De leeuw van Rorá

[p. 4]

[p. 7]

1
Onraad

De hond, die bij het vuur te slapen lag, sprong grommend op. Janavel, die met een kerfmes bezig was het handvat van een houten lepel te versieren, legde z'n mes neer.

‘Dat is laat volk,’ zei hij.

‘Pas op, Jozua, 't kan onraad zijn,’ waarschuwde zijn vrouw. De hond liep grommend rond.

Janavel greep een pistool van de wand en hield dat klaar, terwijl hij de grendels van de voordeur schoof.

‘Wie daar?’ riep hij in het donker.

‘Ik ben het, Paul, oom Jozua.’

Janavel liet zijn wapen zakken en deed de deur wijd open. ‘Jongen, jij? Zo laat nog en bij dit weer? Kom binnen.’ Paul stapte binnen. Er brandde in de lage kamer slechts een kleine lamp, die alleen de tafel redelijk bescheen. De hoeken waren schemerig.

Catharina kwam toelopen. ‘Dag, Paul! Wat is er aan de hand, dat je zo laat nog komt. Onraad?’ Meteen ontdekte ze dat het water uit z'n kleren droop. ‘Trek uit dat natte goed. Ik zal je droge kleren geven.’

‘Dominee Léger vraagt of u bij hem komt, oom Jozua,’ bracht Paul zijn boodschap over.

‘Is er haast bij?’ vroeg Janavel.

‘Véél haast, oom.’

‘Dat is onraad,’ constateerde Catharina. ‘Weet je waarvoor oom moet komen?’ vroeg ze aan Paul.

‘Dat heeft de dominee niet gezegd, tante.’

[p. 8]

‘Het is onraad. Je zult het zien, we krijgen last met de soldaten,’ klaagde de boerin.

‘Niet dadelijk het ergste denken, moeder,’ suste Janavel. Maar zij liet zich niet sussen. ‘'t Is onraad. De hertog stuurt ons zijn soldaten op het dak,’ zei ze met stelligheid.

Intussen opende ze een grote kast en zocht daar kleren uit: een hemd, een broek en kousen. ‘Hier, Paul. Ze zullen je wel te groot zijn, maar dat hindert niet. Gooi je natte kleren in die hoek; die was ik morgen voor je.’

‘Waar is mijn mantel, moeder?’ vroeg Janavel.

‘Wou jij al dadelijk gaan?’

‘Onmiddellijk! Er is haast bij en ik ga bij nacht het veiligst.’

‘Eerst eten,’ zei Catharina. ‘En jij hebt natuurlijk ook honger, Paul!’

‘Nou, tante!’

Zij haalde een pan maïspap voor de dag, overgebleven van het middageten. Ze goot wat water bij het restje en hing de pan aan een ijzeren haak boven het houtvuur onder de schouw.

Onder het eten zei Paul dat hij met Janavel terug zou gaan, maar daar wou Catharina niet van horen. ‘Geen sprake van; jij hebt al lang genoeg gelopen in dit hondeweer. Je blijft hier slapen.’

Paul sputterde tegen.

‘Kun je met een musket omgaan?’ vroeg Janavel aan z'n neef.

‘Jawel.’

‘Dan blijf jij hier, en je past op mijn vrouw en kinderen zolang ik weg ben.’

‘M'n baas...,’ opperde Paul een bedenking.

‘Dat maak ik met dominee Léger in orde. Die zal tegen je

[p. 9]

baas zeggen dat jij hier bent, en dat je bij ons blijft zolang het nodig wezen mocht.’

‘Dus jij gelooft ook dat het onraad is?’ trok Catharina de conclusie uit de laatste woorden.

[p. 10]

‘Wil je me even de Bijbel aangeven?’ vroeg hij rustig, terwijl hij zijn lege bord terzijde schoof.

Zij gaf het dikke boek en hij las Psalm 23.

... De Here is mijn herder, mij ontbreekt niets...

... Zelfs al ga ik door een dal van diepe duisternis, ik vrees geen kwaad, want Gij zijt bij mij...

Voordat hij wegging, klom hij langs een ruwe trap naar boven. Daar sliepen de kinderen: drie meisjes en een jongetje. Hij gaf ze een voor een een zoen. Daarna omhelsde hij zijn vrouw. En toen ging hij naar buiten in de storm en regen... door een dal van diepe duisternis.

Janavel liep alleen. Hij had de hond thuisgelaten; die kon nodig zijn voor de bescherming van zijn vrouw en kinderen. Hij wist precies hoe hij moest lopen naar de pastorie van dominee Léger in Sint Jan. Hij kende alle wegen en paden in de valleien op zijn duimpje. Zelfs in deze donkere nacht zou hij niet missen.

Hij had een pistool in zijn gordel gestoken, onder zijn wijde mantel. Het was uit voorzorg. Hij verwachtte niet dat hij het vannacht nodig zou hebben. Het was niet onmogelijk dat de soldaten van de hertog uit Turijn gekomen waren, maar bij dit barre weer waren ze stellig niet op pad. Het kon wel zijn dat ze in Torre aan de Pellice waren. Daarom nam hij zijn weg niet door dat dorp, maar koos een paadje, dat er omheen liep door wijngaarden en weilanden.

Zijn voet stootte tegen een losse steen, die langs een steile helling naar beneden rolde en andere stenen meenam. Het werd een luid gerommel in het ravijn terzijde van het pad. Janavel ging rustig door. Dit geraas gaf geen alarm, zelfs al zouden de soldaten van de hertog het hebben gehoord.

[p. 11]

Bij regenweer als nu brak er zo vaak een steen los door het water.

Het was na middernacht toen Janavel Sint Jan bereikte. In het dorp was alles donker, doch achter één raam brandde licht. Daar ging Janavel op af. Het was de pastorie, wist hij. Dominee Léger werkte dikwijls in de nacht. Hij klopte op de deur en de predikant deed open.

‘Het is zover,’ zei dominee Léger. ‘De bisschop heeft zijn zin.’

‘Dus stuurt de hertog zijn soldaten,’ begreep Janavel.

‘Er zal een proclamatie worden uitgevaardigd, waarin geëist wordt dat wij ons geloof afzweren.’

‘Dat doen wij natuurlijk niet,’ zei Janavel.

‘Dat doen Waldenzen niet. Wij moeten naar de bergen, Janavel.’

De boer fronste de wenkbrauwen. ‘Vluchten?’ vroeg hij. ‘Voor de bergdorpen geldt het verdrag van Cavour van 1561; dáár hebben we vrijheid van godsdienst, Janavel.’

‘Gelooft u dat de hertog zich houden zal aan dat verdrag van bijna honderd jaar geleden?’

‘Ik geloof dat hij het schenden zal.’

‘En toch wilt u dat wij vluchten?’ vroeg Janavel verbijsterd. Domniee Jean Léger zag er niet bangelijk uit. Zijn vierkante kin was onverzettelijk; zijn mond was vastgesloten; van onder zwarte wenkbrauwen keken zijn ogen onbevreesd de wereld in. Hij leek op Luther, wiens portret achter hem aan de wand van de studeerkamer hing, naast dat van Calvijn. Maar hij sprak: ‘Ik raad je aan met al die van Liorato de bergen in te gaan. Ik ga zelf ook.’

‘Als schapen vluchten,’ smaalde Janavel.

[p. 12]

‘Vind je het beter dat wij ons als schapen laten slachten?’

‘Neen! Dat hebben de Waldenzen zich veel te lang laten doen. Wij moeten ons verdedigen.’

‘Juist, Janavel! Maar dat kunnen wij híer niet. Misschien stuurt de hertog wel duizend soldaten op ons af. Die kunnen wij in het dal niet aan. In de bergen wel.’

Janavel keek de dominee met andere ogen aan. ‘Bedoelt u het zo?’

‘Ja. Jij gaat naar Rorá met al onze mensen uit Liorato,’ zei de dominee.

‘Is dat een bevel?’

‘Ik draag jou op Rorá te verdedigen tegen iedere aanval; jij bent daar commandant.’

Janavel schrok. ‘Ik ben een landman, dominee. Ik kan met vee omgaan. Ik kan met de hak mijn land bewerken. Maar ik kan niet...’

‘Je kunt toch schieten, Janavel.’

‘Natuurlijk, maar...’

‘En je kent Rorá als de beste. Je kent iedere steg en steen in die omgeving. Jij bent de aangewezen man om daar de strijd te leiden. Je kent de geschiedenis van de vliegende compagnie van honderd jaar geleden.’

‘Natuurlijk, maar...’

‘Spiegel je daaraan. Bedenk dat in onze bergen een kleine, beweeglijke troep van flinke en vastberaden mannen, als hij een goed gebruik maakt van het terrein, een overmacht verslaan kan.’

‘Ik ben geen soldaat,’ wierp Janavel nog tegen.

Léger stond op. Het licht van de olielamp viel tegelijk op hem en op de portretten van Luther en Calvijn. Met grote ernst sprak hij tot zijn bezoeker: ‘Eeuwenlang hebben de

[p. 13]

Waldenzen geleden en geduld en zijn zij gevlucht voor hun vijanden en bijna uitgemoord. Zij boden nauwelijks verweer aan hun vervolgers, omdat zij meenden dat een christen de hand niet mag opheffen tegen wie hem slaat. Calvijn heeft ons geleerd dat wij het recht hebben ons leven te verdedigen en dat wij de plicht hebben ons geloof te verdedigen tegen wie het aanrandt. Honderd jaar geleden hebben wij voor het eerst gevochten. Het werd een overwinning. De vrede van Cavour was de kroon op onze strijd. Nu komt er, naar ik verwacht, een nieuwe oorlog. In deze strijd reken ik op jou, Janavel. Ik vertrouw dat je Rorá tegen elke vijand zult beschermen. Ga naar huis. Het kan zijn dat de vijand spoedig komt. Wees dan bereid. Veel volk heb je niet. Maar denk aan Gideon. Die overwon met weinigen, omdat God voor hem streed. Wij bidden of God ook voor ons wil strijden. Strijd jij intussen de goede strijd. De krans van de overwinning wenkt, òf hier òf boven!’

‘Ik hoop getrouw te zijn,’ beloofde Janavel.

Hierop gingen de mannen slapen.

De volgende dag aanvaardde Janavel de terugtocht naar zijn dorp. Het was nu dag. Daarom liep hij langs om- en achterwegen. De spionnen van de hertog mochten niet ontdekken dat hij Léger had opgezocht. De vijand moest menen dat de Waldenzen schapen waren, die zich weerloos lieten slachten.