|
| |
| |
| |
Drie Gestarnten
aan den Vrouwenhemel.
I.
De Maegd.
Als kind... ei, zijn er thans nog kinderen?
In de eeuw van voortgang, zoo verwend,
Moog daeglijks hun getal verminderen:
Toch heb ik Haer als kind gekend.
Zij was de trotsche vreugd van de ouders,
't Bedorven brokje van 't gezin;
Zij droeg een bolletje op de schouders,
Als was ze zuster van de Min.
Ovaelrond als een eijerdopje,
Getrokken door het juist kompas,
| |
| |
Zoo stond haer 't snoeprig kroezelkopje,
Omgolfd van hairen, blond als vlas.
Gezondheid op 't gelaet te koopen;
Eén melk- en bloedkleur; blank van vel;
Blauwe oogen, fiks en helder open;
Een neusje van romeinsch model;
Twee kuilen in de bolle kaekjes,
Wanneer de mond tot lagchen splijt,
Waerlangs de kiem der hengelhaekjes
Ter vrijersvangst voor later' tijd.
Van inborst dartel en goedaerdig;
Gul, openhartig, blijgezind;
Geliefd en aller liefde waerdig,
Zóó heb ik Haer gekend als kind.
'k Herinner me uit die eerste tijden
De bladzij van haer vroegste jeugd,
Toen zij zich speelziek mogt verblijden
In schuldelooze kindervreugd.
'k Denk nog aen al die fraeije poppen,
Voor wie zij teedre moeder was:
Een reeks gekleurde steenen koppen,
Met oogen van geslepen glas,
En arm en been uit hout gesneden;
Een leedren huid om 't zeemlen lijf:
| |
| |
Onbuigzaemheid in al de leden;
Gewrichten als een stok zoo stijf.
Toonde eedler kunstzin zich gebeten
Om 't onbehouwen samenstel,
Zij kon en mogt niet beter weten:
Voor Haer was alles goed en wel.
Werd soms de poppe-lijs verlaten,
Dan kleurde zij een stuivers-prent,
Waerop een paer dozijn soldaten,
De puikproef van het regement;
Of Hugo, reizende in een koffer,
't Ontzet van Leijde en Van der Werf,
Tijl Uylenspiegel, Abrams offer,
Gedoscht in keur van waterverf.
Maer vóór 't luidruchtig spelemeijen,
Eerst letters uit het boek gespeld;
Vier naedjes aen de leerkous breijen
En cijfers op de lei geteld!
En had de lieve naer behooren
De ligte kindertaek volbragt,
Dan werd, met open mond en ooren,
Een sprookhistorietje opgewacht;
Nu eens van dit, dan weêr wat anders:
Van Aschepoetster, Reintje-Vos,
Van prins Charmant en van Jan Sanders,
| |
| |
De schoone Slaepster in het bosch,
Ros Beijaerd en de vier Gezellen,
Klein Duimpje, de gelaersde Kat...
Wee, zoo mama-lief, bij 't vertellen,
Het allerminste punt vergat!
Slechts spoken, aeklig om te aenschouwen,
Die werden nimmer opgevoerd;
En Blauwbaerd, met zijn zeven vrouwen,
Bleef ook maer liefst onaengeroerd.
De lieve kleine is groot geworden:
Zij gaet ter school bij een mamsel.
Vermaeklijkheên van hooger orden
Vervangen thans het kinderspel:
Verkeer met jonge kameraedjes;
Onthael op 't vijf-uers theebezoek;
Geschater om de flauwste praetjes,
Of stil gevezel in een hoek.
Eene oorbiecht onder 't ginnegappen,
Geheim van heb-je niet gezien!
Gearmd op straet en druk aen 't klappen;
Elkaêr van top tot teen bespiên.
De jongens schuins naer de oogen kijken,
En, zoo er een de kneep bevroedt,
Dan gauw een effen wezen strijken
| |
| |
En zitten met een kleur als bloed.
Dat gaet zoo, tot op zeekren morgen
Mama verkondt aen 't lieve wicht,
Dat zij een plaets haer wil bezorgen
In 't buitenlandsch geroemd gesticht.
Wat of zij ginder aen zal leeren
Dat zij alreede hier niet wist?
De mode duldt geen redeneren,
Al heet het tijd en geld verkwist.
Waer ik mij 't best meê kan vereenen?
Hoofdzaeklijk komt het hier op neêr:
Een meisje trekt als kind er henen
En keert als jonge jufvrouw weêr.
| |
| |
| |
II.
Alcyone.
Indien ik in het stuk van zingen
'k Toonde u gedaentewisselingen,
Waervan die vriend geen denkbeeld had.
De blanke zwaen op 't spieglend water,
Als kuiken onaenzienlijk grauw,
Zoo wel als 't jonge hoen, dat later
Den waeijer openschudt als pauw;
De pop, herschapen tot een vlinder,
Wiens kleurschakering 't oog verstomt,
Dit alles geldt toch heel wat minder
Dan Zij die uit de kostschool komt.
Wie ook 't verschijnsel moog verklaren,
Zij is hetzelfde meisje niet
| |
| |
Dat, nauwelijks een tweetal jaren
Geleden, 't huislijk dak verliet.
Zie, 't slanke middeltje is geregen
In 't sterkgespannen bleinkorset;
Al 't overige daerentegen
Zoo breed als mooglijk uitgezet.
Heeft Haer 't fatsoen der plank begeven
Voor iets wat meer bevallig staet,
Zulks wordt door de ouders toegeschreven
Aen d'invloed van een vreemd klimaet;
Schoon kwade tongen 't anders merken
En wijten aen de modeschuld,
Dat, waer natuer niet meê wou werken,
De kunst een gaping heeft gevuld.
Die zwierge golving voor en achter,
Die ronde vorm, dat malsch gezwel,
In de oogen van den kunstbetrachter
Zijn ze ijdle dop en waterbel.
Het hair, dat eerst in wilde vlokken
Vrij waeide in zijn natuerlijk schoon,
Daelt nu, tot krullen saêmgetrokken,
Als stijve oblietjes langs de koon.
Zelfs de oogen, die zoo helder blonken,
Saffieren in het goud gevat,
Zij schieten tlians heel andre lonken
| |
| |
En zeggen ik en weet niet wat.
Is zij dezelfde als eens te voren,
Of wat verandring is geschied?
De chrysalide is nieuw herboren:
Zij is 't, en toch zij is het niet.
Des morgens in den spiegel kijken:
Drie uertjes zijn zoo gauw besteed
Aen 't hair fatsoenlijk glad te strijken
En 't passen van het nieuwe kleed!
Hangt alles even keurig mooitjes,
Naer d'eisch der laetste modewet,
En onberisplijk in zijn plooitjes,
Dan met mama-lief op salet.
Nu lokt een zoel en lieflijk weder
Hen uit op de open wandelbaen;
Daer zweven ze eeuwig op en neder,
Steeds door de meest bezochte laen.
Wat wordt daer heen en weêr gekuijerd,
Geslenterd in Gods heete zon,
En 't stofrig voetpad rein geschuijerd
Door 't randstuk van de sleepjapon!
Soms drentlen beiden langs de straten
En gaen ze op winkeliersbezoek,
Als twee bezielde modeplaten
| |
| |
Kersversch geknipt uit 't prentenboek.
Of, 't sierlijk tweespan ingetreden
En op de kussens neêrgevleid,
Wordt moeder nog eens rondgereden
En dochter meê ten toon gespreid.
Tafreel van hoogre wareldzeden!
Zóó wordt de gansche dag besteed
Aen keur van drukke bezigheden,
En is het avond eer men 't weet.
De schouwburg slikt de honderdtallen:
Het nieuw tooneelspel wordt vertoond,
En, uitgelezen onder allen
Is Zij, die in de logie troont.
't Genummerd kamertje ingestoven,
Een uer nadat het stuk begon
(Als wou de lieve u doen gelooven
Dat zij 't reeds lang van buiten kon),
Ligt ze achterover, woelt en fluistert
En gluert de zael rond door 't lorgnet;
De mode wil niet dat men luistert,
Dan naer de sprongen van 't ballet.
Nog zijn de flikkers niet ten ende,
Maer denk niet dat ze blijven zal:
Weg is ze - een sierlijk rijtuig mende
| |
| |
Haer pijlsnel voort naer 't gindsche bal.
Het bal! Hoe zal ik thans beschrijven
Wat hier 't genie der vrouw vermag,
En niet bezij de waerheid blijven
Van 't geen ik daer zoo dikwerf zag?
Het bal! De marktplaets waer de schoonheid,
Den fijnen kenners voorgedischt,
Het uiterst van heur kunst ten toon spreidt:
Behaegziekte en doorslepen list.
Het bal! Een beurs vol beunhaesloopers
En konkelaers in overvloed;
Veel handelbod, maer weinig koopers
Voor 't smaeklijk uitgestalde goed;
Een pakhuis, waer de prijs den winnaer
Op entrepôt soms jaren wacht,
Eer dat hij door een' ouden minnaer
In consummatie wordt gebrag 't;
Ziedaer het bal! En 't is geen logen
U hier moedwillig voorgezet;
Betrouw veeleer uwe eigen oogen,
En zijt getuige van de pret:
Een warmte, minstens dertig graden,
Walmt reeds benauwd aen d'ingang voor.
Gekneusd, verfommeld, half gebraden,
| |
| |
Wringt ge u dien vloed van menschen door.
't Zijn hier een aental hofkornuiten,
Van houding fier, de borst omhoog,
Met valsche tong en valsche kuiten,
En 't vierkant glaesje in 't regteroog.
Ginds pauwen met geleende veêren,
Baronnen zonder parkement,
En apocryphe banjerheeren
Die vaek de huisvrouw zelf niet kent.
Een lange reeks verdroogde vellen,
Rijk uitgedoscht en opgeflikt,
Beweginglooze sentinellen
Op stoelen langs den muer geschikt,
Die zitten daer, als zoo veel draken
Ter schildwacht over 't gulden vlies,
Heur lieve dochters te bewaken
Opdat niet eene 't spoor verliez'.
Maer wie het best u moog bevallen
Van heel die blanke maegdenrij,
De meest betoovrende onder allen
En tevens ook de schoonste is zij.
Zie luchtig haer in 't ronde zwaeijen:
Hoe wipt ze heen en weêr, gezwind
Bij 't oogenblindend ommedraeijen,
En stuivende als een dwarrelwind!
| |
| |
Wat zweeft ze en golft ze, slank en zwierig!
En hoe ze hijgt en stikt en zweet,
Toch vindt zij 't dansen regt pleizierig;
Ze is onvermoeid, en dan.... wie weet
Of straks niet een van al die jonkers
Haer nt minziek hartje stelen zal?
Die muggenzwerm van hupsche pronkers
Gonst hier toch niet voor niemendal.
Welk zacht gelonk, welk oogenstreelen;
Wat zoete tael ontvloeit haer keel;
Hoe kunstig weet zij 't rond te deelen:
Een beetje aen elk, en nooit te veel!
Mamatje ook wil een vrijer hebben
Voor 't arme kind; de looze spin
Loert uit haer hoekje en spant de webben;
Ligt vliegt er de een of de andere in.
Hurrah, Goddank! Thans jubelzangen
En blij triomflied uitgegalmd!
De mug bleef in het weefsel hangen:
De aenstaende man is ingepalmd.
Wie langer vreugd scheppe in een dansje
Te midden van 't verwenscht gedruisch,
Zij gunt aen andren 't zelfde kansje
En trekt met moederlief naer huis.
| |
| |
| |
III.
De Melkweg.
Wie heeft niet eenmael in het leven
Zich aen den god der min gewijd,
Zijn meisje lijf en ziel vergeven
En 't lieve schepseltje opgevrijd?
Ten zij de man 't gevoel verloren,
Siroop voor bloed in de aedren heeft
En 't hart tot ijsklomp stijf bevroren;
Maer 'k heb zoo iemand nooit beleefd.
Nieuws zal 'k u op dit punt niet geven;
't Loopt d'eigen slender overal;
En wat ge vindt bij Cats beschreven
Is ook met Hem en Haer 't geval:
Hij, - joolig fleemen, vleijen, kozen
En kusjes stelen op de wang;
| |
| |
Zij, - mijmrend zitten, peinzen, blozen
En handjes drukken uren lang.
Hij, - de armen om zijn zielsvriendinne,
Heur kwinkeleren 't suikrig lied;
Zij, - spelen 't spel van zoete minne
Met ooggeknijp als 't niemand ziet.
Beloften, plannen, stil gefemel,
't Houdt aen, geslagen uer op uer:
Voor Hem en Haer een zaelge hemel,
Voor wie er bij zit mal figuer.
Waerom dit koordje langer rekken
Dan noodig is bij ons verhael?
'k Wil 't schuifgordijn er over trekken
En leide u thans ter huwlijkszael.
Reeds bij het krieken van den morgen
Nam 't vrolijk feestgejoel begin,
En overmaet van drukke zorgen
Heerschte in het ouderlijk gezin.
Wie rijden daer naer 't stadhuis henen?
De burgemeester in persoon
Zal 't jeugdig paer in d'echt vereenen,
En vlechten hun de huwlijkskroon.
Nooit klopte Hem en Haer het hart zoo
En worgde hun 't beklemd gemoed,
| |
| |
Dan thans, nu de oude heer 't in-kwarto
Van 't lijvig wetboek open doet.
Want in die wetten staet beschreven
De pligt van ieder echtgenoot:
Hoe Hij bescherming haer zal geven
En werken voor het daeglijks brood.
Ook wordt met nadruk voorgelezen
Hoe Zij, oost-, westwaerts, overal
Hem volgen, Hem gehoorzaem wezen
En trouwe liefde schenken zal.
Het jawoord volgt op 't lessen spellen;
Alleen slechts heeft het Haer den schijn
Dat, bij 't maetschaplijk wetten stellen,
De meisjes niet geraedpleegd zijn.
Is alles nu hiermede in orde
En de echtverbinding kant en klaer?
Neen, 't pas voltrokken huwlijk worde
Eerst ingeheiligd voor 't altaer.
Nieuwsgiergen staen er om gedrongen .
‘Waer is de bruîgom, waer de bruid?
Wat flinke vent, wat knappe jongen!
En Zij, wat ziet ze er aerdig uit!’
Zoo worden beî door honderd oogen
Bewonderd, en van A tot Z
Bepluisd, ontleed, gewikt, gewogen
| |
| |
Met ijdle lofspraek voor gebed.
Heer-Oom heeft hunnen echt gezegend
En hun de handen opgelegd;
De bede om kindren dat het regent
Heeft hij tot driemael toe herzegd.
Wat al de patriarchen samen
Bestonden, wordt Hun toegedacht.
De jonge lieden preevlen amen
En 't huwlijk is voor God volbragt.
Thans wacht het feestmael de echtelingen:
De blijde bruiloft wordt gevierd;
De vrienden scharen zich in kringen
Rondom de tafel, rijk gesierd.
Wat zijn ze vrolijk aengezeten
Die tot den disch genoodigd zijn!
Wat keur van uitgezochte beten!
Hoe lustig prikklend schuimt de wijn!
Wat toasten, wenschen, vrome beden,
Waerop het bruidspaer wordt vergast!
Wat opgewarmde oude aerdigheden,
Als scherpschroot op hen toegepast!
Maer hoe ook de andren zich vermaken
Bij lekkren beet en fijne flesch,
De teedre jonggetrouwden haken
| |
| |
Naer de eenzaemheid der reiskales.
Wie 't heil zich droome op ruimer zeeën,
Of 't rondbazuine op hooger dak,
Stil egoïsmus met de tweeën
Biedt meer genot bij meer gemak.
Zie, 't uer van scheiden is geslagen;
Gekust nog voor de laetste mael:
Reeds zijn de koffers op den wagen
En zit de voerman in den zaêl.
Men doet hen uitgeleî tot buiten,
Met blij en toch gekropt gemoed;
Mama schreit tranen, ja, met tuiten,
Bij 't geven van den aftogtsgroet.
Nog eens, vaertwel! De grendels schuiven:
Daer opent zich de breede poort,
En onder 't weêrzijdsch zakdoekwuiven
Rijdt nu de voerman klapprend voort.
Welligt komt de eene of de andre, en vraegt-je
Wat of toen verder is geschied?
Geve antwoord aen 't nieuwsgierig Aegtje
Wie wil: ik waeg me aen 't antwoord niet.
Zoo tusschen schors en boom den vinger
Te steken, leidt vaek in de knel;
Als afgerigte tongbedwinger
| |
| |
Trek ik mijn naelden uit het spel.
Wie ooit, ter schouwburgzael gezeten,
Heeft aen het eind van 't stuk getreurd,
Omdat hij verder niet mogt weten
Wat dan nog achter 't scherm gebeurt?
't Gaet zoo met 't jeugdig echtpaer even:
Laet Hem met Haer gelukkig zijn;
De drie bedrijven zijn gegeven
En 't oog stuit op de valgordijn.
Eens keeren beide reisgezellen
Van de ondernomen speeltogt weêr;
Maer hoe ze 't nader zullen stellen,
Dat weet alléén de Lieve Heer.
Zal 't, even als in de eerste dagen,
Steeds de eigen gloed van liefde zijn,
Of bleekt somtijds voor duistre vlagen
De heldre huwlijkszonneschijn?
Zijn 't nog dezelfde blijde droomen,
Als ingebeeldheid zoet gesmaekt,
Of zal misschien de tijd eens komen
Die plaets voor treurge waerheid maekt?
Zijn ze ijvrig in het kindren koopen,
En dijen koeken uit 't beslag;
Of blijft het bij verijdeld hopen,
| |
| |
Gevolgd van wederzijdsch beklag?
Is Hij dezelfde man gebleven,
Vol vuer en onbezweken trouw,
Door ziel- en zingenot gedreven
Alleen voor de aengebeden vrouw?
Zal Zij, als moeder, huisvrouw, wezen
Vol teedre zorg naest wijs beleid?
Zal Zij Hem steeds in de oogen lezen
Met zedige onderworpenheid?
Beminnen Hem, Hem dienen, eeren,
Als heer en hoofd van 't jong gezin?...
De toekomst zal dit alles leeren
En daer ligt veel verborgens in.
|
|
Auteursrechtvrij