Ambiorix
(1841)–Joannes Nolet de Brauwere van Steeland–
Auteursrechtvrij
[pagina 1]
| |
Ambiorix. | |
[pagina 3]
| |
[pagina 4]
| |
Het oude Rome juicht om zijnen zegepraal,
En ziet met trotschen blik op 't siddrend aardrijk neder.
L. Rietberg. Lenteloveren.
Nu rukken, woest en onbeteugeld,
Des oorlogs vloeken hongrend aan.
Helmers. Antoninus Pius.
| |
[pagina 5]
| |
Eerste zang.Verhef u, Zangster, die myn elpen citer spaut!
Ik roer het snarenspel voor 't dierbaer Vaderland,
En zing het heldenfeit der dappere Eburonen;
Den stryd, gestreden door Germanjes waerde zonen,
| |
[pagina 6]
| |
Groot, als verwinnaers, door d' ontemb'ren leeuwenmoed;
Verwonnen, grooter nog, by 't plengen van hun bloed.
Ontrol, geschied'nisboek, uwe onbevlekte blaêren:
Toon der nakoomlingschap de ontelbre legerscharen
Van 't voorgeslacht; toon haer hoe men verwint of sterft,
En, zelfs by nederlaeg, ook heldenroem verwerft.
Dael, schoone hemelmaegd, van 't rein gestarnde Noorden;
Begeester my; geleid myn strenge harpakkoorden;
Ontsluyer my 't voorheen! Stort in myn jeugdig hart
Den eedlen driftstroom van Germanjes gryzen bard;
Giet in myn ziel een sprank van 't aedlyk dichtvuer over!
En dat ik, deelgenoot in 't onverwelkbaer loover,
(Voor wie het feit bestond en wie 't bezong, één kroon,)
My waerdig zanger van der vaed'ren roem betoon!
Wanneer de forsche athleet, het strydperk ingetreden,
Triumfbaen, waer hy vaek het hong'rend dier bestreden
En steeds verwonnen heeft, zich weêr ten stryde biedt,
Dan opent zich voor hem een vreeslyk hol, en schiet
De woeste koningleeuw van de Afrikaensche stranden
Het schandig zandbed in: het bloedschuim op de tanden
| |
[pagina 7]
| |
En waetrend naer den buit, werpt hy de bliksems rond
Die vonk'len uit zyn oog. Zyn klaeuw doorrygt den grond:
Zyn staertslag zweept het zand; zyne opgeschudde manen
Staen als de golven by het loeyen van de orkanen;
En wen zyn vuer'ge blik het menschlyk offer trof,
Dan rimpelt, krimpt en plooit en kreukt hy zich in 't stof.
't Hol-dondrend vreugdgebriesch ontademt wie het hoore:
Hy brult, springt op, schiet toe, doorklieft de breede vore.
Spalkt d'opgescheurden muil, die heet, naer lessching dorst,
En wringt zyn ligte prooi de klaeuwen in de borst.
Maer de onverschrokken held staet roerloos, onbewogen!
Hy staert met strakken blik den dierenvorst in de oogen:
Een wenk is hem genoeg! het monster strykt de leên,
En deinst, en kruipt terug, en sluipt rond om hem heen,
En sleept den langen staert, en vleit zich grollend neder.
Lekt hem den voet, en vindt zyn' ouden meester weder.
Zoo zwaeide ook Rome's magt den schepter over de aerd':
Zoo hield zy 't volkrendom gekrompen onder 't zwaerd
Dat eens, in vroeger tyd, haer heldenroem mogt staven.
't Heelal was haer; zy heerschte, en werelden van slaven
| |
[pagina 8]
| |
Zag ze in het slyk gebukt en voor haer voet geknield.
Een troep Barbaren lag ontzenuwd en ontzield,
Door 't zegevierend Rome in 't schandigst juk geklonken.
De hoop was hun ontgaen; de moed, te diep gezonken;
En hieven zy dan nog den half vergruisden kop,
In eigen bloed gedoopt, stuiptrekkend-dreigend op,
Barstte ooit de vryheidskreet uit hun vernepen longen,
Te harder werd de voet hen op de borst gedrongen,
Te naeuwer werd de knoop der riemen toegestrikt,
En 't morrend klagen zelfs hun in de keel gestikt.
Maer wrong zy d' yz'ren arm tot barstens toe gesloten,
Nog wilde zy 't gebied van haer beheer vergrooten,
En, even als de gier, verholen in zyn kloof,
Een nieuwer aes beloert en buit op meerd'ren roof,
Zoo tuerde ook de adelaer, in 't roofziek nest gekropen
En blikte in 't wyd verschiet.
Nog lag het Noorden open!
Het ruwe Noorde was nog vry, nog onvermand!
Nog had de Romer daer zyn' standaerd niet geplant;
En om geleden hoon van Kimbren en Teutonen,
Verhief zich 't wraekgeschrei van Tibers heldenzonen!
Daer ligt het Noorde met de starrenkrans om 't hoofd:
| |
[pagina 9]
| |
Hy heeft den stouten kreet der vryheid niet gedoofd,
Noch zich in 't slaefsch gareel den vreemd'ling prys gegeven;
Maer ademt reiner lucht en leidt het zwervend leven,
Hem, Titanszoon en teelt van 't reuzen voorgeslacht,
Als ouderlyk gebruik, door de eeuwen aengebragt,
En heilig voortgeplant in 't hart van echte telgen.
Vry, mag zyn breede borst den frischen aêmtogt zwelgen;
Want, even als het ros, dat fier en ongetemd,
Wen nog geen yz'ren band zyn snelle hoeven klemt,
Geen toomen, digt gesnoerd, zyn forsch gebit heteugeleu,
Het veulen op de zy, gedreven op de vleugelen
Des winds, in pylenvaert het open vlak doorrent,
De gryze stofwolk splyt en dwarlend opwaerts zendt,
En, onverbasterd kroost van slerkgespierde draveren,
Stampvoetend, in zyn vlugt den hollen grond doet davereu:
De lange stralen vuers uit kei en steenklomp kaetst,
Den breeden luchtstroom uit het wyde neusgat blaest,
De manen vrolyk schudt by 't uchtendschemerklimmen,
En dankbaer ginnikt by het avondzonneglimmen,
Zoo is de Noordman ook, en even fier en vry!
Mistrouwend, woelziek, wars van dwang en slaverny,
Bouwt hy zyn woning niet in hoogbeschanste steden:
| |
[pagina 10]
| |
Maer de eigen goedheid der voorvaderlyke zeden,
Vindt hy in d' engen kring der stille boschhut weêr.
Aen de oevers van een vliet vest hy de houtstulp neêr;
't Is daer dat Wodans zoon, omringd van lievelingen,
Die spelend nog zich om den schoot der moeder dringen,
Het jong gezin de vrees der goôn in 't harte prent.
Hy maekt hen met de daên der Ouderen bekend;
Toont 't roemryk voorgeslacht in 't barnen der gevaren,
En leert hen vroeg hun moed en deugden evenaren.
Maer dringt een vreemde horde in 't dierbaer Vaderland,
Dan rukt hy schild en speer en werpspies van den wand;
Dan gordt hy 't zwaer rappier zich om de reuzenlenden,
En sluit zich, tot den stryd, aen de onvertsaegde benden,
Wien 't ruige wolvenhair tot helm en pantser strekt,
En 't bardenlied des krygs tot heldenwondren wekt.
En gy, verwaten sleep van wreede dwingelanden,
Vermeet u 't vrye kind van 't Noorden aen te randen?
Wet u den snavel scherp, o wereldadelaer!
Toon u den slavendrom als volkveroveraer,
Maer wacht u voor het slib der zinkende moerassen!
| |
[pagina 11]
| |
Waen niet, tot in zyn hol, den boschwolf te verrassen;
Vlugt de ongelyke kans; tirannenvolkshoop, keer!
Gy weet het immers, Rome, of heugt het u niet meer?
Eens zaegt ge van de spits der cirkelvormige Alpen,
Een stout barbarenheir uw vlakten overzwalpen,
Gelyk de sneeuwklomp sist die van de bergen stuift,
En, dondrend in zyn vaert, langs de effen helling schuift.
Toen trok een hordenstoet van ongetemde Gallen,
Trots uwe schutsgoôn, door de bres der heil'ge wallen:
Toen zaegt gy de eeuw'ge stad lot op den boôm geslecht,
En Brennus heldenzwaerd de weegschael ingelegd.
Toen echter hadt ge volk dat vrees noch dwang vermande
En een Camillus, die zyn' degen u verpandde.
Toon, welp van Romulus, 't verzwakt gemeenebest,
En zeg den volk'ren thans, wat van die grootheid rest!
Waer zyn, o Tiberstad, waer zyn uwe achtb're Raden,
Die op 't ivoorgestoelte een' wissen dood versmaedden,
En die de Gauler zelf ontzag als 't godendom?
Thans bukt uw fier Senaet de slaefsche leden krom;
't Onwaerdig Raedhuis voedt partyschap in zyn midden:
Ga, zie 't Beschrevental zyn eigen werk aenbidden
En knielend voor den voet eens albeheerschers neêr!
| |
[pagina 12]
| |
'k Ontwaer een Sylla, maer geen Cincinnatus meer.
Het wet boek ligt vertrapt, gescheurd door schenders handen,
De burgerkryg verslindt zyne eigen ingewanden;
De wraek geleidt zyn stael; vervolging rept en woedt,
Treft de onschuld met haer ban en plengt het zuiverst bloed.
Slechts de ondeugd leeft! Zy leeft, en zit ten troon verheven:
Slechts haer is strafloosheid ten schandigst deel gebleven;
Terwyl ze in weelde baedt, den staf van 't misdryf zwiert,
En onbedwingbre drift den lossen teugel viert.
Godloosheid zetelt vry; de lage, vuige laster
Bezwaddert in 't geheim; de pestige ontucht plast er,
Door drabbe en bagger heen, in geile naektheid voort.
Een Catilina, nog bezwalkt met broedermoord,
Durft beide handen, met het reinste bloed bedropen,
(O heiligschennis!) in hel tempelwater doopen,
En koopt zyn gruweldaed door nieuwe gruwels vry!
Ziedaer uw Republiek! Dat zyt ge, Rome, en gy,
Gy zoudt, o basterddwerg, uw moordkuil uitgebroken,
Den onbedwinghren reus tot in zyn hol bestoken?
Ontzeg u 't stout bestaen! Laet af, verwyfde, en zwicht!
Keer u naer 't Morgenland en spiegel u in 't licht
Des Oosterlings, uw slaef, - uw meester in 't boeleren!
| |
[pagina 13]
| |
Ga, lager nog dan hy, u dieper nog verneêren:
Ga, Rome, en trek als hy den purpren tabbaerd aen;
Vlecht u om 't duiz'lig hoofd een krans van rozenblaèn:
Ga, op het tafelbed, 't verwende ligchaem strekken;
Ga, met de blos der weelde uw bleeke wangen dekken
En gryp de drinkpokael by 't zinloos feestgebral,
En lach en schater nog by 't dreigen van uw' val!
Het Driemanschap regeerde in Rome's gryze wallen:
Reeds was Hesperia voor Cesar's zwaerd gevallen,
En droeg de Galler 't juk door hem zoo noô getorscht.
Wat zwol den jongen held de hoogmoed in de borst,
By t' vaek herdenken, hoe, dat lauwertwygenplukken
Hem om de slapen eens de koningswrong zou drukken!
| |
[pagina 14]
| |
Hoe vaek had Julius, in 't stille van den nacht,
Dit streelend voorgevoel geliefkoosd en herdacht;
Hoe vaek in zyn gemoed den bangsten stryd bestreden!
Dan ryst 't Gemeenebest in heel zynstreng voorleden.
En 't eigen vonnis dat hy uit de toekomst leest,
Met Catilina's val hem dreigend voor den geest.
Zal hy op 't vrye Rome een' open aenslag wagen? -
Dan weêr, komt uit haer kuil de schim van Sylla dagen
En roept hem grimmig toe: ‘Volhard, o Cajus zoon!
En baen u door het bloed een' weg tot op den troon!’
Vertwyfling grypt hem aen by 't onverpoosd herdenken:
Gefolterd is zyn hart by 't heen en weder zwenken,
En dikwerf vraegt hy zich, in schuchtre zielepyn,
Of Cesar en fortuin één en onscheidbaer zyn?
Ga, held van Mytileen! wat doet u langer toeven?
o Ja, 't fortuin is u; ga 't wisselrad beproeven;
Maer eerst als legerhoofd een bende om u geschaerd.
En versche lauw'ren op het bloedig veld vergaerd!
Hy dacht, en de arendsblik die door het luchtruim boorde,
Ontdekte aen Cesar's oog 't nog onverwonnen Noorde;
| |
[pagina 15]
| |
En, als de bliksemstrael die in het duister licht,
Zoo school een grimlach hem door 't wreev'lig aengezigt.
Lang blyft hy op dat punt de starende oogen vesten,
En wiegt zich in een droom van nieuwe wingewesten:
Het Noorde is hem de kroon waernaer hy smachtend hygt,
De voetschabel waerop hy eens den troon bestygt!
Niet langer aerzelt hy met twyfelend beramen,
En prest in aller yl de legioenen zamen;
Maer in die woeste drift deelt 't Roomsche leger niet:
Het werpt een vorschend oog in 't vaelgekleurd verschiet.
En deinst verbleekt terug by 't sommen der gevaren,
En siddert voor de knods der duchtige Barbaren.
Dan Cesar heeft de stem van 't dof gemor gehoord,
En spreekt hun moed in 't lyf en vat het krachtig woord:
‘Romeinen, die my steeds op de eerebaen verzeldet,
En nimmer 't bang gevaer, maer slechts de lauw'ren teldet
By slag op slag geraept, waer is die leeuwenmoed,
Waer is die zucht naer roem, o Cesar's makkerstoet?
O neen, gy deinst, en zult dien voor'gen roem niet staven:
Gy deinst, en voor een hoop door vrees vermande slaven
| |
[pagina 16]
| |
Die sidd'ren op hun beurt voor Rome's adelaer!
Vliedt dan, gy lafaerds! werpt en speer en beukelaer
En lemmer weg; verlaet uwe onbevlekte vanen,
Dekt u het hoofd en schuilt voor 't woeden der Germanen!
Gezellen, die met my steeds de overwinning tart,
Spreek, heldendrom en zeg, wat jaegt u schrik in 't hart?
Gy, 't moedig harte steeds voor roem en eer gezwollen,
Wat doet dien eed'len drift u in den boezem stollen?
Verwenden, die den band der duerzaemste eeden schendt,
Is u dit reuzenslacht Barbaren onbekend?
Heeft 't magtig Kimbrental geen' Marius gevonden,
Heeft niet het somber graf hun zwervend heir verslonden,
Of zyt gy allen van der vaedren moed ontaerd,
En ik, uw legerhoofd, een' Marius niet waerd?
Aen midd'len zal het u op onzen logt niet falen:
De vyand zelve moet den voorraed ons betalen;
De wegen spoorde ik op, en, beter dan gy waent,
Heb ik ze, my ten roem en u ten buit gebaend.
Wie zal zich onder u my wederspannig toonen?
Nooit zag ik, onverdiend een'Roomschen veldheer honen,
Die steeds, als ik, zyn heir tot de overwinning bragt;
Of houdt gy my welligt van loos verraed verdacht?
| |
[pagina 17]
| |
Romeinen! voor het licht aen de Oosterkim zal breken,
Zal de oplogtseinklaroen haer schellen marschtoon steken:
Toont gy der wereld dan, by 't scheem'ren van den dag,
Wat meer, gevoel van pligt of vrees op u vermag.
Nog staet de keus u vry en Janus tempel open:
Wien moed ontbreekt, hy vliede! en 't schyngevaer ontloopen,
Verberge hy zyn schande, indien hy ze overleeft!
Zoo uw bloohartigheid myn stout geluk begeeft,
Nog steun ik op de trouw van moedige soldaten:
Het tiende legioen zal nimmer my verlaten!
Met haer, met haer alléén Germanié ingerukt,
En groenend eereloof in 't heilig woud geplukt;
Of keert het wiss'lend lot, dan, met den dood der braven,
My levend onder 't puin van 's reuzen val begraven!’
De veldheer zwygt en slaet de spytige oogen rond.
Hy klappertandt, verbleekt; zyn vuer'ge blik doorgrondt
Den diepstverborgen wil in 't hart der legerscharen.
Maer de onverschrokken ziel hem uit den mond gevaren,
Voer over in 't gemoed van 't opgetogen heer,
En Cesar vond nog eens zyn kloeke benden wêer:
| |
[pagina 18]
| |
Zy deden 't vonk'lend stael op d'yz'ren beuk'laer klaetren,
En 't ruim weêrgalmde by 't eenparig Voorwaerts! schaetren.
En vóór het morgenlicht door 't hemelnachtkleed brak,
En vóór de krygsklaroen den morgenoptogt stak,
Zag 't oud Germanje reeds de zon der vryheid tanen,
En groette de adelaer der Roomsche legervanen.
|
|