Het schouw-toneel der aertsche schepselen

Afbeeldende allerhande menschen, beesten, vogelen, visschen, &c. Met een beschrijvende haer gestalte, hoedanigheden, natuur, krachten, eygenschappen, en genegentheden; met 160 figuren

Van de Switsers.

SWitserlandt is in dertien Cantons ofte Bondtgenootschappen verdeelt, waer onder die van Bern als de sterckste uytmunt. De Switsers zijn in 't ghemeen grof en groot van lijf en leden en alsoo aensienelijck van persoon, 't welck door haer groote en breede baerden, en welgemanierde gesten meerder luyster bekomt.

Haer kleedingh ofte dracht komt met de aensienelijckheydt van haer persoon wel over een. Het wambays of opperkleet is met eenige lange sneeden doorgaet; De broek is wel wijdt doch boven de knye toegebonden; Het hooft is bedeckt met een bonnet-wijse muts; en de zijde is met een breede rapier gewapent. De Vrouwen zijn na haer landtswijse oock kostelijck uytgedost, gelijck in de bygevoeghde figuur te sien is.

De trouwhertigen aert der Switsers is door geheel Europa, soo wel by machtige Koningen en groote Vorsten als by 't gemeene volck, seer vermaert, en steecken hier in de andere Europische Natien de loef af: hier om worden sy van sommige machtige Potentaten tot haer lijf-garde verkoren, en met groote beloningen eerlijck onderhouden.

Hier by zijn sy niet minder kloeckmoedigh en onversaeght in den oorlogh en zwaerste perijckelen, waer van sy menighmael prijswaerdige proeven aen de Werelt vertoont hebben. Dit is oock geweest de voornaemste oorsaeck van haer vrije regeeringh: want als den oorlogh tusschen Ludowicus Hertogh van Beijeren, ende Fredricus Eerts-Hertogh van Oostenrijck, om de opper-heerschappy van 't Roomsche Keyserdom aengevangen was, hebben sich de Switsers aen de zijde van den Keyser Ludovicus de vijfde begeven, en in dien oorlogh op verscheyde plaetsen haer dapperen

[p. 63]

en onversaeghde moet blijcken laten, waer over haer de Keyser met voordeelige Previlegien begaeft, en dat sy haer eygen wetten en willekeuren souden gebruycken, toegestaen heeft, doch bleven alleen de Keyserlijcke Burgh-graven en Landt-vooghden by haer in standt: Dese haer op tyrannische wijse te hart druckende, hebbense de selve verjaeght, en sich onder anderen verbonden, om, wanneer sulcks de noot was vereyschende, alle uytterlijcke en vyandtlijcke aenval gesamentlijck met kloecke moeden af te weeren. Dus hebben sy geleyt de grontvest van haer tot noch toe durende vrye regeeringe.

De helft van de Switsersche Cantons betoonen in de godsdienst gehoorsaemheyt aen den Roomschen stoel, en de ander helft onderhoudt de oeffeninge van de Gereformeerde religie.

In 't jaer 1519 heeft Ulricus Zwinglius eenen Paepsche Aflaet-verkooper, Simson Meilander genaemt, opentlijck tot Zurich wedersproken, en de valsche bedriegery van de Paepsche koopmanschap aen een yeder vertoont.

Seer belacchelijck is de ban tegen het schadelijck gewormte, door sekere Paep in 't jaer 1478 tot Bern in Switserlandt uytgedondert; want naerdien veel schadelijck gewormte het koorn af aten en bedorven, heeft sich de Paep met raet van de Bisschop van Lauzannae op den Predickstoel begeven, en de wormen op volgende wijse gedreyght: Ghy snoode wormen, ten zy dat ghy op houdt het kooren te beschadigen, soo sal ick u haest gaen beklagen tot Wisflisburgh, by de Bisschops Officiael.