liekene	-	lijken,
lieste (uit: lies tiech)	-	laat je,
lievend	-	linnengoed, waschgoed (Ak.: Livet),
linzetoert	-	vruchtentaart, met aan ruitjes gerangschikte reepjes deeg bedekt,
litse	-	met centen naar eene streep (lits) werpen
		(Ak.: lötsche), ook in het algemeen: gooien, werpen,

[p. 250]

loch (bv. n.)	-	zacht gekookt of gebakken (eieren, wafels),
loej	-	looi, run,
loeje (verl. dlw.. gelojd)	-	luiden,
loep	-	(Fr.: loupe) lage, breede tobbe,
loessjeete	-	(letterl. luis schieten) feest der kleermakers en naaisters, met St. Jacob en St. Anna eertijds te St. Pieter bij Maastricht gevierd,
lölle	-	zwetsen,
lómmel	-	1. vod, lor (Ak.: Lomel), 2. buiklappen v.h. rund, (Kl.: Lummer),
look (mv. looker)	-	gat (HD. Loch, Löcher),
lótsj	-	zuigspeen (Ak.: Lutsch),
louw	-	zeelt (visch),
louzig	-	prettig,
luif	-	rand van een hoed (Ak.: Leuf),
luite	-	schalen van peulvruchtent (Ak.: Löte),
Luregraof	-	Looiersgracht (straat te Maastricht) (Ak.: Lüer, ‘Gerber’),
luuch	-	lantaarn (HD.: Leuchte),
luuchte	-	bijlichten,
luurderij	-	looierij,
luuster	-	luster (lichte, glanzende zomerstof),
luze	-	geld beuren (in den kleinhandel) (Ak. Kl.: lüse),

M.

machóchel		-	machol, zwaarlijvige vrouw,
madzjetig		-	plomp-vadzig (Ak.: Matsch, ‘dickes, unbeholfenes Frauenzimmer’),
mahot		-	houten of kartonnen kop als staander voor vrouwenhoeden en -mutsen,
makron		-	(Fr.: macaron) bitterkoekje,
malleber		-	marmer (Mndl.: marbel, Vla.: marbel),
malproper		-	(Fr.: malpropre) onzindelijk,
maneuvers		-	1. militaire oefeningen, 2. dwaze gebaren,
mäögske		-	dienstmeisje,
	(vklw. v. maog )
maoj		-	made,
maon		-	1. maan, 2. meun (visch),
Mäönt (de)		-	de Muntstraat te Maastricht,
marmit		-	(Fr.: marmite) vleeschketel,
martelgaajs		-	zeker kermisspel met levende ganzen (niet te verwarren met ‘martelgaajs’, het feest bij het inhalen van den laatsten oogst),
medemke		-	(Fr.: madame) vrouwtje uit den kleinen
	(vklw. v. medam)		stand (Ak.: Madämmche),
meegvermeijerse		-	besteedster (Ak.: Mävermeiesche),
meelder		-	merel,

[p. 251]

meeprizant		-	(Fr.: méprisant) verachtend,
meer		-	(Fr.: mère) moeder,
Mei		-	1. naam der maand, 2. naamfeest, 3. versierde tak op de bekapping van een in aanbouw zijnd huis, 4. bloementuiltje op vrouwenhoed (dit Pl.L.),
meiblom		-	sering (Ak. Kl.: Maiblom),
meijpenning		-	Godspenning,
meister		-	meester (aldus worden ambachtslieden en - elft (Kl.: Maifesch),
meivès		-	elft (Kl.: Maifesch),
meizäödsje		-	madeliefje (Mndl.: medesuete),
melleger		-	mergel,
mem		-	moeder (volkstaal),
mennningsvaat		-	maag eener geslachte koe of rund,
menta		-	(Fr.: menthe) 1. pepermunt, 2. kruizemunt,
merketon		-	soort fijne perzik, ‘Marc-Antoine’ genaamd, (Vla.: merkaton),
merrekof		-	Vlaamsche gaai (Ak.: Märkef),
Merriejestraot		-	Mariastraat (te Maastricht),
merretkörref		-	marktmand,
merret make		-	den marktprijs vaststellen,
Mesjeel		-	Michiel,
mèstem		-	mestvaalt,
meuleneer		-	1. molenaar, 2. meikever met lange sprieten,
miejer		-	meer,
mienekes make		-	aanstalten maken,
mieres (de)		-	de rest, hetgeen overblijft,
mikkenik		-	1. mechanische beweegkracht, veer,
			2. rem aan een voertuig (Ak.: Mekenik, ‘Bremse am Wagen’),
Minnebreureberreg		-	Minderbroedersberg (straat te Maastricht), alwaar het Huis van Bewaring gelegen is, vandaar ook in de beteekenis van: gevangenis,
mispeleere (bv. n.)		-	van mispelhout gemaakt,
moeke		-	koekeloeren (Kl.: mucke),
moelben		-	muilkorven,
	(mv. v. moelband )
molleber		-	zwarte boschbes (HD.: Maulbeere?),
mómmebakkes		-	masker,
mónke		-	mokken, pruilen (Mndl.: monken),
mónter		-	opgewekt, levenslustig (HD.: munter),
moodder		-	moet gij,
	(uit: moot geer)
moojerplentsje			kamerplant met afhangende stengels, waaraan zich nieuwe plantjes vormen,
moojers veule		-	te voet,
	(in: op hun - -)

[p. 252]

mooste (uit: moos tiech)		-	moet je,
moosvrouw		-	groentenverkoopster op de markt,
(ook: mooswief )
mör (mv. v. moer)		-	muren,
mörke (vklw. v. moer)		-	muurtje,
mörreg		-	malsch, murw, overrijp (Ak.: mörrij),
mósjke		-	vliegenplantje (naar Fr.: mouche),
móts		-	korte aarden pijp (Kl.: Motz),
moutheuvel		-	1. mol, 2. molshoop (Ak.: Mothövel, Kl.: Molthüvvel),
mouzekeutelkes		-	anijsmuisjes,
muiske		-	1. muisje, 2. rolletje vuurwerk met kleine lont,
Munie		-	Dominikus,

N.

nachkaar		-	kar, waarmede vroeger de landbouwers des nachts den inhoud der beerputten uit de stad vervoerden,
nak		-	nek,
naober		-	buurman (Ak.: Nobber, Kl.: Nohber),
naoberse		-	buurvrouw (Ak.: Nobbersche),
naobersjap		-	1. de buurt, 2. de buren (Ak.: Nobberschaf, Kl.: Nohberschaff),
naoder		-	bijna dicht (v. een deur),
nao (1)je		-	naald,
			van - pis draod = van naad tot draad, van a tot z,
naoluiperke		-	krijgertje,
näösdeuk		-	halsdoeken,
	(mv. v. näösdook )
naovenant (bw.)		-	(Fr.: à l'avenant) al naar gelang,
naovenant (bv. n.)		-	van dezelfde soort, in denzelfden geest,
naoventrint (bw.)		-	1. in de buurt van, 2. ongeveer,
napoléong		-	twintig-francs-stuk,
neint (uit: nein het)		-	beleefdheidsvorm voor: neen,
nej (bw.) (ger.)		-	nauwelijks,
nej (bv.n.) (ger.)		-	1. nauw, 2. gierig, 3. rakelings erlangs,
nejeers		-	naaister,
nemport (wee, wat)		-	(Fr.: n'importe) onverschillig wie, wat,
netoert?
	(uit: neet woer het?)	-	beleefheidsvorm voor: nietwaar?
nievelskepke		-	neepjeskapje (zie ook: ievelskepke),
niksnötser		-	nietswaardige persoon (Ak.: Niksnotz),
nissje (o.)		-	nicht,
nöGGer		-	bijdehand, snugger,
nonk		-	oom (uit Fr.: mon oncle, Vla.: nonkel, Ak.: Nonk),
nörreges		-	nergens,

[p. 253]

noster	-	rozenkrans (paternoster),
numste (uit: nums tiech)	-	neem je,

O.

obaadsje				-	1. aubade, 2. standje, relletje,
obbenuijts				-	opnieuw,
oele (ger.)				-	domme vrouw,
oetgemete
(in: ze - kriege)				-	een heftig standje krijgen,
oetgesmeerd
(in: ze - kriege)				-	afgeranseld worden,
oetlaveje				-	uitvoerig vertellen,
oetmuitele				-	uitwroeten,
oetpóddele (ziech)				-	elkaar hevig uitschelden,
oetpótse				-	een uitbrander geven,
oetpótse				-	ze oetgepóts kriege = een uitbrander krijgen,
oettrein				-	uiteen, uit elkander (Ak.: uszerëe),
oetwinkele				-	uitstallen,
oetzeuke				-	1. uitzoeken, 2. toelaten tot de 1e H. Communie,
ölleger (m.)				-	orgel,
öllegernis				-	organist,
onderhaaf				-	anderhalf (Mndl.: onderhalf),
onderins				-	plotseling,
ondermansbrook				-	half lange broek,
onderslaag
(mv.: ondersleeg)				-	onderste strook van muur of gevel,
onderwijl				-	1. terwijl, 2. intusschen,
ongenutig				-	geweldig, hevig (Ak.: onjenüszig, Kl.: ungenüszig),
ongesiefer				-	ongedierte (HD.: Ungeziefer),
onnöt (klemt. op
de eerste)				-	vuilik, smeerpoes,
onnöttig				-	vuil, smerig,
oosgenger				-	koloniaal,
opbinde				-	wijs maken (HD.: aufbinden),
					eine get - (Ak.: enge jet opbenge),
opgezat mèt				-	ingenomen met,
opluffe (ook: oplufte)				-	optillen,
öpper				-	dobber van een vischhengel,
optrèkke				-	opvoeden, groot brengen,
opzeumere				-	naarstig bij elkaar zoeken,
ordentelek				-	behoorlijk, netjes (HD.: ordentlich),
örreges				-	ergens (Ak.: örjens),
osseköp				-	ossekoppen (grof soort weide-appel),
öts				-	bult aan het hoofd door val of stoot veroorzaakt,
ougsbraoje				-	wenkbrauwen,

[p. 254]

P.

pameike		-	gewijd palm (buxus-)takje,
paole (ww.)		-	doppen (van peulvruchten),
paolertsjes		-	doperwtjes,
papbloozer		-	persoon met bolle wangen, dikkerd,
pardjen		-	bastaardvloek (Pl.L.),
pasjensieke		-	zeer klein rond koekje,
patat (ook: petat)		-	1. aardappel, 2. opstopper (Vla.: patat),
pave		-	zwaar drinken,
peekferjenneke		-	koekje (van het merk Peek Frean & Co),
peel		-	ijzeren pen van een werptol,
peer (m.)		-	(Fr.: père) vader,
peerdskoul		-	kuil, waarin de afgemaakte paarden en honden gestopt worden,
peerse (ziech)		-	1. zich inspannen, 2. een hooge borst zetten,
pees		-	1. pees, 2. (Fr.: pêche) perzik (Ak.: Peësch),
peperkooke mennekes		-	figuren van peperkoek (met St. Nicolaas),
peperneutsjes		-	vierkante brokjes peperkoek, bij gelegenheid der bedevaarten naar Scherpenheuvel ver krijgbaar,
pepke		-	1. papje’ 2. zwaar of onaangenaam karweitje,
perbeere		-	de laatste voorbereiding houden daags vóór de le H. Communie,
perbeerpekske		-	nieuw pak of jurk voor de gelegenheid van het ‘perbeere’,
pertaol		-	overloop in woning,
petattefrit (ook:			in vet gebakken reepjes aardappels,
patattefrit)		-	(Wa.: patates frites),
petere		-	peetoom,
petutterke		-	oudmodisch vrouwenhoedje,
peusike		-	kleine portie, lekker hapje,
piejot		-	soldaat (volkstaal), (Vla.: piot),
piel		-	(Fr.: pile) stapel,
piepekoek		-	kiekeboe (zie ook: koekepiep )
			(Ak.: pip! guek!),
piepsel		-	1. jong broed van vogels,
			2. onbeduidend jongmensch,
piering		-	aardworm, pier (Ak.: Pereng),
pietermöts		-	soort van slaapmuts,
piezel		-	sliert (van slordig hangend hoofdhaar),
			(Ak. Kl.: Pisel),
pin		-	pen, stift,
			aon de - biete (of: lekke) = tegen de lamp
			loopen,
pinhin		-	parelhoen,
pis (ook: bis)		-	tot, totdat (HD.: bis),
pisblom		-	paardebloem,

[p. 255]

pitse		-	nijpen (Ak. Kl.: petsche),
plak (vklw.: plekske)		-	1. schouderdoek, 2. lat (Mndl.: placke, Ak.: Plack, ‘Tuch, Lappen’),
plat keend		-	zuigeling,
platsje		-	plassen (Ak.: platsche),
plattedun		-	klapstuk (deel v.h. rund),
plekker		-	stucadoor,
plemaat		-	pommade,
plenke		-	spijbelen,
ploejere (ziech)		-	zich koesteren,
plous		-	bos (haren),
póddel		-	vrouw van losse zeden,
poejakkere		-	zwaar werk verrichten,
poeze		-	pauseeren, uitblazen (Ak.: puse),
póf		-	crediet,
			eint op te - = een onecht kind,
póffe		-	op crediet koopen of ook: verkoopen,
			(Ak.: puffe),
póffert		-	1. dik persoon, 2. zitvlak,
pöl		-	(Fr.: poule) 1. jonge kip, 2. flinke, gezonde jonge vrouw,
pollefer		-	buskruit (Ak. Kl.: Polver),
pómpernikkel		-	soort grof roggebrood,
pómpjee (klemt.
op de eerste)		-	(Fr.: pompier) nachtwaker van het politie-corps (Kl.: Pumpje),
pool (vklw.: peulke)		-	poel, plas,
poor		-	prei,
pópnel! (tw.)		-	langs je neus!
póssjenel		-	(Fr.: polichinelle) 1. stijve, houterige pop, 2. stijve, opgedirkte vrouw (Vla.: poesjenel),
posteur		-	1. postuur, 2. beeldje,
potdook		-	vaatdook,
potkies		-	afval van Limburgsche kaas,
pottemaan		-	arbeider in aardewerkfabrieken,
pottemennekeskrenkde		-	borstziekte der arbeiders in aardewerkfabrieken,
prakkezeere		-	uitdenken, verzinnen,
pratsj		-	knoej (Ak.: Pratsch),
preeme (ziech)		-	1. zich inspannen, 2. een hooge borst zetten (Ak.: sich pramen),
preij		-	1. lichaam, 2. dier, kreng (Ak. Kl.: Prie),
prengel		-	bengel, kinkel,
prezong (o.)		-	(Fr.: prison) gevangenis,
priester		-	kleine gele pruim,
prikke		-	opvangen (een vallend voorwerp) (Ak. Kl.: precke),
prónt		-	juist, precies,

[p. 256]

propel (ook: proper)	-	(Fr.: propre) netjes, zindelijk,
prótse	-	proesten (Ak.: prutsche),
prótsingelke	-	pieterig engeltje,
prouze	-	blazen (van katten),
pu (mv. v. poet)	-	pooten,
pum	-	bastaardhond,
pune	-	zoenen (v. Lat.: poena),
puntelek	-	accuraat, punktueel,
puntsje	-	1. puntje, 2. pontje, schuitje,
pups	-	pip,

R.

raar	-	zeldzaam (b.v. postzegel),
rabaw	-	landlooper,
rajer (mv. v. raad)	-	raderen, wielen (HD.: Räder),
rajer sloon (ook: e raad sloon)	-	omduikelen, een luchtsprong maken, waarbij men onder den sprong den grond met de handen raakt, (Ak.: e Rad schloë, Kl.: Rat schlon),
ramente	-	geraas maken (Ak.: ramente),
raozetig	-	razend (Ak.: rosetij),
rappeleere (ziech)	-	(Fr.: se rappeler) zich herinneren,
ratsmarmit	-	soldaten-eetketeltje,
ravazje	-	(naar Fr.: ravager) 1. verwoesting, 2. wilde bende,
regelaot (ook: ringelaot)	-	reine claude (Ak.: Rengelott, Kl.: Ringelott),
reifel	-	smal strookje papier (Ak.: Reefel),
reigere	-	rillen,
remmelke	-	rammelaar,
reng (mv. v. raank)	-	1. randen, streepen, 2. ranken,
retse	-	stelen,
reubesop	-	soep van koolrapen,
reutekeerske	-	vetkaarsje,
reveere	-	(Fr.: river) aan elkaar klinken,
ribde	-	repte,
riet (ger.)	-	ruk,
riezele	-	rillen (Kl.: risele),
riezer (mv.)	-	rijshout (Ak.: Ris, Riser), oet te - blieve = buiten schot blijven, ziech oet te - make = er tusschen uit gaan,
rijaloetwagel	-	rondedans, waarbij gezongen wordt een liedje beginnende met: ‘rij al oet, wagel, wagel’,
rijstartel	-	rijgveter,
roekske	-	duifje (kindertaal),
roeleboel	-	rad van fortuin op kermissen,
roemele (ziech)	-	vechten,

[p. 257]

roemelerij	-	vechtpartij,
rokkelaoj	-	nekstuk van het varken,
rölse	-	ravotten, stoeien (Ak. Kl.: rölze ),
rommedoe	-	fijnste soort Limburgsche kaas,
rontelum	-	rondom,
röts	-	voorn,
rouw, de - sleipe	-	als naaste familielid bij eene begrafenis het eerst achter de lijkkist volgen (van het sterfhuis naar de kerk),
rouwigheid	-	ruwheid,
ruiker	-	rooker,
ruizing	-	ruzie,
ruzele	-	ruien (Kl.: rüsele),

S.

saajele	-	traagzaam loopen,
sakkere	-	(Fr.: sacrer) vloeken,
santebetik	-	(Fr.: sainte boutique) santenkraam, boel, rommel,
savojaar (ook: savwajaar)	-	(Fr.: Savoyard) kwast, grappenmaker,
- se (of ook: - sese)	-	achtervoegsel achter een familie- of beroepsnaam, beteekent: de vrouw van, b.v. de Kèlleversese = vrouw Kèllever, de hallefingse = de vrouw van den hallefing (zie aldaar) (Ak. Kl.: - sche),
sebol	-	onbeduidende vrouw,
seffes	-	terstond,
serel	-	(Fr.: surelle) zuring (Ak.: Sorell),
Sinteberreb	-	St. Barbara (wordt aan de kinderen voorgesteld als ‘de meid van Sinterklaas’; feestdag 4 December),
Sintekatrijnsblom	-	ongecultiveerde chrysanth,
sinter	-	houten steunboog bij metselwerk, van zene - valle = van zijn stokje vallen,
sints (ook: sint)	-	sedert,
sjaarstand	-	vooruitstekende snijtand,
sjachele	-	mank loopen,
sjampe	-	schimpen,
sjapiter	-	(Fr.: chapitre) onderwerp v. gesprek, tekst,
sjarbang	-	(Fr.: char-à-bancs) janplezier,
sjare	-	bijeenschrapen (Ak.: scharre),
sjazzelewiet	-	(Fr.: chassez-huit) zekere ouderwetsche dans,
sjebbetig	-	1. ellendig, 2. sjofel (Ak.: schäbbij, Kl.: schäbbig),
sjeel(kort uit te spreken)	-	dijstuk v. het rund (vgl. HD.: Ober-Schale),
sjeelke	-	plat-rond groentemandje,
sjeermoul	-	langwerpig gesuikerd krentenbroodje,

[p. 258]

sjeethuif	-	knikker, door den winner geschonken aan zijn speelmakker, die alles verloren heeft, om hem weer nieuwe kans te geven,
sjeigel	-	haar-scheiding,
sjeigele	-	1. met een plat voorwerp werpen, 2. in tweeën scheiden (hoofdhaar, gordijnen), 3. zwaaiend loopen,
sjèld	-	1. schild, 2. uithangbord aan winkel of herberg,
sjendeleere	-	beschadigen, te schande maken (Ak.: schëngelire),
sjeunlepperke	-	(lett.: schoenlappertje) bij het glijden op een glijbaan met één voet telkens op het ijs stampen,
sjeuteling	-	jong varken,
sjier	-	1. schaar, 2. bij duiven: de bouw van het bekken en het achterlijf,
sjietaak	-	1. gootworm, 2. bloodaard,
sjievel	-	zeer sterke helling, geschikt om af te glijden,
sjievelbein	-	krom gegroeid been,
sjievele	-	naar beneden glijden (Ak.: schibele, Kl.: schibbele),
sjijns	-	naar het schijnt (HD.: scheint 's),
sjikke	-	sturen, zenden (HD.: schicken),
sjinaos	-	loeder (Ak.: Schinnaos, Kl.: Schinnoos),
sjink	-	ham (HD.: Schinken),
sjintong	-	kwaadspreekster,
sjöddele	-	schudden (Kl.: schöddele),
sjoel (ger.)	-	mondzeer bij zuigelingen, spruw,
sjoevere	-	huiveren, rillen, (Mndl.: schuveren, schuyveren),
sjoggel	-	schommel (Ak. Kl.: Schockel),
sjoggele	-	1. schommelen, 2. schommelend loopen (Ak. Kl.: schockele),
sjoggelpeerd	-	hobbelpaard,
sjókkeere	-	(Fr.: choquer) 1. smalen, 2. strijdig zijn met,
sjölke	-	scharretje,
sjollek (vklw.: sjöllekske)	-	schort,
sjöllever	-	1. schilfer, 2. gevlekte duif,
sjoore (mv. v. sjoor)	-	regenbuien,
sjoore (ww.)	-	schuren,
sjöpke	-	1. kleine spade, 2. klein bierglas (Ak.: Schöp),
sjörrege	-	moeizaam dragen of voortbewegen (Ak.: schörje, Kl.: schürge),
sjotelsplak	-	vaatdoek (Ak.: Schottelplack),
sjötske	-	schottisch (dans),
sjoute (z.n.)	-	dwaas (Ak. Kl.: Schaute),

[p. 259]

sjouw (ger.)	-	1. leelijk, 2. vreesachtig, 3. schuw,
sjouweveeger	-	1. schoorsteenveger, 2. bastaardnachtegaal,
sjouwheid	-	leelijkheid,
sjraleong	-	geranium,
sjravele	-	1. wroeten, scharrelen (Mndl.: schravelen), 2. zich moeizaam voortbewegen (Ak.: schravele, ‘Arme und Beine bewegen um voran zu kommen’),
sjraw	-	(Pl. L.) leelijk,
sjrieves	-	het geschrevene, de brief (Ak. Kl.: Schrieves)
sjroep	-	stroop,
sjroet (ger.)	-	kalkoen (Ak. Kl.: Schruut),
sjroevele (intr.)	-	langs iets heen strijken,
sjrómpe	-	ruw strijken of wrijven, slecht viool spelen (Ak.: schrompe),
sjruupke (vklw. v. sjroep)	-	met suikerstroop gevuld papieren zakje,
sjuur-kom-oet	-	jongensspel, soort krijgertje,
sjwerennoots (bv. n.)	-	drommelsch (HD.: Schwerenot),
slaag (ook: doeveslaag )	-	duiventil (Ak.: Schlaj),
slaojneus	-	goedig persoon, suffer,
slebrik (ook: selbrik)	-	glijbaan,
slebrikke (ook: selbrikke)	-	glijden,
Slevrouw (ook: selbrikke)	-	O.L. Vrouw,
Slevrouwe (ook Selvrouwe)	-	O.L. Vrouwe-kerk,
slie	-	sleeuw (Ak.: Schlie, Kl.: Schlih),
Slivvenier	-	O.L. Heer,
slivvenierebieske	-	kevertje, zwart en rood gevlekt, coccinella,
Slivvenier bij zenen tien höbbe	-	zijn doel bereikt, zijn slag geslagen hebben,
sloepere	-	sluipen,
slóf	-	1. slof, 2. gedekte appeltaart,
slufkes	-	leeuwenbekken (bloemen),
slókke	-	1. slokken, 2. knikkers wegkapen,
smaajtolie	-	smoutolie,
smaalbetser	-	mager persoon (die smalle ‘batse’ heeft),
smarótser	-	klaplooper (HD.: Schmarotzer),
smeerbuis	-	vuilik,
smeereling	-	harde klap, mep,
smeerkanis	-	vuilik,
smielje	-	groene bladluis op roozen,
smik	-	zweep (Ak.: Schmeck, Kl.: Schmick),
snèrreke	-	schroeien (Ak.: schnerke, Kl.: schnörke),
snótsèllelaank (kriete)	-	snotterend huilen, tranen met tuiten huilen,
sóffel	-	klap, opstopper,

[p. 260]

sókkerbesjute	-	beschuiten met muisjes,
sókkerendorzj	-	(Fr.: sucre d'orge) spiraalvormig gedraaide staven gerstesuiker,
sókkerkinsje	-	zacht-zoet beschuitje voor zeer kleine kinderen,
soppekeertsje	-	bon voor een portie soep,
spang	-	speld,
späöls (2e nmv. v. speul)	-	in: späöls wake = herrie maken, opspelen, zich te buiten gaan,
spazele	-	met de voorpooten en één achterpoot vastbinden aan een buikriem, (van stieren),
speebak (mv.: speebaGGe)	-	speenvarken,
speij	-	speeksel,
speijaojer	-	luchtpijp, imflammaassie op te - = bronchitis,
speije	-	1. spuwen, 2. braken (Mndl.: spijen),
spekkamer	-	arrestanten-lokaal (naar Fr.: chambre des suspects, suspectenkamer) (Ak.: Speckkämmerche),
spieker	-	1. spijker, 2. zolder (HD.: Speicher), 3. soort duif, torenduif,
spien	-	spaanders, krullen (Ak.: Spien),
spienvörke	-	vuurtje van krullen,
spierelinge	-	slingerdans, patertje langs den kant (naar het eerste woord van het lied, dat erbij gezongen wordt),
spieze (in de -)	-	in de gaten,
spikkeleere	-	1. speculeeren, 2. soezen, suffen,
spinselek (ook: spinsetig)	-	gierig, inhalig,
spinsleech	-	waslont voor het aansteken der kaarsen in de kerken (Ak.: Spenklet),
sprotele	-	zomersproeten,
staassie	-	1. verdieping, 2. station, 3. kruiswegstatie,
steel	-	jonge steelen van rapen,
steggele (ziech)	-	elkaar prikken geven, kibbelen (Ak. Kl.: stecheln),
steiweeg	-	1. steenweg, 2. binnenplaats in burgerwoning (Ak.: Steävig),
steve	-	krentenmik in den vorm van een man (met St. Nicolaas),
stiel	-	1. stijl, 2. deurpost, 3. ambacht (Vla.: stiel),
stiepe	-	ondersteunen, stutten (Ak.: stipe, Kl.: stippe)
stinke	-	bij het verstoppertje spelen in een hoek gaan staan, totdat eenieder zich verstopt heeft (Ak.: stenke),
stóffe	-	opsnijden, bluffen (Vla.: stoeffe),

[p. 261]

stók	-	schok,
stök	-	1. stuk, 2. rijksdaalder,
stokfleer	-	verbena,
stókke	-	schokken,
stökkere	-	1. aan stukken snijden (een geslacht dier), 2. door het inzetten van een stuk verstellen (Ak.: stöckere),
stópjeske	-	kort jasje, buisje (vgl. Ak.: Stup, ‘Stumpf’, en Stüp, ‘Knabenjacke’),
stort (z.n.o.)	-	stortplaats voor de afval der aardewerkfabrieken in de oude vestingwerken,
straank	-	angst, vrees (Ak.: Strank, ‘Respekt’),
strebander (ook: strebender, strabbender)	-	bengel, vlegel, bandiet,
striekenteere	-	rakelings (lett.: al strijkende),
strikiezer	-	breinaald,
strikke	-	breien (HD.: stricken),
ströp	-	1. strop, 2. guit,
ströppestreek	-	guitenstreken,
struif	-	troep, bende,
struip	-	troep, bende,
struisnuis (in: veur ene -)	-	voor een bagatel, voor een appel en een ei,
strunkel	-	koolstronk,
struwès	-	stroowisch,
stu (mv. v. stoet)	-	stooten,
stumpel	-	poot van tafel of stoel,
stumpke	-	1. stompje worst (Ak.: Stömpche), 2. eindje sigaar,
stutske (vklw. v. stóts)	-	stuitbeen,

T.

taak (vr.)	-	dak,
taan (ook: tan)	-	dan,
taar (m.)	-	teer (Ak.: Tar),
taatsj	-	grasmusch (Ak. Kl.: Taatsch),
taks	-	dashond,
tap	-	(Fr.: étape) afstand, reis,
tapiet	-	(Fr.: tapis) behangselpapier,
tappeseere	-	(Fr.: tapisser) behangen,
tare	-	met teer bestrijken,
tartepom	-	(Fr.: tarte aux pommes), appelgebak, appeltaart,
tawatsj (veroud.)	-	straatgoot,
teen (m.)	-	tin,
teenen	-	tinnen,
- teere	-	gerundivum-uitgang bij werkwoorden, een voortduren der handeling aanduidende,

[p. 262]

tegooj (bw.)	-	1. behoorlijk, 2. nauwelijks,
teleur	-	bord (Vla.: teloor),
temèt (ook: demèt)	-	ermede,
Terneye	-	Lanaye (Belgisch dorp ten Z.v. Maastricht),
ters	-	er, ervan,
tes	-	zak (in kleeding),
tien (ook: dien) (ger.)	-	uwe,
tiertej	-	(Fr.: tiretaine), grove rokkenstof, tiretein,
tikke	-	wegkapen,
tikkel	-	puntje, tipje,
tikker	-	gauwdief,
tingele	-	zacht op de armen wiegen,
tippele (in: op et -)	-	op het nippertje,
toej	-	helleveeg, loeder,
toek (ger.)	-	geniepige slag of por,
toeke (ger.)	-	geniepig slaan,
toemeleer	-	tuimelaar (soort duif),
toert (ger.)	-	taart,
toert? (uit: netoert? = neet woer et?)	-	nietwaar?
toert noe?	-	nietwaar?
toesje	-	ruilen (Ak. Kl.: tusche),
tóppe	-	met de vingers tikken (Ak.: tuppe),
torie	-	1. toren, 2. sultane (zeker gebak),
tósj	-	1. griffel, 2. pianotoets (Fr.: touche),
Tossing	-	(Fr.: Toussaint) Tossanus,
tot	-	dikwijls gebruikt i.d. beteekenis v. dat,
totse	-	1. dat zij, 2. totdat zij,
tramp	-	trap, schop,
transeneere	-	kwellen, plagen (Ak.: tranzenire, Kl.: tranzioneere),
trazjake	-	martelen, folteren (Ak. Kl.: traschake),
trej (ger.)	-	trede,
trèkke	-	1. trekken, 2. opvoeden, iemand ein - = iemand een poets bakken,
troele	-	uilskuiken, domme gans,
troog	-	voedertrog,
trooj (1e en 2e pers. enkelv. verl. tijd v. treje	-	1. trad, 2. trapte,
trossje	-	afhandig maken,
trubbelke (ook: drubbelke)	-	dreumes, wicht,
tuijel	-	sleur,
tuitel	-	1. tuit eener kan, 2. neus,
tunks (miech, diech)	-	mij, u dunkt,
tuurke (vklw. v. toer)	-	1. kleine wandeling, 2. korte tijdsruimte, 'n tuurke = een poosje,

[p. 263]

tuut (ger.)	-	in een punt toeloopend papieren zakje (Ak. Kl.: Tüüt),
Twajn	-	(Fr.: Antoine, verkort Toine) Antoon,
twiewas	-	aardappelziekte door langdurige regens ontstaan,

U.

un	-	ui (Lat.: unio),
umklinke	-	omzwikken,
umtotse	-	omdat zij,

V.

vaaloer	-	valschaard,
valheudsje	-	valhoedje voor kinderen, die beginnen te loopen,
vansgelieke	-	insgelijks,
vanzeleve	-	ooit,
vanzeleve noets	-	nooit of nimmer,
väönsje	-	vaandeltje,
väör (bw.)	-	voor,
veerdig	-	gereed, klaar,
veemke	-	tongriem (bij vogels),
vèlder	-	dierenviller,
verdutse	-	dietsch maken,
verheks op	-	tuk op, begeerig naar,
verkleid	-	in carnavalspak gestoken en gemaskerd (Ak.: verkleit),
verkleider	-	in carnavalspak gestoken en gemaskerd persoon,
verklets	-	verkeken, bedorven, naar de maan,
vermallesjeerd	-	(v. Fr.: mal léché) ongelikt, vermaledijd,
vermeije (ziech)	-	zich (als dienstbode) verhuren (Ak.: vermeie, HD.: vermieten),
verpave	-	opdrinken, in drank omzetten,
verpópzak	-	verbouwereerd,
verrats! (ook: verrits!)	-	uitroep van verbazing, verroest!
verratste noe neet?	-	uitroepen van verbazing,
verritste diech noe neet?	-	uitroepen van verbazing,
verriete (ziech)	-	vechtend elkaar mishandelen,
verrineweere	-	(v. Fr.: ruiner) vernielen,
verruzeld	-	verfomfaaid,
versjendeleere	-	te schande maken (Ak.: verschängelire, Kl.: schängeleere),
versjèt	-	(Fr.: fourchette) vork,
versjikke	-	verzenden,
versloejere	-	verwelken,
verwöllefsel	-	gewelf,
verzuijeld	-	koud en smakeloos geworden (van spijzen),

[p. 264]

vèsgeert	-	vischhengel,
vets	-	vezel (HD.: Fetzen),
		in vetse = aan flarden,
viedel	-	1. vierdedeel (van een geslacht dier) (Ak.: Vedel), 2. 26 stuks (eieren),
viedele	-	vierendeelen, aan stukken snijden
		(Ak.: vedele, Kl.: fiddele),
vief	-	(Fr.: vif) levendig, vlug,
viefleen	-	slepende kinderziekte (Wa.: five linte naar Fr.: fièvre lente),
vinsterlatej	-	raamkozijn binnenshuis,
vlaoj	-	plat-rond Limburgsch gebak, waarvan het deeg belegd is met eene rijst- of vruchtenlaag, ‘spijs’ genaamd,
vles	-	vlaskleurig, lichtblond,
vlèt	-	(Fr.: violet) paarsch,
vloer	-	(Fr.: velours) fluweel,
vloerzaod	-	koolzaad,
vluurke	-	fluweelen strookje of lintje,
vogelwik	-	vogellijm,
völlig	-	ruim, overvloedig, volop (HD.: völlig),
voots (in: veur de -)	-	1. voetstoots, 2. alom, 3. telkens weer, (Ak.: för de Fosz, Kl.: vörfosz),
vörke (vklw. v. vuur)	-	vuurtje,
vot	-	anus (Ak. Kl.: Fott),
vrech	-	brutaal (HD.: frech),
vreutele	-	wroeten,
vrie	-	1. ruw, ruig, 2. zonder medelijden, wreed, gehard, taai (van personen), (Ak.: frie),
vunkele	-	1. vonken, beginnen te branden,
		2. met vuur spelen,
vuurbieske	-	glimwormpje,
vuurmaan	-	spookverschijning op het platteland,
vuus (mv. v. voes) (ger.)	-	vuisten,

W.

waoste (uit: waos tiech)	-	was je,
wèdder (uit: wèt geer)	-	weet gij,
weeleke	-	eendje (kindertaal),
weelmood	-	overmoed (Ak.: Wèlmot),
weenderik	-	woerd, mannetjeseend,
weeste (uit: wee-s-tiech)	-	wie je,
wejer	-	1. waaier, 2. vlieger,
weijer	-	vijver (HD.: Weiher),
wèldder (uit: wèlt geer)	-	wilt gij,
wèld verreke	-	pissebed, zeug (Ak.: weld Ferke),
Werreke (de)	-	de oude vestingwerken om Maastricht,
wètste (uit: wèts tiech)	-	weet je,

[p. 265]

wie	-	1. hoe, 2. toen,
wiemer	-	aalbes (Ak.: Wimel, vgl. HD.: Weinbeere),
wienie (ook: wannie)	-	wanneer (Ak.: winie),
wientepperke	-	roodstaartje,
wieste (uit: wie-s-tiech)	-	1. hoe je, 2. toen je,
wijsvrouw	-	vroedvrouw,
wikse	-	met schoensmeer inwrijven (HD.: wichsen),
windel	-	1. luier, 2. winde (visch),
windelkeend	-	zuigeling,
winkelbaank	-	toonbank,
winkeldochter	-	winkeljuffrouw,
		aw winkeldöchter = oud en verlegen goed,
woenes	-	woning,
wöllemke	-	kwartje,
wöllewentsjes	-	jonge tuinboonen, die met de fijn gesneden peulen worden gegeten,
woors (ook: weurs)	-	worst,
woorste (uit: woors tiech)	-	werd je,
woorte (1e en 3e pers. mv. verl. tijd van weurde)	-	werden,
wösj (Pl. L.)	-	1. wisch, 2. rond plat kussen, waarop de manden op het hoofd naar de markt worden gedragen,
wup	-	wip,
wupzaol	-	dansvloer, danslokaal,

Z.

zakkendreeger		sjouwerman,
zawele	-	1. zeurend praten, 2. zabbelen,
zeedder (uit: zeet geer)	-	1. ziet gij, 2. zijt gij,
zeene	-	peesachtig rundvleesch (HD.: Sehne),
zedeleer	-	groote leuningstoel,
zeipluter	-	zeepsop,
zek (mv. v. zak)	-	zakken (HD.: Säcke),
zeleve	-	ooit (Ak.: zeleeve),
zeneweesechtig	-	zenuwachtig,
zerrek	-	lijkkist (Ak.: Särk, ‘Sarg’),
zeumere	-	aren lezen, naarstig zoeken (Ak.: sömere, Kl.: sömmere),
zeutsel	-	zwezerik,
zevesleeger	-	zevenklapper,
ziekel	-	sikkel,
ziepuutsje	-	vischje, dat als aas dient voor het visschen op snoek,
zije	-	wijfjesduif (Ak. Kl.: Sei, ‘weibliche Taube’),

[p. 266]

zinnigheid	-	lust, ambitie,
zjielee	-	(Fr.: gilet) vest,
zjimmenas	-	gymnastiek,
zjwaars (Pl.L.)	-	zwoerd (Ak.: Schwaad),
zjwik (Pl.L.)	-	dansvloer in de open lucht,
zoeke (ger.)	-	zuigen (Ak.: suje),
		e zoekend keend = een zuigeling,
zoermoos	-	zuurkool,
zokke	-	1. zeuren, 2. voortstrompelen (Ak.: socke = ‘laufen’),
zokkert	-	zeurkous, sul,
zoog	-	zeug,
zwalleber	-	zwaluw (HD.: Schwalbe),
zwalleberstart	-	zwaluwstaart (ouderwetsche gasbrander),
zwame	-	1. walmen, 2. bewalmen (Ak.: schwame),
zweegelke	-	lucifer (Ak.: Schwejelche, Kl.: Schwegelche),
zwens	-	slaag,
zweitlanseer	-	scheldnaam,
zweretig	-	ontstoken, zwerend,
zwerrever	-	1. zwerver, 2. stuk vuurwerk, dat na ontsteking zich knallend over den grond voortbeweegt,
zwiet	-	(Fr. suite) pralerij, vertoon,
zwiegerse	-	schoonzuster,
		(Ak.: Schwejersche, Kl.: Schwiegersch).