|
| |
| |
| |
De snuif.
Aen mijnen vriend F.A. Snellaert.
Quoi qu'en dise Aristote et sa doete cabale,
Le tabac est divin, il n'est rien qui l'égale.
't Was op een zomerdag; door lommerrijke gangen,
Ging ik in eenzaemheid een avondluchtje vangen;
Een frische koelte blies, verkwikkend was het oord
Na zulk een zwoelen dag, en 'k stapte al peinzend voort.
Juist was ik even pas een zij-laen ingetreden,
Of zie, een ouden vriend ontmoette ik op mijn schreden;
Zijt gij het, (riep ik uit) wees welkom, beste vrind!
Zeg eens, hoe stelt ge't t'huis? hoe maekt het vrouw en kind
| |
| |
En deze en gene? hm? Wat nieuws al brengt ge ons mede?
Is uw vertrek bepaeld? Vertoeft ge lang ter stede?
En duizend vragen meer; maer denk hoe ik verschiet:
Al doe ik vraeg op vraeg, mijn vriend die antwoordt niet;
Uit beî zijne oogen is een heete traen gesprongen,
Hij wringt zijn aengezigt in allerhande wrongen,
Hij stuiptrekt, maekt een vreemd en ijsselijk gebaer;
Reeds wachtte ik me aen eene erge en akelige maer',
Toen onze maet op eens geducht begon te niezen.
Ha! (sprak ik, nog onthutst) het zijn de hersenvliezen;
Is 't anders niet! gij zaegt daer even zoo bedrukt,
Dat 'k dacht voor 't minst uw have en goed verongelukt.
Kom, laten we eens te gaêr op 't wonder voorval snuiven;
Dat prikkelt 't vliesgestel en doet de koude schuiven.
Brrrr! (roept de vriend, en springt drie stappen achteruit,
Terwijl hij op een nieuw den rooden druipneus snuit)
Een snuifje! heh! pouah! ik weet niet welk een huiver,
Mij overkomt op 't zigt alléén van snuif en snuiver;
Dat goore, zwarte kruid! dat vuile, vieze stof!
Dat hersenpan vergift! dat.... dit.... - Met uw verlof,
Waerom op de eedle snuif zoo gram en bitter smalen?
Ik wil, ondanks u zelv', u trachten te overhalen.
| |
| |
Concedo, (sprak de vriend;) wij gingen zachtjes voort,
Ik kuchte eens, greep een snuifje en vatte aldus het woord:
‘De mensch is een ontaerd en schaemteloos geboefte;
Het mangelt hem aen deugd, maer geenszins aen behoefte.’
Dit hield in Griekenland een schrander wijsgeer staen,
Gij weet wel?..... dingen..... nu dat komt er niet op aen.
'k Beken het gaerne, ja, de mensch heeft veel van noode;
Hij wrocht en slooft zich af om meer dan om den broode;
Maer, allerbeste vriend, vergun me eene enk'le vraeg:
Als men ze kan voldoen is dan behoefte een plaeg?
Is 't niet..... ik ging mijn vriend iets allerfraeist ontleden,
Maer deze viel me op eens moorddadig in de reden:
Neen! (riep hij) spreek mij niet van dat ellendig kruid,
Dat menig schrander brein het hersenstel verbruit.
- Integendeel, het scherpt de zwakke en trage zinnen;
Het helpt en hoofd- en oog- en kiespijn overwinnen;
Ik maekte er in uw plaets bijzondre studie van,
Daer gij toch doctor wordt, en later kunt gij dan,
Zoo wel op deze stof als op alle and're zaken,
Uw dissertatio inauguralis maken;
| |
| |
Dit ware eene aerdigheid, iets nieuws voor den jurij;
Dan, voor het oogenblik en alle scherts ter zij,
Daer wij toch van jurij, dus van geleerdheid spreken,
Twee dingen zijn er die aen uw persoon ontbreken:
Terwijl men in deze eeuw slechts naer den mantel kijkt,
En de onbeschaemdste gaei met paeuwenveêren prijkt,
Kunt gij niet gaeuw genoeg aen 't snuiven en aen 't brillen;
Dat geeft een zeker air..... - Mij dunkt gij maekt paskwillen;
- Waerachtig, snuift en brilt, al is 't maer om 't fatsoen,
Om met den grooten hoop geleerden meê te doen.
Dan, zonder langer op dit stuk te willen pleiten,
De snuif heeft in mijn oog nog and're kwaliteiten;
Een der voornaemste stelle ik u ten voorbeeld daer:
Werp slechts een oogslag op den armen bedelaer,
Met lompen overdekt, door 't leed ter neêr geslagen;
Hij schept in de eedle snuif het innigst welbehagen;
Zij beurt den sukkel op; ook ziet men zulke liên,
Zich met een troostend woord een troostend snuifje biên.
Hoor ginds een ander bloed zijn bitter noodlot klagen;
Zijn rug is niet bestand het jammerjuk te dragen;
| |
| |
Welnu, hij vat een snuifje, ontsteekt de pijp gezwind,
En slaet met reuk of rook zijn rampen in den wind.
- De pijp! dit woord heeft niets dat mijn gehoorvlies kittelt,
En hebt gij op de snuif zoo lang al gekapitteld,
Gij hadt het beter op de lange pijp gedaen;
Deze, onder ons gezegd, staet mij nog minder aen.
- Nu, dat de lange pijp u minder nog bekeure
Dan 't snuiven, stem ik toe, en roep: à la bonne heure!
Concedo voor de pijp, dat is eene and're zaek,
En verre zij van mij dat ik uw' afkeer laek';
De brûle gueule is goed voor Jan-Rap en zijn magen,
Ze is goed voor een koetsier, een huerbonk op zijn wagen,
Voor zakkedragers, boerenkinkels bij de ploeg,
Voor al wat zamenrot en schuilt in knip of kroeg.
Daer zit 't Jan-Hagelras, gekleefd aen kan en glazen,
Uit opgespalkten mond een rookkolom te blazen;
Als dikke nevel stijgt de zware tabaksdamp,
En stoomende olie voedt eene oude, lekke lamp.
Hier is hun sabbath-oord; hier zitten zij te razen;
Tot diep zelfs in den nacht rinkinkelen de glazen;
Hier maken zij een barsch, een ijsselijk getier,
En ergeren de buert op schandige manier.
| |
| |
Vergeefs door 't keldergat, te midden stikluchtkringen,
Poogt, zelfs het scherpziendst oog, tot deze schaer te dringen;
Voor zijn ontroerd gezigt wordt alles groen en geel,
Het stuit hem voor de borst, het prikkelt in de keel,
Hij suizebolt, bedwelmt, hij stikt in deze wasem,
En eerst in vrijer lucht, schept hij ook vrijer asem.
Met uw permissie dan is rooken ongezond:
Een rooker heeft doorgaens een droogen, vuilen mond;
Verzwart, verkalkt, verrot, de blanke, ivooren tanden,
Ontsapt de maeg, de borst, de longen, de ingewanden.
Zoo zit de ellendeling, bij 't gloeijende komfoor,
Het moordtuig in den mond, de hand aen 't kwispedoor,
Vaek, zoo als 't spreekwoord zegt, een vuile pijp te rooken;
De luchtdarm is benaeuwd, de longen zijn ontstoken,
De stem geeft slechts een hol, een onderaerdsch geluid,
En met een laetsten spog, fluimt hij den adem uit!
Geen wonder dus, mijn vriend, indien beschaefde standen,
De pijp met haren heer uit hunnen kring verbanden;
| |
| |
Ik zeg, met haren heer; dit laet zich wel verstaen:
Op verren afstand reeds moet hij zich zelf verraên;
Waer ook hij kome is hij van tabaksdamp omgeven;
Geheel zijn corpus is van muffe lucht doorweven,
Terwijl hij uit den mond een bitt'ren adem blaest;
Waer of hij ga of sta, zijn bijzijn merkt men haest.
Wie nooit gesnoven had tast gretig naer een snufje,
De eau de Cologne reist van 't een naer 't ander nufje,
Terwijl zij op den gast een viezen oogwenk slaen,
En spoedig neemt 't gesprek eene and're wending aen:
‘Ei lieve, zeg mij toch, is 't weêrglas ook gerezen?
Er is voor ongeweêrte of regen vast te vreezen.’
- ‘Ha! welk een nare lucht; dat steekt mij in de krop!’
- ‘Ik weet al wat het is, men doet hier zuerkool op;’
- ‘Neen, neen, gij hebt abuis, mij dunkt het zijn de goten;
Die lompe meid! nooit houdt ze onze achterdeur gesloten;
Dat is onaengenaem, hm! riekt gij niets, mijnheer?’
- ‘Ik?.... hm! ja wel, zoo wat..... ik weet niet op mijne eer.....’
Mijnheer word pimpelpaers, en langs zijn roode kaken,
Druipt 't kille zweet der schaemte, als droppels van de daken;
Hij kijkt bedeesd in 't rond, tast zijlings naer zijn hoed,
En met een stille trom verlaet de zael met spoed.
| |
| |
Daer gaet de snoeshaen weg; verlaten wij den slover,
En stappen we ijlings tot een fraeijer schouwspel over.
Het rooken is gemeen, het snuiven goede smaek;
Hoe zeer eene overlang en klaer bewezen zaek,
Dien ik, om wel te zijn, ze voor uw oog te ontleden;
Kom, laten we op een nieuw de speelzael binnentreden:
Zie zoo, daer zit alreeds een eerbiedwaerdig heer,
Een personaedje, een raed-van-staet, of wat al meer;
Een zeekre deftigheid doorstraelt zijn gansche wezen,
Zijn kleeding is gezocht, 't is alles uitgelezen
Van top tot teen; niets is verzuimd; tot zijn toupet,
Is naer den laetsten smaek en sierlijk opgezet.
Haest komt een vriendenschaer zijn leuningstoel omringen;
Men spreekt in het begin van allerhande dingen,
Gelijk men doorgaens doet, en na verloop van tijd,
Brengt deze of gene vriend de staetkunde op 't tapijt.
(De politiek wordt thans door klein en groot verhandeld.)
De staetkunde is de ziel des grijzen, hij doorwandelt
Met onnavolgb're vlugt, geheel 't geschokt Euroop,
En lost bij elke vraeg den gordiaenschen knoop.
| |
| |
Hij spreekt met zwier en kracht, hij wikt het voor en tegen,
En oordeelt en beslist na rijplijk overwegen;
Dan, eensklaps werpt een vriend een moeilijk vraegstuk op:
Hier is de struikelsteen! de grijsaerd schudt den kop,
Hij denkt, herdenkt nog eens, en scherpt zijn geestvermogen,
Zit roerloos daer, houdt schier den adem ingetogen,
Bepeinst op nieuw de zaek en in dien tusschenpoos,
Brengt hij te voorschijn, wat? een schitterende doos.
Een doos, mijn beste, een doos, uit louter goud geklonken;
't Is vast een pronksieraed hem door den vorst geschonken,
Want op het deksel prijkt het vorstelijk portret,
Een meesterstuk, en van juweelen rijk omzet.
('k Denk niet dat zulk eene eer de pijp ooit zal gebeuren.)
Naeuw opent hij dezelve, of de aengenaemste geuren,
Van zuiv're Virginie of beste Macuba,
Doorstijgen heel de zael, doorambren haer weldra,
En iedereen vergeet den quidam van daer even;
Slechts de oude heer blijft lang in elks geheugen leven.
En hiermeê dixi; wel, mijn vriend, wat denkt ge er van?
Was quidam niet een boef, de grijze een gentleman?
| |
| |
- Gij spreekt als Cicero, en zonder langer talen,
Word 'k snuiver op mijn woord, ik laet mij overhalen;
Ik ben volstrekt bekeerd; maer is 't vooral geen zaek,
Dat 'k met uw hartvriendin behoorlijk kennis maek'?
'k Wil me aen heur ambrozijn van lieverleê gewennen.
Waer is de doos....... ja, vriend, nu moet ik het bekennen,
't Is supra, suprafijn, nu ondervind ik wat
De snuif vermag.... a.... ha.... hatchi! - Proficiat!
|
|
Auteursrechtvrij