Het bosken en Het theatre (1979)

Het bosken en Het theatre

(1979)–Jan van der Noot– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende



[pagina 97]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten

Ga naar margenootAen den H. Vander Noot, Heere van Carloo. &c. Ga naar voetnoot
Ode. [Voor versregels in bedoelde volgorde: aant.] D'eerste strophe. Wat de mensen bedryuen Van loffelycke daden In stryden oft in raden, Ga naar voetnoot3 Het moet vergheten blyuen, Ga naar voetnoot4 5[regelnummer] Den tyt verwinnet al: Ga naar voetnoot5 Men mach veel deur Tropheen Ga naar voetnoot6 Den mensch' noch wat doen leuen, Nae syn doot, met verheuen Colomnen fraey besneen, Ga naar voetnoot9 10[regelnummer] Maer tcrycht al eenen val: Ga naar voetnoot10 Want den tyt can d'oblisken D'anticken d'Arabisken, Ga naar voetnoot12 Doen vallen met gheschal. Ga naar voetnoot13 Antistrophe. Alleen de Musen schoone 15[regelnummer] De menschen als sy steruen Ga naar voetnoot15 Den tyt te spyte verweruen Eewighen lof te loone En eenen goeden naem, Deur het gheleert ontfouwen Ga naar margenoot* Ga naar voetnoot19 20[regelnummer] Van eenighe Poeten, Dié als goede Propheten De goy leuende houwen Ga naar voetnoot22 Deur heur veerskens bequaem Ga naar voetnoot23 Ghelyckmen dat mach mercken Ga naar voetnoot24 25[regelnummer] Aen heur gheleerde wercken Ga naar voetnoot25 En schriften sonder blaem. Ga naar voetnoot26 Epode. O ghesusters eersame Ga naar voetnoot27 Die ontrent de fonteyne Ga naar voetnoot28 Phegasis op de pleyne Ga naar voetnoot28-29 Ga naar voetnoot29 30[regelnummer] V verblyt sonder blame Ga naar voetnoot30 Met Phebus minioot, Ga naar voetnoot31 Gheeft dat ick op myn liere Mach singhen deur v ionste Ga naar voetnoot33 Nae der Poeten conste Ga naar voetnoot34 35[regelnummer] Den lof en eere schiere Ga naar voetnoot35 Van eenen Vander Noot.
[pagina 98]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 2. Strophe. O Brabant moeder schoone, Gheluckich en vruchtbare Van een gheleerde schare, 40[regelnummer] Een vroem volck, neemt de croone, Ga naar voetnoot37-40 Die Vander Noot v gheeft: Dewelcke hy met den sweerde Ghewonnen heeft in stryden, Ga naar margenootSpringhende sonder myden, Ga naar voetnoot44 45[regelnummer] Cloeckmoedich vanden peerde, (Dies menich Francois beeft) Ga naar voetnoot46 Om Egmont synen Heere Te helpen in syn eere, Ga naar voetnoot48 Die nv deur hem noch leeft. Ga naar voetnoot49 Antistrophe. 50[regelnummer] Egmont was seer cloecmoedich, Sterck en bequaem van iaren Ga naar voetnoot51 In de Fransoyssche scharen, (Die hy deurwonde bloedich) Ghereden alsoo diep 55[regelnummer] Dat hy hem vont besloten, Ga naar voetnoot55 En omringhelt al omme Ga naar voetnoot56 Van een seer groote somme Ga naar voetnoot57 Fransoysen, onuerdroten. Ga naar voetnoot58 Vander Noot (die hem riep, Ga naar voetnoot59 Ronsard. (uit: Ode IX van La Victoire de Guy de Chabot) O France, mere fertile* D'vn peuple à la guerre vtile, Terre pleine de grand heur, Pren ceste douce couronne Que Chabot pour son voeu donne Au temple de ta grandeur: Lequel ains que son espee Au sang haineux fust trempee... etc. (Strophe I, vs. 1-8) (Laumonier, II, pag. 114)
[pagina 99]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 60[regelnummer] Goeden moet myn goet Heere, Wy cryghen prys en eere) Ga naar voetnoot61 Alleene met hem liep. Ga naar voetnoot62 Epode. Ghelyckmen siet twee Leeuwen Dat als sy syn bespronghen, Ga naar voetnoot64 65[regelnummer] En seer ras ouerdronghen: Ga naar voetnoot65 Met iuychen en met schreewen, Van veel landt lieden grof, Ga naar voetnoot67 Ga naar margenootDie heur met scherpe pyken Ga naar voetnoot68 Met bussen, boghen, stauen, Ga naar voetnoot69 70[regelnummer] Willen dooden en strauen, Ga naar voetnoot70 Den boeren niet en wycken, Maer heur weeren met lof, Ga naar voetnoot72 3. Strophe. Alsoo sachmen dees Heeren Inde Fransoyse benden 75[regelnummer] Menighen Fransoys schenden, Ga naar voetnoot75 En verslaghen met eeren, Ga naar voetnoot76 Cloeckmoedich onuersaecht. Ten lesten viel ter eerden Deur veel wonden en keruen 80[regelnummer] Egmonts peert d'welck most steruen: De ruyters hem aenueerden, Ga naar voetnoot81 En hebben hem gheuraecht: Wilt v gheuanghen gheuen, Want v peert isser bleuen, Ga naar voetnoot84 85[regelnummer] En ghy vint v gheplaecht. Ga naar voetnoot85 Antistrophe. Merct nv een stuck van trouwen, Ga naar voetnoot86 Weerdich te syn ghepresen, Een stuck datmen by desen Ga naar voetnoot88 Soo lofweerdich mach houwen, 90[regelnummer] Alsser oyt is gheschiet. Als Vander Noot* beuonde Ga naar margenoot* Ga naar voetnoot91 Dat Egmont was te voete Deur syns peerts doot onsoete, Ga naar voetnoot93 Sprack hy met heussen monde: Ga naar voetnoot94 95[regelnummer] Gheselle en vreest toch niet En wilt hierom niet suchten, Maer sprinct hier sonder duchten Op myn peert, tis v siet. Ga naar voetnoot98 Epode. Hy spronck van synen peerde, 100[regelnummer] Niet vreesende de crachte Van het Fransoys gheslachte: Ga naar voetnoot101 Egmont sadt op met veerde, Ga naar voetnoot102 O ghetrou en stout werck! En voorts heeft hy ghegrepen Ga naar voetnoot104 105[regelnummer] Dees peerts steert metten hander In spyte der vyanden, Dwelck hem heeft wt gheslepen, Ga naar voetnoot107 Vechtendé euen sterck.
[pagina 100]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 4. Strophe. Hy heeft met wysen sinne Ga naar voetnoot109 110[regelnummer] Des peerts steert ras ghebonden Om den slincken vol wonden, Ga naar voetnoot111 En vocht tsynen ghewinne Ga naar voetnoot112 Sterck met syn rechte hant. Ghelyck twee stercke winden 115[regelnummer] Ga naar margenootDoor eenen boomgaert groene Met seer snellen fatsoene, Ga naar voetnoot116 Vlieghende ende soo schynden Ga naar voetnoot117 De vruchten abondant, Ga naar voetnoot118 Soo sachmen dees twee loopen, 120[regelnummer] En omworpen met hoopen Ga naar voetnoot120 Tfrans volck aen elcken cant. Antistrophe. Te wyl dat dees twee vochten, Quamen aen de Boergoensche, Ga naar voetnoot123 En sloeghen de Gaschoensche Ga naar voetnoot124 125[regelnummer] Die sy soo tonder brochten, Ghelyck de cat de muys: Veel werdender gheuanghen, Oock verdronckender veele, De rest' vloet wt den spele Ga naar voetnoot129 130[regelnummer] Benaut deur het verstranghen, Ga naar voetnoot130 Seer beschadicht nae huys: Ga naar voetnoot131 Soo sy oock hadden gheuaren Ga naar voetnoot132 Ouer twee halué Iaren Ga naar voetnoot133 Dit meyneedich ghespuys, Epode. 135[regelnummer] Als sy meynden t'ontsetten Sinte Quintens beleghen Ga naar voetnoot136 Daer sy ooc de neerlaeg' creghen, En daer heur fraey Cadetten Ga naar voetnoot138 Gheuanghen werden meest: Ga naar margenoot Ga naar voetnoot139 140[regelnummer] En corts daer nae verloren Ga naar voetnoot140 De stat die sy soo presen, Ga naar voetnoot141 En Chattelet by desen Han, en ander vercoren, Ga naar voetnoot142-143 Ga naar voetnoot143 Voor heur een droeue feest. 5. Strophe. 145[regelnummer] O Vander Noot, te rechte Hebt ghy hier connen toonen Voor soo veel vroem persoonen, Ga naar voetnoot147 Dat hier niet van de slechte En syt ghesproten ghy: Ga naar voetnoot148-149 150[regelnummer] Ghy hebt hier wel doen blycken
[pagina 101]
Dat ghy (vry van onuromen) Ga naar voetnoot151 Den oorspronck hebt ghenomen In de neerlantsche rycken, Ga naar voetnoot153 Van een eel gheslacht vry. Ga naar voetnoot154 155[regelnummer] Dwelck ouer duysent Iaren, Ga naar voetnoot155 Hem in Brabant quam paren Ga naar voetnoot156 Met een eel vrouwe bly. Ga naar voetnoot155-157 Antistrophe. Waer af dat syn ghesproten Ga naar voetnoot158 Soo veel goy edel Heeren, Ga naar voetnoot159 160[regelnummer] Die vol vromen en eeren Ga naar voetnoot160 De deucht vry onuerdroten Ga naar voetnoot161 Altyt hebben ghesocht. Ga naar margenootOnder welck' syn gheuonden Soo veel wyse gheleerdé, 165[regelnummer] Vroomé, goedé, gheeerdé, Ga naar voetnoot165 Die des lants t'allen stonden, Voorspoet hebben ghewrocht: Ga naar voetnoot166-167 Som synde Cancellieren, Ga naar voetnoot168 Raetsheeren goedertieren, Ga naar voetnoot169 170[regelnummer] Borghemeesters wel bedocht. Ga naar voetnoot170 Epode. Som ruyters, Capiteynen, Ridders en offichieren, Ga naar voetnoot172 Die in alder manieren In de Brabantsche pleynen Ga naar voetnoot174 175[regelnummer] Heerlyck hebben ghebout, Ga naar voetnoot175 En hebben tallen stonden Dorpen ende Casteelen, En steden voor heur deelen, Ga naar voetnoot178 Leenen en vaste gronden 180[regelnummer] Ghehadt, en oock schoon gout. 6. Strophe. My is hier wel ghegheuen Stoffe schoon om te prysen, Ga naar voetnoot182 Na de Thebaensche wysen, Ga naar voetnoot183 Met myn veerskens verheuen, 185[regelnummer] Dit goet edel gheslacht, Maer om dat ick ghesproten Ben van dit self gheslachte Ga naar margenoot Ga naar voetnoot187 Wil ick met alder machte My myden vande Nooten 190[regelnummer] Te prysen nae myn macht, Ga naar voetnoot189-190 Ga naar voetnoot190 Want het en sou niet veughen Ga naar voetnoot191 Dat ick na myn ghenughen Ga naar voetnoot192 Hier toonen sou myn cracht. Antistrophe. Alleen heb ick ghesworen 195[regelnummer] Te singhen sonder letten Ga naar voetnoot195
[pagina 102]
Op tgheclanck der trompetten, De schoon daet wtuercoren Van myn Heer van Carloo. Op dat den tyt der Iaren 200[regelnummer] Niet en soude verteeren Den lof niet om vercleeren Ga naar voetnoot201 Die weert sonder beswaren Ga naar voetnoot202 Is datmen hem sing' soé, Ga naar voetnoot203 Om syn stout edel herte, 205[regelnummer] Dwelck altyt vliet de smerte Der schanden eens herts bloó. Ga naar voetnoot205-206 Epode. En op dat de Neerlanden Oock moghen sien en weten Dat ick Phoebus secreten Ga naar voetnoot209 210[regelnummer] Myn vyanden ter schanden In heur ierst heb gebrocht, Ga naar voetnoot211 Singhendé op de wyse Ga naar voetnoot212 Der Grieken en Romeynen, Nae Horaciums meynen, Ga naar voetnoot214 215[regelnummer] En na Pindarus ghyse, Ga naar voetnoot215 Dit werck dus heb volbrocht. Ga naar voetnoot216 Ronsard. (uit: Ode IV A Madame Margverite) Afin que la Nymphe voye Que mon luth premierement Aux François monstra la voye De sonner si proprement: Et comme imprimant ma trace Au champ Attiq' & Romain, Callimaq' Pindare, Horace Ie déterray de ma main. (Laatste Epode, vs. 89-96). (Laumonier, II, pag. 101)	[tekstkritische noot]31. minioot, - T minioot. margenoot* F.j.v^o voetnoot* H.: Heere; Vander Noot, Heere van Carloo. &c.: Kasper van der Noot, wiens hier bezongen wapenfeit in de slag bij Grevelingen (1558), waar Egmond de Fransen versloeg, verder niet bekend is. Later nam hij deel aan het Verbond der Edelen. In 1568 deed hij een mislukte poging om Alva in het klooster van Groenendaal op te lichten; ook was hij bij het leger van de Prins dat in dit jaar over de Maas Brabant binnenviel. Waarschijnlijk sneuvelde hij in 1573 bij een poging tot ontzet van Haarlem (vgl. Vermeylen, pag. 159) voetnoot3 in stryden oft in raden: als krijgsman of als overheidspersoon voetnoot4 vergheten blyuen: vergeten raken voetnoot5 den tyt verwinnet al: de tijd overwint alles, doet alles verdwijnen voetnoot6 mach: kan; veel: veelal, dikwijls; Tropheen: zege- en gedenktekens voetnoot9 colomnen fraey besneen: fraai met reliëfwerk versierde zuilen voetnoot10 al: alles voetnoot12 d'anticken: de antieke bouwwerken(?); d'Arabisken: de Arabische bouwwerken(?) (Van der Noot wil blijkbaar zeggen: de Egyptische, Grieks-Romeinse en Arabische monumenten ter ere van bepaalde personen of feiten) voetnoot13 gheschal: geraas voetnoot15 de menschen: (datief!) margenoot* F.ij.r^o voetnoot19 het gheleert ontfouwen: de kundige uiteenzetting voetnoot22 de goy: de goeden, de verdienstelijken; leuende houwen: (nl. in de herinnering van het nageslacht) voetnoot23 veerskens bequaem: welluidende verzen voetnoot24 mach: kan voetnoot25 gheleerde: naar de regelen der kunst samengestelde voetnoot26 schriften sonder blaem: voortreffelijke geschriften voetnoot27 ghesusters eersame: de Muzen voetnoot28 ontrent: in de nabijheid van voetnoot28-29 de fonteyne Phegasis: de door het dichterpaard Pegasus met een hoefslag veroorzaakte dichterbron Hippokrene voetnoot29 pleyne: vlakte voetnoot30 sonder blame: op edele wijze voetnoot31 Phebus: Apollo, de god der dichtkunst en leider der Muzen; minioot: bevallig, liefelijk voetnoot33 deur v ionste: door uw gunst voetnoot34 nae: naar voetnoot35 schiere: aanstonds, nu [tekstkritische noot]40. volck, - T volck 42. sweerde - T sweerde. voetnoot37-40 O Brabant, schone moeder, die gelukkig zijt en vruchtbaar in het voortbrengen van een groot aantal dichters (een gheleerde schare) en van een dapper volk, neem gij de lauwerkrans aan.... margenoot* F.ij.v^o voetnoot44 sonder myden: onverwijld voetnoot46 Francois: Fransman voetnoot48 in syn eere: in zijn waardigheid als legeraanvoerder voetnoot49 die: nl. Egmont voetnoot51 bequaem van iaren: op de juiste leeftijd, (hier:) in de kracht van zijn jaren voetnoot55 hem vont besloten: zich ingesloten vond voetnoot56 omringhelt: omsingeld voetnoot57 van: door; somme: aantal voetnoot58 onuerdroten: zonder daardoor de moed te verliezen (behoort bij hy uit reg. 55) voetnoot59 riep: toeriep [tekstkritische noot]72. lof, - T lof. 74. benden - T benden. 81. ghevraecht: - T ghevraecht 94. monde: - T monde voetnoot61 prys: roem voetnoot62 alleene met hem liep: bevond zich alleen bij hem voetnoot64 bespronghen: aangevallen voetnoot65 ras: plotseling; ouerdronghen: in het nauw gebracht voetnoot67 van: door; grof: ruw margenoot* F.iij.r^o voetnoot68 pyken: pieken voetnoot69 bussen: vuurroeren; stauen: stokken voetnoot70 strauen: straffen, (hier:) wonden voetnoot72 heur weren met lof: zich moedig verweren voetnoot75 schenden: letsel toebrengen voetnoot76 verslaghen: verslaan, doden voetnoot81 aenueerden: aanvielen voetnoot84 isser bleuen: is gedood voetnoot85 gheplaecht: in 't nauw gebracht voetnoot86 een stuck van trouwen: een staaltje van trouw voetnoot88 by desen: bovendien margenoot* F.iij.v^o voetnoot91 beuonde: bemerkte voetnoot93 onsoete: gewelddadige voetnoot94 met heussen monde: hoffelijk voetnoot98 tis v siet: zie, het is voor u voetnoot101 het Fransoys gheslachte: de Fransen voetnoot102 sadt op met veerde: sprong snel te paard voetnoot104 hy: nl. Van der Noot voetnoot107 wt gheslepen: uit het gevecht gesieept [tekstkritische noot]110. ghebonden - T ghewonden (wat echter onder de ‘Fauten’ verbeterd wordt, zij het ook dat daar abusievelijk de ‘5. sye’ van de lettre F’ wordt vermeld in plaats van de ‘6. sye’) 112. ghewinne - T ghewinne, 118. abondant, - T abondant. 122. vochten - T voechten 134. ghespuys, - T ghespuys. voetnoot109 met wysen sinne: met schrander verstand voetnoot111 den slincken: de linkerhand voetnoot112 tsynen ghewinne: tot zijn voordeel margenoot* F.iiij.r^o voetnoot116 met seer snellen fatsoene: op zeer snelle wijze voetnoot117 ende soo schynden: (lees:) ende die soo schynden (= vernielen) voetnoot118 abondant: overvloedig voetnoot120 omworpen: omver werpen voetnoot123 de Boergoensche: de Bourgondiërs, (hier voor:) de soldaten van Philips II als Bourgondische Habsburger voetnoot124 sloeghen: verdreven; de Gaschoensche: de Fransen voetnoot129 vloet wt den spele: vlood uit de strijd voetnoot130 het verstranghen: de overweldiging voetnoot131 beschadicht: gehavend; nae: naar voetnoot132 soo sy oock hadden gheuaren: zoals het hun ook was gegaan voetnoot133 ouer twee halué Iaren: vóór een jaar (nl. in de slag bij St. Quentin) voetnoot136 Sinte Quintens beleghen: het belegerde St. Quentin voetnoot138 fraey Cadetten: pronkerige adellijke jonge officieren margenoot* F.iiij.v^o voetnoot139 meest: merendeels voetnoot140 corts daer na: kort daarop voetnoot141 presen: hoogschatten voetnoot142-143 Chattelet, Han: plaatsen, die eveneens door de Spanjaarden en Nederlanders op de Fransen werden veroverd (Hooft vermeldt nog: ‘Nojon, Chauly en andere’) voetnoot143 ander vercoren: andere, hun dierbare sterkten voetnoot147 vroem: dappere voetnoot148-149 dat gij niet van geringe afkomst zijt [tekstkritische noot]176. Onder de ‘Fauten’ wordt deze regel gewijzigd in: ‘en hebben dies torconden’ 189. vande Nooten - T vande Nooten. voetnoot151 vry van onuromen: vrij van ongeluk, (dus:) gelukkig voetnoot153 rycken: gebieden voetnoot154 eel: edel; vry: edelgeboren voetnoot155 ouer: vóór voetnoot156 hem: zich voetnoot155-157 Vgl. wat Van der Noot daarover zegt in zijn gedicht ‘De Vrijagie ende het houwelyck van Messer Luciaen dela Noce’ op pag. 57 vlgg., en Bijlage II voetnoot158 waer af: uit wie (nl. de gehuwden uit reg. 154-157) voetnoot159 goy: goede, dappere voetnoot160 vromen: moed voetnoot161 vry: zeer margenoot* [F.5.r^o] voetnoot165 gheeerdé: geëerde voetnoot166-167 die altijd in het belang van het land werkzaam zijn geweest voetnoot168 som.... som (171): sommigen.... anderen voetnoot169 goedertieren: edel(aardig) voetnoot170 wel bedocht: bedachtzaam voetnoot172 offichieren: ambtenaren voetnoot174 pleynen: velden voetnoot175 heerlyck hebben ghebout: als grote heren hebben gewoond voetnoot178 voor heur deelen: in hun bezit voetnoot182 om te prysen: (het object is ‘dit goet edel gheslacht’, r. 185) voetnoot183 na de Thebaensche wysen: in de vorm van een ode (Pindaros van Thebe was de grote oden-dichter der Oudheid) margenoot* [F.5.v^o] voetnoot187 dit self: dit zelfde voetnoot189-190 my myden vande Nooten te prysen: mij er van onthouden de Nooten (de Van der Nooten) te prijzen voetnoot190 nae: naar voetnoot191 veughen: voegen, passen voetnoot192 na myn ghenughen: naar welgevallen voetnoot195 sonder letten: zonder mankeren voetnoot201 niet om vercleeren: onovertrefbaar (in glans) voetnoot202 sonder beswaren: zonder dat men het daarover oneens kan zijn voetnoot203 soé: zo, aldus voetnoot205-206 vliet de smerte.... bloó: vlucht voor de pijn der schande, die een laf hart veroorzaakt voetnoot209 Phoebus secreten: de geheimen van Phoebus Apollo, de god der dichtkunst, (hier voor:) de poëzie voetnoot211 in heur: nl. in de Nederlanden; ierst: als eerste voetnoot212 (lees: en dat ick singhendé op de wyse...) voetnoot214 nae Horaciums meynen: naar de wijze van Horatius (de grote odendichter der Romeinen) voetnoot215 na Pindarus ghyse: naar de wijze van Pindaros (de grote oden-dichter der Grieken) voetnoot216 dus: aldus.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels

auteurs

W.A.P. Smit