|
| |
| |
| |
Derde bedryf.
Eerste tooneel.
Joris, Kniertje, Bregje.
WAt dunkje moer Bouwes dat ik zo opgeschikt ben? zel dat onze kozyn niet behaegen?
Voor zeeker zel het: maer nouw diende je de Vis wel deur een ander t'huys te laeten draegen,
Want het zouw niet passen, datje dat nouw zelver zoud doen.
Wel dat verstaet zig, alles in order, en mit fatsoen.
Breng Lutje Bouwes, en Hidde Jelmers, mee van de Beurs, om met ons te eeten;
Want nouw kozyn hier is diende hem de vringden wel welkom te heeten.
Dat zel ik doen; nouw ik gae dan heen, maek jy maer ondertusschen alles klaer.
Laet het waeter over hangen tot dat de Vis komr.
binnen.
Dat zellen we zo doen vaer.
| |
Twede tooneel.
Kniertje, Bregje.
NOuw kynd, kom gaenwe in huys, onze tyd dient wel waer genomen,
| |
| |
Want tegen dat de Beurs of is, zel vaertje met de vrinden weer t' huys komen.
We zellen de vis voor af eeten, en het gebraed agter aen.
Wel mortje dan hebben wy onze tyd van doen, en wy hoeven hier niet lang te staen.
binnen.
| |
Derde tooneel.
Eduward, Klaas.
NU Klaas zyt voorzigtig; en laat u niet door geschenken omzetten, of 't zouwje rouwen,
Weest trouw voor je zelf, maar wilt een ander niet vertrouwen:
Ik kom ligt binnen een uur of twee weer: indien 'er ymant komt, die my van noden heeft,
Zeg dat die weerom moet komen, maar verzoek het beleeft.
En zo je Izabel komt te spreken, zeg aan haar dat ik na Jeronimus ben gegaan; maar by lyven,
Laat haar, nog Klaar niet uit, en daarom zel je binnen by haar blyven.
Want indien ik vernam, datze met den een, of ander gesproken had,
Het zouw slegt met jouw aflopen, daarom draag wel zorg, en doet me dat
Myn Heer, jy meugt jouw vry op myn verlaaten,
Zy zullen 'er niet uyt komen, al wouden zy myn een zakje vol dukaten
Ten besten geeven: ja zy zouden myn niet vermurwen, al dwong hun de nood
| |
| |
Ook datze uyt moesten wezen, myn getrouwheid is te groot.
Wel nu ik zal dan op uwe zorg, haar en myn huys betrouwen.
binnen.
Ga maar gerustelyk heen ik zal haar wel binnen houwen.
| |
Vierde tooneel.
O Bloed dit staatme schoon, ik Vize Commies, van onze Juffrouws uyt en ingank gemaakt!
En dat zonder solliciteeren! wel daar ben ik zeker al gemakkelyk aangeraakt:
Wat heb ik nouw al vrindschappen te verwagten en geschenken te hoopen,
Hoe zullen my die Jonkertjens, geduurig om onze Juffrouw agter 't gat loopen!
Wat zullenze my bonsjoeren om myn gunst te genieten! ja wel, ja wel!
Dat ik haar op gelt mogt zetten, ik kreeg wel een kapitaaltje alleen voor het vel.
Maar ik heb een schoon kargezoentje te bewaaren daar ik wel op mag passen,
Want het is zo moeyelyk, een sprinkhaan stil te doen zitten, als menze komt verrassen,
Inzonderheyt dat jonge goet, dat de schigtige Paarden slagt,
Dat opspringt, als een vloo in een heete Pan als je 'er niet naauw genoeg wagt.
Maar wat zal het onze Izabel vreemt in de ooren klinken, alsze myn ampt komt te hooren!
| |
| |
Jy Cipier zalze zeggen! jy Cipier! van agteren, en van vooren,
En van 't heele huys! jy oppasser van my, en van myn vryigheyt!
Ja wel my dunkt, dat ik al hoor, hoe wakker datze tegen my of leyt.
Maar zagt, daar komtze zelf met Klaar: Holla, zy moeten order pareeren.
| |
Vyfde tooneel.
Klaas, Izabel, Klaar.
HAlte, mejuffer; niet verder, retiré, te rug, jy moet keeren.
Wel Klaas, wat is dit te zeggen! wie maakt jouw zo veel meester over my?
Zo lang ik geen andere order heb, passeert hier niemant voorby.
Wel dit komt hier schoon, ik geloof wy zouwen ons wel van jouw laaten regeeren.
Ik zeg dat jy voort gaat, jy zult myn order pareren.
Jouw order wel dat komt schoon, wat brustme deeze gek!
Gek, of niet gek, jy zultme in huys danssen, al voort ook, en houdme de bek:
Ik ben Opperhooft van het huys, zo lang als myn Heer zal uytblyven.
| |
| |
Heb jy daar al een Acte van op de Sekretary van de verteerde kost laaten schryven?
Ik geloof schier van ja: want de zegels daar van dunktme, stinken welses mylen in de wind.
Wat roerd dat jouw, waar ik ze heb laaten schryven? ik zeg dat jy gezwint
Te rug gaat of ik zal 'er op in stooten.
Wel daar ben jy de man wel na: kom zit een reys op met jouw hangende pooten.
Is het ontzag uyt de waerelt, dat een Knegt zyn Juffrouw dus tracteren derft?
ô Neen, maar de eerbaarheit is my gezegt, dat ziek is, of alreets legt en sterft;
Ho, ho, men kan niet te voorzigtig weezen, om een dief de gelegentheit af te snyen;
Want daar het hooft even in kan, laaten zy dikwils het geheele lyf in glyen.
Hoor, in 't kort Juffrouw, ik heb volmagt van myn Heer, over U, en Klaar.
En daar versta ik niet toe Jonker Klaas, wel dit komt hier raar!
Heeft myn Heer magt, om myn Vryheit weg te geeven? daar toe zal ik nooyt konsenteren.
Nu Klaas laat ons gaan, ik beloofje ik zalje wat vereeren.
Holla Juffrouw, ik vrees, die gift zouw my al te duur komen te staan.
| |
| |
Daar houw ik jouw van vry.
zelver vry, zo komt het 'er niet op aan.
| |
Zesde tooneel.
Klaas, Izabel, Klaar, Karel.
‘DAar zie ik Izabel, en Klaar, en zal my derwaarts voegen,
O hemel last myn list myn lukken naar genoegen.
Hola, wel dit komt schoon! ô ho hebje zulke kneepen Mevrouw
Wel Klaas, hoe is't? hoe heb ik het nouw
Metje? mag ik met onze Juffrouw niet spreeken? wel hoe is 't nouw geleegen?
Ik zeg van neen eens voor al, en daarom spreekme niet meer tegen,
Jy bent ligt de koppelaar van de eene of andere daar onze Juffrouw wat mee uyt heeft staar
Hoor Izabel jouw Papa heeft my geboden, dat jy met niemant zult spreeken en daar mee gedaan.
Maer Klaas, benje door geen woorden, of reden te verzetten?
Hy heeft order van Papa; om Karel het spreeken met my te beletten;
| |
| |
En daarom is 't, dat hy (van redelykheit ontaart,)
My handeld als slavin, op sluyten streng bewaart.
Daar hebje gelyk in Juffrouw; jouw vaders gebod is, datje met niemant zult spreeken,
En kwam ik dat niet na, hy zouw my gewisselyk hals en beenen breeken.
Wel dan hebje gelyk, datje zorg draegt voor jouw Juffrouw: want de genegentheit
Tot het gebod van zyn Heer, is een zaek, daer niet weinig aen gelegen leyt.
Maer Karel nae ik heb gehoord, is vaerdig. om een Juffrouw te schaeken,
Zyn koets is gereet, kan hy maer gelegentheit vinden, om met haer weg te raeken,
Ja indien de Juffrouw het nodige by een pakt en haer houd gereet;
Zo ziet hy dezen dag nog kans, om 'er door te komen: want datje 't weet
Tot de knegt, die loos is, en order heeft om op de Juffrouw te passen,
Heeft hy moet om door de eene of andere kwinkslag te verrassen:
En dan zo, terwyl de vader uyt is, met de Dogter deur te gaen.
Watje zegt! maar is dat voor de Juffrouw niet een stout bestaan?
Zalze daar door niet haar eerlyke naam bevlekken en verliezen?
ô Neen, haer 's vaders raed dee Kaerel dit verkiezen,
Zy word hier door verlost van 's vaders hardheit, en de meyd
| |
| |
Zal mee gaen, om te stuyten alle opspraek, tegen de Juffrouws eerbaerheyt.
Ja zeker; maar zouw de meyd haar eer, daar ook niet om in prykel stellen?
Want de eer van een meysje is teer, en bizonder zig onder jonge gezellen
Te begeven; want begon de liefde eens aan 't koken te raaken, zo leed ze ligt noot,
Om schip breuk te leyen; gelyk een schip dat door storm aan strand, of op een klip aan stukken stoot.
Wel hoe weetje niet beter! geen van beyde kan daar de minste oneer by leyen,
Kom, kom, allang genoeg met die praatjens: daar een stokje tusschen beyen.
Moet ik dit van een knegt verdraagen, myn Papa handeld my zo wreed niet, als gy me doer.
Jouw Papa handeld jouw naar zyn believen, en ik uyt bevel, gelyk ik moet.
‘Vaar wel myn lief, schoon ons de gelegentheid nu door Klaas word benomen,
Zal ik door andere middelen, egter dien hoek nog wel te bovenkomen.
binnen.
Ik heb daar een ampt van myn Heer gekreegen, maer ik wouw wel, dat ik'er al was van verlost,
Want zulk een officie wel te bedienen, geef ik een jegelyk te bedenken wat al moeyten het kost.
binnen.
| |
| |
| |
Zevende tooneel.
LAat zien, hier moest ik wezen, 't was gezeyt de drie Vriezen moesten 'er uythangen,
Ik zal eens aan kloppen, want ze zullen mogelyk al na me verlangen.
| |
Agtste tooneel.
Visdraager, Kniertje.
WElvaer, binje daer? kom wy zellenje van jouw vragt ontslaen.
Wel dat is een wakkere zoo, onze Miester weet van Vis koopen.
Ik had wel eens drinken verdient Vrouw, want ik kom zo hard loopen.
Ze zelje reys tappen; daer is gelt.
binnen.
Hou daer vaer, drink jy dat glas eens uyt.
Dat 's nog van den opregten, dat bier heeft lever, en kuyt;
Nouw vryster ik hebje te bedanken, en met gezontheyt moetje de vis eeten.
binnen.
| |
| |
| |
Negende tooneel.
Tryn, Bregje.
WEl hoe is 't Tryn hebje 't weerom komen vergeeten?
Hoe staeje dus? waerom lachje? ja wel dit lykt wel wat raers.
Wel zouw ik niet lachchen, als ik om die vis denk, zulk een schoone zoo Baers.
Wel nouw zelje jouw hart ophaelen met Baers te eeten daer ikje zo heb hoorenna verlangen;
Ja moer jy hebt die fuyk al heel wel gestelt, om zulke vis te vangen.
| |
Tiende tooneel.
Tryn, Bregje, Joost, Teeuwis, in een Rosbaar.
MAer Bregje wat is dit te zeggen hoe komt Joost zo verbaest
Aenloopen? ik zel jouw mortje roepen? Vrouw kom eens hier met 'er haest.
| |
Elfde tooneel.
Tryn, Bregje, Kniertje, Joost, Teeuwis, in een Rosbaar.
| |
| |
Wel Vrouw vraegje dat nog? og ik begin te vreezen,
Zie eens hoe bliek dat 'er jouw kozyn uytziet, ik geloof niet dat hy 'er lang zel weezen.
Og! wat komt onsover! myn lieve kozyn, als een dood zo zie jy 'er uyt.
Og help hem voort in huys, hoe is't kozyn? maer hy geeft geen geluyt.
Dat is geen wonder want van benauwtheyt is hem schier de gorgel gebrooken.
Help hem, met 'er haest nae bed, ik zei hem voort een potje heete wyn kooken.
| |
Twaalfde tooneel
Kniertje, Tryn.
LOop alje best nae onze Aegje Jelmers, en Jeske Jeyt,
Zeg datze daetelyk hier moeten komen, om dat onze kozyn op zyn verscheyen leyt.
En ziet of je onderwegen jouw Miester ontmoet, zeg hem dat hy hem moet spoeyen:
Ja wel, kwam hy evenwel zo kort te sterven, dat zouw myn van harten moeyen.
| |
Dertiende tooneel
Kniertje, Joost.
OG! Juffrouw kom dog boven, want de Baron ziet 'er uyt, of hy de geeft geven zal,
| |
| |
Hy zend my om zyn Dokter.
Ik weet waer hy logeert, 't is een Engelsche Brabander hy is met hem over gekomen.
Og! loop dog wat ras, want ik begin voor zyn leven te schroomen.
binnen.
| |
Veertiende tooneel.
Karel verkleed als een oud man, schelt aan het huys van Eduward.
Al zagjes, sta te rug, waar wouw je heen?
Ik heb hier een brief aan uw Juffrouw van haar Papa.
'Er jouw evenwel buiten te houwen: want men zouw my het inlaaten al te duur betaalen.
Uw Heer heeft een overval gekreegen, en hy gebied dat je hem met de koets of slee zult haalen.
Nouw lustig, waar sta je na te zammelen, meen je dat het my niet verdriet hier zo lang te staan?
Wel verdriet het je? dan zouw ik jouw raaden te vertrekken, en weer heen te gaan.
| |
| |
Onbeleefde schelm, zul jy jouw Heers brieven zo ontfangen? en zyn Vrinden zo toespreeken?
Ik zeg dat je aanstonds heen gaat, of ik zal je hals en beenen breeken.
Nouw, nouw, patientie, patientie, weest zo haastig niet, myn lieve maat.
Ik moet de brief eerst eens hooren leezen, op dat ik weet wat 'er in geschreeven staat.
| |
Vyftiende tooneel.
Karel, Klaas, Izabel, Klaar.
Mevrouw, uw Papa, heeft zo even een ongelukkige overval gekreegen,
Ik daar by geval voorby koomende, en ziende, hoedanig het met hem was gelegen
Gaf aanstonds ordre om hem te brengen, in 't gouwe Hooft,
Daer hy tegenwoordig nog is, uw knegt, uit onverstand, of van zyn zinnen berooft,
Houd my door zyn zotheid op, met de brief van uw Papa te willen horen lezen.
Wel ik zeg jouw Papa, zulk een overval te krygen, Dat kan onmogelyk weezen.
Nu gebied uw Papa, dat de knegt aanstonts, met de koets, of slee hem zal,
| |
| |
Helaas! Wat droevig ongeval
Is dit! Zo onverwagt! Wat rampen, en elenden zullen my nog overkomen!
Zagt, zagt Mevrouw, gy moet uw droefheit wat intoomen.
Myn Papa zulk een ongeluk te krygen! Ja wel ik word desperaat:
Ach! ga aanstonts heen Klaas, en zie hoe het 'er geleegen staat.
Ik zal gaan, maar laat ik de sleutels, van de stal eerst van agteren haalen.
binnen.
Hoe zal ik na waerdy uw trouwe min betaalen!
Dat 'k u omhelzen mag, geeft my een nieuwe kragt.
Weest voorzigtig myn Heer, zie toe, dat je niet te lang wagt.
Want zo Klaas vernam, dat jy het waart, zouw dé heele aanslag verbrod weezen
Ik zal my dan zo lang in uw huis verbergen, tot hy uit is; zo hoeft men niet te vreezen.
| |
| |
| |
Zestiende tooneel.
Izabel, Klaar, Klaas met sleutel en Paar de tuyg.
HIer ben ik Juffrouw, maar waar is dat Heerschop dat hier daar even was?
Hy is voor been gegaan, en jy zoud hem volgen, maar haartje tog ras.
Holla! of dogt je dat niet Juffrouw? jy moet weer in der muiten.
Ik moet de deur verzeekeren, en wel digt en vast in 't nagtslot sluiten.
De wagt is my bevoolen, en daarom moet ik oppassen, want
De voor zigtigheid is de moeder van de Wysheid, en 't Verstand.
| |
Zeventiende tooneel.
Joost verkleet als een Dokter.
DIe de waerelt bedriegen wil, moet het aan geen listen ontbreeken.
Nog in zyn voor genomen aanslagen ten hal ven blyven steeken:
Wat aangaat een staatzugtigen boer te bedriegen, die zig voor staan laat
Dat het gelt hem behoorde Adelyk te maaken, of ten minsten een man van slaat,
Daar maak ik zo veel werk niet van: want in een opgeblaazene vind men reeden
Om aan te toonen zyn ongeregelde mislaagen, en buytenspoorigheeden.
Maar wat doet de list niet al! als men door de winst zig zelven verryken mag!
Eerst ben ik Lyfknegt geweest, daar na Tolk, nu Dokter, en dat op een dag.
| |
| |
Ja wel, zo my deze vond gelukt, en Teeuwis aan Bregje komt te trouwen,
Zo ben ik volgens beloste voor al myn leeven behouwen,
Nu meen ik terwyt de vader uyt is, de Moeder ook te zenden van kant,
En dan zal Jonker Teeuwis het volkomen na zyn zin hebben: want
Een uurtje alleen te zyn, zal de ouwen, tot het huwelyk doen konsenteeren;
En nu ik Dokter ben, heb ik beter karakter, om de moeder te kommandeeren;
Indien zy maar myn order wil volgen, zo zal alles wel gaan;
Maar zagt, laat ik stil swygen, want ik zie daar de moeder staan.
| |
Agtiende tooneel.
Joost, Kniertje.
GOeyen dag moeyerke, hebde gay hier een Doktoor voor eene kranken van nooyen?
Og ja myn Heer Dokter, jy bent hier door een knegt ontbooyen,
Want onze kozyn is krank geworden, aen een onbekende kwael.
Kik zal hem eens visiteeren: Hebde zayn Urine wel bewoort in een Urinaal?
Og neen, ik geloof hy verstopt is, want zyn of gang wil niet schieten.
Ba je meny! kik moet hem dan een rayske vyf of zes klisteeren, en een maelke dry of vier doen zwieren.
| |
| |
Mook hem voor eerst een Potke heete wayn, en sloot 'er een dou zyn eyeren in.
Dat heb ik al gedaen myn Heer Dokter.
Ba, gy hebt waysselayk gedoon, noor maynen sin. Woor is de Patient?
Ik heb hem warmtjes te bed doen leggen.
Kik zal hem eensgoon bevoelen, en ou de gelegenthayt door van zeggen.
binnen.
| |
Negentiende tooneel;
Joris, Lutje Bouwesz., Hidde Jelmersz.
JA Hidde Jelmersz: zo gaet het vaer, men kan 'er onmooglykby bestaen;
Ik zeg de hiele Negotie, zal daer door in de grond bederven en vergaen.
Dat men nog rekenen kon, dat de finantien tot voordeel van 't gemiene best konden dienen,
Men zouw het voor goed keuren: maer by Gorkum van negenen tot ienen
En dan weer de heele middag, die schryvers en wryvers te loopen agter 't gat,
En dan is het dikwils nog zo veel, als kom overmorgen: zie dat
Is te verdrietig: dat men zo met de Koopluy, en hun goederen ziet leven,
Hoe wel ik wel weet, dat men behoorlyke tollen en Licenten moet geeven
Waer door 's Lands lasten verligt worden, en 't Land moet bestaen.
Het schynt Joris Fransse, dat het een mens niet altyd even na zyn zin kan gaen.
| |
| |
Maer wat kan men 'er tegen doen? men moet dog altyd om het kosje slooven:
Hoe wel jy het nouw niet van noden hebt, jy hebt jouw koet jens al op 't droog, en bent dat hoek je al te booven,
De laeste reys, doe jouw Schip kwam te blyven, is jouw wel een tonnetje waerd geweest,
Hoe wel ik wel honderd mael tegen onze Jeske heb gezeyt, dat ik bevreest,
Was, dat men jouw wat scharper zouw onderzoeken: maer doen ik hoorde uyt jouw schryven
Dat jy jouw volk had omgekogt, en datze jouw getrouw zouden blyven
Als het 'erop aen kwam, doen zag ik dat je genoeg verzorgt en behouwen waert.
Ja wel zouwmen voor die prykel niet een stuyvert je trekken? je weet wel als men vaert
Alleen by de reys, of by demaend, dat een Schipper daer of niet vet kan soppen:
Ep ook diende men voor den ouwen dag wel een stuivertje weg te sloppen;
Want men ziet anders wel van een oud Zeeman, een jonge bedelaer.
Daer hebje gelyk in Joris Fransse en dat word 'er ook al menig een gewaer.
Onze Hidde is ook de fynste Broer nergens na geweest, al is hy een Preeker,
Ik heb hem dikwils hooren zeggen, die vaeren wil die vaer in 't kort, gewis en zeeker,
Want zeyd hy tref je het ongeluk dat je eens Schipper te voet raekt,
Zo diende je wel een stuyvertje agter de hand te hebben, daer je jouw zelven weer Shipper mee maekt,
| |
| |
Daerom deelen de Oostersche, en Noordsche zelden meer als vyf of zes ten honderd uyt, alsze al wel vaeren.
Mits dat'er dan nog wel voor af gaen, zo een vier of vyf ongerekende nul jaeren;
Tot dat het eindelyk, op het punt van gekasseert te worden komt aen.
Nouw Lutje Bouwesse: wy weeten immers wel hoe jouw zaeken staen;
Om de fynigheit van jouw weezen, is jouw ook al meenig mislag vergeeven,
Het heugt my nog zowel, dat jy een Wintertje met jouw Schip bent over gebleeven,
Op jouw Meesters onkosten, alleen om dat jy op jouw eigen kargezoen
Te meerder voordeel zouwt hebben, en te grooter winste doen:
En datje ook dikwils andere Scheepen hebt waergenomen,
Om kontrabande goederen over te neemen: want jy wist wel dat 'er goede profytjes van komen.
Ja het was nog op zyn best, als je jouw met het gemaekt akkoort vernoegen liet.
Want zonder verzekering van schrift, of getuigen, golden de eissen niet.
Dog jy bent het alleen niet, die jouw op diergelyke wys hebt zoeken te verryken.
Het is nu de gemeene sleur datmen de grooste winst zoekt, en de schade te ont wyken.
Nouw, nouw, laet het daer by steeken, eer men malkander in zyn eer tast,
Men weet wel, dit het een Schipper in zyn ouderdom niet wel te bedelen past.
| |
| |
En daerom dient men in zyn jeugt de handen wel wat uyt de mouw te steeken.
Hoor: ze zyn meest al even eens, laet ons daerom ons hoofd niet langer me breeken;
Dat men de Reeders, behoorlyke, en naeukeurige reekening moest doen,
De uytdeeling zouw op de reys wel drie, of vier ten honderd grooter vallen met fatzoen.
| |
Twintigste tooneel.
Joris, Hidde Jelmers, Lutje Bouwesz., Eduward, Jeronimus.
DAar staat de man zelf, daar ik zo even heb met u van gesprooken.
Ik moet 'er om lachchen, als ik denk dat jouw Hovenier, dat zo listig heeft bestooken.
Wy moeten hem eens aanspreeken, en hooren hoe de zaaken al staan.
Wel Joris Fransse hoe gaat het? ik hoor jy hebt een kozyn gekreegen hoe staat hy jouw al aan?
Heel wel, want onze kozyn spreekt niet, als van groote zaeken,
En door hem zal ons heele geslagt in staet, en in aenzien geracken.
Gy hebt gelyk, en uw Dogter is door de komst van die kozyn wel grootelyks vereert.
Voorzeker doetze, want zy vind aen hem alles watze 'er aen begeert:
Ta bestond hy haer zo nae niet, ik zag haer wel gaern met hem trouwen.
| |
| |
Wint hier door kon ik uytrekenen, dat hy, en zy waeren behouwen.
| |
Een en twintigste tooneel.
Joris, Hidde Jelmersz., Lutje Bouwesz, Eduward, Jeronimus, Karel, Izabel, en Klaar in 't venster.
Niet te haastig; voorzigtig myn Heer.
Wat duyvel zie ik daar! myn vensters open! ik zweer,
'T is Karel met myn dogter, zagt dit diende ik af te kyken,
Verbergen we ons wat ter zyden, ik zal die snoode leeren my dus veroogelyken.
'T is alles klaar myn lief, ik ga u moedig voor,
Ontspring uw kerker, treed my na in 't zelve spoor.
'T is alles veilig, klim maar at, het lykt ons wel te slaagen.
Nouw Juffrouw, klim maar of, ik zei wel zorge dragen,
Om 't venster te sluyten, wy hebben onze tyd van doen, volg jy Heer Karel maar,
Izabel klimt af.
No lustig, nu is 't jouw beurt Klaar:
Hebt gy ook nog iets vergeeten
| |
| |
ô Neen, niet dat ons nodig is.
Ik zal 't zo lang niet maaken als onze Juffrouw geloof dat vry.
Wat dunk je'er van myn Heer, ben ik je niet gaauw by?
Ja maar kom gaan wy, wy zullen ons vertrek uw vader morgen schryven.
Sta zeg ik, of ik zal uw alle dry ontlyven.
Waar bergenwe ons? ô de drommel myn Heer wy zyn verraan.
Het is myn vader! ag! nu is't met ons gedaan.
Zyt niet bevreest myn lief ik zal u 't le ven bergen.
Voort, voort dat masker af: Hoe dorst gy snode guyt haare agtbaarheit dit vergen!
Spreek op, wat porden u? zo schelms, tot dit verduyvelt kwaat?
Gy wist door 't slegt onthaal, hoe diep gy in myn haat
Reeds stond: en gy ligtvaardige, gy moogt dat uur wel vloeken
Doen deeze ontaarde uw eerst als Minnaar kwam bezoeken.
Niet al te hoog myn Heer; ik heb het stuk bestaan,
Gy gaaft my zelf die raad: en heb ik iets misdaan,
Wyt dat de liefde, die men alles moet vergeeven.
Vervloekte leugenaar, gaf ik u raad? heb ik u hier toe aangedreeven?
| |
| |
Ha booswigt; maar laat los Jeronimus, ik sweer dat het zyn leeven kosten zal.
Zo haastig niet myn Heer.
Ha spyt! die rekel, zal die de val
Van ons geslagt zyn! en lachchen in de vuyst! om 't schelm stuk re styven,
Durft hy my de oorzaak noemen, en my die smet in 't aanzigt wryven!
Laat los myn Heer, laat my begaan, ik wil voor deze hoon myn wraak.
Bedaar myn Heer, bedaar, en weeg met ryp beraad eerst over deze zaak.
Ik heb my al bedagt, hy zal sterven, al kosten 't zelf myn leeven.
Ik bid Heer Vader wilt dees misdaad my vergeeven,
Ik heb (vergetende myn pligt) u huys geschend,
Uw wetten overtreen, my komt de straf: maar wend
Een Vaderlyk gezigt op twee verliefde zielen,
Die door opregte Min tot deeze daad vervielen.
Reys op myn lief, reys op, en stort geen traanen meer.
Ik heb uw kind geperst tot deeze daad myn Heer;
Ik heb de schuld, dat ze uyt haar kerker is gebrooken;
Indienge u wreeken wilt, gy word aan my gewrooken,
'T is waar: ik had voorlang (behoudens uw gezag,)
Dit werk bestemd, maar nooyt vertoonde zig eendag
My gunstiger om dit zo wenschelyk uyt te voeren,
Dan deeze mits myn Heer vooreen van zyne boeren
My aanzag: spreekende my aan in dit gewaad,
Vroegt gy naar myne min, hoe danigheyt, en staat
| |
| |
Van dien: ik antwoorde u; myn Heer des dogter zinnen
En gunst heb ik al weg, my staat allen te winnen
Haar 's Vaders hard heyt en daar ben ik voor bedugt.
Ik vraagde u raad, gy zelf myn Heer ried my de vlugt
Te kiezen, dat ik moest tot deeze daad besluyten,
Gy bleeft myn borg, gaf my de hand, en stelde ons buyten
Gevaar; dit moedigde my dies te meerder aan.
Ik volg uwe order, en gy zegt ik heb misdaan.
Ik gaf die raad, 't is waar maar 'k ben door schyn bedroogen.
Gaaft gy die raad! beschouw dan 't werk met mededoogen
Myn Heer, en toont hier in uwe Edelmoedige aart,
Op dat uw doen uw naam behoorlyk evenaart.
Hier door zouw myne naam en Adeldom versterven.
Wel wat een praet Heer Eduward, die naem zal hy door 't byslapen van jouw dogter wel over erven.
Want gelyk als een ingebooren dogter haer man Burger maeken kan,
Zo kan ommers ook jouw dogter hem wel maken tot een Edelman.
Nouw, nouw, rezolveer, sta de koop toe, zonder jouw lang te beraeden,
Kaerel is ryk; ik kan niet zien, dat jouw dat Huwelyk zo veel kan schaeden.
Ik hem myn dogter geven! neen, ô neen, ik sweer dat ik die schand
Ten koste van zyn bloed, zelf met myn eigen hand Afwasschen zal.
| |
| |
Hier door kunt gy uw dogters eer, nog uw aanzienlyk maaken.
Staa liever 't Huuwelyk toe.
Een schelm, van wien zy haar laat schaaken,
Zouw die haar Bruygom zyn! ik barst van ongeduld.
Nu, nu, myn Heer niet al te haastig; naar ik hoor hebt gy al mee wat schult.
Het is onmogelyk, ons beyden
(Zo vast verbonden ) van malkanderen te scheyden,
Daarom Heer Eduward, begunstig ons besluyt,
Maak my tot Bruydegom, uw dogter tot myn Bruyt.
't Zal nog wel gaan Mevrouw, Jeronimus is op uw zyde, 't schynt dat zy 't zaamen overleggen.
Zo raad gy 't myn myn Heer.
ô Ja, maar zagt, wat wil dit zeggen!
| |
Twee en twintigste tooneel.
Joris, Hidde Jelmers, Lutje Bouwesz, Eduward, Jeronimus, Karel, Izabel, Klaar, Kniertje, Joost, Teeuwis half ontkleed.
JOuw schelm, jouw guyt, heb jy ons zo bedroogen, foey jouw an!
Wel wat is 'er te doen Wyf? hoe raasje zo? spreek.
Datje 't wist je zoud je kruyssen en zegenen van zulke onbenoorlyke dingen.
| |
| |
Deeze guyt, die wy van daeg voor onze kozyn ontfingen,
Die schelm, die daer staer, dat is Teeuwis de Hovenier.
Wat drommel zegje daer wyf! wel hoe duyvel heb ik het hier;
Dat kan onmogelyk weezen, jy hebt abuys, dat is gewis en zeeker.
Abuys zegje, abuys; zyn knegt die hem uyt heeft gegeeven voor zyn spreeker;
Dat is een drie dubbelde schelm op guytery afgeregt.
Ja wel wat komt myn over! kozyn onze kozyn niet te weezen, dat komt drommels slegt.
Jouw schelm, ik zel jouw die guytery duur genoeg uyt peperen, dat wil ik jouw wel zweeren,
Jy zult in 't Rasphuys, of ik ben geen man met eeren.
Ik heb'er nog onlangs een in 't Spinhuys zien zitten die haer ook buyten haer staet
Verkleed had, om andere te bedriegen: ô ho men weet met dat volkje wel raed.
Maer man onze Bregje is van die schelm beslaepen,
Hoor eens ik zei 't je verhaelen hoe slegt dat ik het geschaepen
Vond, na dat hy door een logen veinsden ziek te zyn,
Gebood my deze gemaekte Dokter, wat warme wyn
Klaer te maeken, om de zieke het hart te versterken, en hy zend 'er ons kynd mee na boven,
Terwyl hy my ophiel met veel wisje wasjens, om my van myn zinnen te berooven,
| |
| |
En my wysmaekte dat het een ziekte, (die voort komende uyt de ongemakken van zyn reys) was,
Ik liep eindelyk nae boven, en vond de zieke by onze dogter op het bed, gezont, en wel te pas.
Hy door myn komst verbaest, sprong van 't bed om nae beneden te koomen
Gelyk gy ziet nog heel ontkleed, en zo heeft hy de vlugt genomen.
Wat verder van de rest is, daer weet ik niet van, dat is ons Bregje best bekent.
Wel ik barst van spyt, myn dogter een hoer te worden van zulk een kaele vent.
Holla Joris Fransse jy moest van my nog van jouw dogter zo kwalyk niet spreeken,
Want jy zyt zelf de oorzaek, dat ik my over uw gewaende staetzugt heb zoeken te wreeken.
Jy woudt te hoog aen, en nu zie je hoe leeg dat het met jouw afloopt.
Daer had ik reden toe, en ik had van myn dogters zindelykheit wat beters verhoopt:
Maer een Boer in plaets van een Edelman tot myn kozyn te ontfangen,
Dat is niet om te vergeeten: Ja wel zie daer men behoorde zulke schelmen op te hangen.
Nu Joris Fransse, wyl het dog zo is, neemt hem voor jouw schoonzoon aan.
Schoonzoon zegje! daer zal ik in Eeuwigheid niet toe verstaen,
Maer ik zal Bregje, die hoer, voor altyd in 't Spinhuys doen zetten.
| |
| |
Daer zel ik wel zorg voor draegen, en zo 't in myn magt is, jouw dat wel beletten.
Wel hoe is 't myn kind niet? en mag ik daer niet mee doen wat ik wil en begeer?
Niet als dat in redelykheit bestaar.
Wel dit is dan myn redelykheit, myn Heer.
| |
Drie en twintigste tooneel.
Joris, Hidde, Lutje, Eduward, Jeronimus, Karel, Izabel, Klaar, Kniertje, Teeuwis, Joost, Bregje.
DAer komt die ligte kooy: hoe durfje nog verschynen voor myn oogen!
Og Vader lief ik bid wilt het myn vergeeven, heb ik jouw en myn mortje bedroogen.
Vergeeven? ja ik zalje vergeeven, met een hand vol Rotrekruyd, zo steekt jouw de moort.
En zo raek ik ontslagen van een dogter, die haer niet heert gedraegen gelyk het behoord.
Zie daer komt onze Aagje Jelmers, en Jeske Jeyt, wat zullen 'er die een schande van spreeken.
| |
Vier en twintigste tooneel.
Joris, Hidde, Lutje, Eduward, Jeronimus, Karel, Izabel, Klaar, Kniertje, Teeuwis, Joost, Bregje, Tryn, Aagje, Jeske.
SEllement! hier is 't verbruyd, hier lykt de bommel wel uyt te breeken.
| |
| |
Joris tegen Jeske en Aagje
Wat dunktje nigten, zyn wy hier niet lelyk by de neus gevat?
Deeze guyt die wy meenden onze kozyn te weezen, heeft ons bedroogen.
Dat is zo, onze Kniertje zal het je allerhael wel netjens zeggen.
Sellement! daar zie ik myn Heer met zyn dogter, hier zal een huysje leggen!
Ik zal myn stilletjes verbergen, eer men my hier ziet staan,
Want wierd myn Heer myn gewaar, het zouw slegt met my vergaan.
binnen
Ja wel Joris neef, terwyl het zo is, zouw ik jouw raeden, onze nigt aen Teeuwis te geeven,
'T is beeter daer over heen gestapt, als dat men haer beschuldigt van een oneerlyk leeven,
Jy hebt jouw zelf die plaeg al veel op de hals gehaeld, door dien jy altyd hebt gezeyt,
Dat je wout hebben jouw dogter zouw worden van een Edelman gevryt,
En nu zie je hoe een mensch door zyn ingebeelde staetzugt word bedroogen.
Nouw, man, nouw, hebt met haer mededoogen,
Ze hebben malkander lief, en zy is ons eenigste kind en heeft nie mant nader als jouw, en myn.
| |
| |
Wel raad jy het myn ook Vrouw? Ik stap 'er dan over? Veel geluks gemaekte Kozyn:
Ik geef jouw myn Dogter, leef met haer, als een eerlyk man met zyn Vrouw behoort te leeven,
Op dat ik nooit berouw mag hebben, dat ikze aen jouw tot een wyf heb gegevën.
Vreyer, By slaap, en Bruigom, en dat allemaal op een dag;
Ja wel! Hy is de gelukkigste, die men van zyn leven zag.
Heb dank Joris Fransse, ik beloofje dat ik alzo gerust met jouw dogter huis zal houwen,
Als of jyze met een Edelman, of Baron had laten trouwen.
De redely kheit van Joris Fransse, en de voorspraak van Heer Jeronimus, doet my ook veranderen van besluit
Ontfang myn dogter van myn hand (Heer Karel) tot uw Bruid.
Ik had noit gedagt, haar imant die niet Adelyk was te geven,
Maar ik vind my door een zugt tot u daar toe gedreven.
Gy zult my noit, schoon dat ik hier als toe gedwongen ben
Myn Heer, ik dank u voor die eer, en ik beken;
Dat u eedelmoedigheit door dit besluit, zo diep heeft plaats genoomen
In myn hart, dat ik altoos zal tragten, uw voorbeelt daar in naar te komen.
Wel nouw, terwyl Karel met Izabel, en Teeuwis, met Bregje de Bruigom geworden is,
Zo nood ik jouw altemael tot mynent, op een brave zoo vis,
Wy zullenze op de gezontheit van de jonge luy eens lustig begieten.
Ja kom keyeren kom, nouw myn kind de Bruid is, mag het 'er wel op overschieten.
EINDE.
|
|
Auteursrechtvrij