De kleine pligten (4 delen)

[p. 57]

XXV. Brief.
Mevr. de Wed. R. aan Emilia P.

Parijs, 10 April 1808.

Lieve emilia!

Als uwe gewezene gouvernante, aan welke de zorg voor het vormen van uw hart grootendeels toevertrouwd was, verheug ik mij zoo dikwijls ik er de gelegenheid toe heb, het welgelukken mijner pogingen door uwe denk- en handelwijze bevestigd te zien. Als uwe opregte vriendin, schat ik op hoogen prijs het vertrouwen, hetwelk gij nog in mij stelt; maar minder misschien dan uwe nederigheid het u doet vermoeden, hebt gij mijnen raad noodig. Evenwel daar gij zulks verlangt, zal ik u gaarne openhartig antwoorden op de zwarigheid welke gij mij in uwen brief van 20 Maart voorstelt. Waren alle menschen te vertrouwen, geene zwarigheid zou er zijn, om aan iemand met wier karakter men vooringenomen was en van wier deugd en verstand men goede gedachten had, vrijelijk over eenen derden te spreken, wanneer dat spreken eenig nut kon voortbrengen; dan helaas! eene droeve ondervinding heeft mij geleerd dat men uiterst omzigtig behoort te zijn, met betrekking tot het spreken over den een tot den ander; dus zou ik u hier moeten zeg-

[p. 58]

gen: spreek niet. Maar aan eenen algemeenen regel is eene uitzondering te maken, somtijds geoorlooft. Gij kent mij, gij zijt overtuigd dat ik nimmer van iemands vertrouwen misbruik gemaakt heb, of immer maken zal, dus zeg ik u hier: gij moogt spreken, maar tusschen ons beide zal van mijnen kant, en moet van den uwen het geopenbaarde blijven. Mij dunkt zoodoende en pogende iets tot nut van onze natuurgenooten te bewerken, is er niet één christenpligt, die ons het zwijgen zou gebieden. Wat nu de uitvoering van uw voornemen betreft? Ik weet er waarlijk voor u weinig op, om de bejaarde Mevr. M. tot beter inzigt in het zedelijke en godsdienstige te brengen. Met beste zou geloof ik zijn, hare keuze van lectuur allengskens te wijzigen, de vrolijke romans door meer zedelijke te laten vervangen, dan over het schoone van dezelve in gesprek uit te wijden; voorts die soort van boeken, welke het betrachten van christus leer als bestaanbaar met gepaste wereldsche geneugten afschilderen op de baan te brengen. Zóó te doen begrijpen dat God liefde, jezus christus een zachtzinnig leermeester is; en laatstelijk, de zich ongevoelig beterende persone van trap tot trap met de schriften van strengere zedepredikers bekend te doen worden, ten einde zij een waar denkbeeld bekome, van haren verachterden toestand, van het gevaar harer zorgeloosheid, en van de noodzakelijkheid, om van haren dwaalweg terug te keeren en zich God in de armen te werpen. Minder moeijeljjk zal het mijns inziens wezen, van de loszinnige karolina een bedacht-

[p. 59]

zaam mensch te maken. Indien haar hart niet geheel bedorven is, en zij verstand genoeg heeft, om naar rede te luisteren, kunt gij veel, en door uw voorbeeld en door haar van tijd tot tijd op eene zachte, deelnemende wijze over de pligten en eigenlijke, bestemming van den mensch te onderhouden, uitwerken. Zij noemt tot nog toe uwe zedelessen, op eenen, spotachtigen toon Predikatiën; misschien hebt gij, haar vermanende, eene al te ernstige houding aangenomen. Tracht zulks voortaan te vermijden, wijs haar in het eerst al schertsende te regt, voedt hààr met melk, die nog geene vaste spijzen verdragen kan, allengskens zal zij wezenlijke achting bij hare nog oppervlakkige vriendschap voor u beginnen te voegen, u waarlijk lief krijgen en u van zelve om degelijk onderrigt vragen. Dan zal het u vrij staan haar hare seilen aan te wijzen, te gelijk met het middel om die te verbeteren; zij zal nadenkender worden, en aan uwe hand, van beter tot beter voortgaan. Maar zeker om al dit goede te verrigten zoudt gij schier altijd bij de bedoelde personen behooren te zijn, en zulks is u door uwe andere betrekkingen niet mogelijk, doe dan zoo veel gij kunt met uwe brieven, en wees verzekerd dat uwe pogingen, hoe weinig uitgebreid dan ook, door Hem, die alle omstandigheden kent, niet onbeloond zullen gelaten worden.

Dat gij altijd het goede wilt, lieve emilia! daarvan ben ik volkomen overtuigd, ik dank u derhalve voor uwe genegenheid jegens mijne nicht, wantj haar minzaam te ontvangen en te behandelen, gelijk gij gedaan hebt, was al wat gij doen kondet; zij zelve

[p. 60]

is er zeer gevoelig aan, volgens haar schrijven in eenen brief welken ik van haar heb ontvangen, ik beveel haar in uwe voortdurende oplettendheid.

In den loop van den aanstaanden zomer, zal ik waarschijnlijk mijn Vaderland in gezelschap van al de leden des huisgezins tot hetwelk ik thans behoor, eens gaan bezoeken. Ik verlang zeer de Zwitsersche gebergten, waar ik mijne eerste jeugd zoo genoegelijk heb gesleten, weder te zien. Indien de staatkundige omstandigheden het toelaten, gaan wij over Duitschland naar Genève, en komen, volgens het gemaakte plan, over het zuiden van Frankrijk terug, tot Straatsburg, vanwaar wij den Rijn zouden afzakken. Gelukte dit alles, het zou mij bij uitstek aangenaam wezen, wijl ik den Rijn te Schafhouze in al zijne pracht, en te Katwijk in zijne vernedering ken, maar nimmer waar hij de oude grensscheiding tusschen het Duitsche en Fransche rijk maakt, gezien heb. Daar ik niet weet of gij nog te Amsterdam zijt, of reeds weder te Zeist terug gekeerd, zend ik u dezen ingesloten in een' brief aan louize, die uw verblijf wel weten zal Vaarwel lieve emilia! geloof dat ik steeds met de opregtste genegenheid ben

Uwe liefhebbende vriendin

Wed. R.