Ierusalems verwoestingh door Nabuchodonosor

[fol. A2r]

Guil. van Nieuwelant. Wenscht Den Wijsen, Discreten, ende seer Voorsieninghen heer Gasper Duarte, Coopman ende Beminder van alle vrye Consten. Saligheyt.

MYN HEER.

WEtende dat V.E. ten alderhooghsten Bemint alle vrye consten, die den mensch op den trap der eeren is gheleydende, als mede d'oneyndelijcke wetenschap van d'al-ondersoekende Philosophie, die niet alleen en bestaet in de kennisse van de saecke selve: maer om raedt te gheven teghen de toevallen die het menschelijck leven onderworpen zijn. Soo en hebbe niet konnen naer-laten eenighe redenen, van de aldervermaertsten Stoischen Philosooph Seneca voort te brengen, die bequaem sullen sijn tot een inleydinge van dese ongeluckighe Tragoedie. De menschen (seydt hy) nemen haren toe-vlucht tot de Philosophen die haer verthoonen in het midden van de duysternissen ende verwerringhen die de menschen omvanghen. Niet te dwalen acht hy nut ende noodtsaeckelijck te wesen, de wetten der Natuyre ghemackelijck om t'onderhouden, oock ghenoechelijck, soo wy leven in het naervolghen van de selve, daer en teghen niet ellendiger als de ghene die haer laten leyden meer door meyninge, als natuyrlijcke reden, de toegevallen des levens verduysteren het geluck, door ydel ende dwaes oordeel doende

[fol. A2v]

vergrijpende Personen haer selven onghelijck, 't ghene men quaet noemt en ghevoelt den wijsen niet, noch en quelt hem daer mede niet als men hem dat meynt te doen ghevoelen, niet meer als ofmen hem daer mede van verre dreyghde, den wijsen kanmen noch beschadighen noch verstooren, niemant en is verongelijckt noch beschadigt dan van sich selven, den wijsen hebbende syn begrijpinge ende besluytinge tot de deught en can hem niet verstooren; maer is boven alle menschelijcke toevallen, soo wel ten aensien van hem selven als van de andere, datmen quaet noemt, is den wijsen goet, die als een goed Huys-Vader syn voordeel met alle dinghen doet, geen saeck en is ter Weerelt dat hem niet en dient, ende van 't welck hy geen meester en sy met een sonderlingh genoegen. Ten lesten om den wijsen in volmaecktheydt te doen leven, wilt hy dat hem niet genoeghelijcker en sy als de deught, d'welck gheleghen is in all' 't ghene dat de Weereldt verwondert, ende een liefde van de schoonste saecke die de ziele kan vernoegen, dat all' 't gene dat aertsch ende verganckelijck is, van hem so veel als niet worde geacht, dat de Wijse sich bedeckende met zijnde deught, alle de hoogheydt des Werelts wel neder onder hem sie, vertredende de selve met de voeten syns herten.

Dese weynighe Philosophe redenen uyt een ontallijcke menighte, dochten my bequaem om desen mijnen onwijsen ende ongheluckigen Zedechias te gheleyden, die hemselven door syn eyghen vergrijpinghe, in ongheluckighe, ende ellendighe verdervinge heeft gebracht, versmadende den raedt van den alderwijsten ende Goddelijcksten Propheet Ieremias, die gheleerder was in de Goddelijcke Philosophie, als alle de Philosophen die van natuyrlijcke ofte redelijcke saecken hebben geschreven. Seneca seyt dat de menschen haren toe-vlucht tot de Philosophen nemen, desen verachter, veracht de Goddelijcke Prophesie, d' onghe-

[fol. A3r]

luckighe toevallen hebben syn gheluck verduystert, syn lichamelijcke beweginge heeft syn meyninge in een ydel ende dwaes oordeel doen verkeeren.

Eenighe van de oude Philosophen waren van ghevoelen dat alle dingen een oorsaeck ofte beginsel heeft, ende dat niet uyt hem selven voort en comt, welck ghevoelen hoe wel sy in veele dinghen dwalen, bevinde nochtans in my eenighsins waerachtigh te wesen, door dat uwe genegentheydt veroorsaeckt heeft dat ick dese veersen hebbe gheschreven, waer uyt ghevolcht is dat ick de selve U.E. belooft hebbe toe te eyghenen, welcke belofte willende volbrenghen, hebbe my verstout, met alle ghedienstige eerbiedigheyt, om die onder de schaduwe van uwe vleugelen te verberghen, versekert synde dat sy door uwe achtbaerheyt bevryt sullen wesen, voor alle nijdige ende quaet aerdighe menschen.

Solon verboodt door syne wetten de levendighe met trotsche woorden te beschelden: doch insonderheyt inde Tempelen, geduyrende der Goden dienst, voor het recht in het Hoff, daer de Regenten van de Stadt saten, ende in de Toneelen ofte Schou-plaetsen daer men de Speelen in speelde, op verbeurte van dry silvere Draghmas ofte Realen, te bekeeren het een derde deel aen den ghelasterden, ende de twee andere derde deelen tot behoef van de ghemeene saeck: waert dat desen Wetten door lankheyt der tijden niet vergaen en waren, so waer het onnoodigh geweest dat ick mijne wercken onder ymandts bewaringh soude bevelen, om die van de nijdighe te bevrijden: maer onderworpen zijnde den teghenwoordighen tijdt, in de welcke een yder syn vryheyt heeft, om te seggen wat hem belieft, soo hebbe ghenootsaeckt gheweest om onder uwe bescherminghe mijne toe-vlucht te nemen, verhope sy met geen minder genegentheyt ontfanghen sullen worden, als ick de selve met alle goetjonstigheydt V.E. toe-

[fol. A3v]

eyghene. Dan ghenomen dat mijn leegh ende gheringh verstant, niet en kan voldoen de hoogheyt van uwen Geest, niet te min my vertrouwende op de Edelheydt van het selfde, by het welcke seer weynighe in dese tijden syn te vergelijcken, so wel in d'oeffeninge self, als inde Constlievende gheneghentheydt van d'alderlieffelijckste ende Constbarende Heliconides, heb veel liever dese mijne veersen willen in het openbaer brenghen, om die aen V.E. op te dragen, dan die inde schaduwe van de vergetenheyt te verberghen, de welcke met der handen nemende, sal met der herten bedancken, met de woorden beschermende sal mijne gedienstigheyt op offeren aen de Autaer van uwe beleeftheyt.

Den ghever van den Al, wil V.E. in gheluckighe ghesontheyt onderhouden, op dat ghy in den Spieghel van uwe ghedachten, de mijne mooght sien, waer in ghy sult bevinden dat mijne dienstwillighe ghenegentheden, niet minder en zijn, als uwe deughden; door de welcke ick alle goet ende welvaren, u, ende den uwen ben wenschende

In Amsterdam, Desen 3. Iulij A. 1635.