|
| |
VIII. Capittel.
Vande Salighe doodt vanden H. Casimirus.
NAer een soo heyligh leven wat wasser anders te verwachten, als een salighe, ende geluckighe doodt? een goedt leven, ende saligh sterven passen seer wel op malckanderen; godtvruchtelijck leven doet gemeynelyck wel sterven.
Casimirus dien H. Jongelinck door de menighe | |
| |
oeffeninghen van Godt dienstigheydt, door sijn lanck-duerigh waecken, somtydts heele nachten lanck, door sijne pynelijcke verstervingen, ende lyf-castydinghen &c. ten uyttersten afgeteert zynde jae bykans uyt-gemergelt, was gevallen in eene alder-swaerste, jae doodelijcke sieckte, soo datter geene hope van genesinghe en was te verwachten; de Medicynen nochtans gaven noch eenighe hope van op te comen, waer't dat hy de uytterste, ende wel de eenighe remedie wilde gebruycken; maer die niet en conde t'saemen staen met het bewaeren sijnder suyverheydt; ofte hy moest die tot cort doen, ofte sijn leven sekerlijck laeten. Wat soude den suyveren Prince hier doen? Dat gehoort hebbende, sonder lanck daer over te beraeden, ende sonder eenigh uyt-stel seyde terstondt, dat hy liever sijn leven wilde ten besten geven, als sijne reynigheydt in het minste beschaedigen; gelijck het noch hier te voren uyt sijn H. Officie geseydt is: Gravi pressus infirmitate mori potius, quam castitatis jacturam ex Medicorum consilio subire constanter decrevit. Soo dan sigh bevindende in soodaenigh peryckel, hy bereyde sijn selven met kloecken moedt, ende met alle bedenckelijcke teeckenen van godtvruchtigheydt tot de aen-comende doodt, naer de welcke hy ten uyttersten verlanghde; te meer, om dat hem Godt de selve veropenbaert hadde, ende oock, om soo te haestigher sijnen beminden Saligh-maecker te moghen aen-schouwen. Tusschen alle dese heylighe becommeringhen, ende deughdelijcke | |
| |
oeffeninghen van droefheydt over sijne sonden, van verduldigheydt in sijne sieckte, van over-een-cominghe in alles met den wille Godts, van opdraeghinghe sijns selfs, van eene alder-teerste liefde tot den gekruysten Saligh maecker, ende tot sijne mede-lydende Moeder de suyvere Maghet Maria, men merckte, dat hy meer ende meer verflauwde ende allenskens alle sijn crachten quam te verliesen; om dan alle peryckel te voor-comen, heeftmen hem terstondt doen voor sien vande Heylige Sacramenten van onse Moeder de H. Kercke, de welcke hy ontfonck met eene groote godtvruchtigheydt, ende teer liefde tot sijnen Saligh-maecker, soo dat men hem sagh vloyen in sijne traenen, ende dat oock alle de gene die daer tegenwoordigh waeren, uyt eene teere affectie, ende mede-lyden sigh oock niet en conden onthouden van bitterlijck te weenen. Hy en hadde alsdan niet anders inden mondt, als de Heylige naemen van JESUS ende MARIA, haer beyden beeldt soetelijck aenschouwende; corts daer naer nam hy oock het H. Crucifix in sijne handen, dat kussende ende omhelsende, ende sijn selven aen JESUS sijnen Verlosser met een kinderlijcke liefde, ende betrouwen dickwils bevelende, tot dat hy ten lesten s'morghens heel vroegh met het op gaen vande son, in de stadt Grodno, ofte soo andere Schryven tot Vilna de principaelste stadt van Lithuanien, in het jaer sijns ouderdoms 25. ende van Christus 1484. op den 4. dagh van meert, gelijck hy voor-seydt had | |
| |
de, soetelijck, ende salighlijck quam te sterven, sijne suyvere ende geluckige ziel op-gedraghen hebbende aen sijnen Schepper, ende Saligh-maecker, den welcken oock de sijne voor sijne saligheydt hadde gegeven. Aldus leeft men in sijn H. ghetyden:
Consummatus in brevi virtutibus & meritits plenus, praenuntiato mortis die, inter Sacerdotum & Religiosorum choros spiritum Deo reddidit anno aetatis 25. Ende by Suiecicius oock eenen van de Historie-schryvers van sijn Leven: Christi effigiem manu tenens, intentisque oculis intuens, dum solennia illa Regij Vatis saepius iteraret verba: In manus tuas commendo spiritum meum; dum in extremâ illâ vitae, & mortis luctâ precibus lacrymas misceret, voce partter ac vitâ desiciente aequissimo animo obdormivit in Domino. Welcken Schryver oock verhaelt, datter vele treffelijcke ende geloofweerdige persoonen naer sijne doodt getuyght hebben, sijn scheydende ziele gesien te hebben omringelt met een claer licht, in de tegenwoordigheydt van menighe claer-blinckende Engelen, de welcke sijn ziele in volle blydtschap vergeselschapten naer den hemel! geluckighe ziele, de welcke gelijck sy deughdelijck ende heylighlijck geleeft hadde, oock salighlijck ende heylighlijck is ghescheyden! voor de welcke voor waer geen ander eynde en was te verwachten; want gemeynelijck naer een goedt leven volght eene goede ende salighe doodt; gelijck wel seght den H. Augustinus Hom. 9 de Disciplina Christ cap.2. met dese korte woorden[;] Qui benè vivit, malè mori non potest, dat is | |
| |
die wel leeft, en kan niet qualijck sterven. Hier op past seer wel het gemeyn spreeck-woordt: Sulck een leven, sulck een doodt, Qualis vita, finis ita; gelijck die niet wel en leeft, bycans altydt qualijck, ende on-geluckelijck sterft, soo komt hy oock gemeynelijck wel te sterven, die godtvruchtelijck, ende deughdelijck te voren geleeft heeft. Qualis vit, finis ita. Hierom hebben sommige niet qualijck gesproken, als sy de doodt van elcken mensch vergeleken met den Echo, seggende, dat de doodt den Echo is van het voor-gaende leven. Ick sal hier eens voor-stellen het gene de Poëten versieren van den Echo: Echo, seggen sy, was eene Nymhe, woonende by de Riviere Cophissus, de welcke veracht, ende verstooten zynde van eenen sekeren Jonghelinck met naeme Narcissus, op den welcken sy haer herte ende sinnen hadde laeten vallen, daer naer van droefheydt uyt-geteert ende gestorven is; wiens lichaem in eenen steen verandert zynde, en heeft niet anders als de stemme behouden, alleenelijck antwoordt gevende, als sy onder-vraeght soude wesen. Hier van schryft aldus den vermaerden Poët Ovidius lib.3. Metamorph. dat is, in het 3 boeck sijnder Veranderinghen:
Vocalis Nymphe, nec reticere loquenti,
Nec prior ipsa loqui didicit resonabilis Echo.
Het welcke ick hier in onse Nederlandtsche taele sal uyt-legghen:
| |
| |
Den Echo spreeckt, en volght my nae,
Soo haest ick spreeck, en vooren gae;
Doch soo ick swygh, hy swyght oock stil;
En spreeckt maer, als ick spreken wil.
Een Nymph' voorwaer vol van verstandt,
Die spreeckt de tael van alle landt:
Komt vroegh, komt laet, als 't u belieft,
Op al u spraeck seer wel gerieft
Oock van't Musieck sy haer verstaet,
Jae singhen kan op rechte maet:
Begint het liedt: sol sol mi fa,
Sy oock sal singhen: sol mi fa.
Voor waer den Echo met sijn spraeck
Dient jeder tot een soet vermaeck.
Hierom dan om te comen tot onsen propost, seer wel heeft geseyt dien vermaerden ende godtvruchtighen Schryver Jacobus Lobbetius Priester der Societeyt Jesu de peccato lib.4.prop.17.§.1. segghende, dat naer sijn goedt-duncken, den Echo oock plaetse grypt in de doodt vande menschen, willende segghen, dat de doodt is eenen waerachtighenEcho van het leven: want gelijck den Echo seght hy, past op de stemme, die te vooren is uyt-gesproken, soo past oock van gelijcken de doodt op het voor-gaende leven; is't dat de stemme lieffelijck, ende aen-genaem is geweest, den Echo, ofte den weder-klanck sal oock soet ende aengenaem wesen; soo oock naer een goedt ende heyligh le | |
| |
ven salmen oock in de doodt eenen geluckighen, ende aen-genaemen Echo daer van horen:
Qualis vita, finis ita.
Sulck een leven, sulck een sterven.
Hoort hier nu wel een blyden sanck,
Den soetsten toon van weder-klanck,
Den Echo van Prins Casimier,
Een soet geklanck tot Godts plaisier:
Liet desen Prins niet hooren,
Sloegh jeder een in d'ooren!
VVas in sijn stervens noodt,
Hy hadt van d'eerste jeught
Sigh heel tot Godt begeven;
Oock suyver willen leven;
't VVas wel de meeste vreught
Voor Godt, en voor de menschen,
| |
| |
Die soete minne wenschen:
Myn alder hooghste goedt!
Met u dierbaerste Bloedt!
Nochtans met al myn sinnen,
Verlenght noch lieven Godt
Voor't lest beminnen magh!
Den troost in al myn smerten;
Myn rust, soo lanck ick leef
In dit droef traenen-dal;
Dan keerd' hy weer tot Godt,
Aent'Cruys voor hem gehanghen,
En sprack hem aen voor't lest
Nu met de doodt bevanghen:
Ick voel myn herte breeckt;
O Godt, soo ick noch leef,
Ontfanght bidd' ick, myn ziel,
| |
| |
Die voor my zijt gestorven,
VVanneer ick door de schuldt
Bewaert my door u Bloedt,
Door soo een weerden prys,
Dit was den geluckighen Echo, ofte wederklanck, die men hoorde in het saligh sterven van den H. Casimirus; den welcken met eene aldermeeste godtvruchtigheydt, ende een alder-teerste liefde tot Jesus ende Maria quam te sterven, gelijck hy de selve getracht hadde te dienen, ende te beminnen heel den tydt van sijn leven.
Qualis vita, finis ita.
De doodt van Casimirus, ende van meer andere H. Mannen is geweest eenen blyden, ende aengenaemen Echo van hun voor gaende heylighe leven: Amabilis Echo. Maer in tegen-deel, de doodt van sondaerighe ende boose menschen is gemeynelijck eenen droeven, eenen on-geluckighen, ende beklaeghelijcken Echo van hun boos ende goddeloos voor-gaende leven Lamentabilis Echo.
Voorwaer 't is wel een groote vreught,
Soo ons den weder-klanck verheught;
Maer weet, dat hy oock vrees'lijck slaet,
VVanneer't in't leven quaelijck gaet.
Die saligh leeft, en heeft geen noodt;
Naer boosheydt volght een droeve doodt.
| |
| |
Vdo dien on-geluckighen, ende on-eerlijcken, nochtans geestelijcken mensch sal ons eerst eene getuyghenisse daer van geven, van den welcken verhaelt met meer andere Schryvers onsen E.P. Petrus Canisius in sijnen boeck van de H. Maghet Maria l. 5. cap. 20. desen wesende een geestelijck persoon van eene seer groote weerdigheydt, ende van een jeder geacht om sijne uyt-schynende geleertheydt, ende gestichtigheydt, was eylaes daer naer door sijn eyghen schuldt gevallen in een ongeregelt, ende on-eerelijck leven, tot on-stichtinge van menighe treffelijcke persoonen, die hem sochten te brenghen tot eene waerachtige bekeeringhe; maer alles te vergeefs, tot dat hy ten lesten van den rechtveerdighen Godt over-vallen wierdt met eene haestige ende on-geluckige doodt, niet-teghen-staende hy somylen van Godt vermaent was geweest met eenen droeven Echo, te weten met dese woorden, die pasten op sijnen Naem:
Abstine à ludo, satis lusisti Vdo.
Het welcke te segghen is:
Houdt op, 't is meer als tydt,
Van uwen Godt te terghen,
En stelt niet langher uyt,
Siet toe, eer ghy noch daelt
| |
| |
Hoe kont ghy langher tydt
Een dagh, en sonder vrees,
Jae maer een ur' gaen rusten?
En wacht u blinden mensch
Van d'helsche duysternis.
Maer eylaes! noch dese Goddelijcke vermaeninghe, noch de Vaderlijcke dreygementen met dien droeven Echo en hebben hem ghebaet, die noch gheduerelijck voort-gonck in sijn ontuchtigh leven.
Doch wat isser gevolght? Wel eenen anderen schroomelijcken, ende rampsalighen Echo, lamentabilis Echo, te weten een ongeluckighe ende onsalighe doodt, eenen beklaegelijcken weder-klanck van sijn goddeloos, ende oneerbaer leven.
Qualis vita, finis ita. Sulck een leven, sulck een sterven: soo sietmen gemeynelijck geschieden: eene ongeluckighe doodt volght naer een boos leven, soo spreecktmen oock inde doodt, gelijckmen ghewent is in sijn leven: den Eerw: Pater Paulus de Barry vande Societeyt Jesu, in sijn boecxken vande eenigheydt van Philagie, inde geestelijcke lesse van den 4. dagh, verhaelt ons van eenen Jtaliaenschen onkuysschen Edelman, den welcken sijn leven meest over-gebracht hadde in oneerbaerheydt, ende ontuchtighe samen-spraecken met eene oneerlijcke Dochter; dese geval | |
| |
len zynde in eene doodelijcke sieckte, wierdt besocht van eenen deughdelijcken Priester, die hem met alle sorghe trachtede te brenghen tot een waerachtighe leedt-wesen over alle sijne sonden, ende t'saemen tot een vast betrouwen op de heylighe Maghet Maria; maer alle te vergeefs, anders alsdan niet sprekende, als van die oneerbaer Dochter, met de welcke hy meest al sijn leven groote gemeynschap hadde gehouden; alswanneer hy gheduerelijck her-haelde sijne on-kuysschen klap, met den welcken hy haer plachte aen te spreken, die ten lesten segghende dese woorden: Siccine separas amara mors? dat is: Sal ons dan de doodt soo van malckanderen doen scheyden? Naer dese on eerlijcke woorden, ende bittere klachten ellendelijck quam te sterven.
Soo sterft men gemeynelijck, ghelijckmen heeft geleeft. Qualis vita, finis ita. De doodt is den Echo van het leven; met siet het den meerderen deel inde doodt geschieden, het gene voorgegaen is in het leven; soo dat de hertneckighe boose menschen niet anders te verwachten en hebben, als eene vreeselijcke doodt; het welcke ons wel bevestight den H. Bonaventura, de contemptu seculi: alwaer hy seght: Hoc teneo, hoc firmiter puto, quod ei bonus finis non est, cui semper fuerit mala vita. Dat houde ick voor vast, dat meyne ick sekerlijck, dat hy geen goedt eynde en can hebben, die altydt quaelijck geleeft heeft. Dit maghmen oock in tegendeel seggen, dat de goede menschen, | |
| |
die Godt standtvastelijck, volghens haeren staet sullen getracht hebben wel te dienen, oock sekerlijck sullen moghen verhopen eene salighe doodt: gelijck ick te vooren geseydt hebbe uyt den H. Augustinus: Male mori non potest, qui bene vixerit. Dien en can niet qualijck sterven, die wel heeft geleeft. Godt geve, dat de verblinde sondaers, ende sondaeressen, die nu eenighen tydt hebben blyven steken in haeren sondaerighen staet, hun eens moghen beginnen tot Godt te keeren, terwylen hy hun den tydt noch verleent! ende dat sy sijne oneyndelijck bermhertigheydt niet meer en misbruycken, die hun tot nu toe in het leven bewaert heeft, oft sy hun misschien hadden willen beteren. Dat sal wesen eene goede bereydinge van eenen salighen, ende geluckighen Echo; ende alsdan sullen sy oock eens moghen hopen met den H. Casimirus, van daer naer, als sy soo beter sullen geleeft hebben, oock in Godt salighlijck te moghen sterven: Qualis vita, finis ita. Sulck een leven, sulck een doodt.
|
|
Auteursrechtvrij