De kleine pligten (4 delen)

[p. 288]

LV. Brief.
Emilia P. aan Julie van L.

Retraite bij Brussel, 22 Maart 1814.

Vergeef mij julie! dat ik nog niet op uwen lieven brief van het laatst des vorigen, en het begin des loopenden, jaars heb geantwoord. Veelvuldige drokten door de tijdsomstandigheden te weeg gebragt, en vele bijzondere bezigheden, hebben dit uitstel veroorzaakt. Ik heb uwen brief, eer ik dezen begon, nog eens overgelezen, om er nu met te meer naauwkeurigheid op te kunnen antwoorden. Vergun mij dan eenige breedvoerigheid. Zeker is het wel vreemd dat men, terwijl alles rondom ons in onrust verkeert, zoo lang men zich niet met de openbare zaken bemoeit, dagelijks vrij rustig den gewonen levenstrein kan volgen, zonder juist onophoudelijk aan al de oorzaken tot verontrusting te denken. Ik geloof dat dit komt, doordien de mensch, wat de Franschen noemen un animal d'habitude, is, en dat gewoonte op ons een' aller krachtigsten indruk heeft. Dit is al wederom een zegen, die ons van

[p. 289]

boven komt, want hoe zou anders een ziekelijk mensch onder gezonden, of een, genoodzaakt in een onbehagelijk oord zijn leven te slijten, daar er zoo vele heerlijke streken zijn, eenigzins wel te vreden kunnen wezen. Thans verlangt de Laplander niets meer dan zijnen lang besneeuwden grond. Zijne maanden langen nacht verdriet hem niet, want hij heeft het genot van zijnen weken langen dag. Italie's onbenevelde lucht zou den aan vliegende wolken gewenden bewoner van het noorden eentoonig en vervelend wezen; terwijl hij, die aan de zoele zuide winden gewend is, de nijpende stormen van onze streken naauwelijks zou kunnen verduren. De bergbewoner getroost zich ligt zijn moeijelijk klimmen en afdalen, en vindt in eene effene landouwe niet het minste behagen, terwijl de aan platte landen gewendde, het onbelemmerd vooruit en rondom zich heen zien, eene aangename gewaarwording vindt, en geene bergen in zijne heerlijke klaverweiden verlangt! Zoo is het in andere opzigten even eens gelegen. Wie een woelig leven leidt, verlangt geene bezigheid die hem tot stilzitten zou dwingen. Wie aan een stilzittend leven gewend is, zou ongaarne tot reizen en trekken gedwongen zijn. Wie met den geest werkt, verheugt zich, dat hij geen zuren ligchaamsarbeid behoeft te doen, en wie aan ligchaamsarbeid gewend is, zou zich ongelukkig achten, indien hij met den geest alleen den kost moest verdienen. Zeer lang nog zou ik deze vergelijkingen kunnen voortzetten; ook wet ik wel dat er hier uitzonderingen te maken zijn, en dat er

[p. 290]

menschen gevonden worden, die altijd tegen de plaats, waar zij zijn, en de om omstandigheden, in welke zij zich bevinden, murmureren; maar deze hebben zich van het ontevreden wezen eene gewoonte gemaakt, blijven aan hunne averegtsche gewoonte verkleefd, en bevestigen dus eer mijne stelling dan zij die omverwerpen zouden. In het algemeen, dunkt mij, is dan de slotsom: de Voorzienigheid heeft ook, in dit opzigt, voor de menschelijke behoefte in liefde gezorgd. - Gij spreekt verder van het bijwonen eener tooneelvertooning, die u als het ware gesticht heeft, en u aan de mogelijke gewaarwordingen van de verheerlijkte ziele eener persone, die hare vermogens op aarde altijd ten goede besteed heeft, heeft doen denken. Ik begrijp uwe gedachten in deze zeer wel, lieve julie! en ben de geheele zaak volkomen met u eens. O zeer zeker, ook mijn's inziens, blijven wij in de eeuwigheid kennis dragen van de gevolgen onzer handelingen op de wereld, en zoo zeer wij belooning zullen genieten, voor goed zaad dat wij gestrooid mogten hebben, zoo zeer zullen zij, die oorzaak tot het vorderen van het kwaad door voorbeeld of schriften gaven, daarvoor eene tiendubbelde straf ontvangen. En hoe zullen degenen zich dan verheugen, die iets goeds na jaren of eeuwen voortbragten, over de uren hunnes aardschen levens daar aan gewijd - hoe bitter zullen zij, die het kwaad deden uitbotten, zich de oogenblikken verwijten, in welke zij oorzaak tot die uitbotting gaven. Hoe nietig vond ik mij! roept gij daarna uit. In dien uitroep

[p. 291]

ligt, dunkt mij, opgesloten de verpligting tot werken, tot het aanwenden van het eene talent, of van de vijf, of van de tien, welke men ontvangen heeft, voor ieder een. Dikwijls moet ik lagchen, als ik hoor zeggen, tot dit of dat (ernstigs) heb ik geen' tijd - omdat ik weet dat men tot uitgaan, kaartspelen, of iets dergelijks, wel tijd heeft. Eens zullen, geloof ik, die tijdverbeuzelaars zich hun doen deerlijk beklagen! - Om het gesprek met uwe grootmoeder heb ik gelagchen: die goede vrouw schijnt, gelijk vele oude lieden, te gelooven, dat alles eertijds veel beter was, dan het thans is: en die als men hen zoo veel bijbrengt, dat zij zich niet meer weten te redden, de Gordiaansche knoop doorhakken en een plotseling einde aan de redekaveling maken; eene wijze van argumenteren, aan welke zich dan, billijker wijze, de jonge lieden, schoon zonder overtuigd van hun ongelijk te wezen, onderwerpen.

Gaarne zoude ik dezen nog langer maken, maar al wederom word ik verhinderd, doordien er op nieuw schikkingen moeten gemaakt worden tot inkwartiering van een deel soldaten van de Geälliëerden, die naar Frankrijk op marsch zijn. Het doortrekken van troepen houdt steeds aan, en ik geloof, volgens hetgeen ik in de nieuwspapieren lees, dat men het thans in Holland veel rustiger heeft, dan wij het hier hebben. Ik breek spoedig af, u van mijne vriendschap verzekerende.

emilia P.