Marijkes kerstvakantie

17. Licht

De dokter en de inspecteur zwierven in hun auto in de sneeuwstorm op het IJsselmeer.

Het was een hopeloze dwaaltocht.

Opeens klonk er een stem uit de mobilofoon: ‘Hallo nummer 34! Hallo nummer 34!’

Het was hun nummer. De inspecteur sprak in de microfoon: ‘Hier nummer 34, nummer 34.’

‘De kinderen zijn terecht!... De kinderen zijn terecht!’

[p. 83]

‘Goddank!’ riep oom Simon uit.

‘Zijn ze bij jullie aangekomen?’ vroeg de inspecteur aan zijn telefonist.

‘Nee, inspecteur. De machinist van het stoomgemaal Vier Noorderkoggen heeft ons opgebeld. In die buurt zijn ze aangekomen. Ze zijn gezond en hebben onderdak. Maar ze zitten daar ingesneeuwd.’

‘Dank je,’ zei de inspecteur, terwijl hij de telefoon ophing. En tegen de dokter: ‘Gefeliciteerd.’

‘Waar staat dat gemaal ergens?’ vroeg oom Simon.

‘Dicht bij Medemblik.’

‘Hee, zijn ze daar beland? Zullen wij ze ophalen?’

‘Ze zijn daar ingesneeuwd, dus onbereikbaar.’

‘De dijkweg zal versperd zijn. Achter de dijk liggen natuurlijk hopen opgewaaide stuifsneeuw. Maar van zee uit is het te proberen.’

De inspecteur zag er weinig heil in.

‘Als de kinderen er gekomen zijn, kunnen wij er ook komen,’ meende oom Simon. ‘Hebt u er bezwaar tegen dat wij een poging wagen?’

‘Nee, dokter.’

Zij reden een heel eind terug om de kaap van West-Friesland heen. De inspecteur raadpleegde kaart en kompas en gaf de richting op. ‘Weest u voorzichtig bij het naderen van de dijk.’ Zij reden langzaam, steeds speurend naar obstakels.

‘Het is in het donker onbegonnen werk,’ zei de inspecteur.

‘Wij belanden natuurlijk wel bij de dijk, maar ik kan op kilometers na niet zeggen waar. Het kan net zo goed bij Wervershoof zijn als bij Medemblik. Een kans op duizend dat wij bij het gemaal belanden.’

‘Ik wil het toch proberen,’ hield oom Simon vol.

Het was volslagen duister op het IJsselmeer en aan zijn oevers. Toen de winter inviel, waren de lichtboeien opgenomen. Nadat

[p. 84]

alle scheepvaart opgehouden was, waren de vuurtorens gedoofd. En de lampen van de auto boorden tevergeefs in de jachtsneeuw. Geen toren of dijkhuis was te zien. Zo hadden zij geen enkel baken.

‘Ik zie een licht!’ zei de inspecteur opeens.

‘Waar?’

‘Daar rechts... Hee, nu is het weer weg.’

De dokter stopte. Zij konden geen van beiden enig licht ontdekken.

‘Was het geen verbeelding?’ vroeg de dokter.

‘Ik meende stellig het te zien.’

Oom Simon reed voorzichtig in de richting waar de inspecteur het schijnsel had gezien.

En toen zagen zij beiden een licht, heel duidelijk. Het bewoog heen en weer alsof iemand met een lantaarn zwaaide om hun aandacht te trekken.

Zij reden er op toe. Er stond een man op het ijs met een zaklantaarn in de hand.

‘Bent u verdwaald?’ vroegen zij.

‘Nee. U soms? Ik zag uw lampen. Toen ben ik gaan zwaaien met mijn lantaarn.’

‘Wij zijn op zoek naar kinderen.’

‘Soms naar twee meisjes en twee jongens?’

‘Ja.’

‘Naar Marijke en Clara, Henk en Frans?’

‘Warempel, ja! Hoe weet u?...’

‘Ik heb de politie gebeld en gezegd dat zij terecht zijn.’

‘Aha! Was u de brenger van die goede boodschap? Wij hebben ervan gehoord en zijn nu op weg hen op te halen.’

‘Da's vliegensvlug!’ zei de man bewonderend. ‘Ik heb zopas getelefoneerd.’

‘De politie ìs vlug,’ glimlachte de inspecteur gevleid.

‘Is hier het gemaal?’ vroeg oom Simon.

[p. 85]

‘Dat is ginds. Maar daar moet u niet zijn. Ik ben daar naar toe gegaan, omdat er telefoon is. De kinderen zijn dichter bij, recht over de dijk. Wanneer u mee wilt gaan?... Nee, met de auto kunt u er niet komen. Te voet gaat het wel.’

Oom Simon en de inspecteur stapten uit. De boer ging voorop. De anderen volgden over schotsen en keien en daarna door dikke sneeuw.

Er werd gerammeld aan de deur van het huisje achter de dijk. Marijke, Maarten, Henk en grootva sprongen tegelijk op. Frans wilde ook, maar hij kon niet. Zijn voet deed veel meer pijn dan straks op het ijs.

Het was boer Harmen! zag Marijke.

Gelukkig! Er viel haar een pak van duizend pond van het hart. De boer was niet alleen. Achter hem stapte een grote man over de drempel. Hij had een bontmuts op.

Oom Simon! zag Marijke.

‘Oom!’ riep Henk opgetogen uit. ‘Hoe wist u?... Hoe hebt u ons hier kunnen vinden?’ Hij was stomverbaasd.

Marijke was blij en bang tegelijk. Ze wilde wel op oom Simon toe springen, zo blij was ze. Maar tegelijk kromp ze ineen, zo bang was ze.

Nog een derde man stapte uit de sneeuwstorm het huis binnen. Hij was nog langer dan oom Simon. Hij droeg een lange, zwarte jas en een pet met zilver. Het was een politieman.

Marijke kromp nog dieper in elkaar.

‘Nou, heren, hier zijn we er dan,’ zei Maartens vader. ‘Daar ziet u twee van de verloren schapen.’

‘Ha, Marijke!’ riep oom Simon vrolijk. ‘Ha, Henk!’

Marijke stond verbluft. Oom Simon was niet noos op hen. Zijn toon was blij. Zij vloog hem om de hals. Maar die politieman... Oom Simon stapte de kamer binnen. ‘En daar zie ik Frans en Clara. Het klaverblad compleet. Da's prachtig!... Wat nou,

[p. 86]

Frans? Zit jij aan je stoel vastgekleefd? Wat scheelt eraan, jongen?’

‘Gevallen, oom,’ zei Frans kleintjes.

‘Been stuk?’

‘Dat niet geloof ik. Maar mijn enkel doet gemeen pijn.’

‘Laat me eens zien.’

Frans haalde zijn broekspijp op. De grote mannensok ging heel gemakkelijk uit.

Oom kneep in het been.

‘Au!’ piepte Frans.

‘Tanden op mekaar, neef!’

‘Er is niets gebroken,’ zei de dokter na het onderzoek. ‘Alleen een stevige verstuiking. De eerste dagen op je zitvlak zitten, jongen.’

De dokter keek de kamer rond. Op tafel stonden nog de schalen van de oliebollen, bijna leeg. ‘Dat is hier goed toegegaan, geloof ik.’

‘Houdt u van appelflappen, dokter?’ vroeg grootmoeder.

Oom Simon smakte. ‘Appelflappen, mmm... Het water loopt me om de tanden.’

‘Marijke, haal ze even.’

‘Ho, ho! Dat gaat toch niet,’ zei oom Simon. ‘Eerst hebt u al vier kleine onverwachte gasten mee laten eten. Nu nog twee grote? Dat is te veel. Dan blijft er voor u zelf niets over.’

‘Er is meer dan genoeg. Marijke, wil je nog een schotel halen?’

‘Ja, oma.’ Ze noemde die lieve, oude vrouw ook oma, net als Sijtje en Maarten.

Marijke ging en kwam terug met een schotel vol besuikerde appelflappen.

‘Nu nog drie schone bordjes, kind,’ beval grootmoeder van haar stoel.

Marijke bracht ze.

‘Deel maar uit.’

[p. 87]

Marijke deelde uit: aan oom Simon, aan de inspecteur, aan boer Harmen, die niet tekort mocht komen na zijn barre tocht. Ten slotte ook aan alle anderen.

‘Een glas bisschopswijn erbij?’ bood grootmoeder aan.

‘Mmm,’ zei oom Simon, terwijl hij de poedersuiker van de appelflappen van zijn vingers likte. ‘Ik ben gek op bisschopswijn.’

‘Het warmt zo lekker door, ziet u,’ zei het vrouwtje.

‘Marijke!’

Marijke haalde bisschopswijn. Die had ze óók mee klaargemaakt. De mannen dronken. Alleen de inspecteur nam koffie. In dienst dronk hij geen wijn.

‘U maakt dat we nooit weer weggaan,’ zei oom Simon.

Grootmoeder wilde haar gasten nòg meer goed doen.

‘Marijke, die schaaltjes. Je weet wel. Ze staan in de keuken op de kast.’

Oom Simon had nu echter haast. ‘Nee, nee, wij moeten naar huis. En wij mogen u de oren niet van het hoofd eten.’

Voor ze gingen, namen de kinderen afscheid. Marijke sloeg haar armen om de hals van de oude vrouw. ‘Bedankt voor àlles, oma,’ zei ze en gaf dikke zoenen op haar rimpelige wangen.

‘Kind, kind,’ zei die. ‘God zegene je.’ Zij streek Marijke over het haar. Er rolden een paar tranen langs haar neus.

De inspecteur nam kreupele Frans op zijn rug. Boer Harmen droeg Clara op zijn nek. Oom Simon wou Marijke dragen, maar zij zei: ‘Ik kan best alleen.’ Henk zei hetzelfde.

In de hoge sneeuw op de dijkweg bleef Marijke echter steken. Oom Simon haalde haar eruit. Daarna moest hij ook Henk uit de sneeuwbank trekken.

Op de dijkkruin beet de oostenwind hen in het gezicht en werden ze verblind door driftsneeuw. Marijke klappertandde. Hoe had zij in dit vreselijke weer daarstraks de moed behouden? Nu kon zij niets, geen stap.

[p. 88]

Oom greep haar bij de schouders en duwde haar op.

Henk ging voorop met een lantaarn in de hand. Ze liepen zoals schaatsenrijders tegen de wind optornen, opgelegd en diep gebogen. Gelukkig stond de auto niet ver af.

Met z'n vieren zaten ze achterin, Frans in een hoek, zijn zere been op de bank tegen de leuning. De anderen moesten om hem naar voren schuiven.

In de auto had de storm geen vat op hen. Toch was de rit recht tegen de wind, die nu helemaal naar het oosten was gedraaid, nog een verschrikking. De storm huilde om de wagen. In het licht der lampen zag Marijke niets dan wervelende sneeuw. Een heksendans in grijze sluiers. Maar het maakte Marijke nu niet bang.

Binnen de havendammen was beschutting. In de stad was het luw, zelfs bij de oosterstorm. In het eeuwenoude huis brandde de haard met hoge vlammen. Tante Truus had warme muilen voor hen klaargezet.

Zodra de kinderen binnen waren, draaide tante aan de kiesschijf van de telefoon.

‘Om je geheel gerust te stellen Stien. Hier zijn ze zelf.’

[p. 89]

Clara praatte met haar moeder. Henk volgde. Om Frans gelegenheid te geven, sleepte tante het toestel naar de rustbank, waarop oom hem had neergelegd.

‘Ik ben best, moeder. Dat lamme pootje is gauw weer beter, hoor!... Of wij bang waren? Als wezels! Ik ook. Henk ook. Alleen Marijke niet. Die was geweldig! Zij heeft ons erdoor gehaald.’

‘Frans daast, hoor, moeder,’ zei Marijke, toen zij de hoorn overnam. ‘Ik zat ook lelijk in m'n rikketik. Ik zit het nog.’ Ze snufte toen ze ophing.

‘En nu direct naar bed,’ zei oom. ‘Nee, nee, jullie zitten het oude jaar niet uit. Dat gaat niet na zó'n dag. Naar boven!’ Hij nam Frans op zijn nek. Tante droeg Clara, die geen stap meer doen kon. Marijke strompelde achter hen aan naar boven. Zij was doodmoe.

Clara sliep op hetzelfde ogenblik, dat tante Truus haar een nachtzoen gaf.

Daarop ging tante naar het andere ledikant.

‘Welterusten, Marijke!’

Marijke sloeg haar beide armen vast om tantes hals.

‘Wilt u... wilt u mij vergeven?’ vroeg zij hees.

‘Vergeven?... Wat?... Waar praat je over?’ Tante Truus begreep haar niet.

‘Dat wij dit hebben uitgehaald... Dat ik u zo in ongerustheid heb gebracht... Ik was boos op u, omdat ik u vanmorgen niet mocht helpen in de keuken. Ik ben nijdig weggegaan. Daarom... Ik heb het allemaal verknoeid. Ik...’ Zij begon te snikken.

‘Hou op,’ zei tante Truus. ‘Hou op!... Dat jullie mij niet mochten helpen, was verkeerd van mij. Ik heb jullie feitelijk de deur uitgejaagd. Zo was het mijn schuld, dat jullie in de knoei raakten. Daarom was ik zo ongerust. Daarom ben ik zo bang geweest. Het was mijn schuld. Ben jij niet boos op mij?’

[p. 90]

‘Op ur!’ Marijke lachte door haar tranen heen. ‘U bent een lieve, bovenstbeste tante!’ Zij gaf haar een dikke zoen.

Tante Truus kuste haar nichtje. ‘Dank je, Marijke. En nu gauw slapen, meiske, het oude jaar uit,’ zei ze hartelijk.

Toen ging ze.

Marijke lag nog wakker. De dag liep langs haar heen. Zij had een boel verkeerds gedaan. Tegen tante Truus. Dat was nu gelukkig weer in orde. En later... Zij sidderde nu nog, als ze dacht aan de scherpe schotsen en aan de wervelende stuifsneeuw, aan de bittere kou en aan de verschrikkelijke eenzaamheid op het meer. En zij meende nog wel dat de Here Jezus was komen wonen in haar hart. Dan was je niet bang. Dan was je niet eenzaam. Zij was het wel geweest. Was dus de Heer niet in haar hart komen wonen? Maar daarna durfde zij wel weer. Hoe was het nu? Woonde de Here Jezus in haar hart of niet?

Buiten zong het klokkenspel. De storm woei veel klanken weg. Marijke hoorde alleen flarden van het lied, dat de toren zong. Toch herkende zij de melodie.

Blijf bij mij, Heer, want d' avond is nabij...

Zij bad het gebed met de klokken mee, de handen onder het dek gevouwen.

Alles verzinkt, waar ik mij henen keer...

Zo was het geweest, toen zij in de ijswoestijn ronddwaalden.

'k Heb U altijd van node, dag en nacht...

Ja, dat was zij vandaag dubbel en dwars aan de weet gekomen.

[p. 91]

 

Meer dan verwinnaar blijf ik in de Heer.

Was zij dat ook? Toen het er op aan kwam had zij moed gekregen om door te zetten.

Geen vijand vrees ik, als Gij bij mij zijt...

hoorde zij de toren zingen. Was het dàt geweest? Ja, ja, dat was het. De Heiland was bij haar geweest in storm en duisternis en daardoor had zij moed gekregen. Hij wou tòch wonen in haar bange, telkens falend hartje.

In dood en leven, Heer, blijf mij nabij!

Dit was het laatste wat zij zachtjes meezong met het klokkenspel. Toen sliep Marijke in met een glimlach om de mond.