Voor-beeldt der waere deught

(1692)–Franciscus Nerrincq– rechtenstatus

Tafel

Vande ghedenckweerdighste Saecken, die in de Beschryvinghe van dit Leven aengeraeckt worden.

Op-dracht aende eersaeme Sodales

Sekere Sodaliteyt van Edele Jongelinghen te Napels becomt van den Bisschop van Vilna een deel van de Reliquien vanden H. Casimirus haeren Patroon.

VVanneer de Sodaliteyt van de Meerder jaerighe Jonghmans tot Mechelen den H. Casimirus vercoren heft tot Patroon.

Den brief van den Bisschop van Vilna, met den welcken hy belooft een deel van de Reliquien van den H. Casimirus aende Sodaliteyt vande Meerder-jaerighe Jonghmans tot Mechelen over te senden.

Hoe profytigh ons zijn de H. Reliquien, ende waer toe sy ons meest connen dienen.

Geluck-wenschinghe aende Stadt, ende Provincie van Mechelen over de ghecomen Reliquien van den H. Casimirus.

In-leydinge tot het Leven vanden H. Casimirus.

1. §.

Van het Edel Gheslachte van den H. Casimirus.

HEt is grooter gheluck gheboren te worden van Godtvruchtighe, als van Edele ende machtighe Ouders.

Pag.5.

Den H. Casimirus heeft gehadt 6. Broeders, ende 7. Susters.	8.
Den H. Casimirus wordt vercoren tot het Coninckryck van Hongaryen, het welcke hy verstoot.	9.
Den Edeldom van Polen hadde aen Casimirus het Polsche Ryck toegheschickt naer de doodt sijns Vaders, daer hy sich teghen stelde, die oock voor sijnen Vader quam te sterven.	10.

2. §.

Vande goede opvoedinghe, ende salighe onder-wysinghe vanden H. Prince Casimirus.

ELisabeth de Coninginne tracht haeren Sone Casimirus op te brenghen inde vreese Godts, naer het exempel van Blanca Coninginne van Vranckryck, heylighlijck opbrengende haeren Sone Ludovicus.	13.
Den selven Ludovicux den 9. van dien naem, nu Koninck zynde van Vranckryck, geeft oock veel deughdelijcke onderwysinghen aen sijnen Sone Philippus.	14.
Joannes Longinus, anders genoemt Dlugofsus, een deughdelijck, ende wys Man aen veert de sorghe van den Prince Casimirus, die hy op-brenght inde deught, ende Princelijcke manieren.	16.
Casimirus nam wonderlijck aen in de Letter-konst onder sijne Meeter ofte Pedagoge Longinus, dit onder ander betoonende in het maecken van verscheyde godtvruchtighe dichten, soo van de H. Maghet Maria, als van het H. Lyden Christi, ende van meer andere Mysterien.	20
Lof-dicht ter eeren vanden H. Casimirus, behelsende het cort begryp van sijn Leven.	23.

Eerste sinne-beeldt

Op de geluckige Geboorte van den H. Casimirus met de uyt legghinge daer van in een Dicht.

34.

Eerste Capittel.

Breeder Verclaeringhe van sijne Geboorte.	36.
PHilippus Coninck van Macedonien bereedt staende, om slagh te leveren, verstaet op het onverwachts de gheluckighe geboorte van sijne Sone Alexander, om de welcke hy terstondt peys maeckt met sijne Vyanden;	37.
Een cort dicht daer op passendt
Casimirus den III. Coninck van Polen op den dagh van de geboorte van sijnen Sone Casimirus overwint sijne Vyanden, ende verleent oock op den selven dagh eenen gewensten peys aen Podiebradius Coninck van Bohemen.	39.

Tweede sinne-beeldt

Hoe dat den H. Casimirus allenskens groeyde inde deught, uyt-geleydt in een dicht.

45.

II. Capittel

Breeder handelende van den voordt ganck, die den H. Casimirus dede inde deught.	49.
Het H. Prinsken Casimirus voordert soo in jaeren, als in deught.	idid.
Casimirus oeffent verscheyde deughden, andere in sijne kinderlijcke jaeren, andere in sijne groeyende jonckheydt, andere in sijne meerder jaerigheydt, andere in sijne volle jeught, ende inde leste jaeren sijne levens.	50.

Een Dicht hier op passende.
Den H. Bernardus verweckt een jeder, om altydt voort te gaen in de deught door het exempel van de wereldtsche menschen, die altydt trachten meer te hebben soo in ryckdommen, eere, genoechten, als in verscheyde wetenschappen.	53.
Den H. Furseus hoort de Engelen singhen de woorden van David: Ibunt de virtute in virtutem &c. dat is, sy sullen voort gaen van de eene deught tot de andere.	55.
Een cort Dicht hier op passende.
Den H. Cardinael Carolus Borromaeus verweckte sich tot den geestelijcken voort-ganck door de geduerighe neerstigheydt soo vande Coop-lieden, die daegelijcx hun profyt soecken, als vande Hoveniers, Schilders ende andere, die oock alle daghen hunne wercken vervoorderen, ende vol-maecken.	58.
Een Rym-dicht hier op spelende
In de deught niet voortgaen is achterwaerts gaen, volgens het seggen van wyse, ende Heylige Vaders.	61.

Derde sinne-beeldt.

Den H. Casimirus is geduerelijck met sijne gedachten in den Hemel, het Sinne-beeldt wordt in een Dicht uyt-geleydt.

63.

III. Capittel.

Wordt breeder verclaert, hoe den H. Casimirus altydt becommert was met Hemelsche gedachten.

67.

Den H. Paulus sijn ooghen dickwils slaende naer den Hemel gaf te kennen, datter sijn herte was	68.
Eenen sekeren Edelman van Jtalien met naeme Jacoponus door een ongeluck verloren hebbende sijne beminde Huysvrouwe, verlaet de wereldt, van welckers ydelheydt hy geschreven heeft dat vermaerdt Latynsch Rym-dicht: Cur mundus militat sub vana gloria. & c. hier in neder-duytschen Rym over gestelt.	71
Den H. Franciscus van Assisien wordt somtydts geschildert met de oogen naer den Hemel ende met eenen voet de aerde betredende, tot het teecken, dat hy dickwils met sijne gepeysen was inden Hemel.	78.
Den H. Jgnatius de Loyola, om den Hemel beter te aenschouwen, clom somwylen op de hooghste plaetsen van het huys.	ibidem
Een Dicht hier op passende
Den H. Ludovicus Bisschop van Tholouse Sone van Carolus Coninck van Sicilien veracht het verganckelijck ryck van sijnen Vader, aen schouwende het eeuwigh duerende Ryck des Hemels.	81.
Den H. Chrysostomus seght, dat de aerdtsche menschen maer en achten de aerde, de welcke als ydelheydt veracht wordt vande andere, als sy de hemelsche maer en beginnen te aenschouwen.	82.

Vierde sinne-beeldt.

Den H. Casimirus is bedroeft om het Lyden, ende Doodt Christi, d'Uytlegginge hier van met een dicht.

84.

Breeder uyt-legginge van de godtvruchtigheydt van den H. Casimirus tot het lyden Christi.	88.
DEn H. Jgnatius Martelaer, grooten minnaer van het Lyden Christi bestede dickwils uyt in dese woorden: Amor meus crucifixus est, dat is, myne liefde, te weten Jesus is gecruyst.	91.
Den H. Augustinus verweckte een jeder seer dickwils tot het Lyden Christi met dese woorden: Totus figatur in corde, qui pro vobis totus fixus est in cruce, Dat Jesus diep in u herte gedruckt zy, die voor V L. aen het cruys genagelt is.	92.
Het Mysterie van het Lyden Christi heeft men somtydts gedruckt gevonden in het herte ofte lichaem van vele H. Zielen.	93.
Eenen sekeren Edelman, van sommige genoemt Ledtbaldus sterft op den Bergh van Oliveten uyt liefde tot den lydenden Saligh-maecker, in wiens open gesneden herte stonden dese woorden: Jesus amore meus, dat is, Jesusi, myne liefde.	94.
De historie wat breeder in een dicht beschreven.	94.
Den H. Casimirus is ten uyttersten droef om het lyden Christi, besonderlijck, als hy sigh voor-stelde de alder-grootste droefheydt van de mede-lydende Moeder Maria tot haeren lydende ende stervenden Sone.	100.
Het droef Beclagh dicht Stabat Mater dolorosa & c. hier op passende, in neder-duytschen Rym vertaelt.	103.

Vyfde sinne-beeldt.

Den H. Casimirus sich keerende tot de H. Maghet Maria verdryft alle

onsuyvere becoringhen, ende verweckselen, uyt-legginghe van het selve in een Dicht.

106.

V. capittel.

Vande teere liefde van Casimirus tot de H. Maghet Maria, ende van sijne uytstekende Suyverheydt.	110.
NIet en isser grooter noch verhevender naer Godt, als sijne H. Moeder ende Maghet Maria, bewesen uyt veel Heylighe Vaders.	111.
Den H. Casimirus eerde somtyds de H. Maghet Maria met het buyghen sijns hoofts, jae van sijn geheel lichaem tot der aerden toe.	112.
Den H. Gerardus Bisschop van Canadien in Hungaryen, ofte soo andere segghen in Polen, uyt eerbiedinge tot den H. Naem van Maria gaff haer den naem van Opper-vrouw, doende een jeder stracx de aerde kussen, als wanneer den H. Naem van Maria van iemandt by geval mochte genoemt worden	113.
De H. Margareta Dochter van Bela Coninck van Hungaryen viel atydt op haer knien, ergens vindende een beeldt van Maria, daer vooren ook lesende eenen Ave Maria.	113.
Het Godtvruchtigh latynsch Rym dicht: Omni die die Mariae & c. gemaeckt door den H. Casimirus ter eeren van de H. Maghet Maria in't nederduyts Rym hier voor gestelt.	114.
Eene liefde strydt in het Rym gestelt tusschen den salighen Iongelinck Stanislaus Kostka, ende tusschen de H. Maghet Maria.	129.

Den H. Casimirus tracht Mariam besonderlijck naer te volghen in haere reynigheydt.	132.
Den H. Casimirus tot bewaeringe sijnder suyverheydt gebruyckt groote strenghigheden ende lyf-castydingen.	134.
Hy kiest liever te sterven, als te leven met nae-deel sijnder Maeghdelijcke reynigheydt.	134.
Den Coninck Cyrus, Alexander den grooten, ende Balduinus Grave van Vlaenderen daer naer Keyser van Constantinopelen worden ten uyttersten gepresen om haere eerbaere suyverheydt.	135.
Een seker wit beestjen genaemt Arminius ofte Mus Alpinus sterft liever, als sich door eenigh slyck vuyl te maecken	136.
Eene sekere Maghet laet haer liever door-steken, als haere reynigheydt te verliesen; tot wiens eere den Marquis van Castillon Franciseus Gonzaga doet haer eene marbere Statue op-rechten met dit devies: Malo mori, quam foedari, dat is: liever wil ick sterven, als de reynigheydt te derven.	137.

Sesde sinne-beeldt

Den H. Casimirus steeckt uyt in Heyligheydt tusschen alle de andere.
Een Dicht dit uytleggende.

138.

VI. capittel.

Hier wordt breeer uyt-gelydt, hoe den H. Casimirus uyt-steeckt in verscheyde deughden, ende loffelijcke wercken boven de andere.	141.
DEn H. Casimirus wordt vergeleken by eenen Carbunkelsteen, uyt-stekende onder andere kostelijcke gesteenten.	142.

Den H. Gregorius Paus stelt ons voor ooghen de kracht van een goedt exempel.	143.
Den H. Casimirus wordt van eenen treffelijcken Schryver genoemt eenen Prince ende Religieus, eenen Jongelinck, ende eenen Man, jae eenen Engel	147.
Hy wordt vergeleken by eenen kostelijcken steen van eenen rinck, by den appel vande oogh, ende by eenen groenen Laurier uyt-stekende tusschen de andere boomen vande bosschen, daer naer in een Rym oock voor-gestelt.	148.

Sevenste sinne-beeldt.

Den H. Casimirus is Standtvastigh in het oeffenen der deughden, het selve uyt-geleyt met een dicht.

152.

VII. capittel.

Breeder uyt-legghinge van de standtvastigheydt, die den H. Casimirus in de deught bewaert heeft tot het eynde sijns levens.	155.
HEt en is niet genoegh wel te beginnen, seght seer wel den H. Augustinus, maer alles is geleghen in wel te vol herden.	155.
De H. Kercke vereert ende verheft den H. Casimirus in haer gebedt, besonderlijck om sijne standtvastigheydt in alle deughdelijcke wercken.	157.
Men blyft standtvastigh in de deught door het bedencken soo van de eeuwige genoechten, als vande eeuwige pynen der hellen	158.
Hier op een dicht passende, vertaelt uyt het vermaert

Latynsch dicht beginnende: Homo Dei creatura & c. gemaeckt van dien H. Man Dominicus Carthusianus.	159.
Men moet loopen in de Loop-baene van de deught tot het eynde toe, of het is eenen verloren ende schadelijcken begonnen arbeydt.	165.
De snelle Maeght Athalante wordt schandelijck in de loop baene over wonnen van Hippomenes haeren Vryer, ter oorsaecke van de dry goude appelen van hem op den wegh geworpen, de welcke sy willende in den wech op raepen van Hippomenes in het loopen wierdt verwonnen.	165.
Eenen sekeren Eremyt geeft hier op eene goede gelijckenisse van eenen Jacht-hondt, den welcken eenen haes siende, den selven vervolght, tot dat hy hem achterhaelt, ende vat.	169.
Eenen anderen Eremyt met naeme Macedonius in't midden der bosschen gevonden zijnde van eene sekeren Prince, die aldaer ter jacht gecomen was, ende van den selven Prince gevraeght, wat hy daer dede, gaf hem voor antwoorde, aldaer gecomen te zijn, om naer sijnen Godt te jaeghen, van de welcke jacht hy noyt op-houden en soude, tot hy hem eens soude vanghen.	169.
Het selve in een dicht voor-gestelt.	170.

Achtste sinne-beeldt

Den H. Casimirus sterft suyverlijck, gelijck hy geleeft hadde: het selve in een Dicht uyt-geleydt.

173.

Achtste capittel.

Vande salighe doodt van den H. Casimirus

176.

MEnige Engelen zijn van sommige gesien geweest in het saligh sterven van Casimirus, sijne ziele vergeselschappende naer den Hemel.	179.
Die wel leeft, en can niet quaelijck sterven, volgens het spreeckwoordt: qualis vita, finis ita, dat is: sulck een leven, sulck een doodt.	ibid.
De doodt wordt van sommige seer wel genoemt den Echo van het voor gaende leven; wel geleeft, wel gestorven, qualijck geleeft, qualijck gestorven.	180.
Verclaeringe, ofte uyt-legginge van den Echo, volgens het versieren der Poeten, met een cort dicht aldaer uyt-geleyt.	180.
De doodt van den H. Prince Casimirus is geweest eenen waeren ende geluckighen Echo van heel sijn leven, in een dicht noch breeder uyt-geleyt.	182.
De on-geluckige doodt van Udo passende op sijn boos leven, ofte den on-salighen Echo van sijn voor-gaende leven, met een dicht daer op spelende.	185.
De on-salighe doodt van eenen on-suyveren Edeleman, die stervende van niet anders en sprack als van on-eerbaerheydt, gelijck hy gewoon was in sijn leven.	186.
Den H. Vader Bonaventura seght claerlijck, dat men on-geluckelijck comt te sterven, alsmen noyt wel geleeft en heeft.	187.

IX. capittel.

Vande Begravenisse van den H. CASIMIRUS, ende van de ghedaente sijns Lichaems; oock van eenighe Mirakelen, ende van sijne Canonizatie; ende hoe sijndoodt lichaem naer het verloop van 120. jaeren noch heel ende onbedorven is gevonden.

189.

SOmmige Schryvers verhaelen, dat de Engelen sijne Begravenisse met hunne tegenwoordigheydt vereere hebben.	191.
Een cort dicht hier op passende.	191.
Een gestorven Dochterken kryght het leven wederom door de voor-spraecke van den H. Casimirus.	193.
Die van Lithuanien verkrygen door den bystandt van den H. Prince Casimirus met luttel volck eene groote victorie tegen eenen seer machtigen Leger der Moscoviten hunnen vyanden.	193.
Van gelijcken die van Polen krygen de overhandt over de selve Moscoviten, die alsdan belegerden het sterck Casteel met naeme Polocia; alswanneer den H. Casimirus in de gedaente van eenen longelinck te peerdt sittende aen hun sigh veropenbaerde, hun oock verkloeckende, ende leydende door eene on-diepte van de riviere.	194.
Om dese groote ende wondere victorie Sigismundus den I. Coninck van Polen, ende eygen Broeder van den H. Casimirus doet eene belofte, van sijne Canonizatie by den Paus van Roomen te besorgen, de welcke daer naer geschiedt.	195.
Den H. Casimirus wordt vercoren tot gemeijnen Patroon van't Coninckrijck van Polen, ende van het groot Hertoghdom van Lithuanien, al waer vele Autaeren, Capellen ende Kercken t'sijnder eeren gesticht zijn.	196.
Een sekere Vergaederinge van Edele Jongelingen in de Stadt Napels in Jtalien, verkiest den H. Casimirus tot Patroon ende vercryght van den Bisschop van Vilna een deel van sijne H. Reliquien.	197.
De Sodaliteyt van de Meerderjaerige Jonghmans tot Mechelen opgerecht in het Collegie der Societeijt Jesu,

verkryght oock vanden Hooghweerdigen Bisschop van Vilna een deel vande selve H. Reliquien.	198.
Sijn Lichaem begraven in het jaer 1484. wordt 120. jaeren naer sijne begravenisse, dat is in't 1604. heel on-bedorven gevonden, oock met on-geschonden kleederen, ende met het voor-gemelt Dicht Omni die dic Mariae, liggende op sijne borst, te vooren van hem gemaeckt ter eeren van de H. Maghet Maria.	199.
Daer wierdt van sommige inden nacht gesien een seer claer licht by het ontgraven Lichaem.	200.
Het heel gevonden Lichaem wordt met volle solemniteyt ende eerbiedinge gedraegen tot dat kostelijck Marber-Graf begonst van Sigismundus den III. Polschen Coninck, ende daer naer vol trocken van den volghende Coninck sijnen Sone Vladislaus den IV; alwaer hy sich met alle sijn Hoff, ende met alle den Edeldom Geestelijck ende werelijck liet vinden.	200.
De selve H. Reliquien zijn hier oock tot Mechelen verheven met alle Feeste, ende eerbiedinge vande Sodaliteyt der Meerder-jaerige Jongh-mans.	203.

Tot meerder eere Godts,
van de H. Maghet Maria,
ende van den H. Casimirus.