Verzameld werk II. Kritisch en verhalend proza

Kinderkruistocht
Daphne Muir: ‘The lost crusade’

De redactie van het Critisch Bulletin ging misschien van de mening uit, dat ik een expert ben op het gebied van ‘kinderkruistochten’, toen ze mij Daphne Muirs ‘The lost crusade’ ter bespreking toezond. Want dit boek, dat een tweede prijs behaalde in een Historical Novel Competition, uitgeschreven door de

[p. 675]

uitgevers Chatto en Windus, bevat een romantisering van het vreemde en wilde gegeven van de kinderen, die in 1212 in scharen van Keulen naar Brindisi en van Vendôme naar Marseille zuidwaarts zich verzamelend voorttrokken, om de Turk uit het Heilige Land te gaan verjagen. Onschuld echter die voordeel ziet in het vertoon van onschuld, argeloosheid die berekent dat de wereld aan argeloosheid geen weerstand biedt, de onnozele die speculeert dat er een God is voor onnozelen, is niet gans onschuld, gans argeloosheid en gans onnozelheid meer. En zo bleef de wereld hard en God hield zijn wonderen in. De zwervende jongens en meisjes werden gestolen en geschaakt door bandieten en de Middellandse Zee opende niet haar wateren voor een droge baan naar Jeruzalem, gelijk de Rode Zee gedaan had voor de Joden. Wij weten dat een klein contingent van de Duitse afdeling Brindisi bereikte en daar verdween in de achterbuurten, en dat de Franse bij Marseille ‘en masse’ door Marseillaanse kooplieden verkocht werd aan Mohammedaanse haremhouders. C'est triste. Maar ook Christus had zijn Judas, en wij kunnen er over mijmeren, of de ware onschuld niet eerst ontstaat, wanneer zelfs de bewustheid van onschuld vernietigd wordt door een overweldigende schuld van buiten. Er is in deze ontmoeting van goedheid met slechtheid, die goedheid eerst waarlijk goed maakt, om met Dante te spreken, een laatste wijsheid en een eerste liefde. En zo komt het dat deze kinderen der kruistocht, zo teder en gruwelijk verlopen, misschien toch een Heilig Land bereikten en dat zij in onze ogen althans meer hebben van de bloedende wichten te Betlehem dan van slachtoffers van een hemelse Rattenvanger.

Ziezo. Nu weet u evenveel van de kinderkruistocht als ik. Wie feiten en bronnen wil weten, neme Dana C. Munro's boek ‘The children's crusade’ van 1916. Marcel Schwob, onlangs door Victor E. van Vriesland vertaald (uitgegeven door Stols te Brussel) en in deze vertaling prachtig voorgedragen door Charlotte Köhler, heeft in moderne transcripties van half authentieke half gefingeerde kronieken er een zoet en schrijnend

[p. 676]

verhaal van samengesteld. Henri Bordeaux' ‘La nouvelle croisade des enfants’ is een ontroerend relaas van een kinderpetitionnement, dat echter met de oude kruistocht weinig uitstaande heeft. Wie de geest van de kinderkruistocht wil leren kennen en vooral die van de z.g. eerste kruistocht van 1096, welke merkwaardigerwijze juist de enige twee waren, die, elk op hun eigen manier, Jeruzalem bereikten (want alle overige kruistochten waren slechts diplomatieke, strategische en koloniale ondernemingen en veroverden nooit een voetbreedte van het Beloofde Land), leze het boek van Lamb, ‘Iron men and saints’, hetgeen in geen enkel opzicht verloren tijd is.

Wat Daphne Muirs roman ‘The lost crusade’ betreft, het is een week en lauw en poëtisch romannetje. Aan het hoofd van de Franse kinderen staat een jongen, aan het hoofd van de Duitse een meisje. Ze komen ten slotte samen op hetzelfde zeeroversschip en worden samen verkocht aan een Arabier te Caïro met ‘ogen brandend als de Poorten der Hel’. Dat de kinderen elkaar lief krijgen en dat de Halve Maan zich neerwerpt aan de voeten van het Kruis, zijn dingen vanzelfsprekend in zulke liefelijke boeken van cretonne en schijngehakt.