Het bosken en Het theatre

Regelnummers proza verbergen

Doctor Gerardus Goossenius Lewensis, ^{* *}

* [*A.3.r^o]

* Gerardus Goossenius: vriend en bewonderaar van Jan van der Noot. Zie over hem Bijlage III. Lewensis: van Leuven

Medicus Phisicus, ende Poët modern, wenscht den Edelen Heere Vander Noot, gheluck ende salicheyt.

1Het pleecht het out spreeckwoort (van Fabius) te wesen ¹ 2 (aldergeduchtichste Heere) dat de ghene die haer met eenige ^{2 2-3} 3 consten oft scientien moyen, den ghenen die sij weten oft 4 verhopen vander seluer te wesen haer werck communiceren. ⁴ 5 Het selue heeft V.L. oock ghedaen, waer in ick my seer ver- ⁵6heughe, eensdeels om ws persoons wille, die altijt onder alle 7 eerbare, edele ende godsalighe persoonen seer vernaemt is ⁷ 8 gheweest: Ten anderen deur den schat ws wercx, die soo 9 ouervloedich is dat hy alle voergaende Poëten ende Philo-10sophen te bouen gaet, want soomen v werck wil afmeten 11 teghen dwerck van Plutarchus vande gerustheit der sielen, ¹¹ 12 oft teghen Seneca van een gerust leuen, so salmen beuinden ¹² 13 dat al duysentmael beter is: want al tgene dat sij segghen is ¹³ 14 van in wterlycke occupatien, als studeren ende dierghelycke, 15 rust te soecken. Menander, Plato ende al den anderen Chaos ¹⁵

1 Fabius: M. Fabius Quintilianus (geb. ± 35 n. Chr.), schrijver van de ‘Institutio oratoria’. Goossenius zal wel citeren naar de ‘Adagia’ van Erasmus, waar Quintilianus als Fabius wordt aangeduid en uit Inst. or. V, 41 wordt aangehaald: ‘Pares autem (ut est in vetere proverbio) cum paribus maxime congregantur’

2 aldergeduchtichste: in de hoogste mate eerbied verdienend

2-3 haer moyen: zich bezig houden

4 vander seluer: van deze (nl. conste oft scientie); haer werck communiceren: kennis laten nemen van hun werk

5 V.L.: Uwe Liefde (= U)

7 vernaemt: vermaard

11 Plutarchus vande gerustheit der sielen: Plutarchus schreef behalve zijn beroemde biografieën ook een aantal ‘Moralia’, o.a. het hier bedoelde ‘Peri euthumias’ (De tranquillitate animi)

12 Seneca van een gerust leven: Seneca schreef in zijn Dialogorum Liber IX ‘Ad Serenum: de tranquillitate animi’

13 dat: dat het

15 Menander: de beroemde Griekse comediedichter (4e eeuw v. Chr.), uit wiens stukken bloemlezingen met spreuken en levensregels werden samengesteld

[p. 187]

tekstkritische noten

16 oft hoop der Philosophen, hebben hier in haer ruste ghestelt 17 dat haer siele bouen die sielen van andere dieren onsterffelyck ¹⁷ 18 was, ende so sij een goet politick ende ciuilyck leuen leyden, ¹⁸ 19 ^* een eewighe ruste daer deur verwachten. Ghy ter contrari-//en ¹⁹ 20 gaet dese in als te bouen, want ghy niet alleen van een gherust ²⁰ 21 leuen oft siele en schrijft, maer daer en bouen so leydese als ²¹ 22 metter hant, tot het selue, ende dat niet alleen wt de schriften 23 der Poëten oft Philosophen (daer ghy nochtans seer in veruaren ²³ 24 sijt) maer ooc wt het onwanckelbaer fondement der Schrif-25turen, ende dat also ghetempert met den gront der Philosophi- ²⁵26scher wijsheyt (hoe wel sulcx niet van noode en waer dan 27 om die Philosophen met haer eyghen wijsheyt confonderen) ²⁷ 28 dat ooc Plato oft Aristoteles dit souden moeten bekennen so 29 te wesen als ghy schrijft. O ongrondelyck verstant! O schoonen 30 styl! O wonderlycke experience! Te recht mach den mensch ³⁰ 31 wel een microcosmus geheeten worden, daer sulck eenen 32 hemelschen gheest in rust. Oft God ghaue datter veel sulcke ³² 33 Edelmans ende Wethouders waren die haer met sulcker ^{33 33-34} 34 onwtsprekelycker wijsheyt becommerden, sonder twijfel, wij 35 en souden so veel beroerten ende muyterijen in ons vaderlant 36 niet sien. Niet meer op dit pas, ic soude v noch veel dinghen ³⁶ 37 ghecommuniceert hebben, maer deur dat ick hope datse corts ³⁷ 38 in drucke wt gaen sullen, ende dat onder v protectie ende 39 bewaernisse, so heb ickt naghelaten. Blijft ghesont in siele, ³⁹ 40 lichaem ende verstant. Desen 20. Iulij. An. 1568.

By al uwen vrint M. Geraert Goossenius

Med. Doct.

30. O wonderlycke - T ö wonderlycke 31. geheeten worden, - T geheetenworden, 37. ghecommuniceert - T ghecommunicert
Doctor Gerardus Goossenius (vers). Titel. Goossenius, Philosophus, - T Goossenius. Philosophus. 3. Ouerleest - T Oüerleest 10. Dialectica - T Dialestica

17 dieren: levende wezens

18 een goet politick ende ciuilyck leuen: een goed leven als staatsburger en als privaat persoon

* [*A.3.v^o]

19 verwachten: verwachtte

20 als: alles

21 leydese: leidt gij ze (nl. uw lezers)

23 veruaren: ervaren

25 ghetempert: vermengd

27 confonderen: te beschamen

30 experience: (hier voor) kennis

32 oft: indien

33 Wethouders: dit slaat op het feit, dat Van der Noot schepen van Antwerpen was geweest

33-34 die haer.... becommerden: die zich bezig hielden

36 op dit pas: op dit ogenblik

37 ghecommuniceert: meegedeeld, geschreven; corts: binnenkort

39 bewaernisse: bescherming (Goossenius is blijkbaar van plan binnenkort een eigen werk uit te geven, dat aan Van der Noot zal worden opgedragen en dus onder diens auspiciën zal staan) Onderschrift. By al: in alles; M.: Magister.