Prozawerken in Maastrichtsch dialect

[p. 228]

De ströppestreek van Pieke.

Pieke waor e sjinaos van e jónk. Mie es zès, zeve jaor waor er neet, mer bij-der-hand en. astrant wie t'r duvel.

- ‘Et waor ene beul’, zag ei gedeilte van de naobersjap, ‘dao zouwe ze nog ins get van beleve, es tee ins get awwer woort’.

- ‘Dat keend hèltse neet’, zag te ander hèllef van de naobers, ‘dee is väöls te slum veur ziene leeftied.’

Et waor et intsig keend van 'n wedevrouw. Er had get ene mismaakde kop, dee ongeveer de vörrem had van d'n have maon. Op zene veurkop had er e paar dikke knóbbele en mèt z'n sjijf ouge beloerde heer eederein of er zèGGe wouw: ‘höb iech get van diech aon?’

Z'n meer waor 'n regde slaojneus, die mer alles good vont, wat te koejong oethaolde; trouwens ze had rejeel niks aon em te zèGGe en leet em dan ouch mer geweerde. Es heer häör mèt ene klómp op häör geziech had geslage, had ze nog temèt gelach.

Heer waor altied op te luip mèt balies van daartien, veertien jaor, keekelde ziech mèt hun en es er daan al ins knóppers kraog, dan kós heer dao neet tege-n-op, dan vrook heer ziech door achteroet, sjroevelenteere langs te kaanjele, nao z'n hoes te trèkke en dao zjus um et heukske van de deur zenen havemaonskop nog ins oet te steke en op 'n deep meeprizante maneer ‘sjmeerelap’ te zèGGe, um daan te verdwijne. E kerteer later laog er weer bij hun.

Z'n meer beklaogde ziech gestiedig tege-n-eederein, tot Pieke zoe ondeugetig waor en, es me häör geliek gaof, dan naom ze 't iemes koelek. Ins had Pieke in de kelder de kraon van de waterleijing ope gedrejd en de kelder vol water laote loupe. Heer wouw ziech 'n baojmaos make. De gaansen daag had z'n meer mèt te wèrrekvrouw mèt ummere gesleip um et water d'roet te kriege. Ze vertèlde aon naober Knorre, wat Pieke gedoon had en wie dee zag: ‘dat had te meine miech moote lappe!’, zag zij: ‘jao, iech bin ouch zoe koed gewees; heer had nate veutekes kinne kriege.’ Meister Knorre leet z'n piep oet zene mond valle, wie er dat hoort en Pieke z'n meer begreep neet, boeveur dee ziech opins umdrejde en zonder mie get te zèGGe häör dao stoon leet.

De wèrrekvrouw, e mins van boete, mèt e paar stevige knoevele aon, had et neet erreg op Pieke begrepe en heer neet op häör. Es heer Greet koed wouw make, sjol heer häör oet veur ‘boerenhings’ en ‘knookekerrelejong’, mer heel ziech tan wieselek oet et bereik van Greet häör knooke, want tie gaof niks t'rum, um häöm mèt häör mager kneukele ins flink op z'n ribbekas te trommele.

Mèt z'n meer häöre Mei had Greet häör e sjoen hangplentsje gegeve in e gipse hengerke aon drei roej käördsjes. Et woort veur seerraod in de kiekoet gehange. Et waor e moojerplentsje en eederein reep euver de sjoenigheid.

‘Pieke’, vroog te spekslachtersvrouw van e paar hoezer wijer, ‘kinste miech tao neet 'n aofzètselke van bezörrege?’ - ‘Boeveur neet?’, zag Pieke en in ene wip had er e paar flinke boetuurkes tevan aofgepits en broch tie aon de slachtersvrouw. Heer kraog e stumpke veur de meujte.

[p. 229]

Wie Pieke d'n daag tenao zin in e stumpke kraog, pidzde heer weer gaw e paar aofzètselkes van et moojerplentsje en broch ze aon z'n naoberse. Heer kraog ouch weer e stumpke. Dat góng zoe einige daog door, tottat te slachtersvrouw zag, totse ers genóg had, mer noe waor ouch et gaans moojerplentsje van d'n eine kiekoet nao d'n andere verhuis. In et hengerke staok nog heij en dao 'n inkel blaad bove de blompot oet.

Pieke z'n meer, die et alle daog water gaof, begreep niks van d'n achteroetgaank van Greet häöre kadoo en beklaogde ziech t'reuver bij häör.

- ‘Iech weit neet, wat aon dat plentsje mankeert, mer et geit neet mie veuroet’, zag ze.

- ‘Et hink op t'n trèk’, zag Pieke.

- ‘Doe zals wel d'raon getrokke höbbe’, mopperde Greet en doog ene giftige greep nao Pieke z'n haore. Mer Pieke smeerde-n-em d'n heere aof, staok zene kop nog ins um d'n hook van de deur, reep: ‘lekker mis, boerenhings!’, en verdween de straot op.

Op ene veize kier had Pieke ene gaasknab ingeslik. Z'n meer en Greet waore-n-in de groetste onrös. Zoe e groet stök koper in zene boek, et waor mesjien et keend z'n doed.! Greet sleibde-n-em mèt nao d'n aptieker. Dee gaof em ene lepel wonderolie in en zag, tot noe mer opgelèt mos weurde, of heer em kwiet woort. Me mos mer gedöld höbbe. Mèt e benajd geziech dwaolde Pieke in en oet et hoes wie 'n hin, die 'n ei mós lèGGe.

Mèt en mèt maakde heer al ins gebruuk van ene groete pot, dee z'n meer op et steiweegske had gezat, mer, wie et good mins ouch al loerde, ze vont nog mer geine knab.

- ‘Iech moot em evels aon d'n aptieker laote zien’, deilde Greet mèt. En opins waor Pieke verdwene. En tien menute later waor heer weer trök en drentelde um z'n meer.

- ‘Mooste weer neet ins nao achtere, menneke?’, imformeerde ze op klaogenden toen. Pieke sjöddelde van nein.

Vol kompassie bekeek em z'n meer. ‘Wa's tat?’, reep ze opins, ‘dao heet er al 'n dikke wang gekrege!’

- ‘Höbste pijn aon d'n wang?’ Pieke sjödelde weer nein.

- ‘Höbste tandpijn?’ Nein sjöddelde Pieke.

- ‘Laot miech ins kieke in de munneke, leeveke.’ Et ‘leeveke’ sjöddelde mier nein. Opins had em evels Greet te pakke.

- ‘Kom heij!’, kommandeerde ze, ‘laot miech zien, waste in de moel has!’

- ‘Enen touverknab’, zag Pieke en duijde mèt z'n tong e groet rond glibberig stök sókkergood tösse z'n lippe.

- ‘Boevan höbste dee?’ vroog z'n meer.

- ‘Meh, van de knab’, verklaorde Pieke, ‘bij Ansje heij euver gekoch.’

- ‘Van de gaasknab? Biste 'm kwiet?’, reepe de twie vrouwe, ‘boeveur höbste us tat neet gezag? Boerum höbste 'm us neet komme laote zien?’

- ‘Meh, dan ging Greet temèt nao d'n aptieker en dan waor iech em weer kwiet’, verdudzde Pieke, dee et raodzamer had gevonde, de gaasknab mer gaw tege-n-ene sókkeren touverknab in te wissele, wie heer mèrrekde, tot er et ‘corpus delicti’ in de pot had gedeponeerd.

[p. 230]

- ‘Aocherrem jao’, betuigde z'n meer, gaans gerös gestèld, ‘heer heet ouch liever ene sókkere knab in ze buukske, toer venteke?’

Ansje oet et snópwinkelke doog te knab in de gazemeter en zoe kraog em op et lèste d'n ontfenger in z'n vinger. Wie et geld toch rolle kaan! Greet haw e groet hoeshawe: ene maan, dee dronk, zeve jonges en ei meitske van Pieke ziene leeftied. Dat waor häören ougappel. Ze waor erreg gruuts op häör Vèrzjenieke en takelde-n-et keend op alle maneere mer op, um et zoe sjoen meugelek te make. Et had e neuske of et altied te teleure had moote-n-aoflekke en dat stutske waor gestiedig et mikpunt van Pieke z'n geistighede. Heer neumde häör ‘de stóts’ en wie Greet ins taotege-n-op kwaom en zag: ‘die naas hèt em God gegève’, zag Pieke: ‘dat is geloge, ze heet gaar gein ‘naas’. Wie Vèrzejenieke bij Slivvenierke kwaom, had Heer al de ‘naze’ al oetgedeild.’

Op ene Zaoterdaggemiddag broch Greet häör döchterke mèt um mèt Pieke te speule. Dat doop ze wel dèkser. Ze had et keend zene gaanse kop in vlöchsjes gezat, want et mós t'n daag taonao e veerske opzèGGe ‘met de maniere’ bij 'n plechtigheid in de familie. Et broch 'n erremeujetige póp mèt mèt enen houte kop en umtot te neus bijnao gaans tevaan waor, liekende ze wel get op Vèrzjenieke zellef. Dat vónt Pieke teminste en et broch em op te idee um de geliekenis nog groeter te make.

- ‘Numste die póssjenel mörrege-n-ouch mèt?’, vroog er en et meitske knikde hiel beslis van jao.

- ‘Es veer ze dan ouch ins trèskes maakde, dan waor ze zoe sjoen es tiech’, stèlde Pieke veur.

- ‘Ze heet jummers gein haore’, mèrrekde Vèrzjenieke op.

- ‘Da's niks’, zag Pieke, die plak iech wel d'rop.’

Heer góng nao de keuke, boe Greet stónt te sjoore en vroog hiel beleef um de liempot te werreme.

- ‘Boeveur is tat noe weer?’, vroog Greet.

- ‘Dat zalste wel ins zien’, kraog ze veur antwoord.

- ‘Noe neet, tot geer miech te boel weer volknoejt, boe iech gepóts höb’, waarsjouwde zij.

- ‘Ojoj nein’, verzekerde heer, ‘veer zien zoe sjoen aon 't speule’.

En e kerteer denao zaot Pieke ze prukemeekerstalent te vertuine, door twie vlöchsjes, die er Vèrzjenieke van häöre veurkop had aofgeknip op t'n houte kop van de póssjenel te lijme. Et góng neet zoe gemeekelek en te lange lèste priekde de póp mèt 'n verwarde koors vlesse haore en liem.

Greet kwaom ins kieke, watse oetveurde en wie ze die twie versjendeleerde köp in de oug kraog, staok ze van machteloes koleer häör twie errem in de huugde, houwde Vèrzjenieke doorein en dreigde Pieke, dee op enen aofstand t'n oetslaag van z'n kunste aofwagde, dat, es heer naoventrint kwaom, zij de bessem op z'n ‘zjwaars’ kepot zou sloon.

Wie et keend sanderendaogs z'n vlöchsjes oetgedoon kraog, zaog et oet wie ene verslete vinsterbeurstel, väör gaans kaal en achter wie ene bosduvel. Pieke heel ziech daonig lang oet te riezer en z'n meer lande mer, es ze 't versjendeleerd keend bezaog.

Et ging tege Sinterklaos. Greet, die et nudig oordeilde, tot Pieke veur

[p. 231]

get straank in had, dreigde-n-em gestiedig mèt Sinterklaos, Sinteberreb en de Zwarte Piet, mer heer had geinen angs.

- ‘Iech bin neet bang veur Sinterklaos’, betuigde heer.

- ‘Iech zal diech wel kriege’, dach Greet, ‘de höbs nog get in et vèt, menneke’, en tege z'n meer zag ze: ‘iech zal vanaovend ins veur Sinteberreb speule; iech zal em ins good te pakke kriege.’

- ‘De moos toch veurziechtig zien mèt et wiechteke’, verzekerde z'n meer en aon Pieke woort te aonstaonde koms van Sinteberreb aongekondig. Heer mós veur deen aovend z'n kammeräötsjes verzeuke.

D'n aovend kwaom en de kammeräötsjes vansgelieke, e stök of zès opgesjote kluivers, zoe groet es Sinteberreb zellef.

- ‘Alloh, geer moot zinge’, kommandeerde Pieke, en et ‘ingelekoor’ beukde tegenein op:

Sinterklaos, good-hèllige maan,
D'oeg tiene bèsten tabberd aon,
Rij nao Spaanje,
Eppelkes van Oraanje,
Geef te kleinste kinderkes get,
Geef te groete 'ne sjöp onder hun gaat,
Laot ze daan mer loupe,
Kouse en sjeun verkoupe.

En in de winkel lagde Pieke z'n meer vruntelek tege de klante, es tie verbaas nao binne loerde, en zag: ‘huurt miech tie kinder toch ins!’ Dao waore t'ers bij, die al 'n mansstum hadde.

Et verneukratief zinge had al enen toer gedoord. - ‘Boeng-boengboeng’, ging et opins op te deur. En um e reetske kwaome e paar handvolle neut en kastaanjele de kamer in vleege. Op slaag heel et zinge-n-op. Pieke en z'n kornuite veele op te vloer en begóste heppig te rape, mer Pieke laog onder en kós ziech mèt in eeder hand 'n kastaanjel neet weere. Ze bódzde-n-em mèt zene kop tege de grond, zaote mèt veer maan mèt hun kneeje op em en toekde-n-em zonder et te mèrreke van alle kante. Pieke wèrrekde ziech t'ronder oet en góng op 'n distansie nao et grabbele loere.

‘Boeng-boeng-boeng’, góng et weer. Ene nuije rege van neut en kastaanjele kletterde de kamer in. Pieke kós niks mechtig weurde en begós wantrouwig nao de deur te loere. Opins kwaom 'n groete benuijdheid euver em. Stèllekes foetelde heer ziech nao de deur en keek door et reetske. Dao zaot Greet op häör hoeke mèt häöre sjoet vol struijgood. Zjus wouw ze weer op te deur boenkere, mer, umtot tie zoe stèllekes get wijer ope góng, sloog ze mis en houwde ziech et vel van ene kneukel aof. Giftig loerde ze op en keek vlaak in et havemaonsgeziech van Pieke.

- ‘Geiste weg, geiste weg!’, dreigde ze, mer et waor te laat.

- ‘Jèh! et is Greet!’, sjriewde Pieke, ‘et is te knookekerrelejong!’. Mer mèt haw de ‘knookekerrelejong’ em te graze en wie binne de groete jonges ziech klobde-n-en raozde-n-en tierde veur de kastaanjele, zoe klobde noe Greet in de gaank mèt häör mager kneuk op Pieke zene brookeboojem. Al häör lang verkrobde koleer klobde ze eindelek t'roet en wie binne de jonges raozde en boete Pieke sjriewde wie e mager ver-

[p. 232]

reke, zag z'n meer in de winkel: ‘Neint, noe huurt miech inser aon! huurt tie kinder inser e plezeer häöbe!’

Nao deen aovend heet Pieke straank in, al waor et taan neet veur Sinterklaos, daan toch veur de kneukele van Sinteberreb.