Geschiedkundige kronijk en beschrijving van de stad Sneek

[p. 130]

Van het Stadhuis.

Dit gebouw staat aan de noordzijde van de Marktstraat, maar van welken tijd men deszelfs eerste stichting moet rekenen, is onzeker. In het begin der 17e eeuw was hetzelve in een' zeer vervallen toestand, maar in 1730 tot 1736 werd het aanmerkelijk verbeterd, door de alstoen gemaakte nieuwe schuiframen, en het opschilderen en versieren van den voorgevel. In 1760 tot 1762 werd hetzelve weder verbeterd, en in den jare 1822 werden deze schuiframen met de thans meer in gebruik zijnde grootere glasruiten voorzien.

Den 16 Junij 1760, werd door Juffer Titia Frieswijk, Dochter van den Heer Jacobus A. Frieswijk, destijds Secretaris der stad, met een zilvere truffel, de eerste steen aan deze verbetering gelegd; na den afloop van welke plegtigheid, de toenmalige leden van het Bestuur aan zijn huis op een Collation onthaald werden.

De voorgevel is versierd met een van blaauwe zerksteen gemaakte borstwering, en boven de deur of ingang is het stads wapen in hartsteen boogsgewijze gebeiteld. Onder de negen schuiframen zijn zoogenoemde van hartsteen gemaakte kompaanstukken, en van boven is een breede lijst, welke door fraai uitgehouwen cardoezen ondersteund wordt, boven welke lijst zich twee dakvensters met hunne sieraden vertoonen. Boven op het midden van het dak, staat een koepeltorentje, hetwelk met een trans en kunstig beitelwerk is versierd. In dit torentje hangt een klok, welke naar luid van het daarop staande omschrift, in 1628 te Sneek is gegoten. In 1745 werd door den bekwamen Gerben Nauta, destijds stads Architect en steenhouwer te Sneek, een schoon bordes van hartsteen vervaardigd, waarop het wapen van Zijne Hoogheid, Willem Karel Hendrik Friso, Prins van Oranje en Nassauw, enz. enz., benevens dat van Hare Koninglijke Hoogheid Anna van Brunswijk, Zijne Gemalin, kunstig is uitgehouwen. In het verschiet ziet men de Geregtigheid, de Eendragt en meer andere zinnebeelden. Op de twee uithoeken van dit werk, bij den opgang ter wederzijden der trappen, is een lantaarn geplaatst; welke met degene, die boven de voordeur is, ook naar binnen licht geeft, en de Marktstraat bij donkere avonden verlichten. De voorpoort of deur ingaande, heeft men hier nog eene soort van portaal, en

[p. 131]

komt daardoor op een ruimte of voorplein, waarvan de zoldering en de wanden met gipswerk, verbeeldende de Eendragt, het stads wapen met eene hand vasthoudende door een' Cupido ondersteund wordt, en omgeven is met kunstig lijstwerk, kransen en bloemen. Aan de regterzijde op dit plein, is de deur, waardoor men in de Secretarij gaat, in welk vertrek men op de Marktstraat uitziet. Hier zijn besloten kassen tot berging der archieven, benevens lessenaars enz., als ook eene haardstede.

Aan dit locaal volgt de Raadkamer, welks ingang insgelijks ter regerzijde op dit plein is. Alhier was van ouds de vergaderplaats van de Magistraatspersonen, en in later tijd had ook alhier de Regtbank van eersten aanleg en den Vrederegter met zijnen Griffier hunne zitting, welke beiden nu van andere geschikte localen voorzien zijn. Dit vertrek wordt thans door het Bestuur tot hunne gewone zittingen gebruikt. Hetzelve wordt verlicht door twee schuiframen en is met zeer fraai goudleder van rondom behangen. De zolder is versierd met kunstig beitelwerk, en in het midden hangt eene kroon. Voor het overige heeft men hier behalve zeer geschikte kasten tot bergplaatsen, een naar den ouden trant zeer fraai gemaakte schoorsteenmantel, welke met een latijnsch opschrift praalt, dat vertaald zijnde, het volgende te kennen geeft:

‘Dat 't gelukkig en voorspoedig zij,
nadien, het vermaarden en verhevenen
HENRIETA CATHARINA,
Prinses van Oranje, &c. &c. &c.
Weduwe van den vermaarden en verhevenen
JOHAN GEORG,
Prins van Anhalt, &c. &c. &c.’

‘Behaagd heeft, om zich met het Burgerschap van SNEEK te laten begiftigen, en in het getal en op de lijst te laten inschrijven.’

‘Op den 23 Augustus 1696 heeft de Raad en het volk van SNEEK, tot een eeuwige gedagtenisse, van zulk een gedenkwaardige zaak, en tot een altoosdurend bewijs van hunne genegenheid en dienstpligtigheid, dit tafereel laten aanhechten.’

[p. 132]

‘Verheugt u nu met Regt. O SNEEKER gemeenebest!
Daar de Princes van Anhalt, onlangs u Burgeres
Geworden is: de Dochter van Fredrik van Oranje, en
Vermaarde Moey, van den Koning van Groot-Britanien;
De Moeder van die van Oranje, en Nassauw
Zy verheugt zich. dat Zy onder uwe Burgeren O SNEEK!
Gerekend wordt, Zy doet 'er by vergulden Bekers, Tot een teeken van Vriendschap.
O Welk een aangename Dag! Was dat voor u, toen
Wanneer Eco Frieswyk, Voorzitter zynde, deez' wyd Vermaarde Rol gespeeld werd.
Misschien heeft Neêrlands Volk geen Stad, die U gelyk is, welke op zulk een Groote en Gelukkige Burgeres roemen kan. Vaar wel.’

Boven dit opschrift praalt het wapen van Hare Hoogheid zelve. Van deze Vorstin zijn nog twee kunstige zilveren bekers voorhanden, welke bij die gelegenheid, door haar, aan de Magistraat van Sneek zijn vereerd. De grootste derzelve kan nagenoeg bevatten 3 vlesschen wijn; is zeer kunstig gedreven. en heeft een handvat, met een deksel en scharnier. De kleinste is van eene eenigzins andere gedaante, en versierd met het wapen van Hare Hoogheid. Deze heeft mede een deksel van boven, en staat op 3 zilveren ballen. Op beiden staat gegraveerd, dat dezelve door deze Doorluchtige Vrouw aan de Regering te Sneek, in 1696 geschonken zijn. Voorheen werden dezelve op Nieuwjaars avond, en bij andere bijzondere gelegenheden gebruikt, tot een aandenken van deze gebeurtenis.

Naast de ingang van dit vertrek, op gezegde voorplein, is eene groote trap, bij welkers opgang zich twee beelden van gipswerk vertoonen, verbeeldende de zoldering te ondersteunen. Deze trap opgaande, ziet men boven zich een verhemelte, waar een vliegende of zwevende faam aan de zoldering zich aan het oog voordoet, mede van gipswerk, en twee glasramen die de trap en het portaal verlichten. Hooger opgaande, komt men op eene kleine vlakte of plat, alwaar twee groote deuren zijn, door welke men ingaat in de groote zaal, die de lengte van het geheele gebouw en aan ieder eind een' schoorsteen heeft, met een' marmeren schoorsteenmantel, uitzigt hebbende op de Markstraat. De geheele betimmering van dit vertrek is zeer schoon en met kunstig beitelwerk voorzien, de wanden

[p. 133]

zijn met goudleder behangen, dat daartoe opzettelijk is vervaardigd. Aan den zolder, welke fraai gegipst en eenigzins boogsgewijze gemaakt is, ziet men in de vier hoeken de geregtigheid, het vonnis, de achtbaarheid en het ontzag, verzinnelijkt voorgesteld. In het midden ziet men eenen arend, die de katrol, waaraan een fraaije glazen kroon hangt, in zijne klaauwen vast houdt. Een weinig regts af, is een klein vertrekje, hetwelk een fraai uitzigt heeft naar het Bolwerk en over het veld, mede voorzien van een stookplaats.

Aan de linkerzijde van genoemde plein is de oude bevelhebbers-kamer, met eenige trappen opgaande. Deze kamer behoort eigenlijk niet tot dit gebouw, maar loopt over de daaraan belendende huizinge, hetwelk in het jaar 1540 door den Edelman Taco Walta is gebouwd, en met een torentje is versierd. Het werd echter in 1639 al bij het Stadhuis gerekend en in 1686 en veel later voor de Regtkamer der Grietenij Wijmbritseradeel gebruikt. Ook was aldaar de vergaderplaats der Gilde-bestuurders. In 1811 en nog later was op deze kamer de Griffie der Regtbank van eersten aanleg, te Sneek. Dit is een eenigzins langwerpig en groot vertrek, uitzigt hebbende op de Marktstraat. Bezijden de groote trap is de Bodenkamer, die met schoorsteen, kasten en verdere gerijfelijkheden is voorzien, aan den zolder hangt een opgevulde vreemde visch, misschien wel dezelfde, die nog in het jaar 1772, benevens een schip in de groote kerk hing. Daar boven is de kamer, alwaar oudtijds de in bewaring gehoudene goederen verborgen werden. Een weinig ter zijden, langs een trap naar beneden gaande, komt men onder in het Stadhuis, alwaar de plaats is, daar de openbare rustverstoorders voor korter of langer tijd door de policie opgesloten worden. De overige ruimte, die alhier is, dient tot gemengde gebruiken.