Brieven. Deel 9. Te Wiesbaden 1870-1875

XXII.

Wiesbaden, 31 juli 1872.

Waarde Funke! Hartelyk dank voor de f 310, waarmee de heele bundel IV is afbetaald.

[Die bundel was toen nog niet af. Maar Eduard, die uit Londen kwam en eenige,weken in Wiesbaden was geweest, kon nu doorreizen naar Italie, waar hy naar zyn zeggen een betrekking moest vervullen.]

Ik doe m'n best u alle berouw te sparen over deze fideele vooruitbetaling.

Voorgister weer een brief van A. Hy schryft zonderling, en is - ook zonderling! - naar München gegaan! Hy schryft in zyn brief o.a. ook dat hy hier wil komen. Van Holland over München naar Wiesbaden!.

Z'n brief is iets langer dan de vorige, en ik gun me geen tyd voor 't afschryven. Ook heb ik geen lust hem u aangeteekend te zenden, daar ge zoudt denken dat het kopy was.

[p. 134]

De toon is luchtig. Hy spreekt van myn ‘verschrikkelyken brief.’ Hy zou als hy eerder hier was geweest my ‘voorstellen’ hebben gedaan. Dit laatste is fameus, niet waar?

Wat me nu hindert is dat hy niet weet dat de M.C. geprévenieerd is. Spreek niet van dat andere. ‘Fondsen’ klinkt altyd iets minder gemeen. Jammer voor A. dat de som niet grooter is. Die heele zaak ware.... deftig te maken met 'n paar nullen achter 't sommetje.

De dienst die ge my gedaan hebt door 't zoo flink aanpakken van den twyfel is zeer groot. Dat A. my ten laatste de zaak zou verteld hebben, geloof ik wel, maar dan ware 't my nog zwaarder geweest hem te dénuncieeren. Nu ben ik verantwoord. Ik begryp hoe gy hier zynde met die zaak in uw maag zat. De opgave van W. was zoo cathegorisch! En ik, van de Muit. Comm. sprekende, behandelde telkens wat anders dan wat u vervulde. Ge kunt gedacht hebben dat ik de zaak waar 't u om te doen was, ontwyken wou. Ik wist niet welk punt u zoo byzonder interesseerde.

Natuurlyk komt gy nu met W. over die heele zaak in aanraking. Ze is omslachtig. Ik zelf zie op tegen 't relaas. Daar ik nu heel graag uw flink intermediair aanneem, wil ik u voorloopig

[p. 135]

in staat stellen ‘uw woord te doen’ zooals de meiden zeggen.

By 't aannemen van van Gennep's aanbod - hy had reeds vóór m'n consent een begin gemaakt - bedong ik uitdrukkelyk een ‘waardige behandeling’ en protesteerde tegen zekere uitdrukking in zyn stuk: ‘dat alle licht walm geeft.’ (Ik weet wel dat sommigen op Mult. aanmerkingen hebben, maar.... enz. Of zoo iets.)

Ik schreef hem dat ik zulke vergoelyking niet aannam. En hy beloofde voortaan dien ‘walm’ achterwege te laten.

Maar.... zeer snel na 't entameeren der zaak, bleek me dat ze er mee bezet zaten, en niet myn geluk zochten maar trachtten door te zeilen tusschen de vrees voor ‘Publiek’ - ik kan begrypen hoe men van alle zyden op hen instormde! - en 't volhouden van 't eens gepubliceerde. Reeds de oproeping van de commissie was heel anders van toon dan de primitieve hartelyke uitnoodiging van van Gennep. En een der middelen om zich terug te trekken was: het afscheiden van my van m'n vrouw en kinderen. Hierin werden ze geholpen door Q. (van Vloten?) in den Arnhemmer. Er is nog veel meer, doch ik mag niet uitvoerig zyn, en daar 't voor 'n deel appréciatiezaken zyn die niet begrepen worden zonder vol-

[p. 136]

slagen toelichting ga ik die nu voorby. (Ook die stukken van Kern en van Gennep die ge anders beoordeeldet dan ik, naar myn inzien omdat ge 't verband niet weet. Ik zeg: 't waren excuses aan Publiek dat ze zich met zoo'n gemeen sujet hadden ingelaten! Zoo vatte 't ook Roorda op en van Helden, naar ik meen.

Nu, daar gy uw eigen opinie moet houden, stel ik u voor dit alles in 't midden te laten tot ik myn stelling bewys. Doch ééne uiting vis-á-vis de M.C. is u in gemoede geoorloofd, en ze resumeert de rest:

‘Waarom hebt ge u niet met D.D. in aanraking gesteld?’

Waarlyk die heeren hadden zich niet gecompromitteerd, door my te vragen wat m'n behoeften waren! Dan had ik hun opening van zaken gegeven. In plaats daarvan beknoeiden ze allerlei plannetjes over zaken waarin ik had moeten gekend worden. N.B. Opvoeding myner kinderen, en myn schryvery! Ik had de hulp der Mult-Comm. aangenommen juist om in staat te zyn die zaken zelf te regelen. Och, die historie is zoo verdrietig!

Ik verzoek u in die zaak niets op my te laten rusten. Ik heb stipt myn plicht gedaan, eerst in 't aannemen, toen in 't weigeren. Zoodra ik er

[p. 137]

my toe zet, zal ik dit met de stukken bewyzen. Ik ben zeer gevoelig voor uw ridderlyken steun. Hartelyk gegroet!

[De heer Funke schreef in een brief van 3 augustus: Waarde Vriend! Het schynt dat W. direct op ontvangst van uw brief aan A. heeft getelegrafeerd, althans W. heeft my een briefje van A. laten inzien, waarin deze hem gerust stelde en verzekerde, dat hy op het punt stond naar Wiesbaden te vertrekken en hem verzocht niets te doen voor hy uit Wiesbaden terugkomend, nader de kwestie opgehelderd heeft. Nu houdt Werth. zich inmiddels alsof hy A. zoowat gelooft en zei dat hy daarom niets aan de zaak doen zou dan zyne medeleden te onderrichten dat A. naar u toe was. Ik heb hem echter als myne overtuiging te kennen gegeven, dat A's bezoek zich veel te lang zou laten wachten dan dat gy daarmee genoegen zoudt nemen, maar kreeg tot antwoord dat ge er niet wat hem (W.) betrof op hoefdet te rekenen, dat de M.C. de gewenschte advertentie zou plaatsen; dat gy kondt adverteeren wat ge wildet en dat de Commissie, zoo 't haar bleek, dat ze door A. was opgelicht, het tekort zou dekken. Wertheim wilde my de f 25 geven om u terug te zenden, doch ik weigerde natuurlyk my daarmee te belasten. Hy scheen woedend over den vorm van uw brief: de man is zeker dan ook nooit zoo sober betiteld.
De reden dat ik hem opzocht lag in zyn toezending

[p. 138]

der f 25, met verzoek u die te retourneren, daar hy ‘meende te mogen onderstellen,’ dat hy uw brief door myne tusschenkomst had ontvangen.
Zyn de overige leden der M.C. zoo gepiqueerd over den vorm van uw brief, en vergeten ze daardoor uw recht te gedenken, dan vrees ik dat ge u nog te ergeren zult hebben. In elk geval evenwel moet de annonce geplaatst worden, al deed ge 't ook zelf.’
Deze zaak nog breeder te behandelen is onnoodig. Ten slotte plaatste multatuli zelf den 11^den Sept. 1872 in eenige bladen de advertentie, die hy later met de beide Oproepingen in Idee 1034 opnam.
De heer A. heeft steeds elke opheldering ontweken.]