|
| |
III. Capittel.
Hoe dat den H Casimirus geduerelijck bekommert was met hemelsche gedachten.
HEt en was geensints te verwonderen, dat den H. Prince Casimirus sonder stil te staen, voort gonck in de deught, ende Godtsdienstigheydt, gemerckt hy Godt altydt voor ooghen hadde, met den welcken hy geduerighlijck in liefde vereenight was, soo met woorden als met | |
| |
gepeysen, hier in teenemael ghelijck aende saelighe zielen, die Godt in den hemel altydt aen-schouwen; die geluck-saelige beminnen Godt met eene standtvastighe liefde, ende altydt sullen sy hem beminnen, jae sy zyn genootsaeckt Godt soo te beminnen, om dat sy hem nu volmaecktelijck kennen als hun alder meeste goedt, ende haer opperste geluck, van den welcken sy oock in der eeuwigheydt noyt en connen af gescheyden worden. Den H. Casimirus insgelijckx heeft Godt soo bemindt, om dat hy hem oock geduerighelijck met sijne gedachten inden hemel aenschouwde, als was hy noch met sijn lichaem op der aerden: hy hadde met reden moghen segghen met den H. Paulus ad Phil. 3. Conversatio nostra in coelis est. Onse handelinge is in den hemel; want hy was oock als eenen Inwoonder des hemels, aldaer oock groote gemeynschap hebbende met Godt ende met de Heylighen, soo om sijne geduerighe hemelsche gepeysen, als om sijn heyligh leven, ende om de vaste hope ende betrouwen, dat hy hadde van die hemelsche goederen eens te becomen, gelijck wy nu in het besonder sullen gaen bemercken:
Men seght gemeynelijck ende metter waerheydt: Vbi oculus, ibi cor, daer de ooghe is, daer is het hert, ofte de gedachten. Waer slaen de menschen meest haer ooghen op? Is het niet op het goedt, op de Ryckdommen, om die te vermeerderen, op eere, op hooghen staet ende verheven Officien, op de wellusten, op maeltyden, op groot-achtinghe | |
| |
onder de menschen, ende soo voorts; hier op dan vallen oock hunne gepeysen ende begeerten, Ubi oculuc, ibi dor. Maer waer waeren de gepeysen van Casimirus? Daer de ooghen van sijn ziele, ofte sijn gedachten waeren: Desen Prince hadde seer dickwils de ooghen des lichaems, maer de ooghen sijnder ziele meest altydt naer den hemel geslaghen; daer waeren dan oock sijne wenschen ende gedachten: Vbi oculus, ibi cor.
De Schryvers van sijn leven seggen eenpaerlijck, dat hy met sijne gepeysen geduerighlijck was inden hemel, peysende ofte op Godt, den oorspronck van alle goedt, ofte opde geluck[-]saelige menschen: ofte op de Enghelen, die Godt in den hemel in volle blydtschap altydt aen-schouwen, doch dese gemeynsaemheydt ende vereeninghe met Godt geschiede gemeynelijck ten tyde des gebedts, ende van het H. Sacrificie der Misse, in het welcke hy meest alle daghen van 's morghens vroegh teghenwoordigh was, tot dat de kercken gesloten wierden, somtydts daer wesende als van sijn selven, ende op-getrocken in Godt; soo getuyght ons den Eerw: Bisschop ende Legaet van den Paus Leo den X. Zacharias Ferrerius in het 2. cap. van sijn Leven: Mane Templa quitodie ingrediens Divinis Sacrificijs omnibus, quousque occluderentur fani januae,
| |
| |
ita sedulus, ita devotus: & supra seipsum mirum in modum elevatus, ac mente in Deum erectus intererat, ut quasi sui oblitus, & in Divinum amorem raptus esse videretur. Dese groote gemeynschap met den hemel, ende in-gekeertheydt tot Godt en wiert-men niet alleen gewaer by daeghe in de kercken, maer oock by nacht: hoe dickmaels en heeft men niet in den duysteren nacht dien H. teeren Jongelinck vinden ligghen voor de kerck-deuren? Hoort'er selfs van spreken de H. Kercke, Calm intempestâ nocte prae foribus Templorum pronus in terra Divinam exorabat Clementiam. By nachte in't heymelijck ende buyten tydt, badt hy de Goddelijcke bermhertigheydt plat ter aerden ligghende voor de deuren der kercken. Uyt het welcke men ghenoegh konde mercken, dat sijne gepeysen maer en waeren van Goddelijcke dinghen, ende niet vande wereldt, noch van de vervoorderinghe tot de Croon, noch van eenigh verganckelijck Ryck, tot het welcke sijn vier ander Broeders gecomen zyn. Desen H. Prins heeft eerst het Ryck van Polen verstooten, het welcke hem naer sijn Vaders doodt vande Groote des Ryckx toe-geseydt was; daer naer heeft hy oock de Croone van Hongaryen, daer hy toe verkosen was, metter herten veracht, in het welcke daer naer gevolght is sijnen Broeder Vladislaus Fratre Vladislao in Regnum Hungariae succendente, ipse Regnum Coelorum, quod semel quaerendum susceperat, vi occupare connixus. Hy en sochte maer het hemels-ryck; Den Prince Cae
| |
| |
simirus, seght oock den E.P. Thomas Porsecki van onse Societeyt, alle Schepters onder den voet tredende heeft sijn verheven gemoedt willen stellen op het eeuwigh-duerende Ryck des Hemels; het welcke hy al verre voor-stelde aen alle de Rycken des wereldts, die verachtende met alle haere ydelheydt; op de welcke geensints te betrouwen en is, ende die eens haer eynde sullen nemen; waer het saecke dat sommighe menschen oock haere gepeysen met Casimirus soo stelden op den hemel, daer soudender oock sonder twyffel al vele de wereldtsche ydelheydt haest comen te verachten, gelijcker sommige in voor-gaende tyden ghedaen hebben.
Soo heeft gedaen voor de geboorte van Casimirus eenen sekeren Edelman met naeme Jacoponus, oft Jacobonus; desen verstaen hebbende, dat sijne huysvrouwe met vele andere Dames een Schouw-spel aen-siende van eenen hooghen theater over-doodt neder-ghevallen was, gelijck hy het bevondt, de selve oock gekleedt vindende met een hairen kleedt onder haer gheborduerde kleerderen, die hy korts daer naer oock sagh sterven, heeft sijn herte terstont geslaeghen naer den hemel, ende sijn selven met d'eerste gelegentheydt Godt overgegeven in't jaer 1304. ten tyde van den Pause Bonifacius den VIII. in-gaende in het H. Orden vande EE.PP. Minder-broeders, in het welcke hy seer heylighlijck geleeft heeft, ende alsdan in het latyn geschreven ende aen alle menschen voor-gestelt dat vermaert ende be | |
| |
kent Rym-dicht vande ydelheydt des wereldts, het welck ick hier sal by-brenghen, ende daer naer tot gerief van den keurighen ende godtvruchtighen Leser volgens den sin in onse Neder-duytsche taele ende in het rym oock voor-stellen:
CVr Mundus militat sub vana gloria?
Cujus prosperitas est transitoria;
Tam cito labitur ejus potentia,
Quam vasa figuli, quae sunt fragila.
Plus fido litteris scriptis in glacie,
Quam mundi fragilis vanae falleciae;
Fallax in proemijs virtutis specie,
Quae numquam habuit tempus fiduciae.
Magis credendum est viris fallecibus,
Quam mundi miseris prosperitatibus;
Falsus in somnijs & voluptatibus,
Falsus in studijs & vanitatibus.
Dic, ubi Salomon, olim tam Nobilis?
Dic, ubi Samson nunc, Dux invincibilis?
Vel pulcher Absolon, vultu mirabilis?
Vel dulcis Jonathas multum amabilis?
Quo Caesar abijt celsus Imperio?
Vel Dives Epulo totus in prandio?
Dic, ubi Tullius clarus eloquio?
Vel Aristoteles summus ingenio?
Tot clari Praesules, tot Regum spatia,
Tot sceptra Principum, tot ora fortiae,
Tot mundi Praesides, tanta Potentia?
In ictu oculi clauduntar omnia.
| |
| |
Quam breve fesium est, haec mundi gloria!
Vt umbra volucris, sic ejus gandia,
Quae nobis subtrahunt aeterna proemia,
Et ducunt hominem ad dura devia.
O esta vermium, O massa pulveris!
O ros, O vanitas cur sic extolleris?
Ignoras penitus, utrum cras vixeris,
Fac bonum omnibus tam diu quam poteris.
Haec mundi gloria, quae magni penditur,
Sacris in litteris flos faeni dicitur,
Et leve folium, quod vento rapitur,
Sic vita hominum hat via tollitur.
Nil tuum dixeris, quod potes perdere;
Quod mundus tribuit, intendit rapere.
Superna cogita, cor sit in aethere;
Felix, qui potuit mundum contemnere.
Het welcke aldus luydt:
Die soo veel menschen brenght
In soo een droevigh rouwen?
't Is maer een valschen schyn,
Haer voorspoedt is bedrogh,
VVat sal ick van haer macht,
Met al haer wercken spreken?
In stucken komt te breken?
| |
| |
Als ghy het minste meynt,
Dan berst het in de handt;
Dus valt een machtigh mensch
Van't hooghsten in het sandt.
En dat daer is geschreven?
Al staen de letters schoon,
Vol-maeckt, en wel gedreven;
Op 's wereldts dobbelheydt;
Valsch in den schyn van deught,
Voorwaer ick meer betrouw
Op dobbel[-]valsche menschen,
Als op het wereldts goedt
Met al haer soete wenschen.
De aerd' is als een droom
In lust en vrolijckheydt,
Heel valsch in al haer sorgh;
Hier voor-tydts soo verheven?
Met al sijn macht gebleven?
Den schoonsten, diemen vondt,
VVaer Jonathas, die 't hert
| |
| |
Seght, waeromen Caesar vindt,
Dien cloecken Heldt van Roomen?
Zyn niet als enckel droomen.
VVaer is de spys en dranck
Oock van dien Rycken Vreck?
Die nu niet anders smaecks
Als solfer, vier, en peck.
Soo wonder in sijn spreken?
By wiens wel-sprekentheydt
Geen' tongh' wierdt vergeleken.
En sommigh' in den brandt.
Al datter groot, oft cleyn
Op d'aerde comt verschynen,
Men siet het al verdwynen.
Met Landen, Staet, en Macht,
En menschen van verstandt
Zyn al tot niet gebracht.
Hoe cort is 'swereldts lust!
Het eynd' een treurigh lyden!
Gelyck de schaduw' vliedt,
Soo gaet het met 't verblyden.
| |
| |
De valsche wereldts vreught
Berooft ons van Godts loon,
Al verr' van d'hemels croon.
Verworpen hoop der eirden!
Vuyl slyck van geender weirden!
Hoe zyt ghy soo verwaent?
VVat soeckt ghy d'ydelheydt?
Ey dwinght u trots ghemoedt
Van morghen sal bestraelen?
V ziel can oock van daegh
Naer d'hel noch neder-daelen.
Doet deught aen ieder een,
Soo lanck ghy hier noch leeft,
VVat is des wereldts lof,
Die ghy soo hoogh wilt prysen?
Niet als een bloem van hoy,
Die corts daer nae gaet rysen?
Gelyckmen daegh'lijckx siet;
De bloem wel haest vergaet;
Soo is't met 't aerdtsche goedt,
Met 't leven, eer, en staet.
| |
| |
Dat ghy eens derven moet,
VVilt u niet eyghen maecken,
Verfoeyt dat wereldt geest,
Veracht de aerdtsche saecken;
Strax u daer van berooft;
Midts ghy bedroghen wordt,
Eer ghy het hadt ghelooft.
Stelt liever gants u hert
En wilt, dat hemelsch is,
Voor goedt nu gaen beminnen.
Die 't wereldtsch goedt veracht,
En Godt alleen maer soeckt,
En naer het eeuwigh tracht,
Jacoponus voor-waer heeft ons hier, aen-gaende des wereldts ydelheydt, de rechte waerheydt geseydt; het welcke met dese corte woorden ons oock geseyt heeft dien godtvruchtighen Schryver Thomas à Kempis: Vanitas vanitatum, & omnia vanitas, praeter ama[x]e Deum, & illi soli servire. Ydelheydt der ydelheden; en al is ydelheydt, behalven Godt te beminnen, ende hem alleen te dienen.
Casimirus onsen H. Prince hadde dese waerheydt heel diep in sijn herte geprint; daerom, al dat tydelijck ende verganckelijck was, van herten verstootende, socht hy Godt alleen maer te behaeghen, | |
| |
ende met sijn ghedachten hem gheduerigh teghenwoordigh te wesen in den hemel: Conversatio nostra in coelis est.
Door desen middel van het bedencken ende aenschouwen der hemelsche dinghen hebben vele Heylighe Mannen al dat de wereldt aengonck, als ydelheydt versaeckt, ende niet weerdigh geacht, daer op eens te peysen: men leeft van den H. Franciscus van Assisien, dat sijne gepeysen, ende wenschen tot den Hemel soo crachtigh waeren, dat hy somwylen met sijn lichaem op-waerts verheven wierdt boven de aerde: hierom is het, dat hy stomtydt geschildert wordt, den bol van de wereldt met sijnen voet betredende, ende de ooghen op-geslaeghen naer den Hemel met dit onder-schrift:
Quae sursum sunt, non qua super terram.
het welck aldus luydt:
Om hoogh stier ick myn oogh,
Den Hemel ick maer soeck,
En gants de aerd' vervloeck.
Dit gevoelen hadde oock den H. Patriarch Ignatius: het was de gewoonte ende lust van dien Heylighen Man, somwylen inden avondt, ofte in den midder-nacht sich te vinden in de hooghste, ende opperste plaetsen des huys, om aldaer in stille ruste, ende veel beter te aen-schouwen ende te bedencken die schoone ende menichvuldighe sterren, ende den | |
| |
om-loop des Hemels; op eenen tydt daer mede besigh zynde, vol van liefde tot Godt sijnen Schepper berstede uyt in dese woorden:
O quam sordet mihi terra, dum coelum aspicie!
Ach hoe vuyl is my de aerde, als ick den Hemel aen-schouwe!
Dese luttele woorden besloten veel in hun selven, en gaven al veel te kennen. Het sal de pyne weerdt wesen, den in-houdt der selve wat breeder uyt te legghen:
De Schepsels al-te-mael haer eyghen aerdt vercrygen,
Van Godt haer in-gedruckt: het vier wilt opwaerts stygen,
En trecken in de locht; dit is de eyghen cracht
Van't ongeruste vier, dat naer den Hemel tracht.
Jgnatius dien Heldt, voor Godt een uyt-vercoren,
VVas anders niet als vier, oft uyt het vier geboren;
Den naem oock wonder past op den verheven aerdt
Van't vierigh vlammigh hert door sijnen brandt vermaert,
Die heel ontsteken ziel, die moest altydt naer boven,
Om Godt naer haeren drift met 't hemels hof te loven;
Die ziel moest met het vier oock naer den hemel gaen;
De aerd' was verr' te slecht, om daer een oogh te staen.
Hoe was Loyolas hert daer boven niet verslonden!
Doen hy met sijn gepeys van d'aerde was ontbonden!
Hoe groot was sijn vermaeck! oock heele nachten lanck,
Als hy den hemel sagh, met heel der sterren ganck!
De Maen, en't Sterre-licht hadt heel sijn ziel bevanghen,
Als hy die rondtsom sagh als Lampkens op-gehanghen
| |
| |
Tot luyster vande locht, en vanden Heer van al,
Oock tot het groot gerief van't duyster traenen-dal.
Doch bleef daer noch niet stil; hy gonck al voorder reysen,
Oock tot de hooghste plaets van d'hemelsche palleysen,
Dan riep dat hemelsch hert, nu gants in Godt geraeckt:
Hoe vuyl is my de aerd', en dat naer d'aerde smaeckt!
Ach! wat is heel de aerd' by d' hemels vergeleken!
Niet weerdt eens aen te sien, veel min daer van te spreken?
VVat is haer corte vreught, met al haer ydelheydt?
Hier is men altydt bly voor alle eeuwigheydt.
VVat isser by de mensch, als druck en treurigh rouwen?
'tIswel een ander vreught, den Schepper te aenschouwen;
Dit is den meesten troost hier by den Heer te zyn;
Op d'aerd' is anders niet, als smert en bitter pyn.
Soo sprack Ignatius van Godt heel in genomen,
Met wensch van nimmermeer naer d'aerde weer te komen;
Daer hadt hy al sijn troost naer sijnder herten lust,
In Godt hy alles vondt met een volcomen rust.
Geluckigh is den Mensch, die uytter hert en sinnen,
Tracht naer het hemelsch goedt en Godt maer wilt beminnen;
Oock als hy hier noch leeft, en daer niet u geraeckt,
Soo hy daer op maer denckt, van dan den hemel smaeckt.
Dit was al het behaeghen van die onsteken siele van Ignatius, alle die blinckende sterr lichten, ende brandende lampkens des Hemels te aenschouwen, die het hert van den H. Man hoogher optrocken tot in het hemelsch Paradys, en tot het beschouwen Godts, en sijnder Heylighen. Wat was het dan wonder, dat hy de verganckelijck slechte We | |
| |
reldt quam te verachten? Doch hy, ende meer andere heylige mannen en waeren geen Conincklijcke Princen uyt Coninghen gebooren, die schepters ende coninckrijck niet en konden verlaeten, gelijck den Prince Casimirus, ende soodaenighe Princen gedaen hebben; 't is wel waer, maer Godt siet principaelijck het herte aen, jae meer als de daedt. Om dat Casimirus het herte, ende oock de daedt aen Godt heeft op-gedraeghen, ende om sijnen t'wille alles veracht; daerom wordt hy oock soo seer gheacht, ende in weerden ghehouden by Godt e[n]de by de menschen.
Soodaenighen lof heeft oock verdient dien Hooghweerdighen ende H. Prince Ludovicus Bisschop van Tholouse, Sone van Carolus Coninck van Sicilien; den welcken oock somtydts sijn ooghen slaende naer den hemel, ende dat hemelsch on-verganckelijck Ryck met eene teere beweghinge soetelijck bedenckende, heeft oock sijn Vaders Ryck, dat eens moeste eyndighen, begonst cleyn te achten, sich aen sprekende met dese woorden: Si domum ac Paternum Regnum contemp or, parum id est contemplanti ingentia illa spatia, quae sursum sunt, in quorum possessionem animus admittitur, si se homo erexerit super se. Als ick bemercke, seght hy, het Huys myns Vaders, ende sijn Ryck, ach hoe slecht, ende hoe cleyn is het ten opsichte van die hemelsche woeste Plaetsen van daer boven, tot de welcke een jeder lichtelijck can gheraecken, is't dat hy sigh maer wilt verheffen boven | |
| |
sijn selven, ende daer henen op-climmen met sijne gedachten.
Waer het saecke, dat menighe aerdtsche zielen dese verheven Princen eens quaemen naer te volghen, hun selven oock somtydts keerende naer den hemel; ick meyne voor seker, dat sy oock haest eenen aff keer souden kryghen van de aerde, ende verachten alle wereldtsche ydelheydt; dit is het gevoelen van vele heylighe Mannen: Wat seght ghy'er van H. Chrystostiome, die ons soo veel goede leeringhen hebt achter-gelaten? Hoort hem spreken Hom. 66. in Ioan. Het tegenwoordigh leven, seght hy, is wel [s]oet, ende aengenaem, nochtans niet aen alle menschen, maer aen die alleen, de welcke hun herte aen de aerde gehecht hebben; doch soo jemandt sijn ooghen eens ten hemel heeft geslaeghen, ende daer begint te bemercken alle die hemelsche blydschap ende geluck, terstont sal hy het wereltsch leven versaecken met alle haere verganckelijcke vreught, ende het selve verachten, als eene saecke van geender weerde: Dulcis vita praesens est, & multae plena voluptatis, non tamen omnibus, sed ijs solum, qui illi sunt affixs; sed si quis in coelum suspexerit, & quae ibi praeclare sunt, contemplatus fuerit, statim hanc contemnet, & nullius pretij astimabit.
Wilt ghy dan godtvruchtighen Leser u selven aftrecken van het werelds bedrogh, ende verwerpen als enckele ydelheydt al dat verganckelijck is, keert maer u hert naer den hemel, somtydts over | |
| |
denckende by u selven, wat daer te vinden is; volght hier in den raedt van den H. Paulus, den welcken hy gaff aen die van Colossus in sijn 3. cap. welcken raedt men te meer moest volghen, om dat den H. Paulus eene besondere kennisse hadde van den hemel, tot den welcken hy op-getrocken was geweest, Quae sursum sunt, quaerite, quae sursum sunt sapite, non super terram. Soeckt die dinghen, die daer boven zyn ende niet op der aerden, ende bekommert u dickwils met die H. gedachten. Soodaenigh waeren de gedachten van den H. Prince Casimirus, die hy dickwils hadde van de hemelsche saecken, van de welcke hy somtydts soo was ingenomen, dat sijne ziele meer in den hemel was, als op der aerden; soo dat het niet wonder en was, dat hy van den Coninck Casimirus sijnen Vader, ende van de Coninginne Elisabeth sijne moeder ende van de andere, die hem kenden, gehouden wierdt als eenen Engel van dese wereldt, die oock door sijne hemelsche gedachten met de andere Engelen by Godt daer boven oock leefde inden hemel.
|
|
Auteursrechtvrij