Brieven. Deel 8. Multatuli-Busken Huet 1867

Aan mevr. Douwes Dekker van Wynbergen.

XVI.

16 January.

Wat ik na myn vorigen heb uitgestaan is niet te beschryven. Het is nu goddank voorby, maar die halve maand weegt zwaar.

Den 31^sten december zat ik zooals je gezien hebt op geld te wachten. Het kwam niet.

[Hier volgt het verhaal van den gestolen brief, van het nasporen by de post, enz.]

Maar al dien tyd zat ik, en op 't oogenblik nog, zonder geld. Eindelyk kwam R. 's briefje dat gratie geteekend was, (nu, dat is zoo, van-

[p. 212]

daag kreeg ik 't officieel stuk) dat hy de ministers spreken zou, en dan nader berigt doen. Den volgenden dag: dat hy ziek was!

Intusschen geen geld. Hoe ik 't maakte om in leven te blyven is een kunststukje geweest. Mimi heeft veel te tobben gehad, en had ook erg te lyden van myn stemming. Ik was als dol. 't Is dan ook niet te beschryven hoe alles zamenliep.

Verbeelje door hulp van Nahuys heb ik indedaad zekere indice van den diefstal (althans iets, dat de moeite waard was om nategaan) ik zend de stukken en opgaven aan Rochussen. Daar was iets in als:

‘Je verwonderde je dat ik dien brief niet zou ontvangen hebben, ziedaar, onderzoek, en zie hoe ik onderzocht heb!’

Daar over was hy weer kwaad en antwoordde: ‘Draag dat aan een ander op!’ Ik bragt hem onder 't oog dat hy me dan niet had moeten provoceren door toon en niet weer zenden. Ik heb hem geschreven: ‘als ik uw toon zoetsappig had opgenomen had Uwe Exc. het regt gehad my voor een ellendeling te houden. Ik heb geen genoegen in 't rondloopen om f 200, maar Uwe Exc. vraagde om informatie. Toen moest ik het op haren en snaren zetten. Wat my betreft ik geloof myn tyd nuttiger te kunnen besteden.

[p. 213]

Bovendien alle menschen met wie ik over die ongelukkige f 200 in aanraking kom begrypen niet dat het waar kan zyn, omdat zy geen f 200 ongerecommandeerd op de post zouden doen. Wie dat dan doet, zegt men, moet het herstellen.’

Intusschen wist ik den 2, 3, 4^den niet hoe 't loopen zou en moest maatregelen bedenken om my te helpen als R. my op den duur in den steek liet. (Bedenk, dat ik uit gebrek stukken uit Edinburg, die niet hoog genoeg gefrankeerd schenen, moest afwyzen.)

Nu, voor 6, 8 dagen schreef ik een uitvoerigen brief aan Fop Smit, die groote reeder aan den Kinderdyk. Dat is een uitgebreide familie. Voor een jaar was ik van Antwerpen uit, met hun stoomboot by hen geweest (een avend en nacht) en had toen by 't oudste lid tot 4, 5 uur 's nachts zitten praten. Die menschen bevielen me zeer goed. Eenvoudig en flink. De vrouw van den oudsten zoon scheen myn Ideen van buiten te kennen, en velen daar aan huis. Ik vertelde hun myn historie, en zei dat ik een paar honderd gulden noodig had.

Gister avend een hartelyk telegram, en ze zullen aan myn verzoek voldoen.

Zoodra dat geld komt, kan ik dus naar den

[p. 214]

Haag, maar ik ga niet voor R. my roept. In elken brief, (ook de kwade) staat: ik zal de ministers spreken en u den uitslag mededeelen. Dat moet hy me eerst leveren voor ik kom.

Als ik nu vandaag of morgen dat geld ontvang kan ik regeling maken. Ik heb goeden moed.

Aan R. heb ik komieke dingen geschreven, o.a.

‘het is maar beter dat u my voortaan terstond gelooft, dat is eenvoudiger en gemakkelyker.’

‘Schaamt de minister van Oorlog zich niet, door te spreken van een “linie” van verdediging? Dat is leege praat. De linie die verdedigd moet worden is de grens. By oorlog met Pruissen wil ik my verbinden (als men my ten minste het hollander-blyven voor dien tyd niet onmogelyk maakt) op die linie te sterven.’

(En dat meen ik. Ik wil die vervloekte Pruissen niet in ons land zien!)

‘Laat eens een uwer zoons, even als ik gedaan heb, de krygsgeschiedenis bestuderen, dan zal hy zien dat:

‘krygskunde is lafhartigheid met rang van wetenschap.’

‘een veldslag is een weddingschap wie 't langst zyn lafhartigheid weet te verbergen;’

[p. 215]

(By Lutzen: Gustaaf Adolf, en by Dresden: Napolen waren beide partyen weggeloopen.)

‘een oud soldaat is een oud wyf.’

(Natuurlyk. Hy leert van z'n jeugd af, te rekenen op z'n neven-, achter- of voorman. Nooit als persoon op zich zelf.)

enz. enz.

Ik kan Huet niet genoeg roemen. Hy is zoo stevig. Zyn woord is stipt. Hy wil nu de schade dragen van die verloren f 25, maar dat is onregt. Ik verzocht hem die te zenden, en keurde dus de gewone wys goed.

't Is een geluk dat ik straks geld wacht, want ik heb letterlyk niets meer. Zelfs geen stukje lak om te zegelen.

Dag lieve beste Tine, houd je goed. Denk dat ik doe wat ik kan. Dag beste kind, dag! Ik heb de beste hoop. Vooral nu ik me weer zal kunnen roeren.