Hans van Tongen en De wanhébbelyke liefde

(2014)–Jillis Noozeman– rechtenstatus



[pagina 70]
Ga naar margenoot+Eerste Vytkomst. Hans van Tongen, uyt. INdien de liefde blint was, gelijck de ouwe wyve seggen, Soo souse mijn, die nu siende ben, dus niet ghevangen leggen: Want had ick mijn oogen ghesloten doen ick dit vroutjen sagh, Soo waer ick soo haest niet verlieft geworden, och! desen dagh, 005[regelnummer] Dit uurtje, is mijn soo qualijckGa naar voetnoot6 bekomen, Dat ick ben of ick van de aerd was op-enomen. In mijn jonckheyt, doenme aerdige Truytje soo geweldigh na liep, Onse Petemoey-deuvicx-nichtGa naar voetnoot7, en kreunden ickme niet, wat se riep, Noch hoese mijn vleyden, met woorden uyt het beste vaetjeGa naar voetnoot8: 010[regelnummer] Doen docht ick kijntje, neury al voort, jou schort een praetje, Ick weygerje ditmael, mijn lust niet anjeGa naar voetnoot9, ick wil geen vrou; Dat ick dit nou oock soo bedencken konGa naar voetnoot10, daer mijn 't niet willen wel te pas komen sou, So waer ick luckighGa naar voetnoot11: maer hoe! mijn oogen wierden van een hemels vyerGa naar voetnoot12 ontsloten, Doen sy haer verweende lonckjesGa naar voetnoot13 op mijn schoot, och! ick worden over-goten 015[regelnummer] Met sulcken vreemden soetigheyt, dat ick niet weet waer ick ben, En hoe'k hier quam, en of ick Hansje van Tongen mijn eyghen selfs ken.
[pagina 71]
Hoe seele-weekesGa naar voetnoot14 komt ien dat hittigh minnen oock bekruypen, 't Is aers noch aers ghelijck ien dief inde nacht, die komt sluypen, Omje rijckdom en u vryheyt te steelen, tot datje nietGa naar voetnoot15 enGa naar voetnoot16 behout; 020[regelnummer] Maer wat duysent suyckerde ertenGa naar voetnoot17, ick bin immers ghetrout, En dan kan ick mijn groenigheyt met eeren gien ander gevenGa naar voetnoot18, Of ick sou in Luysefaers huys-boeckGa naar voetnoot19 raecken, en al mijn leven Een bol-wurm dragenGa naar voetnoot20, want die eens steelt is altijdt een dief: Wat, een vijgh mit die malle achterdochtGa naar voetnoot21, ick heb Haesje lief, 025[regelnummer] En selder een deunGa naar voetnoot22 sien mee te krijgen al soutme berouwen, Jae al sou mijn wijf, en ick, noch soo de tooren van Babel bouwenGa naar voetnoot23: 't En kan niet schaen; en of HeeromGa naar voetnoot24 seyt, die quaet doet vaert inde hel, Sy maecken ons soo wat wijs, want selver doen sy 't wel; Ick wil Terentius gheloofGa naar voetnoot25 voortaen ter herten nemen, 030[regelnummer] En swagerlijcke ghemeenschapGa naar voetnoot26 gebruycken: wech, wech, met bestevaers temenGa naar voetnoot27, Ouwe kost word men sat, maer 't soete nieuwe niet.
[pagina 72]
Ga naar margenoot+Lichthart, uyt. LICHTHART Wel sie, daer staet den uylGa naar voetnoot28, wat of hem is gheschietGa naar voetnoot29? Hoe nu mijn groote maet, wat schortje weer te droomenGa naar voetnoot30. HANS Ja Lichthart, ick kantje niet seggen, mijn is soo wat aen-gekomen. LICHTHART 035[regelnummer] Wat is 't, een poplecyGa naar voetnoot31? of hebje de duyvel ghesien? HANS Het is soo 't een of 't aer, gantsch bloemendal, ick mien Hadje hier strack gheweest ghy souter je hemt om verkoopen, O 't was sulcken nickertjeGa naar voetnoot32, men souwer mee in een helletje loopen. LICHTHART Ick loof niet datje een vrou-mensch meent. HANS Ghy slaet de spijcker op sijn hooft: 040[regelnummer] Een menschen hart is geen backstien. LICHTHART Benje van u sinnen berooft! Wel Hans, hebje gien wijf? HANS Jae'k, en tot mijn leetwesen. LICHTHART Krijght dit de Schout inde neusGa naar voetnoot33, waer me selje de breuck genesenGa naar voetnoot34? Begint dat werck niet, want het is al te leelijck ghedaenGa naar voetnoot35.
[pagina 73]
HANS Leelijck of niet leelijck, ick meenderGa naar voetnoot36 hier soo menigh staen, 045[regelnummer] Die niet vies en sijnGa naar voetnoot37 alsser soo maer wat liefsGa naar voetnoot38 mach ghebeurenGa naar voetnoot39, Dat noch al fijne mannen willen wesenGa naar voetnoot40, och, hoe hiet souwenser aen peurenGa naar voetnoot41, Quam 't maer eensjes slaeghsGa naar voetnoot42; doch Lichthart, binje trouGa naar voetnoot43, Ick selje als een vrient op-biechten, en noemen de vrou, Dieme soo drommelachtigh begeerlijckGa naar voetnoot44 maeckt, dat ick het niet langer aen kan leggenGa naar voetnoot45. LICHTHART 050[regelnummer] Ick ben soo dicht als een gate-betielGa naar voetnoot46, kan jy swijghen, ick sal nietGa naar voetnoot47 seggen. HANS Flus, soo ick om water gingh, soo komt hier Haesje ghegaenGa naar voetnoot48, Dat lieve lammetje, ick besachse, en sy keeckme soo vriendelijck aen,
[pagina 74]
Dat mijn, dat's nou alliensGa naar voetnoot49, sulcken bekooringhGa naar voetnoot50 overquam, ghelijck of al mijn leden In een stiene pylaer veranderden, van boven tot beneden, 055[regelnummer] Mijn geest vloogh op die tijd, ick weet niet waer, om een hoeck, Ick was te yselijck ontsteltGa naar voetnoot51, en wat ick socht, of wat ick soeck 'k En vind mijn verstant niet weer, ick loof het moet sijn ghetogen In haer lieve in-gewant, door heur ghebenedijde oogenGa naar voetnoot52. Wil ick dan mijn wijsheyt weer hebbenGa naar voetnoot53, soo moet ick voor alle dingh 060[regelnummer] Haer schoonheytGa naar voetnoot54 te kennen geven wat een hart-vangh datme bevingh, Doen sy meGa naar voetnoot55 betoverde; meughelijck salse dan dit troostelijckGa naar voetnoot56 woort segghen, Och Hansje ick hebje geest, en voelse inme legghen! Kom haeltser weder uytGa naar voetnoot57: gortGa naar voetnoot58 Lichthart, had jyse ghesien, Se was as ien lely, die roos van JerichoGa naar voetnoot59, men macher met recht eere bienGa naar voetnoot60, 065[regelnummer] Ghelijck een santinnetjeGa naar voetnoot61; daer nae ginckser om-keeren, En trad de deur in, och docht ick, nu gaet mijn sonne-schijn hem verneeren
[pagina 75]
In een slagh-regenGa naar voetnoot62, dat starretjen, dat het blincken maer begonGa naar voetnoot63, Ga naar margenoot+Dat doock, ghelijck een Clipsis inde Maen, of in de SonGa naar voetnoot64. O speciaelGa naar voetnoot65 wistje hoe vleysighGa naar voetnoot66 datGa naar voetnoot67 ick om mijn hart ben, ghy soud seggen en dencken, 070[regelnummer] Soo die wellustigheyt langh duurt het sal sijn sinnen krenckenGa naar voetnoot68: Het is ofme met een stock het binnenste in mijn lijf hiel omroertGa naar voetnoot69, Ick loof niet ofse kon Ocus bocusGa naar voetnoot70, dat sy mijn dus heeft vervoertGa naar voetnoot71. LICHTHART Wel schaemtje, 't Heerschops wijfGa naar voetnoot72! ghy sult voorseker maken Dat wy, in korten tijdt, uyt al dit werck gheraken, 075[regelnummer] En waer krijgen wy dan weer aer? het beschiet toch niet veel Voor onsGa naar voetnoot73, die maer uyt-hangh-borden, en tappers deure schilderen: de pinceel
[pagina 76]
Wort nou soo ghemeenGa naar voetnoot74 dat de minste kladder wel een meester wil verstreckenGa naar voetnoot75, Daer sullender ten lesten soo veel komen datm'er kack-huysen me sullen deckenGa naar voetnoot76, En jy stelt het noch dus leelijck op het wiltGa naar voetnoot77. HANS 080[regelnummer] IgortGa naar voetnoot78 word ick eens EuvermanGa naar voetnoot79 van het Schilders gilt, Ick sel die lievenheers baesjesGa naar voetnoot80 wel aers nemen te quellen, Ick souwer by de vijfmentenGa naar voetnoot81 een meester-stuck op gaen stellen, En die dat niet en dee ghelijck 't van ons worden begeert, Die souwe wy seggen, reyst met de Heer van GentGa naar voetnoot82, 't is best datje noch leert: 085[regelnummer] Ick wed om een vries-oortjeGa naar voetnoot83 daer souwer soo menigh niet komenGa naar voetnoot84; Maer evenwel, ick ben verlieft, en heb het so puur-stekenGa naar voetnoot85op genomen Dat ick'er niet uyt-scheyen kan. LICHTHART En so het Philippus dan hoort, Soo hebje al nootGa naar voetnoot86 gheluck datGa naar voetnoot87 hy jou niet op staendeGa naar voetnoot88 voet vermoort:
[pagina 77]
Jae dat Hansje voor-open noch leefde hy lietje ruynen of kapoenenGa naar voetnoot89. HANS 090[regelnummer] Dat is geen swarigheyt, als ick haer maer mach soenen, Al quam Heyntje-man met sijn pick-stockGa naar voetnoot90, soo wasser geen noot: Och, om jouwent-halven, mijn alder-liefste lief, en sal ick noch doot, Noch kyven vanme wijf, noch al de orlementenGa naar voetnoot91 niet vreesen. LICHTHART En doe jy 't dan, soo meughje denckenGa naar voetnoot92 datje ontrou selt wesen. HANS 095[regelnummer] Ick segh noch, haddense alle houte neusen die 't doenGa naar voetnoot93, en kreegh ick'er oock ien, Soo souter niet om achter-blijvenGa naar voetnoot94, als 't maer kon gheschien: Daerom weetje eenigen raet, soo laet my niet verlegenGa naar voetnoot95. LICHTHART Wouje van mijn een koppelaer maecken? hadje dat gheswegen, Soo sou 't niemant gheweten hebben, maer nou hebje mijn te dapper onteertGa naar voetnoot96. HANS 100[regelnummer] Och, weetje eenigen raet, ick selje geven watje begeert? Ghy sijt al vry wat arghGa naar voetnoot97, en je weet veel vreemde slagenGa naar voetnoot98.
[pagina 78]
LICHTHART Ick mach de geck voort helpenGa naar voetnoot99. Maer als ickje kom vragen Om u vrou te leen te hebben, selje dan al sijn ghereetGa naar voetnoot100? HANS Jae dat beloof ickje, duympjen opGa naar voetnoot101, is dat geen grooten eed? LICHTHART 105[regelnummer] Maer Hans, dese saeck is vry al wat te schromenGa naar voetnoot102, Want ick kan wat duyvel-jagenGa naar voetnoot103, en door tovery most het by-komenGa naar voetnoot104, Ga naar margenoot+En ofjeGa naar voetnoot105 dan wat leelijcksGa naar voetnoot106 saeght, souje oock sijn vervaert? HANS Geen sorgh, ick ben rechtevoort bylooGa naar voetnoot107 van aert, Dat soo de pickeGa naar voetnoot108 mijn sagh hy sou verby passeerenGa naar voetnoot109, 110[regelnummer] En dencken deze veugel is te heet, twee vurenGa naar voetnoot110 kunnen menkaer niet deeren: 't Is best dat ick kaes koop daer is gheen bien in, En soeck een aerGa naar voetnoot111, hoo je weet niet wat man ick nou bin; Daerom weetje wat raet, soo laet mijn niet verlangen?
[pagina 79]
LICHTHART Wel als 't wesen moet, soo mostje mijn tavont een vleermuysGa naar voetnoot112 gaen vangen, 115[regelnummer] En brengense aen mijn huys, dan selje daer eens sien Wat voor gheheyme kracht door mijn al kan gheschien: Al was Haesje als een pylaer, soo salse niet konnen laten OfGa naar voetnoot113 geven jou haer liefde. HANS Wat meughje oock al praten, Heb ick dan sulcken bevalligheyt? LICHTHART Ick selje een briefje geven en dat sel het doen, 120[regelnummer] Ick weet het wis ghy krijgt wel duysent soentjes en dat voor een soen. HANS Gort broertjeGa naar voetnoot114, is dat seker? LICHTHART Ghy sult het soo bevinde. HANS Beloofje mijn dan dat ick mijn schone, moye, braveGa naar voetnoot115, wel beminde, Tot mijn wil sal hebbenGa naar voetnoot116? LICHTHART Ick heb het eensGa naar voetnoot117 gheseyt, Maeck slechts u dingen klaer, 'k heb hier te langh verbeytGa naar voetnoot118, 125[regelnummer] Ick gae weer nae ons werck, en sal te nachtGa naar voetnoot119 op-passen. Binnen
[pagina 80]
HANS 't Is wel; en ick sal sienGa naar voetnoot120 een Vleer-muys te verrassen: Maer hoe raeck an, dat ick eens by Jan-baes ginghGa naar voetnoot121 dat is toch een gastGa naar voetnoot122, Die versien is van snorre-pypenGa naar voetnoot123, daer hy meer als op sijn Aptekers-winckel past; O die vent isser oock te malGa naar voetnoot124 mee: laet sien, of ick eens gingh leggen 130[regelnummer] Mijn hooft op een luyfel, of op een pot-huysGa naar voetnoot125, want ick heb wel hoore seggen, Dat die dieren garen in 't ruyghGa naar voetnoot126 nestelen; schijt, schijt, ick weet beter raet, Een raegh-bol aen een stock ghebondenGa naar voetnoot127, en loopen tavont laet Sien of ick'er een knappenGa naar voetnoot128 kan; ghy vryersGa naar voetnoot129 het sijn niet die vlier-muysen, Dieje 's avonts inde uyle-vluchtGa naar voetnoot130 loopt vangen, in eenige huysen, 135[regelnummer] Of inde kalver-straet, of ontrent den dam, dat sijnse niet die ick meen, Want die ick soeck die byten wel, maer d'aere maken ongesonde leenGa naar voetnoot131. Binnen. Robbert en Lichthart, uyt.Ga naar voetnoot132
[pagina 81]
ROBBERT Maer voerje soo met hemGa naar voetnoot133? LICHTHART 't Is als ick u vertelden: En Haesje sey 't was wonderGa naar voetnoot134 so als hem die bloet-beuling aen-steldenGa naar voetnoot135 Doen hy haer sagh; daerom vind ick gheraen, 140[regelnummer] Datmen sijn wijfGa naar voetnoot136 op 't alder-vuylsteGa naar voetnoot137 doet verstaen Dat haer man hem soo verlooptGa naar voetnoot138. ROBBERT Ick wil dat wel beschickenGa naar voetnoot139, Ga naar margenoot+Want ick ken een wijfje dat verstaet haer te lydighGa naar voetnoot140 op die stickenGa naar voetnoot141, Sy kanje daer met een Avecaets backusGa naar voetnoot142 soo veul doen met een woort, Als ick of ghy met hondert, mijn vrientje, sy weet hoe 't hoortGa naar voetnoot143. LICHTHART 145 Salse wel willigh sijnGa naar voetnoot144? ROBBERT Laet ghy mijn daer voor vreesenGa naar voetnoot145,
[pagina 82]
MaerGa naar voetnoot146 'k sorgh dat JuffrouGa naar voetnoot147 ons niet sal wille dienstigh wesenGa naar voetnoot148. LICHTHART 'k Sprack haer daer daet'lijck van, het beviel haer heel wel, En wou haer man oock flus beweghen tot dit spel, Sy wasser lustigh toeGa naar voetnoot149, en datGa naar voetnoot150 de vrouwen dryven, 150[regelnummer] Dat sal de man om de vree niet laten achter-blyvenGa naar voetnoot151: En oock is Haesje vooghtGa naar voetnoot152, nae dat ick wel kan sien. ROBBERT Wel hey, wat meughje praten, datGa naar voetnoot153 is hiel Hollant deur ghemien. LICHTHART 't Is slim ghenoegh, maer hoor, weet jy 't nou soo te klaren, Dat het sijn wijfGa naar voetnoot154 wort aen-gedient, soo selw'er voort me varen? ROBBERT 155[regelnummer] O jae, ick weet dat onse Peete-MarryGa naar voetnoot155 dat genoegh bestellen sal, Het mach'er hiel wel beurenGa naar voetnoot156, sy doet toch niemendal. LICHTHART Sy sal 't om jouwent-halven wel doen, want jy pleeghje by de wijfjesGa naar voetnoot157 te voegen, Hoe komt het, kunnen haer praetjes u beter als de mannen genoegen? ROBBERT Dat soumen seggen, want waer hebje kloecker beleyt, 160[regelnummer] Om landen te regeeren, dan inde tegenwoordigheyt
[pagina 83]
Van haere raet, en 'k geloof niet dat de korantiersGa naar voetnoot158 so veel t'same schryven Als syGa naar voetnoot159 wel nieuwe tijnckjesGa naar voetnoot160 verhalen, sy weten al watGa naar voetnoot161 de luy bedryven: Dan een reys uyt het nay-manckje ghepraetGa naar voetnoot162, dat een menschen hart verquickt die 't hoort, Dan een reys weer op de hoovaerdy gheschroltGa naar voetnoot163, dat die dus gaet gheboortGa naar voetnoot164, 165[regelnummer] Of 't een Lackey van een HeerGa naar voetnoot165 was, dat een aer draegt sulcke kragen, Diens ouwers wel blaeuwe moddetjes plegen te dragenGa naar voetnoot166; Heer, seyde Kniertje, ick hou veel van Weyntje, se is soo gheleert, Want sy heeft een ceelGa naar voetnoot167 soo langh als de hiele Warmoes-straet, daer staense op diese heeft bekeert; Dat is waer, sey Gerbrigh, ick hoorden heur lest eens met dat dicke aller-wijfGa naar voetnoot168 spreken, 170[regelnummer] Ja wel men docht in'er hooft moet een was-tobbe vol wijsheyt steken: En nouse de wijde groote straet van ontucht ghesuyvert heeft, Besoecktse steeghjes en slopjes, om te sien hoe men daer leeft. En dan isser noch een and're soort van vrouwen, Die altijdt een heele hoop jonghe luy aen-houwen,
[pagina 84]
175[regelnummer] Om de vrye smeeringhGa naar voetnoot169, en soo haest en binnense niet deurGa naar voetnoot170, Of 't is dan after de rughGa naar voetnoot171, kijck dat was een Monseur, Hy was te grootsGa naar voetnoot172 dat hy 'tGa naar voetnoot173 mijn eens brocht, maer ick sal 'tGa naar voetnoot174 gedincken: Wat, noch prijs ick Lijntje, se helpt de luytjes wel eten en drincken, Maer sy klapt niet uyt school, jae ick seghje recht uyt, 180[regelnummer] Hadse somtijdts gelt se sou wel mee toe-leggen tot haer leste duyt. LICHTHART Nou praet-vaer, 't is genoegh, de tijdt sal ons ontbreecken, Laet Marry Montjes stracks met Giertje Goris spreecken, Ga naar margenoot+En segghen haer mans doen, beduyt het heur van als, Soo krijght ons aller Hans de nicker op sijn halsGa naar voetnoot175. Binnen. Hans, met een Vyool inde hant, de Vleer-muys ghevangen hebbendeGa naar voetnoot176, uyt. 185[regelnummer] Ick heb hem al, sey de man, en hy ving een rot op een onbequame steeGa naar voetnoot177: Wat het mijn dit dier al moeyten ghekost, maer wat ick dee Ick sprack niet, en slachtenGa naar voetnoot178 de luy die om bevaert peurenGa naar voetnoot179;
[pagina 85]
Doen quam mijn een sacreedeGa naar voetnoot180 droncke boer steuren, En riep, sie, sie, die man het een sinjeurs hooft op sijn stockGa naar voetnoot181, dat's soetGa naar voetnoot182, 190 Ick docht, immers is een boer geen mensch als een aer, gantsch bloetGa naar voetnoot183 Seyd hy, nou moet het waer sijn dat Kees Jan Cooten ClaesGa naar voetnoot184 mijn het verslagen, Dat de heerschippen om de moyigheyt duske ruyge dingen dragenGa naar voetnoot185: Daerom loofGa naar voetnoot186 ick dat Dirck Truyen Jan mee vande hoogheyt isGa naar voetnoot187, Want die draeght een bonteGa naar voetnoot188 muts, van 't beste, soo ick gis; 195[regelnummer] Gort huysmans-seuntjeGa naar voetnoot189 swijght, seyd ick, of 't selje berouwen, Hy deed': ick docht oock begin ick hier te touwenGa naar voetnoot190, Soo word ick licht ghetuchtGa naar voetnoot191 door een heylighe-weghGa naar voetnoot192, Daerom is 't best dat ick mijn haestigheytGa naar voetnoot193 wat neer legh,
[pagina 86]
Mijn lust niet te woonen inde grimmighe LeeuwenGa naar voetnoot194, 200[regelnummer] 't Moeter niet goet sijn, om dat de beed'laers, die'er nae toe-gaen, soo leelijck schreeuwen; En 't is oock seecker, dat de kale vechterGa naar voetnoot195 soo wort begeertGa naar voetnoot196, Datse Sinte Raspynis en sijn CloosterGa naar voetnoot197 vry kost en slapen vereert. Nou, met vallen en op-staen quam de man te RoomenGa naar voetnoot198, Soo bin ick oock ten lesten aen dit dier ghekomen, 205[regelnummer] En eer ick het mijn tovenaer brengh, vind ick voor al gheraen, Dat ick een MallebadeGa naar voetnoot199 voor mijn liefjes venster speelen sal gaen. Hier dunckt me dat het is, och! al mijn leden beven, Ick krijgh een koors op men lijf; hoe! selme nou de moet begeven? Dat was niet ridderlijckGa naar voetnoot200, neen, ick selder gaen onder singen met een moet, 210[regelnummer] En komtse dan veur, sprekense an, met een eerbiedighe groet.
[pagina 87]
Hy singht, en speelt, dit nae-volgende.
I. ^'tHAesje hoeft niet meer te lopenGa naar voetnoot201, Nu sy selfs den jager aen Hare banden weet te knoopen, Dat hy moet gevangen gaenGa naar voetnoot202: 215[regelnummer] Want die haer siet, ontkomtGa naar voetnoot203 het niet, Maer blijft als ick in groot verdriet.
II. Haesje wilje gaen uyt jagen, 'k Sal u minste dienaer sijn, En u wiltGa naar voetnoot204 wel helpen dragen, 220[regelnummer] Hooren-beest, of schuw Konijn: En lustje danGa naar voetnoot205, wat vande man, Van my ghy alles krijgen kan.
Ga naar margenoot+III. 'k Wed de boome souwe pracchenGa naar voetnoot206, Om een strael van onse vreught, 225[regelnummer] 't Lage reygtGa naar voetnoot207 sou woelend'Ga naar voetnoot208 lacchen, Sijnd' in 't binnenste verheught: O schoone vrou, ick wed ick sou, Mijn brant verruylen voor u kou.

[pagina 88]
IV. Laet mijn dan niet meer verlangen. 230 'k Ben de gene die u dient, Haesje heeft met min bevangen, Een die haer uyt minne mientGa naar voetnoot209: Al ben ick blooGa naar voetnoot210, 't leyt in my soo, Dat duurt het lang ik raeck op strooGa naar voetnoot211. 235[regelnummer] Dat is uyt, doch beter dat als een goed man bey sijn oogenGa naar voetnoot212. Haesje spreeckt uyt het venster. HAESJE Wie raest dusGa naar voetnoot213 voor mijn deur? HANS Genadighste vol vermogenGa naar voetnoot214, Het is uwe eer-waerde, wel-waerdighe knecht, DiensGa naar voetnoot215 leven aen een syen-draetjen hanght, 't en sy datje seght, Dat ghy raet sult doen, of geven, in syn doodelijcke smarten. HAESJE 240[regelnummer] Wel, hier woont gien Doctoor, wat sinne dit voor partenGa naar voetnoot216? Loop nae d'eene pis-besie'er of d'aerGa naar voetnoot217, is 't datje wat schortGa naar voetnoot218.
[pagina 89]
HANS Als ick mijn leven sat waer soo kon ick het niet beter doen te kortGa naar voetnoot219, Dan gunden ick de miestersGa naar voetnoot220 liever 't gelt, want een party gaenGa naar voetnoot221 nou so studeeren, Datse in korten tijd, van Barbier, voor Doctoor, wel meughen passeerenGa naar voetnoot222: 245[regelnummer] Ga naar voetnoot223Die hebben dan dubbelde kennis, dat is gheen nootGa naar voetnoot224, Al krygense eens een dutjeGa naar voetnoot225, wat muur breeckt vande eerste stoot. HAESJE 't Is al beter een pols-tasterGa naar voetnoot226 als pleyster-leggerGa naar voetnoot227 te wesen. HANS Jae dat 's waer, want die kunnen de luy van de geel-sucht genesenGa naar voetnoot228, Welcke sy willigh over-nemen, en 't is oock wel ghedaenGa naar voetnoot229, 250[regelnummer] Datse de rijckdom quijt maecken van daerse mee sijn belaenGa naar voetnoot230: Dan weten sy dese geluw door de Lapis Philosophorum soo te calcineeren, Dat die sieckte wel haest in klincklaer gout komt te transformeerenGa naar voetnoot231,
[pagina 90]
Daer maeckense dan gulde ketens of, en hangense om haer hals, Als Pieter den Deen dee, goe knechtGa naar voetnoot232, al was het sijneGa naar voetnoot233 vals. HAESJE 255[regelnummer] Is 't de kroonGa naar voetnoot234 niet te nae dat sulcke Geleerde aen 't knippe tyenGa naar voetnoot235? HANS 'k Meen jae, want Tobias hont kon hem wel tot dat ambacht vlyen, Als me droncke Heerschip op den dijck lagh en sliepGa naar voetnoot236, hiel besevert om sijn montGa naar voetnoot237, Doe quam stae-byGa naar voetnoot238 sijn kalf op-licken, hy ontwaeckte, en sey, ick ben den hals-heer van PierlepontGa naar voetnoot239, Miester scheerme wat moyGa naar voetnoot240, maer toen hy begon tot sijn selfs te komen, 260[regelnummer] Sach hy wel wat vreemde schraperGa naar voetnoot241 hem steurde in sijn droomen: Wat dunckje, was die Barbier niet onbeleeft, hy liet de parsoon geen spiegel sien, Maer deed het by de ruyghtGa naar voetnoot242, en teegh weer op de bienGa naar voetnoot243.
[pagina 91]
HAESJE Wat sinje voor een lanstGa naar voetnoot244? HANS U.l. SchilderGa naar voetnoot245, 'k ben een PoëetGa naar voetnoot246. Ga naar margenoot+HAESJE Dat binnen immers praetjens, Sin jy een Poëet, waerom staje dan niet inde Linde-blaetjensGa naar voetnoot247? HANS 265[regelnummer] Wel dat is oock een vraegh, soudense alle daer in staen Die in dese tijdt wel voor Poëten deur gaen, Soo dienden TijsGa naar voetnoot248 dat boeckje wel soo groot ghemaeckt te hebben als een Bybel, Nou wort de kunst openbaer, die te veure liep in versybelGa naar voetnoot249; En meenje dat het al groote eerGa naar voetnoot250 is die hy in sommige rymen stelt, 270[regelnummer] O daer staet'er soo menigh in, mochtense uyt-koop doen met geltGa naar voetnoot251, Sy souden haer niet lang beraen, maer de schryver met een bedancken: Mijn uyt-ghelese schoonheyt, sieje niet hoe ick hier ga janckenGa naar voetnoot252, Gelijck een reutje om een teefjes deur, jae soo ickje langer derf,
[pagina 92]
Soo gelooft dat ick, als katoentjeGa naar voetnoot253 daer de oly uyt branghtGa naar voetnoot254, ten lesten sterf. HAESJE 275[regelnummer] Men siet immers nietGa naar voetnoot255 aen u, en ghy praet van sulcke ghebrekenGa naar voetnoot256. HANS Wanneer een pijpje met toback is op-ghesteken, Soo verbrant het gheen daer in is ten lesten tot niet, En de pijp blijft heel en goet, datm'erGa naar voetnoot257 van buyten maer wat swarts aen siet, Soo lijck ick oock wat, maer daer leyt het mijn, sey Marry Correns, en sal 't in me graf dragenGa naar voetnoot258. HAESJE 280[regelnummer] Een schoone ghelijckenis, wel seecker ghy sijt te beklagen. HANS Jae schoonste, de brant is al om mijn hart, kijck de roock vlieght uyt mijn mont. HAESJE Had jyse onder u kouse-bant gebondenGa naar voetnoot259 eerje u soo vermeestert vontGa naar voetnoot260. Trouwe de kalven rechte kuren uytGa naar voetnoot261, soo doen de mannen oock alsse sijn beschonckenGa naar voetnoot262. HANS Och mijn ghesuyckerde liefje, ick heb te veel ghedroncken
[pagina 93]
285[regelnummer] Van u soete minne-vyer, en sal noch metter tijdt, Soo 'k gheen verlichtingh krijgh, mijn sinnen raecken quijt, Daerom laet u gebenedyde erbarminghGa naar voetnoot263 mijn in gerustheyt stellen. HAESJE Wel wat is 't datje dan begeert, en daerje mijnGa naar voetnoot264 om komt quellen? HANS MaerGa naar voetnoot265 dat u l.Ga naar voetnoot266 mijn met minnelijcke vreughtGa naar voetnoot267 onthaelt, 290[regelnummer] En seght, weest wellekom mijn hartje, waer hebje so langh gedwaelt, Kom kust mijn eens; dan sou ick jou soo seele-weekes vriendelijckGa naar voetnoot268 vatten, Datter ien de tanden of waet'ren sou die 't sachGa naar voetnoot269, ick seghje datteGa naar voetnoot270, Het souder aers toe gaen als menigh een wel mient.Ga naar voetnoot271 HAESJE Nou dan, je keunt meer als broot etenGa naar voetnoot272, wel trouwe vrient, 295[regelnummer] Ghy seght het of het leefdenGa naar voetnoot273, men soutje niet aen sien.
[pagina 94]
HANS Jae ick legh op mijn luymenGa naar voetnoot274, Al roep ick niet luyt, ick heb het inwendigh, en slacht de bier-en-broots kruymenGa naar voetnoot275. HAESJE 't Is aende luy niet te sien: maer wat kunsten kanje al? HANS Kunsten! ick kanse jou niet alGa naar voetnoot276 noemen, wat is 't hier van 't malGa naar voetnoot277? Ick kander wel hondert duysent, ick kan wel negen-en-tnegentigh kabeljauwen springenGa naar voetnoot278, 300[regelnummer] Ga naar margenoot+En tick-tackenGa naar voetnoot279, troeven, nege-stickenGa naar voetnoot280, lechtse mijn daerGa naar voetnoot281, en moytjes singen, Ghelijckje selfs ghehoort hebt, soo dat ick verseecker schat, Dat ick'er wel soo veel queelen sou, trots een wijf inde baecker-mat, Met een quaet kijntGa naar voetnoot282; godin, ick kan voorje nietGa naar voetnoot283 verborgen houwen, Mijn heymlijckheytGa naar voetnoot284 moet ick u openbaren, jae in trouwen: 305[regelnummer] En daerom sal ickje eens een staeltje van me dansen laten sien.
[pagina 95]
Hy danst. HAESJE Isser wel grooter geck! HANS Wat dunckje, ben ik niet rat ter bien? HAESJE Te schrickelijckGa naar voetnoot285, 'k loof niet ofje moet met de googhelaers verkeerenGa naar voetnoot286. HANS O moer, soo langh men noch jongh is soo kanmen soo veel leeren. HAESJE Maer eelen baesGa naar voetnoot287, hoe benje dus stoutGa naar voetnoot288 en onghemaniert, 310[regelnummer] Datje mijn komt bestormenGa naar voetnoot289, sonder yemant te hebben uyt-gestiertGa naar voetnoot290? HANS Wel mijn uyt-gelesen parrel, ick heb die vryheyt aen mijn selfs genomen, Want een bloot-hartGa naar voetnoot291, kan by dese tijd, hiel quaetGa naar voetnoot292 aen sijn liefjeGa naar voetnoot293 komen. HAESJE 313Ga naar voetnoot294 Maer ick ben getrout, daerom is 't best datje u lusten temt.
[pagina 96]
HANS Och wat schaet hetGa naar voetnoot295 watertje datter somtijdts een Eentje in swemt, 315[regelnummer] Het kroos wort'er te beter uyt geschoveGa naar voetnoot296: sooje mijn nu wilt stellen te vreden, Ghy sult de grootste dagh-werckGa naar voetnoot297 doen, dieje van u leven deede; Ick selje soo knoffelen, soo vleyen, en vryen, datje selfsGa naar voetnoot298 seggen selt, EelGa naar voetnoot299 is de man sijn hart, het moeytmeGa naar voetnoot300 dat ickje soo heb ghequelt. HAESJE Wel mijn ridder van Sint JorisGa naar voetnoot301, ghy keunt met een lammere tongh smeken, 320[regelnummer] Ick moet nou na beneen, maer wy sullen mekaer wel weer spreken. Bin[nen]. HANS Men seyt van een schoonheyt die Lucresias vryer bevinghGa naar voetnoot302, Of se meuge seggen dat Troyen om een moye vrou vergingh, Maer haddense dit juweeltje gesien, sy souwen voorseker seggen,
[pagina 97]
Schijt, schijt, de onse mogen by dit wijfje de broeck wel leggenGa naar voetnoot303; 325[regelnummer] Dat 's dan alliensGa naar voetnoot304, nou ick soo veel van haer verkregen heb, Dat sy mijn wel mach sien, is 't tijdt dat ickme wat rep, En peur nae Lichthart toeGa naar voetnoot305, die soo veel door sijn tovery sal maken, Dat ick tot het uyterste tipje van mijn wensch mach raken. Hier woont hy; hou, 'k segh houGa naar voetnoot306, waer binje allegaer? Hy klopt; Lichthart doet open. LICHTHART 330[regelnummer] Maeck niet teveel gherucht. Weest welkom, benje daer? Hebje de Vleer-muys al? HANS O jae man. LICHTHART Wilt dan swijgenGa naar voetnoot307, Op dat ons niemant hoort, ick sal mijn goet gaen krijgen. Hy gaet binnen, en komt weer uyt. Wel nu, eer dat ick mach aen dese dinghen gaenGa naar voetnoot308, Soo moetje eerst u lief, schoon 't swaer valt, heel versmaenGa naar voetnoot309: 335[regelnummer] Ga naar margenoot+Leght haer drie straffenGa naar voetnoot310 op, of ick mach niet beginnenGa naar voetnoot311.
[pagina 98]
HANS Wel, als 't wesen moet; soo wensch ick dat haer sinnenGa naar voetnoot312, Soo seer nae mijn joockenGa naar voetnoot313 als ick nae haer, dat isser eenGa naar voetnoot314. Ten tweeden begeer ick dat sy haer naeckt sal ontkleen, En datse op bey heur bloote knien mijn om genaGa naar voetnoot315 moet komen smeken. 340[regelnummer] Ten derden wil ick dat sy van al datse doet niet een enckel woort moetGa naar voetnoot316 spreken, Want op de werrelt isser voor het vrou-volck geen grooter verdriet, Als dat sy niet meugen klappenGa naar voetnoot317 van 't geen'er is gheschiet. LICHTHART Dat 's wel, klopt driemael op u borst, en stampt dan met u voeten. HANS Is 't nou u sin? LICHTHART O jae; 'k sel u nu driemael moeten 345[regelnummer] Bestrijcken, met een kruyt dat 'k hier toeGa naar voetnoot318 heb ghestooft, En schryven tot besluyt drie letters voor u hooft. (S O TGa naar voetnoot319) Nu treck ick aen mijn werck. Lichthart steltGa naar voetnoot320 een pot, daer hy twee duyvels eer-sgaetjesGa naar voetnoot321 aen hanght, en bos-kruytGa naar voetnoot322 rontom strooyt.
[pagina 99]
HANS Wel seecker dat komt properGa naar voetnoot323; Wat binje voor een slagh, een waer-segger, een hant-kijckerGa naar voetnoot324, of een nestel-knooperGa naar voetnoot325? LICHTHART Dat 's jou alliens: maer hoor, en spreeck mijn niet eer aen, 350[regelnummer] Voor ick 't begeer, en dat mijn dinghen sijn ghedaen. HANS 't Is wel, segh hoeje 't hebben wilt, aers sal het wesenGa naar voetnoot326; Wat praet hy binnens mont? 't schijnt of hy sijn getyde begint te lesenGa naar voetnoot327: Ey siet hem eens drayen, hey! slincx om keerje, dan stil staenGa naar voetnoot328, dat 's een fatsoen, Daer weer wat preutelen, ick loof hy sal jonge nickers broenGa naar voetnoot329: 355[regelnummer] Nou staet hy weer soo stemmigh trots eenigh Beniste leeraerGa naar voetnoot330. LICHTHART Weest welkom HecateGa naar voetnoot331, ick meen dat ghy noch veer waer, Nu sie 'k dat ghy mijn dientGa naar voetnoot332, 'k besweerjeGa naar voetnoot333 datje gaet In dien besloten pot, die hier te koocken staet, Ontsteecktse door u geest, laet hem 'er oock in blyven, 360[regelnummer] Tot dat het kruyt gaer is, want 'k wil 'er me gaen schryven,
[pagina 100]
Een ceel van groote krachtGa naar voetnoot334, vertreckt dan metter spoet. HANS Steckter met eenen nadel op, poep, soo gaeter de wint oetGa naar voetnoot335. Lichthart treet aen de pot. LICHTHART Hoe of hem nu de droes mach inde pot ghevoelen? Sacht, sacht, ick hoor hem, daer begint hy te krioelen. Hy ontsteeckt het vuur-werck. HANS 365[regelnummer] Kruysje voor 't toverenGa naar voetnoot336, benedijsteGa naar voetnoot337, och! ick ben mijn lijfGa naar voetnoot338 al quijt. LICHTHART Daer vloogh de geest om hoogh, nu Hans, weest nou verblijdt, De kompostGa naar voetnoot339 is al gaerGa naar voetnoot340; wel knecht, kunje niet spreken? HANS Dat loof ick wel, ick wil my mijn leven om een vrou in sulcken noot niet meer stekenGa naar voetnoot341. Ga naar margenoot+LICHTHART Het loon sal d'arrebeyt versoeten, en u pijnGa naar voetnoot342: 370[regelnummer] Sie daer, ick sal noch meer nu tot u dienste sijn, Met dit sap sal ick gaen een deel caractersGa naar voetnoot343 maecken, Op dit pampier, en wie datj'er mee aen selt raecken,
[pagina 101]
Al was het self een man, die wort op u verlieft. HANS Wel als dat dan soo is, soo is het hiel ondieftGa naar voetnoot344; 375[regelnummer] Wel hey, ben ick oock geck, waer in mach ick my bedroevenGa naar voetnoot345? LICHTHART Daer is het ceeltje, en wilje, ghy meught het aen my beproeven; Maer eerje het begint soo moet ghy onthouwen dit woort: Que mine fait un soGa naar voetnoot346, want als de verliefde dat hoort, Die ghy hebt aen-gheraeckt, soo sal hy stracksGa naar voetnoot347 bedaren, 380[regelnummer] Sijn min sal over gaen. HANS Ick sal 't aen jou eens klarenGa naar voetnoot348: Sie daer, ick raeck u aen. LICHTHART Mijn uytverkoren hart, Och Engel! kust mijn doch, hoe boertje met mijn smartGa naar voetnoot349, Ick brant, mijn lief, ick brant! HANS Wel hoe, ick sie geen voncken, En waer mee heb ickje aen branden ghemaeckt? LICHTHART Och liefste! door u loncken, 385[regelnummer] Mijn soetert, ick ben van swavel, en soo ick u aensach, Raeckten ick inde vlam; indien ick dan wat aen u vermachGa naar voetnoot350, Soo blust mijn brant, mijn lief, of anders moet ick stervenGa naar voetnoot351.
[pagina 102]
HANS 't Soume van harten leet wesen dat ghy om mijn soud bedervenGa naar voetnoot352: Que mine fait un so, ey sie, hoe staet hy nou. LICHTHART 390[regelnummer] Wel, kom ick uyt een droom! Hans was hier stracks geen vrou? HANS Neen broertje, 't was het ceeltjes schultGa naar voetnoot353. LICHTHART Soo machGa naar voetnoot354 ick seggen Datter in dit briefje moet groote verburgentheytGa naar voetnoot355 leggen. HANS Wel nou bedanck ick u, en selje bedancken na mijn doot, Ghy verlicht al mijn lyden, jy verlost mijn uyt de noot, 395[regelnummer] Daer ick tot de keel toe in stack, en watje nou wilt begeerenGa naar voetnoot356, Dat sel ickje geven, bin ick aers een man van eerenGa naar voetnoot357. LICHTHART Ick sal sien ofje u woort houwen sult, nu Hans, goenacht, 't Is tijdt dat ick gaen moet, mijn dingen sijn volbracht: En ghy kunt u saecken soo haest als je wilt in 't werck stellenGa naar voetnoot358. Binnen. HANS 400[regelnummer] Ghy spreeckt wel. Och! 'k begin de oogenblicken al te tellen! Dat ick mijn soete Haesje weer sien machGa naar voetnoot359; Waer blijfje nou jy Venus-janckersGa naar voetnoot360, kom eens voor den dagh, Ick tartjeGa naar voetnoot361 allegaer, hoe seerje kunt stuypenGa naar voetnoot362, buygen en nygen,
[pagina 103]
En de dochters met ferwiele woortjes payenGa naar voetnoot363, om tot u wil te krygenGa naar voetnoot364: 405[regelnummer] Ick heb een andre kunst, die steelt op staende voet, Sonder een woort te spreecken, de vrysters haer ghemoetGa naar voetnoot365; Ick hoef de meyden gien steeck-penningen te geven om mijn woort te houwen, Dit ceeltje is mans genoegh, en begooghelt stracksGa naar voetnoot366 de vrouwen. OfferGa naar voetnoot367 op de werrelt wel leeft gheluckiger mensch, 410[regelnummer] Als ick, als mijn persoon, die 't soo heeft nae sijn wensch? 'k Looft niet: kom nou, ghy die by heele nachten, Loopt over straet swieren, en op de Juffers poorten wachtenGa naar voetnoot368, [B3v] En kussen de klinck vande deur, ick selje voor een kleyne prijs Mijn briefje wel verhuuren, als ick het self een reysGa naar voetnoot369 415[regelnummer] Gebeesicht heb: soo dat dan beurt, o bloet, hoe wiljeGa naar voetnoot370 mijn bedancken; Hoe menigh sitter daer boven, mochtense om twee of drie blancken, Soo wel meysjes als knechts, mijn ceel eens hebben te lienGa naar voetnoot371, Ick wed sy souwen 't willigh geven sonder eens om te sien. Waer blijfje nou ghy koppelaersters, ick sieje met de rugh an, 420[regelnummer] Jou kunsjes doogen niet, al konje praten als Brugh-man,
[pagina 104]
En toov'ren gelijck een scheel varcken, neen jonge luy, looftGa naar voetnoot372 haer niet, Mijn dingen gaen vasterGa naar voetnoot373, ghelijckje selver siet. IgortGa naar voetnoot374 had ick wat veel van dit goetjeGa naar voetnoot375, een rijckdom wasser uyt te halen, Ick gingh 's maendaghs op de Nieuwe-marckt staen, en doenme wel betalen, 425[regelnummer] En soo'cker quam, 'k sou wel klanten krijgen, 'k wed om een duytGa naar voetnoot376, DatGa naar voetnoot377 ick mier ontfanghen sou als de Quacksalver van al sijn wurmkruytGa naar voetnoot378, Hoe briet dat hy oock veur staetGa naar voetnoot379, waer meughen de luy haer gelt aen gevenGa naar voetnoot380. Of dat ick een bortjen uyt-hinghGa naar voetnoot381, daer sou'er menigh by mijn komen strevenGa naar voetnoot382, Van jonge stekel-baersjesGa naar voetnoot383, Cassiertjes, en groote Monseurs, 430[regelnummer] Ick wed ick soo grooten handel dreef als yemant op de Beurs: Nou dat is tot daer-en-toe, ick mach ginse wat leggen rustenGa naar voetnoot384, Op dat ick flus dan te beter mach grasen in mijn lustenGa naar voetnoot385. Binnen.
[pagina 105]
Giertje Goris, met een Stoffer, uyt. Heer! Wat leyt het hier morsichGa naar voetnoot386, nou ick selfs de hoecken begin deur te sienGa naar voetnoot387, Kan ick my niet genouch kruysen en segenenGa naar voetnoot388, dan vind ick hier het ien, 435[regelnummer] Dan daer het aer, ick weet niet hoe het onse Trijn dus het wegh kunnen vlyenGa naar voetnoot389, Wat vond ick daer flus een kelderGa naar voetnoot390; nou ick kanme niet ten vollen verblyen, Dat ick van sulcken Bely klontersGa naar voetnoot391 verlost ben: Sy sel soo licht gheen huur kryghenGa naar voetnoot392, kennen haer alle luy soo wel als ickse ken; Wat hetse mijn wel een goetGa naar voetnoot393 soeck emaekt. schoonGa naar voetnoot394 de deur toe’Ga naar voetnoot395 was, 440[regelnummer] Soo stack sy 't haer laerystersGa naar voetnoot396 uyt de veynster toe, deynckt hoe'ck te moe’ wasGa naar voetnoot397, Doen ick het te weten quam: ick sey, Tryntje, neemtje pack En wandelt nou inde naemGa naar voetnoot398, ick geefje de sack,
[pagina 106]
Doen greenseGa naar voetnoot399 als een hof-hont; daerom jy meysjes trots u leven geen vrouwenGa naar voetnoot400, Hebje een goet hock in, siet datjer u in keunt houwenGa naar voetnoot401, 445[regelnummer] Dientje volckGa naar voetnoot402 trou, ghelijck dat meysje in onse buurt, Ga naar margenoot+Goe moerGa naar voetnoot403, een hielen tijd leytse en schrobt, of wascht, of schuurtGa naar voetnoot404, De pot daerse haer maeghdelijcke waterGa naar voetnoot405 in sel maken, Moet elcken reysGa naar voetnoot406 van buyten en van binnen klaerGa naar voetnoot407 sijn, en meer sulcke saken; Jae sy schuurt de pan van achteren, en souse met schoene over de vloer gaen, 450[regelnummer] Dat isser veer ofGa naar voetnoot408, ick seg altemets, Giertje, de kou sal omje hart slaen; Wat sel ick doen, seytse, ick mach geen vullisje op de vloer sien leggenGa naar voetnoot409: Wijstme noch eens sulcke tienGa naar voetnoot410, wat gaen de mieste part seggenGa naar voetnoot411,
[pagina 107]
Men moet de huysen soo niet vierenGa naar voetnoot412, woonen wy nou hier, op een aer jaer op een aerGa naar voetnoot413, En dat duncktme is onredelijck, want recht uyt ghekalt, ick bin vry wat klaerGa naar voetnoot414: 455[regelnummer] Al heb ick nou met onse sackereerde morsighe wobbenGa naar voetnoot415, (Dat mijn leed ghenoegh is) dus moeten dit jaertje tobben, Dat klappen noch dat snappenGa naar voetnoot416 en nam sijn leven geen end, Wat het mijn die schant-vleck wel by de eerelijcke luyGa naar voetnoot417 gheschentGa naar voetnoot418, Men wetenGa naar voetnoot419 altemet niet waerom de menschen ons soo oversijts aenkijcken, 460[regelnummer] En dat komt nieuwers anders deur als dat ons die bedel-brockenGa naar voetnoot420 soo uyt-strijckenGa naar voetnoot421; Heer se was soo snoepigh, ick lagh eens in de kraem, en had een vaetje Spaense-wijn, Daer ick de wijfjes meGa naar voetnoot422 meenden te onthalen, maer dat besuckteGa naar voetnoot423 swijn Gingh met de bewaerster, en noch een, en snapten 't opGa naar voetnoot424, en lieten ons op den duym fluytenGa naar voetnoot425,
[pagina 108]
Daerom beurt het weerGa naar voetnoot426, ick sel als aere burgers, mijn leckre dinghen op-sluyten: 465[regelnummer] Ginghse na de vis-marckt, en sey ick, Trijntje hoe veel mostje besteen, Sy noemden 't, gafje niet minder, seyd ick; wat meenje, seyse, neen: Dat lieghje, docht ick altemetGa naar voetnoot427, deurje diefsche darmenGa naar voetnoot428, Maer hoe het was, of niet en was, daer vloogh altijdt wel een witje veur HarmenGa naar voetnoot429. Marry Monckjes, uyt. Wel wie komt hier? E je! Marry MonckjesGa naar voetnoot430, wel waer kom jy van daen? MARRY 470[regelnummer] Ick kom eens sien hoeje al vaertGa naar voetnoot431, en bin schier moe ghegaen. GIERTJE WisGa naar voetnoot432, wis moer, ouwe luy valt de gangh suur, kom ick selje een stoel langenGa naar voetnoot433, Setje wat neer, ey laetme jou huyckjeGa naar voetnoot434 wat op gaen hangen. Binnen, en weer uyt. MARRY Heer wat sinje vol-doendeGa naar voetnoot435, noch een stoof!
[pagina 109]
GIERTJE Ja niet waer: Hoe weynigh komje oock uyt, 't is rechtevoortGa naar voetnoot436 wel een half jaer 475[regelnummer] Ga naar margenoot+Dat ickje lest ghesien heb, jy begint my al wat te ontvallenGa naar voetnoot437. MARRY Jae kijnt, de ouderdom komt met veel ghebreecken, wat meughje kallenGa naar voetnoot438, Ick word te met goet ouwersGa naar voetnoot439. GIERTJE Is de werrelt niet gheweldigh verandert in u tijdt? MARRY Souse nietGa naar voetnoot440, te schrickelijck! 't lijckt langer niet een mijtGa naar voetnoot441, Als de menschen pronckenGa naar voetnoot442, en soo als de jonge luy op-gevenGa naar voetnoot443, 480[regelnummer] Die (mochtmense noemen) haer ouwersGa naar voetnoot444 wel vande goe-luytjes moesten levenGa naar voetnoot445: O, die in mijn tijdt een wit schortel-doeckGa naar voetnoot446 droegh, was mier as al den daghGa naar voetnoot447. GIERTJE En ick seghje die nou geen platte kantenGa naar voetnoot448 draecht dat die niet deur en mach.
[pagina 110]
MARRY Dat komt by om dat wy al datwe wonnenGa naar voetnoot449 onse ouwers t'huys brenghen mosten, Maer nou leggen 't dese proncksters allegaer an'er gat te kostenGa naar voetnoot450. GIERTJE 485[regelnummer] Se moeten 't alGa naar voetnoot451 hebben, lieve schaep, 't is dan een toers of een sy-grofgreyn jackGa naar voetnoot452, Met een rock van 't selve slach, en steecken soo verweent in 't packGa naar voetnoot453 Of 't rijcke dochters waren: 't is dan een paer gouwe halve-manen aen d'ooren, En neus-doecken met schuyntjesGa naar voetnoot454, of brieGa naar voetnoot455 soomen, jae sy kunnen niet hooren, Eenighe nieuwe snoffe kanckjesGa naar voetnoot456, of het moeter aen staenGa naar voetnoot457: 490[regelnummer] Daer moet dan silver-tuyghjeGa naar voetnoot458 by, en een barren-stieneGa naar voetnoot459 kettingh of 't mach niet gaenGa naar voetnoot460; Jae moer de meysjes sijn huydendaeghs soo met Luysefaers sieckte besetenGa naar voetnoot461, Dat sy liever moy gaen en een stick te minder eten. Oock is dit ghebreck onder 't man-volck al mee, 't Is al van 't hof, blaes ofGa naar voetnoot462, 't moet mit elck nae de nieuwe snee:
[pagina 111]
495[regelnummer] Maer den Adel hebben rechtevoort wel voor gheslagenGa naar voetnoot463, Op dat het de Gemeent niet me doen souwenGa naar voetnoot464, datse duske langhe roo manghtelsGa naar voetnoot465 dragen, Daer hoort vry wat stof toe, Jan-hagel denckt die druyven binnen te suur, Het hart dat treckter wel toe, maer 't laecken is te duur; En so gaet het inde werrelt, die niet kan sijn selfs moytjes op makenGa naar voetnoot466, 500[regelnummer] Wort achter de banck geschovenGa naar voetnoot467, en kan niet licht aen een groot hylick raken. MARRY Neen kijntGa naar voetnoot468, doen mijn seun Lubbert Claesen hylicken wou, Soo seyd'ick, lieve knecht, doetje moers sin, en siet nae een vrou Die op-gepronckt is met deughden, niet met strickjes, of quickjes, dese dingen En souwe jou niet dienen: schoon hayr, en wel te singen 505[regelnummer] Is verganckelijck; want alsje nae u sin al sulcken moyen dierGa naar voetnoot469,, had, C[1^r] Ghy souter me bewaert wesenGa naar voetnoot470 ofje met bey u beenen in 't vyer,, sat: Want als dat goetje ghetrout is dan laten sy 't gat soo sluyck hangenGa naar voetnoot471 Ofse niemant toe en hoorden, noch sy weten niet aen te vangen, Puntighe vrijstersGa naar voetnoot472, slordighe vrouwen.
[pagina 112]
GIERTJE Och, de kyeren luysteren niet langer nae een mensch. MARRY 510[regelnummer] Ick heb geen klagen, ick kreegh het redelijck nae mijn wensch. GIERTJE Drinckt hy oock? MARRY Neen, neen ick sagh hem noyt beschoncken; Maer wat had hemGa naar voetnoot473 Jan Floore lest vol Brandewijn ghedroncken, Hy viel op de vloer als doot, men wist niet hoe 't quam, sy maeckten geen ghetrantelGa naar voetnoot474, Maer liepen na Heer KrelisGa naar voetnoot475, wel hy quam, met sijn Lieven-heer onder de mantel, 515[regelnummer] Doch hy deed geen mirakel, dat viel Peet-neelGa naar voetnoot476 hiel suur, Sy gonsde als een warp-tol, wat soumen doen, goe raet was'er duur: Men vond gheraen, voor alGa naar voetnoot477, Jan Floore op een bed te leggen, En die hem het hooft op tilde, wist alder-eerst te seggen Ho, ho, hy is over-ghekomenGa naar voetnoot478 van te veel Brandewijn, 520[regelnummer] Stracks gootense hem een deel water in, en alle dingen raeckten weer fijn. Och kijnt, de dronckenschap veroorsaeckt veul ghebreeckenGa naar voetnoot479, Als schelden, hoere-jagen, vechten, doot-steecken. GIERTJE Ghy seght daer van schelden, dat moet ickje seggen, 't is niet langh gheleen, Dat er drie Eerwaerdige Mannen haer langhs Buyck-slooter-dijck gingen vertreen:
[pagina 113]
525[regelnummer] SooGa naar voetnoot480 sey d'een tegen d'aer, durfje dusGa naar voetnoot481 me gaen, denckje niet dat Lammetjes moerGa naar voetnoot482 byje vrou is, Dat speetGa naar voetnoot483 die goe man, en docht, seghje dat mijn wijf mijn ontrou is, Dat selje deur u harsebecken liegenGa naar voetnoot484, jou rechten schavuyt; Hy verbeet hem datse in een herbergh quamen, doen borst hy uyt, Als een versteurde leeuw, en teegh aen 't smyten en aen 't touwenGa naar voetnoot485, 530[regelnummer] Dat de derde, die'er by was, genoegh te doen had omse van menkaer te houwen; t'Huys komende, soo ginck die goe heerGa naar voetnoot486 sijn vroutje verslaenGa naar voetnoot487 Met wat een Romeynsche dapperheyt hy haer eerbaerheyt had voorghestaenGa naar voetnoot488: Sy loech'er eens om, en docht wilje al de luy haer praetjes aen trecken, Soo geef jyse wel dubbelt reden om metje te gecken. MARRY 535[regelnummer] Maer Giertje, is dat waer? GIERTJE Ja kijnt, en ick kanGa naar voetnoot489 noch wel meer Sulcke kloecke helden, die ick niet noemen wil om de eer. MARRY De mans rechten wat uyt.
[pagina 114]
GIERTJE Tegen een goe, sinnenderGa naar voetnoot490 veel die niet en stuytenGa naar voetnoot491. MARRY Al sachjensGa naar voetnoot492 moer, jy hebt oock groen hout inje kuypGa naar voetnoot493, later de goe buyten. GIERTJE Wel ick segh immers niet allegaerGa naar voetnoot494. MARRY Maer hoe vaert het met jou manGa naar voetnoot495? [C1^v] GIERTJE 540[regelnummer] Jae soo tamelijck, ick wensten 't somtijds wel beter, maer men kan Het niet al nae sijn sinGa naar voetnoot496 hebben. MARRY SoecktGa naar voetnoot497 hy somtijds gheen vreemde vrouwen? GIERTJE Dat ick weet niet, maer wat, ick kan hem dat niet toe vertrouwenGa naar voetnoot498. MARRY Betrout niet te veel, ick heb eertijds een Benist vroutjeGa naar voetnoot499 ghekent, Die soo vuyl van'er man bescheeten is, och! hoe komt sy noch aen haer ent! GIERTJE 545[regelnummer] Maer, Marretje! waerom seghje dat?
[pagina 115]
MARRY Och kijnt, 't is maer een wyve praetjen. GIERTJE Neen, dat hetGa naar voetnoot500 wat meer voeten inde aerd, jy bint al een argh vaetjeGa naar voetnoot501. MARRY Jae wel, wilGa naar voetnoot502 ick het seggen, en toch wat leyter mijn oock an. GIERTJE Ey lieve, biecht recht op, wat weetje van mijn man? MARRY Sal ick dan quaet rockenenGa naar voetnoot503, en of ick het sey, souje oock versteuren? GIERTJE 550[regelnummer] Neen, en als 't al gebeurde, ick ben niet swaerGa naar voetnoot504, daer is nou geen verbeurenGa naar voetnoot505. MARRY Wel Giertje, tusschen ons gheseyt, jou man is hiel op 't wiltGa naar voetnoot506, Want daer is een vrou, daer hy me hoereertGa naar voetnoot507, niet alleen in stilt, Maer in het openbaer, en hy sal het ten lesten noch soo maken, Datter de Schout noch mee eten salGa naar voetnoot508, of hy mocht wel in 't Rasp-huysGa naar voetnoot509 raken. GIERTJE 555[regelnummer] Wat seeckerheyt hebj'er van? foey overgeven bloetGa naar voetnoot510.
[pagina 116]
MARRY Sekerheyt, ick weet wel vijf-en twintigh luy die haer hebben gemoetGa naar voetnoot511 Daer sy t'samen mont aen jans-kint speeldeGa naar voetnoot512, jae dat meer is, ick wilje brengen, Ter plaetse, daer sy haer soo goddeloos t'samen vermengenGa naar voetnoot513. GIERTJE Och ongeluckige vrou! hoe word ick dus gheschandeliseert, 560[regelnummer] Wat sellen mijn vrienden seggen dat mijn eygen man mijn dus onteert? Och! Ick hebber mijn moye goetjenGa naar voetnoot514 in gebrocht, en noch was 't te degenGa naar voetnoot515, Had ick rechtevoort dese ongeluckighe bootschap niet gekregen. MARRY Jae wel, het moeytmeGa naar voetnoot516 dat ick die booGa naar voetnoot517 ben aen jou. GIERTJE En ick weet het u van herten danck, mijn lieve ouwe trou: 565[regelnummer] Sou jy 't mijn niet geseyt hebben, het sou conscienties werck wesenGa naar voetnoot518, Ghy hebt als een eerelijcke vrou gedaenGa naar voetnoot519, daerom sinje ghepresen, Maer elck moeyt sijn schaeGa naar voetnoot520, och! me dunckt dat ick men sinnen mis.
[pagina 117]
MARRY Wel sooje wilt mee gaen, ick selje leyden daer hy metterGa naar voetnoot521 is. GIERTJE Sou ick niet me gaen, niet me gaen, och jae'ck, en kan ickse betrapen, 570[regelnummer] Sy meugen deyncken datter voor haer-luy geen booser dagh en is geschapenGa naar voetnoot522: Kom, ick selje huyck halen, en setten mijn kaperGa naar voetnoot523 op mijn hooft. Binnen, en weer uyt. MARRY Wat maecken de mannen de vrouwen sinnen dickwils berooftGa naar voetnoot524. GIERTJE Kom gaenweGa naar voetnoot525, och! me dunckt datter geen grooter spijtGa naar voetnoot526,, is. MARRY Wel, we sellen tot onsent wat wachten,en peurenGa naar voetnoot527 daer nae toe als 't tijdt,, is. Ga naar margenoot+Philip, Haesje, Lichthart, Robbert, uyt.Ga naar voetnoot528 PHILIP 575[regelnummer] Maer volck, sou 't geen schant sijn datje die goe slockerGa naar voetnoot529 so bedrooch?
[pagina 118]
HAESJE Schant wesen, daer staen ick u borgh veur. PHILIP Huys-vrouGa naar voetnoot530, spreeck niet te hoogh. LICHTHART SinjeurGa naar voetnoot531 moet weten dat dese kastydingh bewijsen de straffenGa naar voetnoot532, Dat niemant met u vrou, als ghy, en hebt te schaffen. PHILIP Ghy, en uws gelijck, verheught u soo garen in een anders leet, 580[regelnummer] En dat het u oock eens over quamGa naar voetnoot533. ROBBERT Ey Heerschop, niet en beetGa naar voetnoot534, Wy maecken 't te eerelijck dat ons yemant sou bedriegenGa naar voetnoot535. PHILIP O guyt-sackGa naar voetnoot536, die u eer vangt heeft so veel als een hand vol vliegen; Was dat eerbaer ghedaen, doenje met Vranck peurden uytGa naar voetnoot537, En datje soo veel te weegh bracht, inde ring-sloot, dat de schuyt 585[regelnummer] Om raeckte, daer die goe heerGa naar voetnoot538 sat met het vis-kaerGa naar voetnoot539 tusschen sijn beenen, Dat de bockseGa naar voetnoot540, het hemt, en dorst ick het seggen, met eenen Sijn ouwe ysegrimmenGa naar voetnoot541 waren soo verkleumt en nat, Dat hyse most gaen droogen inde Son, en waerom deedje dat?
[pagina 119]
ROBBERT Dat sal ickje seggen: wy deden 't om datGa naar voetnoot542 hy sou weten, 590[regelnummer] Dat hy met ons uyt-geweest was, hy mocht het aersGa naar voetnoot543 vergeten. PHILIP Broeders, broeders, ghy valt inde faluacyGa naar voetnoot544 soo veel asenGa naar voetnoot545 te licht. LICHTHART Dat schildert wel, want soumense alle verkoopen by 't gewicht, Men souder weynigh vinden swaer ghenoegh te wesenGa naar voetnoot546. HAESJE Nu liefste, laet ons met dit stuck begaen, ghy hoeft niet te vreesen, 595[regelnummer] Dat ick eenighe begeerlijckheyt sal krijgen tot syn vleys. PHILIP Dat hoop ick immersGa naar voetnoot547, wel doet dan de saeck sijn eysGa naar voetnoot548, Ick sie toch datj'er op belust bent, u kijnt mochter een mael of dragenGa naar voetnoot549. LICHTHART O grooten danck. ROBBERT Wy sullen voortaen in alles u soecken te behagen. HAESJE Wel Lichthart, is sijn wijf de weet nu al ghedaen? LICHTHART 600[regelnummer] O jae, sy is hier dichte by, en als 't werck aen sal gaen, Soo sal Robbert haer roepen.
[pagina 120]
HAESJE Datmen al de Henne-tasters soo kosten uyt-strijckenGa naar voetnoot550, Die over al 't finael of willen wetenGa naar voetnoot551, en in anders potten kijckenGa naar voetnoot552, Ick meen de sneuckelaersGa naar voetnoot553 die souden op het lest Gien vreemde vrouwen meer versoeckenGa naar voetnoot554, maer speulen, laten bestGa naar voetnoot555. PHILIP 605Ga naar voetnoot556 De mannen wort de schult gegeven, maer somtijds is de vrou oorsaeck. HAESJE 'tIs bestGa naar voetnoot557 datje dat seght, wees jy'erGa naar voetnoot558 noch een voor-spraeck; De mannen hooren wyser te wesen, en deyncken een vrou is een swack vat, Laet ick haer kranckheytGa naar voetnoot559 verbeteren, maer neen, in plaets van dat, Soo doense haer uyterlijcke best om onse swackheyt te vangen, 610[regelnummer] En gaen 't dan noch, als sommige, wel aende klock-reep hangenGa naar voetnoot560. PHILIP Vier dingen kunnen 't niet licht verbeurenGa naar voetnoot561: de Winter, een Varcken, een Boer, en een Vrou. HAESJE Waerom dat?
[pagina 121]
PHILIP Maer al brenght ons de winter noch sulcken kou, [C2^v] En onweerGa naar voetnoot562, soo seghme, 't is Winter; een Varcken kan 't oock niet verkerven, Al wentelt hy hem in sijn dreck, en al gaet hy al sijn kost bederven, 615[regelnummer] Soo seytmen mee, 'tis een Varcken; dus is 't oock met een Boer, gelijck ick lest sach, Die met sijn melck-emmeren by een Varcken op een sleeGa naar voetnoot563 lach: En al riepen de jongens, een droncke Boer, de luy gingen 't mekaer voor geen nieuws schryven, Maer seyden, een Boer is een Boer, en al was 't op een Paes-dagh soo sal hy een Boer blyven. En al verpeutertGa naar voetnoot564 het een wijf noch soo, 't isGa naar voetnoot565 se is onnooselGa naar voetnoot566 en swack, 620[regelnummer] Sy moet pijnGa naar voetnoot567 en armoet genoegh uyt-staen, laetse wat wil hebbenGa naar voetnoot568, die lieve sackGa naar voetnoot569: En daer by hebbense dan noch dat voordeel, datse haer selfs seer schoon weten te kallenGa naar voetnoot570, Een man mach wat praten, maer wil de vrou soo moet hy deur de mant vallen, Sy sijn mondigh, dat wijst de Hal, de Vis-marckt, en de Erf-huysen wel uytGa naar voetnoot571. HAESJE En ick kanGa naar voetnoot572 wel mannen die over al by benne met de snuyt,
[pagina 122]
625[regelnummer] Waer wat te snappen isGa naar voetnoot573, ick wed haer het schortel-doeck soo wel sou passen, TrotsGa naar voetnoot574 de beste dienst-meyt die de schottelen loopt wassen. PHILIP Wel set dat dan tegen mekaer, de mans de doeck, en de vrouwen de broeck, Want waer wat te gouverneerenGa naar voetnoot575 is daer valje ons veel te kloeck; Maer sacht, wie komt ons hier op 't onversiensteGa naar voetnoot576 naderen? HAESJE 630[regelnummer] Och mijn suyck're-menghtsGa naar voetnoot577-liefste, het is onse Heer van bladerenGa naar voetnoot578. PHILIP Ey siet hem eens gelijck een groote mast in een schuyt met drek staen. HAESJE Niet waer, het hooft past hem tusschen de schouwers als een JaponsGa naar voetnoot579 varcken; wacht, 'k sal halen gaen Mijn naey-goet, en komen hier wat nae mijn vermogen queelenGa naar voetnoot580. PHILIP Soo meughje (is hy half sot) sijn sinnen heelendal steelen. LICHTHART 635[regelnummer] Ick bid u, laten wy wat aen een sy gaen op dat hy ons niet sien en kan. PHILIP Wel kom, ick moet ghelijck als ghy eens sien, hoe dese man Hem in sijn liefde hout, want onder alle dieren,
[pagina 123]
En sijnder geen soo malGa naar voetnoot581 als die de minne vierenGa naar voetnoot582. Binnen. Haesje gaet sitten naeyen, en singht.Ga naar voetnoot583 CameniertjeGa naar voetnoot584, Cameniertje, gaet eens met een gauwe treeGa naar voetnoot585, 640[regelnummer] Na mijn Heer den Advocaet, en seght mijn man is niet in stee: Oui, oui, hola, hola, Chambriêre, chambriêre, chambriêre vene saGa naar voetnoot586. Ga naar margenoot+Hans van Tongen, uyt. HANS Och dat is een keeltje, nou is 't oock puur met mijn ghedaen, Wil ick haer aen-raeckenGa naar voetnoot587? neen, ick wil eerst een goet gebeetje spreken gaen 645[regelnummer] Aen de liefde, op datGa naar voetnoot588 sijn mannelijckeGa naar voetnoot589 wil ghelieft te ghehengenGa naar voetnoot590, Dat ick voor dit briefje mijn lust ten end mach brengen. Hy valt op zijn knien O heylige liefde, ick bidje inder liefde dat ick mach,
[pagina 124]
Deur jouwer liefde, en heurder liefde, mijnder liefdeGa naar voetnoot591, desen dagh Ten vollen believenGa naar voetnoot592, want inde liefde sal ick anders sterven, 650[regelnummer] En souje wel willen dat jou liefde, in mijn liefde, soo sou bedervenGa naar voetnoot593: Dat was heel qualijck, want wat soutje baten dat ick in het graf, Al onse liefde aende liefde van de wurmpjes gaf? Daerom bid ick eenmael, en andermael, och! opent u ooren, Laet u liefde mijn liefde aen-nemen, wilt mijn verhooren, 655[regelnummer] Besegelt mijn ceeltje, want het is niet ghesacreertGa naar voetnoot594, Verhoort mijn doch ten lesten, want sooje nou van me keert, Soo meughje denckenGa naar voetnoot595 dat ick soo langh uyt liefde sal schreyen, Tot datmen mijn liefde, u liefde, en haer liefde, uyt mijn siet verscheyen. Hy staet op. Daer ben ick soo op gehartGa naar voetnoot596 of mijn nu al de werrelt te hulp quam, 660[regelnummer] Dat gaet'er dan nae toeGa naar voetnoot597, met sulcken heeten vlam Als of ick vol gloeyende kolen was. Eerwaerdige, deughtsame, En eerbare vrou-mensch, ick wensch u, en d'uwe, en by name U groote schoonheyt, goeden dagh. HAESJE En ick u desgelijck. HANS Dus besich, alder-schoonste, daer soo menigh groote Rijck 665[regelnummer] Om vernielt sou worden, datje de Koningen sagenGa naar voetnoot598?
[pagina 125]
HAESJE Daer wilmeGa naar voetnoot599 Sint Albrecht voor bewaren, ten soume niet behagen. HANS Wat naeyje al, een open soompje, of schuyntjeGa naar voetnoot600, ghy naeyt heel wit, Heer wat een sindelijck spaensjeGa naar voetnoot601, maer hoe net dat dit reeghje parreltjesGa naar voetnoot602 sit. HAESJE Kijck hanne-vaerGa naar voetnoot603, waer mach hy hem mee bemoeyenGa naar voetnoot604. HANS 670[regelnummer] Maer soete Haesje, die mijn sieltje dus komt boeyenGa naar voetnoot605, Salje mijn niet lief hebben, och! hoe stae ickje an? HAESJE Schaemje datje 't seght, denckt omje vrou, en ick om mijn man. HANS Sooje dan niet wilt, soo sel ick het aers aen leggen, En raecken u met dit ceeltjen aen, en sien watje dan sult seggen. Hy raeckt haer aen, sy smijt het naey-goet wech, en schiet hem toe. HAESJE 675[regelnummer] Och Hansje, ick bekent, ick heb soo qualijck ghedaenGa naar voetnoot606, Dat ick jou goe eyschGa naar voetnoot607 soo smalijck gingh versmaen.
[pagina 126]
Ga naar margenoot+HANS Wel scheeren wy mekaerGa naar voetnoot608, mijn dunckt het sinne droomen! HAESJE Loop nietGa naar voetnoot609, mijn hart, mijn is sulcken beseeten liefde aen-gekomen. HANS Ick moet me wat druyghGa naar voetnoot610 houden, die men niet en wacht, die men niet achtGa naar voetnoot611. HAESJE 680[regelnummer] Och Hans! ick word soo begeerigh nae u dat ick schier versmachtGa naar voetnoot612, Laetme nou toch niet verlegenGa naar voetnoot613, mijn struyf-montGa naar voetnoot614, ick salje geven Wat datje hebben wiltGa naar voetnoot615. HANS Hoe ben ick nou verhevenGa naar voetnoot616, Soenen en gelt toe krygen, dat is al meer als ghemienGa naar voetnoot617. HAESJE Nou mijn uyt-genomeGa naar voetnoot618 engel, wiltme eens vriendelijck aen-sienGa naar voetnoot619, 685[regelnummer] Hoe meughjeGa naar voetnoot620 mijn dus quellen, en soo langh laten pracchenGa naar voetnoot621?
[pagina 127]
HANS Het was'er een meysje van seventien jaer, haer maegdom woegh'er haer al te swaerGa naar voetnoot622, nou wilGa naar voetnoot623 ick barsten van lacchen. WelGa naar voetnoot624 machmen segghen als een wijf tochtigh is, soo is'er gheen houwen an. HAESJE Mijn hartje BarentsGa naar voetnoot625, kom, ey kom, mijn eygen sint JanGa naar voetnoot626. HANS Ick kan niet langer veynsenGa naar voetnoot627, mijn soete butter doosjeGa naar voetnoot628. Sy vlieght hem om den hals. HAESJE 690[regelnummer] Mijn gesuyckerde lief. HANS Mijn hartje. HAESJE Och mijn troosje? Sy smijt hem onder de voet, en gaet op sijn lijf sitten. Wat bin ick geluckigh, mijn harderGa naar voetnoot629, och! je bent soo soet, Ick hebje soo lief dat ickje schier doot soenen moet. HANS Ghy duwt mijn neck schier stuckenGa naar voetnoot630, soo blijfje daer aen hangen.
[pagina 128]
HAESJE O lieffelijcke mont wat most ick nae u verlangen, 695[regelnummer] Eer ickje eensjes kussen mocht, och ick sal eeuwigh de uwe sijn, Soo aengenaem sinjeGa naar voetnoot631, mijn troost, mijn medecijn. HANS Nou Haesje, laet men opGa naar voetnoot632, wy sellen dan meerder vreught bedryven. HAESJE Het is onmogelijck dat ick vanje af kan blyven, Mijn hartje springht van vreught. HANS Ey lieve laet me gaen. HAESJE 700[regelnummer] Het is me niet moghelijck dat ickje kan ontslaenGa naar voetnoot633, Je bent soo soet, soo soet, soo soet, jae soeter als een suyckerGa naar voetnoot634. HANS Ick bidje laet mijn op, je breeckt mijn hals, wat duyckerGa naar voetnoot635. Giertje Goris, uyt. GIERTJE Daer sinnenseGa naar voetnoot636. Hange-bastGa naar voetnoot637, luys-hont, bloet-suyper, scharluynGa naar voetnoot638. HAESJE Ick pack mijn spillen opGa naar voetnoot639. Binnen.
[pagina 129]
GIERTJE Hanghje dus u siel over een tuynGa naar voetnoot640, 705[regelnummer] Hoereerder, bordiel-polGa naar voetnoot641, beedel-brock, funGa naar voetnoot642, guyt der guyten. HANS De duyvel moet men wijf hier ghebrocht hebben. GIERTJE Dat der buytenGa naar voetnoot643, De nickerGa naar voetnoot644 het mit mijn niet te doenGa naar voetnoot645, maer hy soeckt jou, Echt-breecker, op-maeckerGa naar voetnoot646, leefje dus met een vrou, Segh droncke drincker, en verteert haer gelt met hoeren en snoerenGa naar voetnoot647? 710[regelnummer] Ga naar margenoot+Ick selje daer een schut voor schietenGa naar voetnoot648, jy selt de beurs niet meer voeren, Ick selje op een aere kam scheerenGa naar voetnoot649, bin ick aers Goris en GiertGa naar voetnoot650. HANS Schaemje, wat meugen de luy dencken, datje hier dus tiert. GIERTJE Schamen! jy soutje schamen, en u goddeloose lust temmen, Stucke-diefs, jy hebt al groot geluck dat ickje de baert niet gae kemmenGa naar voetnoot651, 715[regelnummer] Luysebos, en haelje de oogen en dat hayr uyt jou beseten kopGa naar voetnoot652,
[pagina 130]
Durf jy van schamen seggen, wel wat komtme noch al op, Jou eer-vergeten beest, die noch wel op een kaeck mocht raeckenGa naar voetnoot653, En ick versweer het niet jou een plaets in 't tucht-huys te laten makenGa naar voetnoot654. HANS Nou Giertje, bedaertje, het is mijn van herten liet, 720[regelnummer] Dat is al even-eensGa naar voetnoot655, 't is wel gedocht, maer de saeck is niet geschietGa naar voetnoot656. GIERTJE O galligh-veugelGa naar voetnoot657 wat hoef jy jou met andre te vermengenGa naar voetnoot658? Je hebt t'huys wercks ghenoegh, en hoeft niet uyt te brengenGa naar voetnoot659, Wat duyvel schortme meer als een aer, ben ick scheef of lam? Segh dras-broeckGa naar voetnoot660, gat-vinckGa naar voetnoot661, doenje mijn eerst nam 725[regelnummer] Was ickje goet ghenoegh, en 't is noch niet bedurvenGa naar voetnoot662, Och wat bedroefder vrou ben ick, was ick sleghts gesturven Doen ick mijn beenen de alder-eerste-mael byje onder-stackGa naar voetnoot663, So sou ick dese hartseer niet beleven. HANS Nou Giertje, met gemack.
[pagina 131]
GIERTJE 't Is wel gheseyt, och, och, och, hoe sel ick het langer aen-stellenGa naar voetnoot664? 730[regelnummer] Goedeloos, en eereloosGa naar voetnoot665. HANS Jy moetje soo niet quellen: Sie daer, ick beloofje, vergeeft het mijn nou, en soo het dan weer geschiet, Soo doet metme watje wilt, en vergeeft mijn u levenGa naar voetnoot666 niet. GIERTJE Och Hans, Hans, hoe selje dit kunnen verantwoordenGa naar voetnoot667. Deynckt om het eynd dat soo langh isGa naar voetnoot668, och! datj'er eens na hoordenGa naar voetnoot669, 735[regelnummer] Ghy wort te metGa naar voetnoot670 een dachjen ouwer, en je valt al van quaet, in quaet, Wat selje dan ten lesten worden, segh booswicht, onverlaetGa naar voetnoot671? HANS Kan ickje tot geen ghenade bewegen, daerjeGa naar voetnoot672 mijn dus siet schreyen? GIERTJE Jae Crokedils tranen, ick weet wel vanje vleyen, Jou hart is een afgront van valsheyt, soo bedrieghje mijn altijdt, 740[regelnummer] Want ghy speult een mans leugen is een vrouwe troostGa naar voetnoot673, maer o spijt, By een hoer te loopen, een hoer, sie daerGa naar voetnoot674 had ickse ghekregen,
[pagina 132]
'k Souwer soo ghehane-veugeltGa naar voetnoot675 hebben, datse op geen wegenGa naar voetnoot676 Daer van roemen sou, dat sy onder mijn handen had geweest, Dat wou ickje wel gheswooren hebbenGa naar voetnoot677, ghy overgeven beestGa naar voetnoot678, 745[regelnummer] Deynckje niet dat een stadt om duskeGa naar voetnoot679 dingen kan verdrinckenGa naar voetnoot680. HANS Ick bidje, moertje Goris, laet jou haestige moetGa naar voetnoot681 wat sincken. GIERTJE Nou flucks me nae huys, 't het hier langh ghenoegh gheduurt, Wy sellen mekaer noch meer spreecken in onse buurt: Ick sel mijn Krelis-oom ontbien, en al dese dingen seggen, 750[regelnummer] Die selje dan de Text en 't besluytGa naar voetnoot682 noch wel beter uyt-leggen. Binnen Ga naar margenoot+Lichthart en Robbert, uyt.Ga naar voetnoot683 LICHTHART Deur gaense, armen bloet, hy had het soo niet ghedocht. ROBBERT Kom margen vry weer, ghy hebt u ey wel om een braspenningh verkochtGa naar voetnoot684. LICHTHART Het viel hem een duur soenen, ick sou wel durven achten,
[pagina 133]
Dat hy hem voortaen het loopenGa naar voetnoot685 met dese reys wel sal wachtenGa naar voetnoot686. ROBBERT 755[regelnummer] Hy is uyt-gestreeckenGa naar voetnoot687, soo dat hy neffens hemGa naar voetnoot688 andre leeren kan, Dat het vreemde vrouwen vervolgen niet en past voor een getrout man. LICHTHARTGa naar voetnoot689 Ofje segghen wout, de vryers hebben wat vrydom, als de vrouwen selfs soo sot sijn datse ons beminnen; Nou kom, al langh ghenoegh, 't Heerschop en de VrouGa naar voetnoot690 wachten ons daer binnen. EYNDE. [GRAFISCHE VERSIERING met beer, twee slangen en symmetrische bladermotieven]	margenoot+ A2^[r] voetnoot6 slecht. voetnoot7 de drankzuchtige (mogelijk: hete) dochter van onze peettante; deuvik - pin die een vat afsluit, wellicht erotische toespeling. voetnoot8 uyt ... vaetje: Bet.: de allermooiste (meest vleiende) woorden. voetnoot9 mijn ... anje: ik heb geen zin aan jou; lusten is hier een onpersoonlijk werkwoord. voetnoot10 Dat ... kon: Kon ik dit nu ook [maar] zo beseffen (mij realiseren). voetnoot11 gelukkig. voetnoot12 vuur. voetnoot13 haar stralende (lust opwekkende) blikken; toespeling op de pijlen van Cupido. voetnoot14 Verbasterde vloek; hier met temporele -s uit de absolute genitief van tijd; oorspr. bet.: (bij) Gods heilige week. voetnoot15 niets voetnoot16 Expletief negatie partikel voetnoot17 Verbasterde vloek waarin we nog sacramenten kunnen herkennen voetnoot18 dan ... geven: Dan kan ik mijn minnelust niet met behoud van eer aan een ander betonen; de ontkenning in gien heeft een bereik over de hele zin voetnoot19 Lucifers notitieboek voetnoot20 en ... dragen: Bet.: en mijn hele leven voor gek verklaard worden; bol-wurm - de larve van deze ingewandsworm ontwikkelt zich in de hersenen van schapen en veroorzaakt een draaiziekte. voetnoot21 een vijgh ... achterdocht: weg met die dwaze vrees voetnoot22 een pleziertje voetnoot23 de tooren ... bouwen: tegen elkaar schreeuwen, ruzie maken voetnoot24 Heer oom, meneer pastoor voetnoot25 Terentius'credo voetnoot26 geslachtelijk verkeer van meer dan één man met één vrouw voetnoot27 opa's geteem margenoot+ [A2^v] voetnoot28 de domkop voetnoot29 wat ... gheschiet. wat zou hem overkomen zijn? voetnoot30 wat ... droomen: wat mankeer je? Droom je weer? voetnoot31 een beroerte? voetnoot32 zo'n duiveltje voetnoot33 Krijght ... neus: Krijgt de schout hier de reuk van, komt de schout dit te weten; overspel hoefde niet tot justiti?le vervolging te leiden: het kon bij de schout worden afgekocht voetnoot34 de breuck genesen: de echtbreuk helen voetnoot35 het .. ghedaen: Het is heel schandelijk als je het zou doen voetnoot36 ick meender: ik vind van hen (van dat soort); meen + epenthetische d + er (gen.pl. pers.vnw. 3^de pers.) voetnoot37 die ... sijn: die niet afkerig zijn voetnoot38 iets amoureusachtigs voetnoot39 (toevallig) gebeurt (hen overkomt) voetnoot40 Dat ... wesen: (Mensen) die voor nogal gedistingeerde, edele mannen willen doorgaan voetnoot41 hoe ... peuren: hoe gedreven zouden ze er zich op toeleggen voetnoot42 Quam ... slaeghs: 1. als de kans zich maar eens voordeed; 2. als het maar eens tot een vrijpartij kwam voetnoot43 betrouwbaar voetnoot44 drommels (enorm) begerig voetnoot45 aen kan leggen: kan beteugelen voetnoot46 vergiet voetnoot47 niets voetnoot48 Flus ... ghegaen: Zojuist, toen ik water ging halen, komt hier Haesje aanlopen; soo (2^de) - expletief samenvattend bijw. voetnoot49 dat's ... alliens: - dat is nu precies zo -; geïntercaleerde zin voetnoot50 verleiding; hier dus verliefdheid voetnoot51 Te... ontstelt: vreselijk van mijn stuk voetnoot52 ick loof ... oogen: ik geloof dat het dóór haar ogen heen in haar lieve binnenste moet zijn binnengedrongen voetnoot53 Wil ... hebben: Wil ik dan mijn gezond verstand terug hebben; wijsheyt - equivalent van geest (vs. 55) en verstant (vs. 57) voetnoot54 Haer schoonheyt: haar; vgl. het gebruik van aansprekingen in de 3^de pers. Als Hare Excellentie voetnoot55 De tekst meldde ten onrechte mee; de versie van 1660 vermeldt me voetnoot56 vertroostend voetnoot57 haeltser weder uyt: haal haar (t.w. het gezonde verstand) er weer uit voetnoot58 Bastaardvloek voor God. voetnoot59 De lelie gold als toonbeeld van zuiverheid; de roos van Jericho is een woestijnroos die zich bij vocht snel in al haar schoonheid kan ontplooien voetnoot60 eere bien: vereren, aanbidden voetnoot61 een kleine of beminde heilige voetnoot62 nu ... slagh-regen: nu zal mijn stralende zon (aanduiding voor geliefde) door een slagregen verduisteren voetnoot63 dat starretjen ... begon: Dat sterretje (geliefde) dat nauwelijks begon te stralen margenoot+ A3^[r] voetnoot64 Dat ... Son: Dat verdween als bij een verduistering van de maan of de zon voetnoot65 beste vriend voetnoot66 erotisch belust, zie WNT vleezig 3,b. voetnoot67 Expletief steunpronomen bij hoe voetnoot68 Soo ... krencken: Als die begeerte naar zingenot aanhoudt, ... het zal mij uitzinnig maken; de woordorde toont emotionaliteit voetnoot69 Het ... omroert: Contaminatie van ‘Het is of me een stock het binnenste in mijn lijf hiel omroert’ en ‘Het is of me met een stock het binnenste in mijn lijf omgeroert wort’; ook dit verschijnsel wijst hier op emotionaliteit voetnoot70 Ick ... bocus: Ik ben er zeker van dat ze kon toveren voetnoot71 heeft vervoert. in vuur en vlam heeft gezet voetnoot72 Wel ... wyf!: Schaam je erover, de vrouw van de eigenaar-opdrachtgever; schaemtje - schaem + het + je voetnoot73 het ... ons: het levert voor ons toch niet veel op; het - voorl. ond. voor die ... schilderen voetnoot74 gangbaar, populair voetnoot75 een meester wil verstrecken: voor een meester wil doorgaan voetnoot76 datm'er ... decken: bet. enorm veel; een gangbare uitdrukking voor ‘algemeenheid’, zie WNT kakhuis, 6^de schrapje. voetnoot77 En ... wilt: en jij legt het nog zo risicovol op het wild (een liefje) aan; en jij bent nog zo gevaarlijk op een vrijage uit; zie WNT wild (I) 2a en leelijk B2 voetnoot78 Bastaardvloek voetnoot79 hoofdman voetnoot80 beunhazen voetnoot81 Bastaardvloek uit vijf wonden en sacramenten voetnoot82 Reyst ... Gent: bet. Vertrek! voetnoot83 om een kwart stuiver; Van Gelder 1976, 245 voetnoot84 Hoofdzinsorde met bijzinsfunctie voetnoot85 hardstikke voetnoot86 bepaald, stellig; de versie van 1660 vermeldt groot in plaats van noot voetnoot87 als voetnoot88 De versie van 1644 en die van 1660 vermelden ten onrechte op-staende voetnoot89 dat ... kapoenen: als je geslachtsdeel nog functioneerde, dan zou hij je laten kastreren voetnoot90 Heyntje-man ... pick-stock: De duivel met zijn pekstok; de met pek besmeerde fakkelstok is een vast duivels attribuut voetnoot91 De hele santekraam; orlement is een verbastering van element voetnoot92 meughje dencken: mag je [wel] bedenken voetnoot93 haddense ... doen: zouden al degenen die het doen [nl. overspel plegen] houten neuzen krijgen voetnoot94 Soo ..achter-blijven: Zo zou het er niet om achterwege blijven voetnoot95 laet ... verlegen: laat mij niet in verlegenheid; vrij: help mij voetnoot96 nou ... onteert: nu heb je mij in hoge mate beledigd voetnoot97 Ghy ... argh: Jij bent heel erg doortrapt; al vry wat - understatement voetnoot98 listen voetnoot99 Ick...voort helpen: Ik zou de gek behulpzaam zijn?; Lichthart veinst een afwijzend antwoord. Ook de volgende zin dient men zo te verstaan. voetnoot100 selje...ghereet?: zul je (daartoe) dan geheel bereid zijn? voetnoot101 duympje op: bekrachtiging van een gelofte; oorspr. een parodie op de eedaflegging. voetnoot102 _{dese saeck}...schromen: deze zaak is werkelijk heel gevaarlijk voetnoot103 oorspr. duivelbannen, bij uitbreiding: toveren voetnoot104 en...by-komen: - en door toverij zou het (t.w. de liefdevolle ontmoeting) moeten plaatsvinden - margenoot+ [A3^v] voetnoot105 als je voetnoot106 iets afschuwwekkens (nl. de duivel) voetnoot107 waarlijk; byloo - bastaardvloek om een uitspraak te bekrachtigen voetnoot108 de duivel voetnoot109 Contaminatie van passeren en voorbij gaan voetnoot110 Nl. het liefdevuur van Hans en het hellevuur van de duivel voetnoot111 't Is ...aer: bet. (verwijtend) Het is het beste dat ik problemen voorkom en een ander (liefje) zoek? Vgl. Stoett 1943, dl 1, nr 174 voetnoot112 Dit diertje werd verbonden met nachtbrakerij, duistere zaken en allerlei onverstand. Hans neemt de opdracht letterlijk. voetnoot113 dan voetnoot114 Gort: verbastering van God; broertje: aanduiding van nauwe band met zijn vriend voetnoot115 struise voetnoot116 Tot ... hebben: tot geslachtsgemeenschap zal brengen? voetnoot117 eenmaal; ter aanduiding dat de belofte gestand wordt gedaan voetnoot118 te langh verbeyt: te veel tijd verloren, te lang gedraald voetnoot119 vannacht voetnoot120 sal sien: zal proberen voetnoot121 dat ick...gingh: als ik eens naar Janbaas zou gaan voetnoot122 kerel voetnoot123 prullaria, rommel voetnoot124 -er ... mee: er erg verzot op voetnoot125 Laag aanbouwtje bij een huis, oorspr. om potten e.d. op te bergen voetnoot126 in 't ruygh: in het met wild gewas doorgroeide (rieten dakje) voetnoot127 Een ... ghebonden: Laat ik een ragebol aan een stok binden voetnoot128 te pakken krijgen voetnoot129 Tot publiek gericht voetnoot130 inde uyle-vlucht: bet. tijdens de avondschemering voetnoot131 maken ... leen: veroorzaken geslachtsziektes voetnoot132 In de versie uit 1660 komt Robbert niet voor. Daarin ontbreken de verzen 137 tot en met 184 voetnoot133 voerje ... hem: ging je zo met hem om voetnoot134 verwonderlijk, idioot voetnoot135 so als...aen-stelden: zoals die bloedworst (vrij: Hansworst) zich aanstelde voetnoot136 echtgenote, vrouw voetnoot137 op de meest smerige wijze voetnoot138 te buiten gaat voetnoot139 regelen margenoot+ [A4^r] voetnoot140 bijzonder goed voetnoot141 op dat terrein voetnoot142 een advocatensmoel, een uitgestreken gezicht voetnoot143 hoe 't hoort: wat daartoe nodig is voetnoot144 Salse ... sijn: Zal ze (hiertoe) wel bereid zijn? voetnoot145 zorg dragen voetnoot146 Ter aanduiding van een nieuw gespreksthema voetnoot147 Aanduiding van de echtgenote van de opdrachtgever voetnoot148 sal ... wesen: niet van dienst zal willen zijn, niet zal willen helpen voetnoot149 Sy ... toe: Zij had er zin in voetnoot150 wat voetnoot151 nalaten voetnoot152 is ... vooght: is Haesje de baas in huis voetnoot153 T.w. dat de vrouwen het in het huwelijk voor het zeggen hebben voetnoot154 T.w. de vrouw van Hans voetnoot155 Peettante Marry voetnoot156 Het ... beuren: het kan haar heel goed passen voetnoot157 bij de (oude) vrouwtjes; wijfjes heeft hier een negatieve connotatie voetnoot158 krantenuitgevers voetnoot159 M.b.t. de wijfjes voetnoot160 nieuwe tijdinkjes, nieuwtjes voetnoot161 alles wat voetnoot162 uyt ... ghepraet: uit het naaimandje gepraat, een scabreus verhaal verzonnen; vgl. WNT naaien 8 en onder samenst. ‘naaimand’ voetnoot163 op ... gheschrolt: op de hoogmoed geschimpt voetnoot164 een zodanige kraag draagt; een handgebaar kan het ‘zodanige’ verduidelijken voetnoot165 Hier man met adellijke titel voetnoot166 Diens ... dragen: Wiens ouders wel blauwe doekjes gewoon zijn te dragen; moddetjes - vgl Spaansche Brabander vs. 1658 voetnoot167 Lijst, opsomming op papier voetnoot168 die dikke hoer voetnoot169 om gratis te eten en te drinken voetnoot170 binnense niet deur: zijn ze (t.w. de jonge mannen) niet weg voetnoot171 achter hun rug voetnoot172 te hooghartig voetnoot173 T.w. het eten en drinken voetnoot174 Nl. dat hij niets aanbood margenoot+ [A4^v] voetnoot175 de ...hals: de duivel op zijn nek, zijn straf voetnoot176 de Vleer-muys ... hebbende: met de gevangen vleermuis voetnoot177 Ick...stee: een zgn. zei-spreuk of apologisch spreekwoord; ‘ik heb hem (t.w. de rat) al’, zei de man, en hij had hem in een privaat gevangen voetnoot178 geleek op voetnoot179 om ... peuren: ter bedevaart begeven voetnoot180 vervloekte; bastaardvloek afgeleid van fr. sacré voetnoot181 M.b.t. de ragebol die Hans gebruikt om een vleermuis te vangen, waar de boer een pruik in meent te zien voetnoot182 leuk, grappig voetnoot183 Bastaardvloek uit Gods bloed voetnoot184 Klaas van Kees van Jan Coote; Coote duidt op een kleine boerderij of boerenhuisje, vgl. WNT kot (I) 2 voetnoot185 Dat ... dragen: dat de hoge heren om de mooiïgheid zulke ruige dingen(nl. pruiken) dragen voetnoot186 geloof voetnoot187 dat ... is: dat Jan van Dirk Truyen een man van aanzien is voetnoot188 van bont gemaakte voetnoot189 boerenzoontje; een huisman was een welgestelde boer voetnoot190 vechten voetnoot191 De tekst vermeldt ten onrechte met hoofdletter Ghetucht, de versie 1660 Getucht voetnoot192 Ghetucht ... heylighe-wegh: Gestraft met ‘een tot geestelijk heil voerende weg’; toespeling op het tuchthuis aan de Heiligeweg te Amsterdam, het zgn. Rasphuis voetnoot193 ongeduldigheid, drift voetnoot194 Mijn...Leeuwen: ik heb er geen zin in om in het tuchthuis te wonen; boven de poort van het tuchthuis bevond zich nl. een relief, voorstellende een door vier leeuwen voortgetrokken kar met rasphout voetnoot195 De broodarme vechtersbaas voetnoot196 soo wort begeert. zo wordt gewenst (ironisch), er zo veel vraag is naar voetnoot197 Datse ...vereert: dat Sinte Rasphuis en zijn klooster hen (de vechters en bedelaars) gratis kost en inwoning schenken; het Rasphuis werd in 1595 in het voormalige Clarissenklooster gehuisvest voetnoot198 met...Roomen: algemene aanduiding voor het leveren van een zware inspanning voetnoot199 Verhaspeling van het woord aubade met toespeling op ‘dwaasheid’. Deze aanduiding werd gebruikt voor de begrippen ‘aubade’ en ‘serenade’ (Veldhorst [2004], 113). voetnoot200 dapper; toespeling op het ouder gebruik van edelen die hun geliefde een aubade brachten voetnoot201 vluchten voetnoot202 Dat ... gaen: zodat hij als gevangene moet lopen voetnoot203 De tekst vermeldt onkomt. Ik volg hier de versie-1660 voetnoot204 uw wild, uw vangst van de jacht voetnoot205 lustje dan: heb je dan wel zin in, begeer je daarna margenoot+ B[1^r] voetnoot206 smeken voetnoot207 het struikgewas voetnoot208 door elkaar heen voetnoot209 Een...mient. Iemand die haar uit liefde begeert, op het oog heeft voetnoot210 bedeesd voetnoot211 ik ... stroo: dan zal ik sterven; gestorvenen werden op stroo gelegd voetnoot212 doch...oogen: maar beter dát, dan dat een brave borst zijn beide ogen uitgedoofd zijn. voetnoot213 Wie ... dus: Wie gaat zo als een idioot te keer? voetnoot214 barmhartigste, vervuld van macht; vol vermogen (zijnde) - Noseman kiest ironiserend een overdreven hoog, religieus getint taalregister voetnoot215 wiens voetnoot216 wat...parten: wat zijn dit voor loze streken? voetnoot217 d'eene ... d'aer: de een of andere piskijker; hatelijke benaming voor ‘arts’ voetnoot218 is...schort: als je wat mankeert voetnoot219 soo...kort: dan zou ik het niet beter te kort kunnen doen (nl. door naar de piskijker te gaan) voetnoot220 de artsen voetnoot221 een party gaen: een deel van hen gaat; incongruentie van het getal van het ond. en dat van de pv. voetnoot222 meughen passeeren: mogen doorgaan voetnoot223 Vss. 245b tot en met 271 staan niet in de versie van 1660 voetnoot224 dat ... noot: dat maakt niets uit, dat betekent niets voetnoot225 Al...dutje: al letten ze wel eens niet op, al maken ze wel eens een foutje voetnoot226 een arts voetnoot227 een chirurg voetnoot228 die...genesen: die kunnen de mensen van hun geelzucht en gouden munten afhelpen; geel-zucht heeft een dubbele betekenis, zie WNT geelzucht 1 en in aansluiting bij 2 voetnoot229 gebeurd voetnoot230 Datse ... belaen: dat ze uit datgene waarmee ze zijn belast (t.w. de ziekte) geld zoek maken (ontvreemden) voetnoot231 Dan ... transformeeren: Dan weten zij deze geelheid door de ‘steen der filosofen’ zo uit te gloeien, dat de ziekte bijna in klinkklaar goud transformeert; Lapis Philosophorum - steen der filosofen; deze werd in de ME door alchemisten gezocht, omdat zij onedele metalen in goud zou kunnen omzetten, verder zou daarmee een levenselixer bereid kunnen worden voetnoot232 beste kerel; pred. toev. bij Pieter den Deen voetnoot233 T.w. zijn goud voetnoot234 De eer van de overheid; toespeling op kroon als munt voetnoot235 dat ... tyen: dat deze artsen en chirurgen mensen in de val lokken; zie WNT knip (IV) 2 voetnoot236 Als ... sliep: Toen mijn dronken meester op de dijk lag te slapen; lagh en sliep - verbale hendiadys voetnoot237 hiel ... mont: vol schuimend kwijl om zijn mond voetnoot238 - let wel - voetnoot239 De Heer van Pierlepon; den bevat een genus-n; hals-heer - oorspr. de bezitter van een heerlijkheid met de bevoegdheid het halsrecht uit te oefenen; Pierlepont refereert aan de hoofdpersoon in de Kluchtige tragedie: Of den Hartoog van Pierlepon van M. Gramsbergen voetnoot240 Miester ... moy: (tot het kalf dat zijn gezicht aflikt) voetnoot241 wat vreemde schraper: wat voor een vreemde barbier voetnoot242 grofweg voetnoot243 teech ... bien: ging weer staan voetnoot244 Wat ... lanst: Wat ben je voor een kerel?; lanst - uit lansert 'lansdragende soldaat' voetnoot245 uw schilder; U.l. - Uwe Liefde[s], iets gemeenzamer aansprekingsvorm dan U.E., Uwe Edelheid[s] voetnoot246 weesrijm margenoot+ [B1^v] voetnoot247 M.G. Tengnagels Aemsterdamsche Lindebladen, Amsterdam 1640, waarin de schr. op tal van dichters en toneelspelers toespelingen maakt voetnoot248 De voornamen van Tengnagel luidden Mattheus Gansneb voetnoot249 tegendraads, niet volgens de regels voetnoot250 al groote eer: uitsluitend hoge waardering voetnoot251 mochtense ... gelt: konden zij (de passages over hun werk of persoon) afkopen voetnoot252 ga jancken: verlang; gedreven door zinnelijke lust, zie WNT janken 1,c en vgl. venusjanken voetnoot253 pit van een olielamp voetnoot254 brandt; Hollandse velarisering van de nasaal voor t voetnoot255 immers niet: volstrekt niets voetnoot256 zo grote behoeftes voetnoot257 datm'er: terwijl dat men er; zie WNT dat (II) 13 voetnoot258 daer ... dragen: een zgn. zei-spreuk of apologisch spreekwoord; het mijn - t.w. mijn lichaam voetnoot259 Had ... gebonden: Had jij de liefdesbrand (maar in een kous) met een kouseband (dicht)gebonden; in aansluiting bij het volksgeloof om je zo van een ziekte te bevrijden, vgl. WNT kouseband 1, vijfde schrapje voetnoot260 eerje ... vont: voordat je overmeesterd werd (door brandende liefde) voetnoot261 Trouwe ... uyt: Waarachtig, kalveren halen gekke streken uit voetnoot262 De tekst vermeldt ten onrechte beschoucken; de versie van 1660 vermeldt beschoncken voetnoot263 uw gezegende erbarming (ontferming); tegelijkertijd aanduiding van de geliefde in de derde persoon, vgl. in vs. 289 u l. voetnoot264 daerje mijn: waar je mij voetnoot265 Wel, voetnoot266 u; afkorting van u(we) liefde voetnoot267 een vreugdevolle liefde; vgl. voor de omzetting van kern en bepaling Weijnen Zev. taal., par. 72 voetnoot268 zo verdomd hartstochtelijk; seele-weekes - de s- kan een restant van Gods zijn en eele een verbastering van heilige; zie Van Sterkenburg Vloeken 365 voetnoot269 Datter ... sach: Dat (er) iemand die het zou zien, de tanden ervan zouden wateren; incongruentie van getal bij de pv; ien [...] die 't sach is nl. datief object bij sou en de tanden subject voetnoot270 ick seghje datte: dát verzeker ik je; datte - verzwaarde vorm van dat, hier mede t.g.v. rijm; vgl. WNT zeggen (I) II, 7, d voetnoot271 verwacht, zich voorstelt voetnoot272 je ... eten: je kunt meer dan in je onderhoud voorzien; vgl. WNT brood I,A,1,e voetnoot273 of het leefden: of je (van je begeerte) vervuld bent, of je (ervan) trilt; vgl. WNT leven (I) A, 13 eerste citaat voetnoot274 ick ... luymen: ik loer op mijn kans voetnoot275 slacht ... kruymen: ik ben er grauw van gekleurd; vgl. WNT bierenbrood onder Samenst. voetnoot276 allemaal voetnoot277 wat ... mal: Wat? Houd je mij voor de gek? voetnoot278 Ick ... springen: Ik kan wel 99 kabeljauwen (door springen) in een ton beklemmen; vgl. WNT springen B, 1 'Haring springen', tnegentig - mogelijk met tals in tachtig (vgl. oudsaksisch ant-) margenoot+ B2[^r] voetnoot279 Een dobbelspel voetnoot280 Spel met negen damschijven voetnoot281 lechtse ... daer: leg ze daar voor me neer voetnoot282 trots ... kijnt: niet onderdoende voor een baker met een ontevreden kind in een lage mand of houten bak; hierin verzorgde de baker het kind op de schoot voetnoot283 niets voetnoot284 Mijn verborgen gave voetnoot285 Heel schrikaanjagend! voetnoot286 'k loof ... verkeeren: ik ben er zeker van, dat je met goochelaars omgaat; letterlijk: ik geloof niet (anders dan) dat je... voetnoot287 nobele man; het hoge register is ironisch gebruikt, vgl Oudemans 1857, s.v. Elenbaas voetnoot288 hoe ... stout: waarom ben je zo vrijpostig? voetnoot289 overvallen voetnoot290 sonder ... uyt-gestiert: zonder je komst te hebben aangekondigd; dit gebruik gold in de hogere kringen van de maatschappij voetnoot291 een bloodaard, een bedeesde voetnoot292 moeilijk voetnoot293 aan een liefje voor hem voetnoot294 De vss. 313 t/m 318 ontbreken in de versie van 1660 voetnoot295 het + enclitisch 't voetnoot296 Och ... geschoven: scabreus beeld voor coïtus voetnoot297 Het zwaarste werk verrichten; dagh-werck (lett. 'arbeid voor een hele dag') is hier een femininum, zoals uit de en het relativum die moet worden afgeleid voetnoot298 zelf voetnoot299 edel voetnoot300 het moeytme: het bezwaart me voetnoot301 mijn lieve lansridder; gemoedelijke aanspraak tot een minnaar, vgl. ook Spaansche Brabander vs. 1362; het WNT vermeldt onder Joris betekenissen als ‘bevrijder’, ‘verlosser’ voetnoot302 Men ... bevingh: Men spreekt van een schoonheid die de verkrachter van Lucretia overmeesterde; Lucretia werd - volgens de traditie - in 510 door Sexus, de zoon van koning Tarquinius Superbus onteerd voetnoot303 de onse ... leggen: de onzen (nl. Lucretia en Helena) doen voor dit vrouwtje (in schoonheid) onder voetnoot304 Dat 's ... alliens: Dat doet er niet toe voetnoot305 En ... toe: en me naar Lichthart haast voetnoot306 'k segh hou: ik zeg: ‘Hé’ voetnoot307 Wilt dan swijgen: Zwijg dan voetnoot308 eer ... gaen: voordat ik aan deze dingen mag (ev. kan) beginnen voetnoot309 verstoten, afwijzen margenoot+ [B2^v] voetnoot310 Penitenties voetnoot311 of ... beginnen: of (anders) kan ik niet beginnen voetnoot312 haar zinnelijke driften voetnoot313 jeuken voetnoot314 dat ... één: t.w. één van de penitenties voetnoot315 vergiffenis (voor weerzin tegen iemands wil), WNT genade 2, b voetnoot316 mag voetnoot317 kletsen, kakelen voetnoot318 voor dit doel voetnoot319 Toneelaanwijzing: Lichthart schrijft deze drie letters op het voorhoofd van Hans voetnoot320 plaatst voetnoot321 duivels achterwerken; mogelijk een type spuitend vuurwerk voetnoot322 buskruit voetnoot323 goed voetnoot324 toekomst voorspeller voetnoot325 tovenaar; oorspr. iemand die een man sexueel onmachtig kan maken door een knoop in de nestel te leggen. Vgl. citaat uit Cats in WNT nestel 1, 1^ste schrapje voetnoot326 aers ... wesen: het is om gek te worden, vgl. WNT aêrs voetnoot327 sijn getyde ... lesen: zijn gebeden begint te brabbelen voetnoot328 slincx ... staen: Ingeschreven toneelaanwijzing: Hans doet al sprekend de bewegingen van Lichthart na voetnoot329 jonge nickers broen: duiveltjes baren voetnoot330 soo ... leeraer: zo vroom, niet onderdoende voor een Menisten voorganger; benist - de Noord-Hollandse vorm van Menist (volgeling van Menno Simonsz) voetnoot331 Godin van de onderwereld, ook van de hekserijen en toverkunst, wat hier van toepassing is voetnoot332 dat ... dient: 1. dat gij mij van nut zijt, 2. dat gij mij onderworpen zijt voetnoot333 'k besweerje: ik beveel je, WNT bezweren 2 voetnoot334 Een ceel ... kracht: een brief met wonderbaarlijk vermogen voetnoot335 Steckter ... oet: spreekwoord ter aanduiding van ongeloof; nadel - naald voetnoot336 Kruysje ... toveren: (ik sla) een kruisje tegen het toveren voetnoot337 Volkstaalvorm voor Benedicite (domino), het begin van een gebed, hier verzwakt tot uitroep van ontsteltenis voetnoot338 leven voetnoot339 De moes (van gekookte bladeren) voetnoot340 1. reeds gaar, 2. helemaal gaar voetnoot341 my mijn leven ... steken: mij nooit meer om een vrouw in zo'n gevaar begeven margenoot+ B3^[r] voetnoot342 jouw angst voetnoot343 een aantal letters voetnoot344 soo ... ondieft: dan is het (nl. mijn vrees) geheel ten onrechte voetnoot345 waer in ... bedroeven: waarover zou ik me zorgen maken voetnoot346 Que ... so: want minne maakt een zot; verhaspeling van Frans en Nederlands (met dank aan dr. Reinier Lops) voetnoot347 meteen voetnoot348 aen ... klaren: jou eens aandoen, op jou eens toepassen voetnoot349 hoe ... smart: waarom scheer je de gek met mijn (liefdes)verdriet?, waarom neem je mijn (liefdes)verdriet niet serieus? voetnoot350 indien ... vermach: indien u mij dan iets vergunt voetnoot351 moet ... sterven: zal ik zeker sterven voetnoot352 overlijden voetnoot353 de schuld van het briefje; het ceeltje krijgt als groep een genitief-s voetnoot354 kan voetnoot355 een grote, verborgen kracht voetnoot356 wilt begeeren: mocht wensen voetnoot357 bin ... eeren: of anders ben ik geen man van eer voetnoot358 in 't werck stellen: beginnen voetnoot359 sien mach: zal zien voetnoot360 jullie vrouwengekken, rokkenjagers voetnoot361 daag jullie uit voetnoot362 hoe ... stuypen: hoe goed jullie (ook) een buiging kunnen maken voetnoot363 de dochters ... payen: de meisjes met fluwelen woordjes (kunt) inpalmen; WNT verweel en paaien (I) 2, b voetnoot364 om ... krygen: om (ze) tot geslachtsgemeenschap te bewegen; contaminatie van ‘om (ze) tot u wil te krygen’ en ‘om tot u wil te komen’ voetnoot365 het hart van de vrijsters voetnoot366 ogenblikkelijk voetnoot367 (Vraag je) of er ...; elliptische zin voetnoot368 op ... wachten: bij de poorten van de jonge dames wachten; te denken valt aan de poort in de muur om de tuin aan de achterzijde of de zijkant van een huis; Juffer - beschaafde jonge vrouw of een van aanzienlijke geboorte voetnoot369 een keer voetnoot370 wilje: zullen jullie voetnoot371 Hoe ... lien: Hoe velen - zowel meisjes als jongens - zouden daar boven (in het huis) zitten, als ze voor een gering bedrag mijn brief eens te leen mochten hebben; een blanck - 3/4 stuiver (zilveren munt, in 17^de eeuw slechts rekeneenheid) voetnoot372 gelooft voetnoot373 gaen vaster: zijn betrouwbaarder voetnoot374 Verbasterde vloek uit bi Gode voetnoot375 wat ... goetje: t.w. heel veel van die munten voetnoot376 om een duyt: voor een duit (1/8 stuiver of ¼ groot); Van Gelder 1976, register voetnoot377 zodat voetnoot378 wormafdrijvend geneesmiddel voetnoot379 Hoe ... staet: Hoezeer hij er zich ook op beroemt voetnoot380 waer ... geven: Waar geven de mensen toch hun geld aan uit! voetnoot381 Of dat ... uyt-hingh: Zou ik eens een uithangbordje plaatsen?; elliptische zin. Vrijer: Als ik eens een bordje uithing, dan... voetnoot382 by ... streven: naar me toe snellen voetnoot383 pubertjes voetnoot384 ick ... rusten: ik heb zin om daar wat te gaan rusten; ingeschreven toneelaanwijzing voetnoot385 grasen ... lusten: mijn hartstocht kan botvieren voetnoot386 vuil voetnoot387 nou ... sien: nu ikzelf de moeite neem de hoeken te controleren voetnoot388 Kan ... segenen: bet.: sta ik stomverbaasd; eig.: is mijn ontzetting zo groot, dat ik een aantal malen een kruis sla en goddelijke hulp voor mij inroep voetnoot389 het ... vlyen: het (vuil) heeft kunnen wegstoppen voetnoot390 flus een kelder: zojuist stinkend vuil voetnoot391 Aanduiding van een smerige vrouw voetnoot392 gheen huur kryghen: geen baan met woongenot krijgen voetnoot393 een bezit voetnoot394 ofschoon voetnoot395 De dubbele komma markeert dubbelrijm voetnoot396 haar babbelaarsters; Oudemans 1857 larijster en WNT lariën voetnoot397 deynckt ... was: je kunt je indenken in wat voor een stemming ik verkeerde; stel je voor hoe kwaad ik was voetnoot398 neemtje ... naem: neem je bezittingen en ga in godsnaam weg; woordgebruik in aansluiting bij de bijbeltaal voetnoot399 griende ze voetnoot400 trots ... vrouwen: verzet jullie nooit tegen jullie mevrouwen (of tegen jullie mevrouw; vrouwen - opgevat als gen.sg. van vrouwe) voetnoot401 Hebje ... houwen: bet.: Werk je in een goed huis, zorg dat je er in kunt blijven; contrair in WNT hok (I) 2 ‘Het hok ‘in’ hebben (houden), (ergens) de baas zijn (blijven) voetnoot402 de familie waar je voor werkt; WNT volk 7, d margenoot+ [B4^r] voetnoot403 Uitroep van verbazing uit aanroeping voor hulp van ‘goedertieren moeder Maria’ voetnoot404 leytse ... schuurt: is ze aan het schrobben of wassen of schuren; verbale hendiadys (pv van werkw. van lichaamshouding + en + pv van werkw. van handeling) voetnoot405 haar urine voetnoot406 elke keer, na elk gebruik voetnoot407 schoon voetnoot408 Dat ... of: Dat is er helemaal naast; vrij: Dat zal ze niet doen voetnoot409 ick ... leggen: ik wil niet dat er iets vuils op de grond ligt voetnoot410 Wijstme .. tien: Noem mij nog eens tien van zulke (goede meiden) voetnoot411 wat ... seggen: Wat zal de meerderheid zeggen?; incongruentie van enkelv. ond. en meerv. pv voetnoot412 eer bewijzen; goed verzorgen (WNT vieren (I) II, 8) voetnoot413 in een ander (huis) voetnoot414 ick ... klaer: veel dingen zijn me duidelijk geworden voetnoot415 onze vervloekte, vuile kletsmeier voetnoot416 jatten voetnoot417 de fatsoenlijke mensen voetnoot418 te schande gemaakt, in de goede naam aangetast voetnoot419 Men weten: bet.: ik weet; incongruentie van ond. en pv. (constr. ad sensum) voetnoot420 bedelaars (m.b.t. de meiden) voetnoot421 bedriegen voetnoot422 Daer [...] me: Waarmee voetnoot423 vervloekte voetnoot424 Gingh ... op: ging het met de bewaarster en nog iemand snel opdrinken; verbale hendiadys voetnoot425 en ... fluyten: bet.: en wij kregen niets; oorspr. vogelvangers die bij gebrek aan een fluitje om de vogels ermee te lokken op hun duim blazen, echter natuurlijk zonder gewenst resultaat; Stoett 1943, nr. 508 voetnoot426 beurt... weer: als het weer gebeurt voetnoot427 1. gaandeweg, 2. toch voetnoot428 deurje ... darmen: bet.: wat je hebt gestolen, heb je zelf opgegeten voetnoot429 een ... Harmen: bet.: er schoot altijd wel wat geld bij in; witje - een zilveren muntstukje (halve stuiver?); Harmen - willekeurige naam, hier voor een bedrieger voetnoot430 E je! Marry Monckjes: Oh jee, (daar komt) Marry Monckjes; E je - oorspr. aanroeping van Jezus bij grote verbazing e.d.; moncken - mopperen, knorren voetnoot431 hoeje al vaert: hoe het toch met je gaat voetnoot432 zeker voetnoot433 aanreiken voetnoot434 mantel zonder mouwen voetnoot435 druk bezig; vrij: beleefd, gastvrij voetnoot436 vast wel margenoot+ [B4^v] voetnoot437 jy ... ontvallen: bet.: ik was je al bijna vergeten voetnoot438 wat ... kallen: Wat je zegt! voetnoot439 te met goet ouwers: langzamerhand hoog bejaard voetnoot440 Souse niet: bet.: Inderdaad voetnoot441 't ... mijt: ze (de wereld van nu) lijkt er totaal niet op (nl. op die van vroeger) voetnoot442 Als ... proncken: Zoals de mensen (thans) pronken! voetnoot443 zich verheffen voetnoot444 Die [...] haer ouwers: wier ouders voetnoot445 van de goe-luytjes [...] leven: van de bedeling leven voetnoot446 een kraakhelder schort voetnoot447 mier as al den dagh: verzorgder dan de gewone mensen voetnoot448 liggende kanten kraag voetnoot449 verdienden voetnoot450 leggen ... kosten: besteden het allemaal aan zichzelf voetnoot451 't al: alles voetnoot452 'tis ... jack: bet.: ze moeten dan hebben een zijden of een halfzijden jak; zie WNT zijn (I) B, XII, 77, a; Tours - centrum voor zijdeproductie en - verwerking, grofgreyn - uit fra. gros grain (half zijde) voetnoot453 verweent int pack: voornaam in de kleren (hoogmoedig gekleed?) voetnoot454 bepaalde soort versiering voetnoot455 brede voetnoot456 nieuwe, modieuze snufjes voetnoot457 of ... staen: of ze willen het dragen voetnoot458 zilveren opsmuk voetnoot459 barnstenen voetnoot460 of ... gaen: of het kan er niet mee door voetnoot461 met ... beseten: vervuld van hoogmoed; Luysefaer - Lucifer voetnoot462 't ... of: Iedereen is ontevreden, keurt af; Stoett 1943, nr. 1201 voetnoot463 den Adel ... voor gheslagen: de adel heeft terecht ge&@#ïntroduceerd; incongruentie van ond. en pv; den bevat de genus-n van de nom. in het masc. paradigma voetnoot464 Op dat ... souwen: - opdat het gewone volk het niet ook zou doen - voetnoot465 zó lange rode mantels; Giertje duidt de lengte aan voetnoot466 uitdossen voetnoot467 achter ... geschoven: ter zijde gesteld voetnoot468 kind voetnoot469 zo'n knap meisje; sulcken - sulck + een; moyen - herhaling van een uit sulcken voetnoot470 Ghy ... wesen: Je zou ermee belast zijn voetnoot471 laten ... hangen: bet.: laten zij de sexuele begeerte zozeer toe; vgl. Oudemans 1870-1880 sluiken - overspel bedrijven voetnoot472 kokette vrijsters voetnoot473 zich voetnoot474 maeckten geen ghetrantel: aarzelden niet voetnoot475 Heer Krelis: meneer pastoor, ironische aanduiding van lage geestelijke voetnoot476 peettante of peetmoeder Neel voetnoot477 allereerst voetnoot478 flauw gevallen, buiten Westen geraakt voetnoot479 verkeerd gedrag voetnoot480 Toen voetnoot481 zo (met aanduiding van de richting) voetnoot482 de moeder van Lambert; toespeling op lesbische relatie (?) voetnoot483 ergerde voetnoot484 deur ... liegen: door je bek liegen; harsebecken - eig. hersenpan, hier is becken met ‘bek’ geassocieerd voetnoot485 teegh ... touwen: begon te slaan en af te ranselen voetnoot486 ‘achtbare’ man (ironisch) voetnoot487 verslag te doen voetnoot488 verdedigd voetnoot489 ken voetnoot490 zijn er voetnoot491 die ... stuyten: die zich niet laten tegenhouden voetnoot492 [Zeg dat] niet te hard, [Wees] voorzichtig voetnoot493 groen ... kuyp: bet. een nog jonge echtgenoot voetnoot494 helemaal niets voetnoot495 Maer ... man?: contaminatie van ‘hoe gaet het met jou man’ en ‘hoe vaert jou man? voetnoot496 geheel naar zijn wens voetnoot497 bezoekt voetnoot498 ick ... toe vertrouwen: ik kan dat niet van hem geloven voetnoot499 een Menistenvrouwtje; van Menisten werd graag verteld dat zij een levenswandel hadden, contrair aan de leer van hun genootschap voetnoot500 heeft voetnoot501 een achterdochtig mens voetnoot502 zal voetnoot503 ruzie veroorzaken voetnoot504 ick ... swaer: ik ben niet bezorgd voetnoot505 daer ... verbeuren: het kan nu geen kwaad; WNT verbeuren 10, b voetnoot506 1. op (vrouwen)jacht; 2. op het slechte pad gekomen, zie WNT wild (II) II, 15. voetnoot507 daer ... hoereert: met wie hij overspel pleegt voetnoot508 Datter ... sal: dat de schout er nog voordeel van zal hebben; men kon bij de schout een vervolging afkopen voetnoot509 inrichting te Amsterdam waar gevangenen hard hout moesten raspen voetnoot510 van God verlaten mens voetnoot511 die ... gemoet: die hen hebben gezien voetnoot512 Daer ... speelde: Terwijl zij samen minnekoosden; toespeling op ridder van St.-Jan - vrijer (Oudemans 1870-1880 Jan (St.)) voetnoot513 t'samen vermegen: samen vrijen voetnoot514 Mijn huwelijksschat voetnoot515 was 't te degen: dat zou niet erg zijn voetnoot516 het moeytme: het bezwaart me voetnoot517 bode, boodschapper voetnoot518 het ... wesen: dan moet het (t.w. jouw mening) het werk van het geweten geweest zijn voetnoot519 als ... gedaen: als een oprechte vrouw gehandeld voetnoot520 elck ... schae: ieder gaat gebukt onder zijn last (hier: schande) voetnoot521 met haar voetnoot522 aangebroken voetnoot523 muts (met afhangende strook over de nek, schouders en soms ook over de borst) voetnoot524 Wat ... berooft: bet. Wat beroven de mannen de vrouwen dikwijls van hun zinnen! voetnoot525 gaenwe: laten we gaan voetnoot526 ergernis voetnoot527 spoeden margenoot+ C2[^r] voetnoot528 In de versie uit 1660 ontbreekt het personage Robbert. Daarom heeft de bewerker vss. 575 -598 en 605-628 geschrapt. voetnoot529 die goede sul voetnoot530 gade, echtgenote voetnoot531 Mijnheer; Lichthart spreekt onderdanig tot zijn opdrachtgever (woordkeus en aanspreking in de derde persoon) voetnoot532 dat ... straffen: dat de straffen de vergelding rechtvaardigen voetnoot533 En dat ... over quam: Overkwam het jullie ook maar eens! voetnoot534 Ey ... beet: Hé Mijnheer, helemaal niet! voetnoot535 Wy ... bedriegen: Wij zijn te deugdzaam dan dat iemand (t.w. een vrouw) ons zou (kunnen) verleiden voetnoot536 booswicht, huichelaar voetnoot537 uyt: uit palingvissen ging (wsch. met de elger om aal te steken) voetnoot538 brave burger voetnoot539 de viskorf voetnoot540 broek voetnoot541 zijn oude geslachtsdelen voetnoot542 opdat voetnoot543 anders voetnoot544 bij de waardebepaling of gewichtsbepaling (oorspr. van munten) voetnoot545 gewichtseenheden voetnoot546 Dat ... wesen: bet.: Dat is gemakkelijk gesproken, want, als men alles zou verkopen bij het gewicht, dan zou men bevinden, dat daarvan weinig zaken het juiste gewicht bezitten; -er weynigh swaer ghenoegh te wesen - accusativus cum infinitivo bij vinden voetnoot547 Dat ... immers: Dat mag ik hopen voetnoot548 doet ... eys: doe dan het vereiste voor deze kwestie voetnoot549 u kijnt ... dragen: je kind kan er een merkteken van krijgen (nl. van de vrijerij met Hans) voetnoot550 Datmen ... uyt-strijcken: Kon men alle rokkenjagers maar zo beetnemen voetnoot551 Die ... weten: Die overal het uiteindelijk resultaat van willen weten voetnoot552 in ... kijken: ieders geheim willen kennen; mede scabreus voetnoot553 snoepers, vrouwenliefhebbers voetnoot554 verleiden voetnoot555 maer ... best: maar het beste het minnespel nalaten voetnoot556 In de versie-1660 ontbreekt de passage 605-628 voetnoot557 het is fraai voetnoot558 jy'er: jij voor hen voetnoot559 zwakte voetnoot560 aende ... hangen: aan het klokketouw hangen, publiekelijk bekendmaken voetnoot561 verkerven, ongenoegen op de hals halen voetnoot562 slecht weer voetnoot563 transportmiddel, ook buiten de periode van sneeuw en ijs voetnoot564 verprutst voetnoot565 't is: men zal zeggen voetnoot566 onkundig voetnoot567 zorgen voetnoot568 wat wil hebben: plezier hebben; achter wil ontbreekt de partitieve genitief-s voetnoot569 dat lieve mens voetnoot570 praten voetnoot571 wijst ... uyt: bewijst; Erf-huysen - veilinghuizen voetnoot572 ken voetnoot573 Waer ... is: waar een voordeeltje te behalen is voetnoot574 niet onderdoende voor voetnoot575 beslissen voetnoot576 totaal onverwacht voetnoot577 Krachtterm uit versmelting van suikermond en sakrement voetnoot578 Ironisch voor een schilder wiens werk afbladdert (?) voetnoot579 Japans voetnoot580 zingen voetnoot581 verdwaasd voetnoot582 die ... vieren: degenen die smoorverliefd zijn voetnoot583 In de versie uit 1660 is het hier volgende lied door een ander vervangen. Zie de inleiding bij Hans van Tongen voetnoot584 dienstertje voor persoonlijke verzorging en vertrouwde diensten voetnoot585 snel voetnoot586 chambriêre vene sa: kamermeisje, kom hier; vene - venez, sa - ça, ‘hier’ (met dank aan dr. Reinier Lops) margenoot+ C3[^r] voetnoot587 haer aen-raecken: t.w. met het wonderbrengende papiertje voetnoot588 opdat het; dat - dat + 't voetnoot589 De tekst vermeldt ten onrechte mannesijcke; ik volg de versie van 1660 voetnoot590 toe te staan voetnoot591 mijn geliefde voetnoot592 beminnen voetnoot593 verloren gaan voetnoot594 gewijd voetnoot595 Soo .. dencken: Dan dient u te bedenken voetnoot596 Daer ... gehart: Daardoor ben ik zozeer gesterkt voetnoot597 Dat ... toe: bet. Ik ga er dan op af voetnoot598 Dus besich ... sagen: Zo druk bezig, allerschoonste, om wie zo menig groot rijk te gronde gericht zou worden, als de koningen u gezien zouden hebben voetnoot599 moge mij voetnoot600 De versie 1644 heeft ten onrechte schuynje, ik volg die van 1660 voetnoot601 wat een fraai spaansje (bepaalde versiering op linnengoed) voetnoot602 rijtje pareltjes voetnoot603 Kijck hanne-vaer: Let op, oude vrijer; mogelijk uit hane-vader, vgl. MNW hane voetnoot604 waer ... bemoeyen: (tot publiek) Waar bemoeit hij zich toch mee! voetnoot605 komt boeyen: boeit voetnoot606 qualick ghedaen: verkeerd gehandeld voetnoot607 jouw gerechtvaardigde verlangen margenoot+ [C3^v] voetnoot608 scheeren wy mekaer: houden wij elkaar voor de gek? voetnoot609 ga niet weg voetnoot610 onbewogen, droog voetnoot611 die ... acht: diegene acht men niets waardig, naar wie men niet verlangt; variant op Vlaamse zegswijze 'Die niet en wacht en wordt niet geacht', WNT wachten II, 15, c 3^de schrapje voetnoot612 sterf van liefdesverlangen voetnoot613 Laetme ... verlegen: Laat me nu toch niet in wanhoop voetnoot614 koosnaam voor geliefde voetnoot615 Wat ... wilt: Wat je (ook maar) verlangt voetnoot616 machtig voetnoot617 meer als ghemien: buitengewoon voetnoot618 verkozen voetnoot619 wiltme ... aen-sien: heb een welwillend oog voor mij voetnoot620 kun je voetnoot621 smeken, vleien voetnoot622 Het ... swaer: een liedfragment, dat hier zowel gesproken als gezongen kan worden voetnoot623 moet voetnoot624 terecht voetnoot625 De keuze voor deze naam kan ik niet motiveren voetnoot626 bet.: zoetelief; naar geliefde heiligen, nl. Johannes de Doper en de apostel Johannes voetnoot627 (mijn gevoelens) verbergen voetnoot628 Scabreuze aanduiding van vrouwelijk geslachtsorgaan werd aanduiding voor de gehele persoon (totum pro parte) voetnoot629 Bet.: mijn minnaar; herder in idyllische zetting te begrijpen voetnoot630 kapot voetnoot631 Soo ... sinje: zo zinstrelend ben je voetnoot632 laet men op: laat me overeind (komen); men bevat een verbindings-n voor vocaal voetnoot633 vrij laten, bevrijden voetnoot634 als een suyker: dan suiker voetnoot635 wat duycker: krachtterm; duycker - verbastering van het woord duivel, waar een taboe op lag voetnoot636 zijn ze voetnoot637 booswicht; lett. - strop om iemand op te hangen voetnoot638 schavuit voetnoot639 Ick ... op: ik verdwijn met mijn naaigoed; spil - overdrachtelijk voor vrouwelijke werkzaamheden, vgl. ook WNT spil (I) 1. voetnoot640 Heb je geen geweten? Vgl. WNT tuin 1, d. voetnoot641 hoereerder voetnoot642 rabouw voetnoot643 Dat der buyten: bet. Helemaal niet! voetnoot644 duivel voetnoot645 niet te doen: niets te maken voetnoot646 verkwister voetnoot647 lichtekooien margenoot+ [C4^r] voetnoot648 daer ..schieten: dat blokkeren voetnoot649 op ... scheeren: bet.: op een andere manier berhandelen voetnoot650 bin ... Giert: of ik ben niet Giertje Gorissen! voetnoot651 dat ... kemmen: dat ik jou niet ga pijnigen; het beeld van de kam zet de toneeldichter voort; constructie met possessieve datief, nl je de baert i.p.v. jouw baert voetnoot652 jouw duivelse kop voetnoot653 op een kaeck [...] mocht raecken: aan de schandpaal kon geraken; bet.: publiekelijk gestraft worden voetnoot654 ick ... maken: ik zweer niet, voor jou geen plaats in het tuchthuis te laten maken voetnoot655 Dat ... even-eens: Dat komt op hetzelfde neer voetnoot656 de saeck ... geschiet: bet.: ik heb geen geslachtsgemeenschap gehad. In de versie uit 1660 is hier een stukje tekst ingevoegd, waarin Hans zijn vrouw met het magische papiertje aanraakt, zodat zij weer van hem zal houden. De wonderbare kracht blijkt het echter te hebben verloren. Zie verder de inleiding bij deze klucht voetnoot657 galgenaas voetnoot658 met ... vermengen: met andere (vrouwen) coïtus te plegen voetnoot659 niet uyt te brengen: niets buitenshuis te doen voetnoot660 scheldnaam; toespeling op 'natte broek' voetnoot661 scheldnaam; toespeling op aarsgat of vr. geslachtsdeel voetnoot662 onbruikbaar voetnoot663 Doen ... onder-stack: toen ik voor de eerste keer mijn benen bij jou (onder de tafel) stak; bet.: toen ik van jou afhankelijk werd, Stoett 1943, 2225 voetnoot664 aanleggen voetnoot665 Goedeloos, en eereloos: (Ik raak) zonder bezit en verlies mijn eer voetnoot666 zolang je leeft voetnoot667 nakomen voetnoot668 Deynckt ... is: Realiseer je de afloop die zo ver weg is voetnoot669 Datj'er ... hoorden: luisterde je er maar eens naar voetnoot670 langzamerhand voetnoot671 trouweloze voetnoot672 terwijl je voetnoot673 een mans ... vrouwe troost: de leugen van de man is een vrouwenvertroosting; vrouwe troost is hier een eufemisme voor het mannelijk lid voetnoot674 Kijk! voetnoot675 afgerost voetnoot676 nergens voetnoot677 Dat ... hebben: bet.: Daar kun je volstrekt zeker van zijn voetnoot678 van God verlaten beest voetnoot679 zodanige voetnoot680 ten onder gaan voetnoot681 plotselinge of felle woede voetnoot682 de Text en 't besluyt: de motivering en de conclusie margenoot+ [C4^v] voetnoot683 In de versie-1660 is Robberts tekst in vs. 752 toebedeeld aan Philip en die in vss. 755, 756 aan Haesje. voetnoot684 ghy ... verkocht: (tot publiek) u hebt uw ei wel tegen geld voor een overdadige maaltijd verkocht; vrij: u hebt groot voordeel behaald voetnoot685 op vrijersvoeten gaan voetnoot686 nalaten voetnoot687 te pakken genomen, gestraft voetnoot688 neffens hem: naast zichzelf voetnoot689 De hier volgende slotclaus ontbreekt in de versie uit 1660 voetnoot690 't Heerschop en de Vrou: m.b.t. Philip en Haesje, de opdrachtgevers van het schilderwerk

Vorige Volgende

Ga naar margenoot+Eerste Vytkomst.

I.

II.

Ga naar margenoot+III.

IV.